2. INDUSTRIEELARCHEOLOGISCHE INVENTARIS

2.1. AALST

P) Société Générale de Soie Artificielle par le procédé Viscose / Fabelta Aalst

Aard:               kunstvezelspinnerij / textielververij

Ligging:            Dendermondse Steenweg 179, op de plaats van de huidige N.V. ‘Dinamic’

Kadaster:         sectie C, perceelnummer 963

Datering:          1915 (ververij) (spinnerij: 1905)

Actueel:           grotendeels verdwenen, een deel van de ververij maakt nu deel uit van de    gebouwen van N.V. ‘Dinamic’

De N.V. ‘Société Générale de Soie Artificielle par le procédé Viscose’ werd opgericht op 15 oktober 1904. De aandeelhouders waren afkomstig uit alle delen van België, maar er was eveneens een belangrijke Franse inbreng. De maatschappelijke zetel van de vennootschap was gevestigd in de Rue de L’Industrie 46 te Brussel. Geproduceerd werd echter te Aalst, in de fabriek aan de Tragel vlakbij de grens met de gemeente Hofstade. Tot de activiteiten behoorden de fabricatie van en de handel in garens, textiel en aanverwante artikelen, maar het bedrijf legde zich hoofdzakelijk toe op de fabricatie van garens uit kunstzijde en dit zowel voor de binnenlandse markt als voor de export. Volgens Jos Ghysens telde de fabriek rond 1909 een 400-tal werklieden, een aantal dat in de loop der jaren nog zou uitbreiden. Net als de kunstvezel-fabriek van de ‘Soieries de Ninove’ veroorzaakte het bedrijf heel wat ongemakken voor mens en natuur en ook sociale conflicten waren er schering en inslag (cfr. 3) Soieries de Ninove / Fabelta). 

In 1930 werd de ‘Société Générale de Soie Artificielle par le procédé Viscose’ opgeslorpt door de N.V. ‘Union des Fabriques Belges de Textiles Artificiels’. Deze vennootschap, met hoofdzetel in de Charleroisesteenweg 18  te Brussel slaagde erin om op enkele jaren tijd alle Belgische kunstvezelproducenten te verenigen. Ze bezat aan het einde van de jaren ‘30, naast de vestiging in Ninove, fabrieken in Aalst, Anderlecht, Ecaussinnes, Obourg, Schoten, Tubize en Zwijnaarde. ‘Fabelta’ verwierf aldus het Belgische monopolie voor de productie van kunstvezels uit rayonne en fibraan. De producten werden in binnen- en buitenland verkocht, en dit onder de merknamen “Alastra”, “Belastra”, “Belfina”, “Belmimat”, “Belmitin”, “Crèpe Fabelta”, “Fabelmat”, “Fibramine”, “Fibrelta”, “Fibrelmat”, “Sétilith”, “Sétilmat”, “Sétilose” en “Tubastra”.    

De N.V. ‘Fabelta’ werd in 1969 overgenomen door de Nederlandse ‘Algemene Kunstzijde Unie’, die een grondige sanering doorvoerde. De vestiging in Aalst, waar op dat moment nog  425 personen werkzaam waren, moest in 1970 de deuren sluiten.

In 1915 trok de N.V. ‘Société Générale de Soie Artificielle par le procédé Viscose’ een ververij op op een perceel hooiland naast de bestaande spinnerij aan de Tragel. Het bouwterrein, gelegen aan de Dendermondse Steenweg en kadastraal geregistreerd onder sectie C, perceelnummer 963h, had een oppervlakte van 55a40ca. Hiervan werd geen bouwaanvraag teruggevonden. Mogelijk werd het gebouw al vóór 1914 opgetrokken en werd de bouw pas in 1915 aangegeven bij het kadaster. 

In 1921 richtte de vennootschap een vergaderzaal op links van de spinnerij aan de Tragelstraat. Het gebouw had een gevellengte van 32,73 meter, een diepte van 12,46 meter en een maximale hoogte van 7,30 meter. Het telde één bouwlaag en zeven traveeën. De feestzaal werd opgetrokken uit baksteen op een eveneens uit baksteen bestaande, twee meter dikke fundering. De muren werden verstevigd met uitspringende gemetste pilaren. De voorgevel werd per travee voorzien van een venster. De toegang werd mogelijk gemaakt door twee poorten aan de straatzijde in de tweede en laatste travee. Het sober aandoende gebouw werd afgedekt met een eenvoudig zadeldak. De eigenlijke feestzaal mat 27 op 12 meter. Daarnaast omvatte het gebouw ook nog twee kleinere ruimtes.

Van de verdere geschiedenis van het gebouw is niets bekend, daar de kadastrale documenten van na 1926 ontbreken en ook geen bouwaanvragen meer teruggevonden werden. Na de stopzetting van de productie in 1970 werd de fabriek ontmanteld. De machines werden uitgebroken en verkocht en de productieruimten en opslagplaatsen een tijdlang verhuurd. Intussen werd veruit het grootste gedeelte van het complex tussen Dendermondse Steenweg en de Tragel gesloopt. Aan de Dendermondse Steenweg bevinden zich nu een aantal hallen uit prefab-beton waarin het verpakkingsbedrijf ‘Dinamic’ gevestigd is. Een klein deel van de vroegere ververij werd geïntegreerd in het nieuwe complex. Aan de Tragel werden de terreinen ingepalmd door de reusachtige loods van de N.V. ‘Barry – Callebaut’.

Gevelplan van de feestzaal gezien vanop de Tragel (zonder schaal)

(Bouwaanvraag Société Générale de Soie Artificielle par le procédé Viscose. Bouw-aanvragen, 1921, doos 45, nr. 586)

Een klein deel van de voormalige ververij werd geïntegreerd in de nieuwe hallen (2001)

(eigen foto)