Sluikpers.
Antwerpen, 1940-1944.
Gert De Prins
Scriptie voorgelegd aan de Faculteit Letteren en
Wijsbegeerte,
voor het behalen van de graad van
Licentiaat in de Geschiedenis.
Academiejaar: 2003-2004
Universiteit Gent
Promotor: Prof. Dr. Bruno De Wever
| home | lijst scripties | inhoud | volgende |
Hoofdstuk 1. Heuristiek van het onderzoek
1.1 Welke archiefbronnen voor de geschiedschrijving van de sluikpers?
Dienst Oorlogsslachtoffers: het dossier ‘Weerstander door de Sluikpers’
Dienst Oorlogsslachtoffers: andere dossiers
SOMA: het fonds Leo Lejeune
SOMA: archief van de Nationale Unie van de Sluikpers
SOMA en Dienst Oorlogsslachtoffers: bronnen met betrekking tot de politionele diensten van de bezetter
College van Procureurs-generaal: Dienst van de Archieven - Incivisme
Andere archiefbewaarders
1.2 Het statuut ‘Weerstander door de Sluikpers’: ontstaan, wet en procedure
1948: de goedkeuring van het statuut
De procedure tot erkenning
Het definiëren van de verzetsactiviteit
De samenstelling van een dossier
“… op volstrekt beperkende wijze”
1.3 De ‘verborgen collectie’ van de Dienst Oorlogsslachtoffers
Weergevonden bladen
Hoofdstuk 2. De vroegste sluikbladen
2.1 De Vrijheid
De Vrijheid I
De Vrijheid II: ‘Voor Vrijheid, Vorst en Vaderland’
Het drukken van een sluikblad
Arrestaties
De Vrijheid III
2.2 Het Roode Hoekje
Verspreiding van het blad
Een onafhankelijke groep
Einde van ‘Het Roode Hoekje’
2.3 Le Précurseur
Arrestaties
‘De Voorlooper’
2.4 Le Clan d’Estin
Het blad van Jacques Van Offelen
Oplage
Het einde van ‘Le Clan d’Estin’
Verdere activiteit in de sluikpers
2.5 La Libre Belgique: Antwerpse uitgaven
Arthur Degrève - Marcel Louette
Charles Cox: ‘La Libre Belgique - Édition de Province’?
Jan Knaeps
2.6. Optimisme (2344)
Productie en verdeling
Stijgende papierprijzen
Datering van de uitgaven
Hoofdstuk 3. Steeds Vereenigd - Unis Toujours
Spreiding van de uitgaven
3.2 Historiek
Mei 1940: de eerste pamfletten
Steeds Vereenigd, nr. 1
Steeds Vereenigd, nrs. 2-9
‘Antwoord aan de Feldkommandantur’
Het contact met de Witte Brigade
Steeds Vereenigd, nrs. 10-13
Steeds Vereenigd, nrs. 14-41
Steeds Vereenigd, nrs. 42-66
Arrestaties
Steeds Vereenigd, nrs. 67-80
3.3 Het belang van de zwarte lijsten
“Wees nooit te zacht!!!”
Oppervlakte van de zwarte lijsten
Oppervlakte van de ‘witte’ lijsten
Conclusie
Een onvolledig antwoord?
Hoofdstuk 4. De linkse sluikpers
4.1 De communistische sluikpers
1940: het ontstaan van de structuren
Jan Suy, “technisch verantwoordelijke”
Bert Van Hoorick
Arrestaties
De Volksstem
De Volksgazet
De Klauwaard
‘Waarheen?’: de verzetskern op de Mercantile
Arrestaties en einde van de groep
‘Ford-Spirit’: een onbestaand blad?
Een aantal mogelijkheden
‘Wat te doen? - Bell Telephone’
Een conclusie?
4.3 Het Onafhankelijkheidsfront te Brasschaat: Ambtelijke Berichten
“Nieuwe Orde is Wanorde”
Ambtelijke Berichten, nrs. 2-11
De arrestaties van 30 oktober 1943
Andere sluikbladen die binnen de groep verdeeld werden
4.4 “…Enkele individueele Trotskysten…”
Jef Van der Helst
Het Antwerpse trotskisme
Publicaties
4.5 De Werker
De Antwerpse socialisten
“Het huis van Herzl”
Een socialistisch sluikblad
Het opstellen van ‘De Werker’
Verdeling
Onafhankelijkheidsfront
September 1944: de bevrijding
Hoofdstuk 5. De ‘vaderlandse’ sluikpers
Een reactie op de anti-joodse rellen van 14 april 1941
Verdeling van het blad
Stopzetting van ‘Brabo’ en arrestatie van Marcel Daelemans
Fotomontages
De groep rond het museum Sterckshof
Een blad ter verspreiding van inlichtingen
Verspreiding
5.3 Bulletijn van den Bond van Vaderlandsche Ambtenaren
De periode 1940 - 1941
“Aan de ambtenaren”
Een duidelijke politieke boodschap
Productie en verspreiding
Contacten met andere groeperingen
Einde van de ‘Bond van Vaderlandsche Ambtenaren’
5.4 De Waarheid
De herkomst van het blad
Verspreiding
Contacten met andere groeperingen
5.5 Uit Hoboken
Een eigen sluikblad
Arrestaties
Hoofdstuk 6. De niet-Antwerpse sluikpers
6.1 De niet-Antwerpse sluikpers
6.2 De Vrijschutter
De heruitgave van een sluikkrant
Het contact met Antwerpen
Het transport van ‘De Vrijschutter’
Het contact met het Geheim Leger
Het contact met de Witte Brigade
Andere contacten
Arrestaties
La Libre Belgique ‘Peter Pan’
La Libre Belgique ‘Ressuscité en 1940 - éd. Spéciale pour le pays de Liège’
Andere uitgaven?
Verdeling binnen de Witte Brigade
De belgicistische verzetgroepen
Het Onafhankelijkheidsfront
6.4 “Luchtpropaganda”: vlugschriften van de Belgische regering in ballingschap
De Regenboog - L’Arc en Ciel
L’Amérique en guerre
De Luchtpost - Le courier de l’air
De Wervelwind
6.5 Conclusie
Hoofdstuk 7. In de marge van de sluikpers
7.1 In de marge van de sluikpers
7.3 Samenzwering
7.4 De Vrije Stem
7.5 De Patriotten van Marche-les-Dames
7.6 De Waarheid
7.7 De Merksplasgalm
Hoofdstuk 8. Enkele vaststellingen
8.1 De Antwerpse sluikpers: een leeftijdsprofiel
Wat was het leeftijdsprofiel van de personen actief in de sluikpers?
Wordt de grafiek bepaald door het statuut ‘Weerstander door de Sluikpers’?
8.2 Een leeftijdsprofiel in context
Verzetsgroep ‘Les Clochards’
Verzetsgroep ‘Kempisch Legioen’
Vergelijking van de leeftijdsprofielen
8.3 De doorwerking van de Eerste Wereldoorlog
Een voorlopige conclusie?
8.4 De arrestanten van juni 1944
De landing in Normandië
Juni 1944 in de statistieken van de bezetter
Elementen van verklaring
8.5 De weerklank van de ‘valse Soir’
Geraadpleegde archiefinstellingen
| home | lijst scripties | inhoud | volgende |