Over bouwen en verbouwen.

De textielnijverheid in het arrondissement Aalst (1914-1944):
een industriële archeologie.

Karsten Mainz

Scriptie ingediend tot het behalen van de graad van
Licentiaat in de Geschiedenis

Universiteit Gent

academiejaar 2000-2001

Promotor: 

Prof. Dr. H. Balthazar

Voorwoord

Inhoudsopgave

Bibliografie

Inleiding

     Industriële archeologie als wetenschappelijke discipline: een beschouwing

     Doelstelling

     Thematische afbakening

     Chronologische en geografische afbakening

     De verschillende stappen van het onderzoek en het gebruikte bronnenmateriaal

1. Een historische schets van de textielnijverheid in onze streken

1.1.  De textielnijverheid voor de industriële revolutie

1.1.1. De Vlaamse lakennijverheid, de eerste exportgerichte textielnijverheid

1.1.2. De vlasnijverheid en het vraagstuk van de proto-industrialisatie

1.1.3. Andere nijverheidstakken binnen de pré-industriële textielnijverheid

1.1.4. De eerste aanzetten tot concentratie van de productie

1.2.  De textielnijverheid aan de spits van de industrialisatie

1.2.1. De voortrekkersrol van Groot-Brittannië

1.2.2. Het begin van de industrialisatie in de Zuidelijke Nederlanden

1.2.3. De traditionele huisnijverheid in zware problemen

1.2.4. De consolidatie van de textielindustrie

1.2.5. De crisis in de katoenindustrie

1.2.6. De crisis van de jaren 1870 en 1880

1.2.7. De industrialisatie van het arrondissement Aalst

1.2.8. Naar de vooravond van de Eerste Wereldoorlog

1.2.9. Besluit

1.3.  De textielindustrie in woelige wateren, 1914-1944

1.3.1. De Eerste Wereldoorlog

1.3.2. Een moeizaam herstel

1.3.3. De hoogconjunctuur in de tweede helft van de jaren ’20

1.3.4. De crisis van de jaren ’30

1.3.5. Naar de vooravond van de Tweede Wereldoorlog

1.3.6. De Tweede Wereldoorlog

1.4.  De textielindustrie op de terugweg

1.4.1. Een snel naoorlogs herstel

1.4.2. De neergang van de textielsector

2. Industrieelarcheologische inventaris

      2.1. Aalst

2.1.1. De textielindustrie in Aalst

2.1.2. Bronnenmateriaal

2.1.3. Resultaten en geografische spreiding (+ kaarten)

1)      Bonneterie Bosteels – De Smeth (Erembodegemstraat)

2)      Ph. Catala

3)      F. De Bruyn – Van Vaerenbergh

4)      Joseph De Bruyn

5)      Anciens Etablissements De Cocquéau – Leirens & Cie. / Tissage et Teinturerie d’Alost

6)      De Meersman & Bessems

7)      De Veylder – Hendrickx (Van der Nootstraat)

8)      De Veylder – Hendrickx (Zeebergkaai)

9)      Gebroeders De Winter

10)    F. D’Herde

11)    Filterie Impériale d’Alost

12)    Joseph Hertecant

13)    Blanchisserie et Teinturerie Indian

14)    Alfred Kelders – Meganck

15)    La Couverture (Schoolstraat 41)

16)    La Couverture (Schoolstraat 46)

17)    Ph. Phlips

18)    P.J. Schotte & Fils

19)    Fr. Steenhaut en Kinderen

20)    Etablissements Jean Steleman & Cie.

21)    Teinturia

22)    Filterie Alostoise Van der Velden & Cie.

23)    Prosper Van Ginderdeuren et Soeurs

24)    Van Mol Broeder en Zusters

A)      Etablissements Prosper Beeckman & Co.

B)      Bonneterie Bosteels – De Smeth (Zonnestraat)

C)      Dacus – Hendrickx

D)      De Bruyn – Van Nuffel Jean

E)      De Vidts Alexander

F)      Filature du Canal

G)      Filature et Filteries Réunies

H)      Filterie, Tressage et Rubanerie Victor Keppens

I)       La Georgie

J)       L’Eolienne

K)       Teintures et Apprêts Moens Frères

L)       Auguste Ringoir

M)      Usines Roos, Geerinckx & De Naeyer

N)       Eugène Schotte / J. De Graeve – D’Haese

O)       Etablissements Schuermans

P)        Société Générale de Soie Artificielle par le procédé Viscose / Fabelta Aalst

Q)        Fabrique de Tresses et de Lacets Torley

     2.2.  Geraardsbergen

               2.2.1. De textielindustrie in Geraardsbergen      

               2.2.2. Bronnenmateriaal

               2.2.3. Resultaten en geografische spreiding (+ kaart)

1)   D’Haeyer en De Smet

     2.3. Ninove

2.2.1. De textielindustrie in Ninove

            2.2.2. Bronnenmateriaal

            2.2.3. Resultaten en geografische spreiding (+ kaarten)

1)      Muylaert Gebroeders

2)      Sofilaine 

3)      Soieries de Ninove / Fabelta Ninove  

A)      De Mol Frères successeur Alfred De Mol

B)     Filterie Moderne de Ninove

C)     Jozef Lafontaine

D)     Lafontaine & Co. 

E)     Edgar Moeremans & Co. (Burchtdam)

F)     Edgar Moeremans & Co. (Paternostergang)

G)     René Moeremans / L. & A. De Schepper & Co.

H)     Jozef Muylaert

I)      Oude Werkhuizen D. De Bodt & Cie. / Werkhuizen Schuermans Ninove 

J)      Oude Werkhuizen van J. Stichelmans en Zone

     2.4. Zottegem

2.4.1.  De textielindustrie in Zottegem

2.4.2.  Bronnenmateriaal

2.4.3.  Resultaten en geografische spreiding (+ kaart)

1)      Bonneterie des Flandres 

2)      Bonneterie de Sottegem

3)      Cantaert – De Puysseleer (Ets. Paul Cantaert et Fils)

4)      The Cousy Knitwove Factory

5)      Ch. De Lobelle & V. De Mulder

6)      Etablissements Jules Moreels

A)     Etablissements Paul Cantaert et Fils 

B)     Société Générale des Textiles (Anciens Etablissements Schockaert – Smeets)

C)     The Sanitary Underwear Company

D)     Louise Verloo

3. Beknopte analyse van de onderzoeksresultaten 

      3.1.  Inplantingfactoren

      3.2.  Chronologische spreiding van de bouwactiviteiten

      3.3.  Geografische spreiding van de bouwactiviteiten

      3.4.  Aard van de geïnventariseerde gebouwen

      3.5.  De gebruikte krachtbronnen

      3.6.  De actuele toestand van de geïnventariseerde gebouwen

Bijlage: Inventaris van de textielondernemingen in het arrondissement Aalst (1914-1944)