Het lelijke eendje en de keizerlijke adelaar.

De hervormingen van, en het beleid ten overstaan van,
de nationale regimenten, 1713-1763.

Peter Van Wichelen

Scriptie voorgelegd aan de Faculteit Letteren en Wijsbegeerte,
voor het behalen van de graad van
Licentiaat in de Geschiedenis.

Academiejaar: 2003-2004

Universiteit Gent

Promotor: Prof. Dr. R. Vermeir
Commissarissen: Dr. J. Parmentier en Dr. K. Verboven

VOORWOORD

VOORAF: EEN MILITAIRE REVOLUTIE?

HOOFDSTUK 1: HISTORISCHE ACHTERGROND EN PROBLEEMSTELLING

    1. HISTORISCHE ACHTERGROND

    2. PROBLEEMSTELLING

HOOFDSTUK 2: OP CAMPAGNE IN DE ACHTTIENDE EEUW

    1. BRONNEN

    2. HET UITGANGSPUNT: WAT IS OORLOG?

    3. HET GROTERE GEHEEL: DE STRATEGIE

        3.1 De doelstellingen

        3.2 Strategie in de praktijk

    4. DE CONFRONTATIE TUSSEN TWEE LEGERS: DE TACTIEK

        4.1 De vuurkracht van de infanterie

        4.2 Het shockelement: kurassiers, dragonders en huzaren

        4.3 De vuurkracht van de artillerie

        4.4 Het commando: regiment, brigade, divisie, vleugel

        4.5 De veldslag zelf

HOOFDSTUK 3: DE LOGISTIEK VAN EEN LEGER: VOEDSEL, ENERGIE EN MUNITIE

    1. HET SYSTEEM VAN 1725

    2. LOGISTIEK IN OORLOGSTIJD

    3. DE LOGISTIEK NA 1725

HOOFDSTUK 4: DE OFFICIEREN VAN HET ZUID-NEDERLANDSE LEGER

    1. DE TAAK VAN OFFICIEREN

    2. CHRONOLOGISCHE ANALYSE

        2.1 Spanjaarden en Zuid–Nederlanders (1713 – 1724)

        2.2 De eerste hervormingen (1725-1727): nationale regimenten?

        2.3 Oorlogsdreiging in de Zuidelijke Nederlanden (1728-1741): de definitieve ommezwaai?

        2.4 Orde op zaken: de reorganisatie van de nationale regimenten (1749-1751)

        2.5 Gleichschaltung: naar een algemeen Habsburgs officierenkorps (1752-1763)

        2.6 Conclusie

    3. PRO GLORIA ET PATRIA ?

        3.1 De sociale status van de Zuid –Nederlandse officieren

        3.2 De familie de Castañeda : Prévôt Générale de l’Armée

        3.3 De zorgen van een munitionaire : de correspondentie van Soly (1734-1742)

        3.4 De opinie van een verlicht aristocraat : Charles–Joseph, Prince de Ligne

        3.5 Conclusie

HOOFDSTUK 5: DE FORTEN IN DE ZUIDELIJKE NEDERLANDEN

    1. DE VERANDERENDE ROL VAN FORTEN

    2. DE FORTIFICATIES

        2.1 De periode van het Barrièreverdrag

        2.2 Na de Oostenrijkse Successieoorlog

    3. DE STAF VAN HET FORT

    4. EEN CONCLUSIE

HOOFDSTUK 6: HET NATIONALE ARTILLERIEKORPS

    1. DE STUKKEN

    2. DE ARTILLERIE VAN FORT OOSTENDE (1718)

    3. DE ARTILLERIE VAN CHARLEROI (1734-1742)

        3.1 De kanonnen van Charleroi in 1738

        3.2 Uitbreiding en onderhoud

    4. DE ARTILLERIE VAN DE STEDEN (1740)

    5. DE HERVORMING ROND 1753

    6. EN HET PERSONEEL?

    7. DE ARTILLERIE: HET BUITENBEENTJE?

HOOFDSTUK 7 : DE NATIONALE INFANTERIE- EN CAVALERIEREGIMENTEN

    1. INLEIDING EN OVERZICHT

    2. HET LEGER IN DE BEGINJAREN: TWEE COMPAGNIEËN

        2.1 De compagnie van de Prévôt Générale de l’Armée

        2.2 De compagnie van de Prévôt Générale des Pays Bas : een famileaangelegendheid

    3. DE SOLDATEN NA 1750

    4. DE TWEEKOPPIGE ADELAAR ALS FENIKS

        4.1 De hervormingen rond 1750

        4.2 Bereit zum Angriff?: de militaire sterkte en paraatheid tussen de Silesische Oorlogen

        4.3 De inspectie van 1752

    5. DE HABSBURGSE TROEFKAART: LICHTE INFANTERIE

        5.1 En de Zuidelijke Nederlanden?

    6. EN NOG EEN TROEFKAART. OF TOCH NIET?

    7. EEN POGING TOT OORDEEL

HOOFDSTUK 8: HET HUIS VAN HABSBURG EN DE NATIONALE REGIMENTEN

    1. DE HABSBURGSE EUROPESE POLITIEK

        1.1 Het Oude Systeem

        1.2 Het Nieuwe Systeem

    2. DE BEGINJAREN: ZUID-NEDERLANDSE BESLISSINGEN?

    3. EEN STRAKKERE GREEP VIA GEZANTEN (1733-1748)

    4. DE MONARCHIE NEEMT ZELF HET HEFT IN HANDEN (1748-1763)

    5. NATIONALE REGIMENTEN, MET DE NADRUK OP NATIONAAL

    6. NATIONALE REGIMENTEN, MET DE NADRUK OP REGIMENTEN

    7. DE LEGERLEIDING

    8. NAAR EEN MERCANTILISTISCH BELEID

    9. DE STATEN EN HET LEGER: 1733 EN 1750

    10. FINANCIËN

    11. HET BELEID: EEN OVERZICHT

CONCLUSIE: HET LELIJKE EENDJE EN DE KEIZERLIJKE ADELAAR

    1. DE BON GENEREAUX, DES TROUPPES RUINNEES PAR LEUR ARRIERAGES ET DES REGIMENS NATIONEAUX MAL DISCIPLINES : 1713 – 1733

    2. METTRE CE PAIS EN ETAT DE SEURETE : 1733-1763

    3. HERVORMINGEN ROND 1725 EN 1750?

    4. KENMERKEN VAN DE HERVORMINGEN

        4.1 Het economisch beleid

        4.2 De financiën

        4.3 De militaire evolutie

        4.4 De manschappen en hun oversten

BIBLIOGRAFIE:

LIJST MET GEBRUIKTE AFKORTINGEN