Mens en machine.

Een onderzoek naar de Oost-Vlaamse machinebouw
(1870-1914).

Karel Eeckhout

Scriptie voorgelegd aan de Faculteit Letteren en Wijsbegeerte,
voor het behalen van de graad van
Licentiaat in de Geschiedenis.

Academiejaar: 2003-2004

Universiteit Gent

Promotor: Prof. Dr. Eric Vanhaute
Commissarissen: Frederik De Cocker en Conny Devolder

Dankwoord

1. Inleiding

2 Methodologie

    2.1 Algemene methode

    2.2 Toelichting bij de onderzoeksbronnen

        2.2.1 De industrietellingen

        2.2.2 De vergunningsdossiers

        2.2.3 Bulletin du Musée de l’Industrie de Belgique

3. De industrie in België

    3.1 Inleiding

    3.2 De algemene toestand van de Belgische industrie voor de eerste wereldoorlog.

        3.2.1 1830 – 1850

        3.2.2 1850 - 1873

        3.2.3 1874 - 1895

        3.2.4 1896 - 1914

    3.3 De Belgische machinebouw

        3.3.1 1830 - 1850

        3.3.2 1850 – 1873

        3.3.3 1874 - 1895

        3.3.4 1896 - 1914

        3.3.5 Besluit

4. De Oost-Vlaamse machinebouwers

    4.1 Inleiding

    4.2 De bedrijven

        4.2.1 Baete Karel

        4.2.2 Baillon Lodewijk

        4.2.3 Beauval Corneel

        4.2.4 Bontinck Ambroise

        4.2.5 Bontinck Kamiel

        4.2.6 Bontinck–Braem

        4.2.7 Bruers-Blauwaert Jos

        4.2.8 Bruers Jan

        4.2.9 Cabany & Co

        4.2.10 Carels

        4.2.11 Catternant Jacobus

        4.2.12 De Bleeckere Eugeen

        4.2.13 De Bruycker François

        4.2.14 De Bruycker J. & J. gebroeders

        4.2.15 De Clercq Gustaaf

        4.2.16 De Meyer Emiel

        4.2.17 De Nobele, Nolet en Bracq.

        4.2.18 De Waegeneire gebroeders

        4.2.19 De Waegeneire L.

        4.2.20 De Wilde Pieter Jan

        4.2.21 De Wispelaere August

        4.2.22 D’ Hoossche Louis

        4.2.23 Joos Jos

        4.2.24 Joos Karel Weduwe

        4.2.25 Krout Paul

        4.2.26 La Flandre

        4.2.27 Leslie James

        4.2.28 Leveau & Zoon

        4.2.29 Moore Harry & Hebbelynck Jacques

        4.2.30 Moussiaux & Fournier

        4.2.31 Mulready M.F.M.

        4.2.32 Nollet Karel

        4.2.33 Société Anonyme des Ateliers Onghena

        4.2.34 Pauwels & Pataer

        4.2.35 Société Anonyme du Phoenix

        4.2.36 Piron Jan Baptist

        4.2.37 Revijn-Picqué Achiel

        4.2.38 Standaert Edmond

        4.2.39 Sylvia Xavier

        4.2.40 Van Acker Gustaaf

        4.2.41 Van De Kerckhove

        4.2.42 Vanderstuyft & Co

        4.2.43 Van Ghelder Ignace

        4.2.44 Van Hecke Gustaaf

        4.2.45 Van Hoecke Pieter

        4.2.46 Velghe Rudolf

        4.2.47 Verbruggen Gustaaf

        4.2.48 Verrijken A. & J.

        4.2.49 Welvaert J. weduwe en zoon

        4.2.50 Westendorp Karel en zoon

5. Analyse van de opgespoorde gegevens

    5.1 Inleiding

    5.2 Geografische spreiding

        5.2.1 Spreiding volgens de industrietellingen

        5.2.2 Spreiding volgens de vergunningsdossiers

    5.3 Tewerkstelling

    5.4 Technologie

        5.4.1 Het productieproces

        5.4.2 Het kloppende hart van het atelier: de krachtbron

            5.4.2.1 De verschillende types stoommachines

            5.4.2.2 Vergunningsdossiers met informatie over de krachtbron van een atelier

            5.4.2.3 De constructeurs van de krachtbron in de machinebouwateliers

            5.4.2.4 De kracht van de motor in het Oost-Vlaamse constructieatelier

        5.4.3 De stoomketel

        5.4.4 De geproduceerde machines

        5.4.5 Technologische innovatie

    5.5 Besluit

        5.5.1 De belangrijkste evoluties in de Oost-Vlaamse machineconstructie

        5.5.2 Problematiek van de vergunningsdossiers

6. Mogelijke verklaringen voor de evoluties binnen de Oost-Vlaamse Machinebouw

    6.1 Inleiding

    6.2 De conjuncturele factor

    6.3 De structurele factor

7. Conclusie

Bibliografie

BIJLAGEN