Het cultureel beleid te Brugge

tijdens het Calvinistisch Bewind

(1578-1584)

Charlotte Coudeville

Scriptie voorgelegd aan de Faculteit Letteren en Wijsbegeerte,
voor het behalen van de graad van
Licentiaat in de Geschiedenis.

Academiejaar: 2003-2004

Universiteit Gent

Promotor: Prof. Dr. Hildegarde Symoens

WOORD VOORAF

INLEIDING: Probleemstelling, Heuristiek en Bronnenbespreking

1. Probleemstelling en onderzoeksvragen

1.1 Inleiding

1.2 Probleemstelling en onderzoeksvragen

2. Heuristiek

3. Bronnenbespreking

3.1 Archivalische bronnen

3.1.1 Stadsarchief Brugge

A. Bronnen uitgaande van de stedelijke overheid

B. Bronnen uitgaande van het stedelijk onderwijs

C. Varia

3.1.2 Rijksarchief Brugge

A. Bronnen uitgaande van de kerkfabrieken

B. Varia

3.1.3 Bisschoppelijk Archief Brugge

A. Bronnen uitgaande van de kerkfabrieken

B. Rekeningen van de Geestelijke Goederen

3.2 Beeldvorming

3.2.1 Willem Weydts en zijn verslag ‘Dyt es van zommeghe zaeken dye gheschyet zyn hier te Brugghe ende daer onternt’ (1571 tot 1583)

3.2.2 Zeger van Male: Deerlicke lamentatie ende beclagh vanden distructie vande Stede van Brugghe

3.2.3 Charles Custis en zijn Jaer-boecken

3.2.4 Hendrik Janssen en zijn Kerkhervorming te Brugge

3.2.5 Conclusie

HISTORISCHE SCHETS: De troebelen in de zestiende eeuw, te Brugge en daarbuiten

1. De Reformatie en Calvijn

2. De Opstand der Nederlanden

2.1 De oorzaken

2.2 Van de Beeldenstorm tot de Pacificatie van Gent

3. Brugge in de zestiende eeuw

3.1 De socio – economische toestand in Brugge in de zestiende eeuw

3.2 Religieuze evolutie en beleving in Brugge in de zestiende eeuw

3.3 Brugge, een calvinistische stad?

3.4 Het intellectuele leven te Brugge in de zestiende eeuw

3.5 De installatie van het calvinistische stadsbestuur

3.6 Algemeen Besluit

4. De radicalisering van het Calvinistisch Bewind te Brugge

4.1 Brugse franciscanen op de brandstapel

4.2. De revolte van juli 1579

4.3 Het stadsbestuur: de verhouding oudgedienden – nieuwkomers

HOOFDSTUK 1: DE CALVINISERING

    I. Kerken en kloosters

1. De parochiale kerken

1.1 Inleiding

1.2 De Onze-Lieve-Vrouwekerk

1.2.1 Kerkelijke infrastructuur en patrimonium

1.2.2 De predikanten en ander personeel

1.3 Sint-Salvatorskerk

1.3.1 Kerkelijke infrastructuur en patrimonium

1.3.2 De predikanten en ander personeel

1.4 Sint-Donaaskerk

1.4.1 De kerkelijke infrastructuur en patrimonium

1.4.2 De predikanten en ander personeel

1.5 Predikherenkerk

1.5.1 De kerkelijke infrastructuur en patrimonium

1.5.2 De predikanten en ander personeel

1.6 Sint-Gilliskerk

1.6.1 Kerkelijke infrastructuur en patrimonium

1.6.2 De predikanten en andere personeel

1.7 Sint-Walburgakerk

1.7.2 Kerkelijke infrastructuur en patrimonium

1.7.2 De predikant en ander personeel

1.8 Sint-Jacobskerk

1.8.1 Kerkelijke infrastructuur en kerkschatten

1.8.2 De predikanten en andere personeel

2. De kloosters

3. Conclusie

    II. Houding tegenover de geestelijken

1. Het Brugs beleid

2. Een exodus van katholieke geestelijken?

3. De predikanten

4. Conclusie

HOOFDSTUK 2: DE INTELLECTUELE PRAKTIJKEN

    I. De Brugse drukkers

1. Inleiding

2. Brugse drukkers en boekhandelaars tijdens het Calvinistisch Bewind

3. Conclusie

    II. Intellectuelen en kunstenaars

1. Schilders

2. Artsen

3. Humanisten, classici en filologen

4. Geestelijken

5. Docenten

6. Conclusie

    III. Onderwijs

1. Inleiding

2. Bogaardenschool

3. Sint-Elizabethschool

4. De Cuba-stichting

5. Een Theologische Hogeschool te Brugge?

6. De kapittelscholen en Latijnse of privé-scholen

7. Conclusie

    IV. Oprichting openbare bibliotheek

    V. Openbaar dispuut

HOOFDSTUK 3: DE PUBLIEKE CULTUUR

    I. De Brugse schuttersgilden

1. Inleiding

2. De Sint-Jorisgilde

3. De Sint-Sebastiaansgilde

4. De Sint-Barbaragilde

5. Conclusie

    II. De Brugse rederijkers

1. Inleiding

2. De Brugse rederijkers tijdens het Calvinistisch Bewind

3. Conclusie

    III. Feestelijkheden

1. Inleiding

2. Het ontzet van Kamerijk

3. De Blijde Intrede van Frans van Anjou

3.1 Wat?

3.2. De intrede van Anjou te Brugge, 17 juli 1582

3.3 Vergelijking met de Blijde Intrede van Filips II in 1549

3.3.1 Formeel

3.3.2 Inhoud

3.4 Vergelijking met Antwerpen en Gent

4. Processies

4.1 Algemeen

4.2 De Heilig Bloedprocessie

5. Tornooien en wedstrijden

6. Conclusie

    IV. Ruimte en Tijd

1. Ruimte

1.1 Analyse van Lyon

1.2 Analyse van Brugge

2. Bid- en feestdagen

BRUGGE: CALVINISTISCH OF KATHOLIEK?

ALGEMEEN BESLUIT

LIJST VAN AFKORTINGEN

BIBLIOGRAFIE

BIJLAGEN