Nederlands Elmina

een socio-economische analyse van de

Tweede Westindische Compagnie in West-Afrika in 1715.

 

Yves Delepeleire

 

Scriptie voorgelegd aan de Faculteit Letteren en Wijsbegeerte,
voor het behalen van de graad van
Licentiaat in de Geschiedenis.

Academiejaar: 2003-2004

Universiteit Gent

Promotor: Dr. Jan Parmentier

 

home lijst scripties inhoud volgende  

 

VOORWOORD.

 

INLEIDING.

 

DEEL I: VOORGESCHIEDENIS.

    HOOFDSTUK 1: De Republiek en West-Afrika vóór 1624.

        1.a. Pioniers in de Nederlandse vaart op West-Afrika.

            1.a.1. Barent Ericksz.

            1.a.2. Balthasar de Moucheron.

        1.b. De strijd tegen het Spaans-Portugese imperium.

        1.c. Op weg naar één Atlantische Compagnie.

        1.d. De Eerste WIC (1621-1674).

    HOOFDSTUK 2: De strijd om Elmina (1624-1642).

        2.a. Onder Portugese vlag.

        2.b. De Nederlandse strijd: het falen van het ‘groot desseyn’.

        2.c. De ultieme aanval van 1637.

        2.d. Deelbesluit: een nieuwe koers?

    HOOFDSTUK 3: De Tweede WIC in West-Afrika.

        3.a. De oprichting van de Tweede WIC (1674).

        3.b. Strijd om het behoud van het Nederlandse handelsmonopolie.

            3.b.1. Engelse en Franse druk op de Goudkust.

            3.b.2. Engelse en Franse druk op de Slavenkust.

        3.c. De handel in goud en slaven (1700-1715).

            3.c.1. De missie van Joan van Sevenhuysen (1696-1702).

            3.c.2. Willem de la Palma en de jacht op slaven (1702-1705).

            3.c.3. Herstel van de goudhandel onder Pieter Nuyts (1705-1708).

            3.c.4. De balans onder Adriaan Schoonheyd (1709-1711).

 

DEEL II: HANDELSAPPARAAT OP DE GOUD- EN SLAVENKUST.          

    HOOFDSTUK 4: De site van Elmina.

        4.a. Plattegronden van Commersteyn en Trenks.

        4.b. Bastionbouw van St. George d’Elmina en Koenraadsburg.

            4.b.1. Elmina.

            4.b.2. Koenraadsburg.

        4.c. Handels- en civiele accommodatie.

            4.c.1. De paradeplaats: het commerciële hart.

            4.c.2. Het gouvernementskwartier.

            4.c.3. De kattenplaats: het arbeidscentrum.

        4.d. Deelbesluit.

    HOOFDSTUK 5: De buitenforten: van Axim tot Accra.

        5.a. Versterkte factorijen op de Goudkust.

            5.a.1. Factorijen op de Bovenkust.

            5.a.2. Factorijen op de Benedenkust: Een periodieke inspectie.

        5.b. Onversterkte handelsposten of ‘tronken’.

        5.c. Deelbesluit.

 

DEEL III: HET WIC-PERSONEEL IN WEST-AFRIKA.  

    HOOFDSTUK 6: Een demografisch onderzoek.

        6.a. Een kwantitatieve kijk.

            6.a.1. Personeelssterkte op de factorijen.

            6.a.2. Personeelssterkte op de schepen.

        6.b. Ziekte en sterfte in West-Afrika.        

            6.b.1. Kwantitatieve sterfte in 1715.

            6.b.2. Dodelijke ziekten: Dysenterie en koudvuur.         

            6.b.3. Een rudimentaire ziektebestrijding.

            6.b.4. Gevolgen voor de Compagnie.

        6.c. Beperkte migratie uit Europa.

        6.d. Nationaliteiten.

            6.d.1. Personeel op de factorijen.

            6.d.2. Personeel op de schepen.

            6.d.3. Nationaliteiten per beroepsklasse.

                6.d.3.1. Handelsofficieren en kooplieden.

                6.d.3.2. Ambachtslieden.

                6.d.3.3. Militairen.

        6.e. Soldijen.

            6.e.1. Handelsofficieren en kooplieden.

            6.e.2. Ambachtslieden.

            6.e.3. Militairen.

    HOOFDSTUK 7: Directeur-generaal en Raad.

        7.a. Directeur-generaal H. Haring.

            7.a.1. Beeldvorming in de historiografie.

            7.a.2. De loopbaan van H. Haring (1699-1716).

            7.a.3. Bevoegdheden.

        7.b. De Raad van Elmina.

            7.b.1. Opperkoopman.

