Boudewijn VII Hapkin

 een Witte Ridder uit de 12de eeuw

graaf van Vlaanderen

(1111 - 1119)

Bram Brutsaert

Scriptie voorgelegd aan de Faculteit Letteren en Wijsbegeerte,
voor het behalen van de graad van
Licentiaat in de Geschiedenis.

Academiejaar: 2003-2004

Katholieke Universiteit Leuven

Promotor: Prof. Dr. P. TRIO

Woord vooraf

Inleiding.

    I. Status quaestionis.

    II. Probleemstelling

    III. Bronnen

    IV. Bibliografie.

Deel I. Prins Boudewijn (1093-1111)

    I. De grafelijke familie ten tijde van Boudewijns geboorte.

        I.1. De dynastie van Robrecht I de Fries.

        I.2. De kinderen van Robrecht II en Clementia.

             I.2.1. Het huwelijk van Robrecht II en Clementia.

             I.2.2. Het aantal kinderen van Robrecht II en Clementia

             I.2.3. Geboortejaar van Boudewijn en zijn broers.

             I.2.4. Naamgeving.

             I.2.5. Gravin Clementia en haar bezorgdheid over haar kinderrijkdom.

        Besluit.

    II. Boudewijns jeugd.

        II.2.1. Robrecht II neemt deel aan de Eerste Kruistocht.

        II.2.2. De dood van prins Willem.

        II.2.3. Opvoeding en opleiding van Boudewijn

        II.2.4. Boudewijn na zijn emancipatie.

II.2.4.1. Zijn ambassade naar de Duitse koning

II.2.4.2. Zijn optreden in de aktes van Robrecht II.

II.2.4.3. Was Boudewijn mederegent? .

        Besluit.

    III. Het huwelijk van Boudewijn VII

        III.1. Boudewijns huwelijk met Havise van Bretagne.

        III.2. Totstandkoming van het huwelijk

        III.3. De ontbinding van het huwelijk van Boudewijn en Havise.

             III.3.1. De tussenkomst van Ivo van Chartres.

             III.3.2. Annulatie van het huwelijk en de tweede verwantschapslijn

             III.3.3. Precieze datering van de annulatie

        III.4. Tweede huwelijk van Boudewijn VII? .

        III.5. De kinderloze Boudewijn VII als laatste der Baldwinen.

        Besluit.

Deel II. Graaf Boudewijn VII (1111-1119)

    I. Boudewijn volgt zijn vader op.

        I.1. Het overlijden van Robrecht II.

             I.1.1. De omstandigheden.

             I.1.2. De begrafenis.

        I.2. Boudewijn VII, de nieuwe graaf van Vlaanderen.

    Besluit.

    II. De belangrijkste raadgevers van Boudewijn VII

        II.1. De gezamenlijke regering van Boudewijn VII en Clementia.

        II.2. Het tragische conflict tussen Boudewijn en Clementia.

             II.2.1. De oorsprong van het conflict

             II.2.2. De tussenkomst van bisschop Lambert van Atrecht in het conflict.

             II.2.3. Het einde van het conflict.

             II.2.4. De diepere oorzaak van het conflict.

        II.3. De rol van Karel van Denemarken

        Besluit.

Deel III. Binnenlandse politiek van Boudewijn VII.

    I. Boudewijn VII en de godsvrede

        I.1. De godsvredebeweging.

        I.2. De invloed van de Vlaamse graven.

        I.3. Boudewijn VII en de vredesbeweging.

        Besluit.

    II. Het justitiebeleid van Boudewijn VII.

        II.1. De verhalen van Herman van Doornik.

             II.1.1. Een ridder wordt levend gekookt

             II.1.2. Een oud vrouwtje wordt gehoord.

             II.1.3. Negen ridders hangen elkaar en de laatste hangt zichzelf.

        II.2. De verhalen onder de historische loep.

             II.2.1. Echtheidskritiek.

             II.2.2. Boudewijn VII en de feodale spelregels.

