2. INDUSTRIEELARCHEOLOGISCHE INVENTARIS

2.3. NINOVE

I) Oude Werkhuizen D. De Bodt & Cie. / Werkhuizen Schuermans Ninove

Aard:               garentwijnderij / (kunstzijde)weverij

Ligging:            Polderbaan 26

Kadaster:         sectie B, perceelnummer 1605

Datering:          1909

Actueel:           gedeeltelijk gesloopt, gedeeltelijk in gebruik als handelsruimte

Désiré De Bodt – Vanderschueren richtte in 1910 samen met zijn schoonbroer Leo Vanderschueren de maatschappij ‘De Bodt & Cie.’ op. De onderneming vestigde zich in de nieuwe fabrieksgebouwen aan de Polderlos (huidige Polderbaan) te Ninove. Drie jaar later werd het bedrijf geïntegreerd in de N.V. ‘Anciens Etablissements D. De Bodt & Cie.’, waarin de Aalsterse N.V. ‘Filature et Filteries Réunies’ een sleutelpositie innam (cfr. Aalst:  G) Filature et Filteries Réunies). Tot de belangrijkste aandeelhouders behoorden uiteraard Désiré De Bodt en L. Vanderschueren, maar ook E. Cumont, vertegenwoordiger van het Aalsterse moederbedrijf, die eveneens een invloedrijke positie bezat in tal van andere textielondernemingen. Doel van de nieuwe vennootschap was de productie van getwijnd vlas- en katoengaren dat ter plaatse ook gebleekt, geverfd en veredeld kon worden.

Blijkbaar gingen de zaken tijdens de jaren ’20 niet bijzonder goed, want rond 1926 verkeerde het bedrijf in staat van faillissement. Curator was E. Stichelmans, lid van het bestuur van de aanpalende garentwijnderij ‘Anciens Etablissements J. Stichelmans & Fils’ (cfr. J) Anciens Etablissements J. Stichelmans & Fils). Uiteindelijk werd de onderneming overgenomen door de N.V. ‘Etablissements Schuermans’, met zetel in de Burchtstraat te Aalst. Misschien niet echt verwonderlijk, daar ook hier de naam opduikt van E. Cumont als één van de belangrijke aandeelhouders.

Binnen de nieuwe vennootschap werd de fabriek in Ninove omgevormd tot een weverij. De belangrijkste producten waren weefsels uit kunstzijde, maar ook andere vezels werden er verwerkt. De onderneming bleef actief tot in het begin van de jaren ’70. Vermoedelijk gingen de deuren in 1972 definitief dicht, toen ook de Aalsterse vestiging van de ‘Etablissements Schuermans’ werd gesloten.

Desiré De Bodt en Vanderschueren Leo vestigden in 1909 een garentwijnderij op een perceel hooiland gelegen op het Meiveldeken aan de Polderlos (huidige Polderbaan) en kadastraal geregistreerd onder sectie B, perceelnummer 1605.

Advertentie van de N.V. ‘Werkhuizen Schuermans’

(TEXTIELCENTRALE. Stamboek der Belgische textielindustrie en –handel. Brussel, Textielcentrale, 1943, p. 288)

Het fabrieksareaal had toen een oppervlakte van 88a20ca. In het gebouw werd een stoommachine geïnstalleerd. In 1910 werd de mechanische garentwijnderij ingebracht in de in hetzelfde jaar opgerichte N.V. ‘De Bodt & Cie.’ Een jaar later vond een eerste vergroting van het fabrieksgebouw plaats. Een deel van de fabrieksgebouwen werd verhoogd. Parallel hiermee werd het vermogen van de stoommachine opgedreven. In 1912 volgde opnieuw een verhoging van de motorkracht. Het bedrijf ging verder ongewijzigd de Eerste Wereldoorlog in.

Op 2 februari 1926 ging het bedrijf over naar de N.V. ‘Etablissements Schuermans’. De fabriek werd vervolgens heringericht tot een kunstzijdeweverij, zonder dat daarbij ingrijpende wijzigingen aan het gebouw werden uitgevoerd. Wel werd het fabrieksareaal aanzienlijk uitgebreid tot een oppervlakte van 1ha30a20ca.

De enige (officiële) bouwactiviteiten tijdens de periode 1914-1944 hadden plaats in 1934. In dat jaar werd het fabriekscomplex verder uitgebouwd. Een bouwaanvraag hiervan werd  niet teruggevonden. Tegelijkertijd vond andermaal een uitbreiding van het perceel plaats tot 1ha95a60ca.

Pas in 1951 werd de fabriek een volgende maal vergroot. De perceelsoppervlakte werd echter ingekrompen tot 1ha76a. In 1964 volgde een gedeeltelijke afbraak, die vermoedelijk niet zeer omvangrijk was. Mogelijk ging het hierbij om het slopen van de fabrieksschoorsteen. In de kadastrale documenten wordt het gebouw in dat jaar voor de laatste maal vermeld als stoomzijdefabriek, wat er zou kunnen op wijzen dat de stoominstallatie rond die tijd buiten dienst werd gesteld. Twee jaar daarop werd het fabrieksareaal een laatste maal vergroot tot 2ha4a35ca. Verdere wijzigingen vonden niet meer plaats tot het bedrijf in 1972 zijn deuren sloot.

Intussen werd een belangrijk deel van het complex gesloopt. Een deel bleef behouden en verschaft tegenwoordig onderdak aan een ‘Colruyt’-supermarkt en een winkel van de meubelketen ‘Home Market’. Deze handelszaken werden echter ingericht met weinig respect voor de oorspronkelijke bouwsubstantie.

Een deel van de vroegere garentwijnderij in gebruik als handelspand (2001)

(eigen foto)

‘Home-Market’ bekleedde de voorgevel van zijn deel van de gebouwen met metalen panelen. De vensters aan de zijgevel werden met panelen afgedicht. De oorspronkelijke constructie werd hierbij echter niet noemenswaardig beschadigd. 

Binnen in de winkel zijn enkel de gietijzeren zuilen zichtbaar. De rest van de constructie zit verborgen achter de winkelinrichting. Er bestaan nochtans ook in Vlaanderen genoeg voorbeelden die aantonen dat het mogelijk is om voormalige nijverheidsgebouwen in te richten als winkelruimte met respect voor de authentieke bouwsubstantie. Zeker voor dit deel van het voormalige fabriekscomplex lijkt een dergelijke renovatie het overwegen waard te zijn.

Zijgevel van een deel van de vroegere textielfabriek (2001)

(eigen foto)

Bij het gebouw dat onderdak verschaft aan de Ninoofse ‘Colruyt’-vestiging werden kennelijk drastischere verbouwingen uitgevoerd. Daar de gevel echter wit geverfd werd valt moeilijk uit te maken in hoeverre de oorspronkelijke constructie behouden is gebleven. Deze vaststelling geld trouwens ook voor de binneninrichting.

De Ninoofse ‘Colruyt’-vestiging in een deel van de voormalige textielfabriek (2001)

(eigen foto)