            7.b.2. Fiscaal.

            7.b.3. Equipagemeester.

            7.b.4. Vaandrig.

            7.b.5. Predikant.

            7.b.6. De generale boekhouder en soldijboekhouder.

        7.c. Deelbesluit.

    HOOFDSTUK 8: Kwalen van een onbeteugelde Compagnie.

        8.a. Diefstal.

            8.a.1. Een gouddiefstal aan Boutri..

            8.a.2. De onbewaakte loge aan Jaquin: een polemiek.

        8.b. Schulden en kredietverlening.

            8.b.1. Een noodzakelijk kwaad.

            8.b.2. De schulden van Josua Boerhaven.

        8.c. Desertie en muiterij.

        8.d. Private handel.

        8.e. Deelbesluit.

 

DEEL IV: SCHEEPVAART EN HANDEL IN WEST-AFRIKA.

    HOOFDSTUK 9: Scheepvaart op West-Afrika.

        9.a. Retourschepen.

        9.b. Slavenschepen.

        9.c. Kustschepen.

        9.d. Deelbesluit.

    HOOFDSTUK 10: Import in West-Afrika.

        10.a. Bronnenproblematiek.

        10.b. Importgoederen op de Goud- en Slavenkust.

            10.b.1. Textiel.

            10.b.2. Vuurwapens en buskruit.

            10.b.3. Alcoholica.

            10.b.4. Staafijzer.

            10.b.5. Kauri’s.

            10.b.6. Diversen.

        10.c. Importgoederen in de kusthandel.

    HOOFDSTUK 11: Export uit West-Afrika.

        11.a. Bronnenproblematiek.

        11.b. Goederenhandel.

            11.b.1. Goud.

                11.b.1.1. Een kwantitatief overzicht.

                11.b.1.2. De Goudkust.

                11.b.1.3. De kusthandel.

                11.b.1.4. Braziliaans goud.

                11.b.1.5. Aard en kwaliteit van het goud.

                11.b.1.6. Eindbalans.

            11.b.2. Ivoor.

                11.b.2.1. Een kwantitatief overzicht.

                11.b.2.2. De Goudkust.

                11.b.2.3. De kusthandel.

            11.b.3. Peper.

            11.b.4. Diversen.

                11.b.4.1. Limoensap.

                11.b.4.2. Gom.

                11.b.4.3. Katoen en indigo.

        11.c. Slavenhandel.

            11.c.1. Een kwantitatief overzicht.

            11.c.2. De Goudkust.

                11.c.2.1. Elmina.

                11.c.2.2. Overige factorijen.

            11.c.3. De Ivoorkust.

            11.c.4. De Slavenkust.

                11.c.4.1. Een prijzenslag tussen de Europese naties.

                11.c.4.2. De inschepingsperiode van slaven.

                11.c.4.3. Schendingen van het neutraliteitsverdrag.

                11.c.4.4. Deelbesluit.

            11.c.5. Exportgegevens van de slavenschepen in 1715.

                11.c.5.1. Cargo.

                11.c.5.2. Gender en leeftijdsgroepen van de slaven.

                11.c.5.3. Sterfte.

            11.c.6. Rechtstreekse slavenhandel met de Portugezen.

        11.d. Goederen- versus slavenhandel: een balans.

            11.d.1. Goud, ivoor en slaven in West-Afrika (1700-1731).

            11.d.2. Handel op de Goudkust in 1715.

            11.d.3. Rentabiliteit: winst of verlies?

 

DEEL V: SMOKKELAARS IN WEST-AFRIKA.

    HOOFDSTUK 12: De strijd tegen de smokkelhandel.

        12.a. Nederlandse smokkelaars.

            12.a.1. Kruisers.

            12.a.2. Toenemend geweld.

            12.a.3. Taxatie en confiscatie.

            12.a.4. Onder Zeeuwse vlag.

        12.b. Portugese smokkelaars.

        12.c. Akkoorden tussen WIC en RAC.

    HOOFDSTUK 13: Smokkelaars in dienst van de WIC.

        13.a. Een verdeelsleutel.

        13.b. Schippers.

        13.c. Overige bemanning.

    HOOFDSTUK 14: Smokkelhandel in West-Afrika.

        14.a. Handelsgebieden.

        14.b. Nederlandse smokkelhandel

            14.b.1. Import.

            14.b.2. Export.

                14.b.2.1. Goederen.

                14.b.2.2. Slaven.

        14.c. Portugese smokkelhandel.

 

CONCLUSIE.

 

LIJST VAN GERAADPLEEGDE BRONNEN

 

BIBLIOGRAFIE.

 

BIJLAGEN.

 

home lijst scripties inhoud volgende