             II.2.3. De toegepaste straffen

             II.2.4. De daders

             II.2.5. De slachtoffers

             II.2.6. Op zoek naar het waarom van de grafelijke bloedrechtspraak.

        Besluit.

    III. Boudewijn VII en de adel

        III.1. De binnenlandse politieke strijd in Vlaanderen.

        III.2. De leengraafschappen in het zuiden van Vlaanderen.

        III.3. Boudewijn VII versus graaf Walter II van Hesdin.

        III.4. Boudewijn VII versus graaf Hugo II van Sint-Pol.

             III.4.1. De kwalijke reputatie van de graven van Sint-Pol

             III.4.2. Hugo II van Sint-Pol.

             III.4.3. Het algemeen kader: de erfenis van de graven van Valois.

             III.4.4. De graven van Vlaanderen en de Valesiaanse erfenis.

             III.4.5. Encre en het graafschap Amiens.

             III.4.6. Hugo II van Sint-Pol gaat in de tegenaanval

        Besluit.

    IV. Boudewijn VII en de Kerk.

        IV.1. De cluniaanse hervorming in Vlaanderen

        IV.2. Schenkingen van Boudewijn VII

             IV.2.1. Algemeen overzicht.

             IV.2.2. De Onze-Lieve-Vrouwe-abdij van Broekburg.

             IV.2.3. Andere kloosters.

        IV.3. De crisis in de Sint-Amandsabdij

        Besluit.

    V. Boudewijn VII en de steden

        V.1. De oudste vermeldingen van stadsschepenen.

        V.2. Schipperen tussen stad en abdij: Atrecht (1111 en 1115).

        V.3. De justitiehervorming in Ieper (1116)

        V.4. De stichting van Kluizen (1115-1119) .

        Besluit.

Deel IV. Buitenlandse politiek van Boudewijn VII.

    I. Expansiepolitiek: Kamerijk.

        I.1. De interesse van de Vlaamse graven voor Kamerijk

        I.2. Boudewijn VII en de Kamerijkse kwestie

        Besluit.

    II. Internationale politiek: Normandië.

        II.1. Voorgeschiedenis van het Anglo-Normandische blok

  II.1.1. De grondlegger: Willem de Veroveraar.

             II.1.2. De relatie met de Vlaamse graaf.

             II.1.3. Verdeling en broederstrijd

             II.1.4. Aanloop en slag bij Tinchebrai (1106)

             II.1.5. De eerste oorlog tussen Hendrik I en Lodewijk VI (1109-1113)

        II.2. Boudewijn VII trekt ten oorlog tegen Hendrik I

             II.2.1. Het onzekere lot van Willem Clito.

             II.2.2. Het bondgenootschap tussen Boudewijn VII en Willem Clito

             II.2.3. Het eerste oorlogsjaar 1116.

             II.2.4. Het tweede oorlogsjaar 1117: vooral een jaar van voorbereidingen

             II.2.5. De kortstondige expeditie in Normandië in 1117

             II.2.6. De grote aanval in 1118

             II.2.7. De laatste strijd van Boudewijn VII.

        Besluit.

Deel V. Het einde van Boudewijn VII

    I. De doodstrijd van Boudewijn VII.

        I.1. Zijn lang ziekteproces.

        I.2. De zoektocht naar een opvolger

        I.3. De laatste dagen van zijn leven.

        I.4. Zijn overlijden en begrafenis

        Besluit.

II. Receptie van Boudewijn VII.

        Besluit.

Algemeen besluit

Bijlagen

    I. Stamboom van de graven van Vlaanderen

    II. Grisaille van de graven Robrecht I tot Karel de Goede

    III. Afbeelding van graaf Boudewijn VII Hapkin

    IV. Afbeelding van graaf Boudewijn VII Hapkin   

    V. Het graafschap Vlaanderen omstreeks 1100

    VI. Het weduwegoed van Clementia

    VII. De Picardische vorstendommen in de 12^de eeuw