De schepenen
van de
stad en vrijheid Turnhout:
1621-1676,
tussen Spanje en Oranje.
Bijdrage tot de studie van het bestuur van een kleine stad.
Kevin Geuens
Scriptie voorgelegd aan de Faculteit Letteren en
Wijsbegeerte,
voor het behalen van de graad van
Licentiaat in de Geschiedenis.
Academiejaar: 2003-2004
Universiteit Gent
Promotoren:
2002-2003: Dr. J. Dambruyne
2003-2004: Prof. Dr. R. Vermeir
| home | lijst scripties | inhoud | volgende |
ONDERZOEKSVRAGEN EN GEBRUIKTE BRONNEN
ONUITGEGEVEN BRONNEN: BRONNEN UIT HET TURNHOUTSE STADSARCHIEF
LIJST VAN DE GEBRUIKTE AFKORTINGEN
1. OORSPRONG EN GEOGRAFISCHE SITUERING VAN DE STAD EN VRIJHEID TURNHOUT
1.1. OORSPRONG
1.2. TURNHOUT STAD EN/OF VRIJHEID
1.3. DE STAD EN VRIJHEID TURNHOUT ALS HEERLIJKE STAD IN EEN GROTER GEOGRAFISCH KADER
1.4. GEOGRAFISCHE OMSCHRIJVING VAN DE STAD EN VRIJHEID TURNHOUT
2. DE STAD EN VRIJHEID TURNHOUT VAN 1621 TOT 1675: EEN HISTORISCHE SITUERING
2.1.
DE STAD EN VRIJHEID TURNHOUT GEDURENDE HET
LAATSTE DEEL VAN DE 80-JARIGE OORLOG:
VANAF HET EINDE VAN HET 12-JARIG BESTAND
TOT DE VREDE VAN MUNSTER
2.2. TURNHOUT EN DE VREDE VAN MUNSTER
2.3. TURNHOUT ONDER AMALIA VAN SOLMS, 1649-1675
3. POLITIEKE EN ADMINISTRATIEVE ORGANISATIE VAN DE STAD EN VRIJHEID TURNHOUT
3.1.1. De schout
3.1.2. De rentmeester van de domeinen als officier ‘foncier’
3.2.1. De stadsraad of het corpus van de stad
3.2.2. De schepenen
3.2.3. De gezworenen
3.2.4. De verkiezing van de schepenen
3.2.5. Controle van enkele aspecten van de
verkiezingsprocedure van de
zeven schepenen aan de hand van twee archiefstukken
3.2.5.1. Acte van Jaergedinge pro Anno 1644
3.2.5.2. Acte van Scheuttinge der vierthien schepenen pro Anno 1654
3.2.5.3. Volgt de praktijk de theorie?
3.2.6. Overige stedelijke ambten
3.2.6.1. Het hoofd van de stedelijk administratie: de stadssecretaris
3.2.6.2. De financiële organisatie: de borgemeester en zijn collecteurs en bedezetters
3.2.6.3. De handhaving van de orde: de vorster en de dienaar van justitie
3.2.6.4. Andere ambten en functies te Turnhout
4. DE SCHEPENEN VAN DE STAD EN VRIJHEID TURNHOUT: EEN POLITIEK, SOCIAAL EN ECONOMISCH PROFIEL
4.1.
DE SCHEPENEN VAN TURNHOUT: EEN AFBAKENING VAN
DE ONDERZOCHTE POPULATIE
EN EEN VERDUIDELIJKING VAN DE GEBRUIKTE
ONDERZOEKSMETHODE
4.2. DE SCHEPENEN VAN DE STAD EN VRIJHEID TURNHOUT ALS POLITIEKE FUNCTIONARISSEN
4.2.1. Inleiding en doelstelling
4.2.2. Een volledige invulling van de schepenbank: een probleem
4.2.3. De magistraat van de stad en vrijheid Turnhout: democratie of oligarchie?
4.2.4. Invloed van het groter politieke kader op de invulling van de schepenbank
4.2.4.1. Een algemene kijk
4.2.4.2. Enkele ambtsjaren van wat nabijer onderzocht
4.2.5. De schepenen van de stad en vrijheid Turnhout en hun loopbaan in het college van schepenen
4.2.6. Een vergelijking van de situatie in de stad
en vrijheid Turnhout met de situatie elders:
Turnhout en Herentals, twee steden
in het markgraafschap Antwerpen
4.2.7. Turnhoutse schepenen in andere politieke ambten in het 17de-eeuwse Turnhout
4.2.7.1. Een ambt als gezworene: een voorbereiding op een schepencarrière?
4.2.7.2. Schepenen en het vervullen of cumuleren
van andere functies binnen en buiten de
Turnhoutse stedelijke politiek en
administratie
4.2.8. De Turnhoutse schepenbank, een representatie van de gehele stad?
4.2.9. Conclusie, de stad en vrijheid Turnhout en haar schepenen
4.3. DE HUWELIJKSPOLITIEK VAN DE TURNHOUTSE SCHEPENEN: DE VORMING VAN EEN OLIGARCHIE?
4.3.1. Het terugvinden van de huwelijksdatum
4.3.2. ‘Carrière of gezin?’: de relatie tussen huwelijk en een start van een carrière als schepen
4.3.2.1. Het berekenen van de huwelijksleeftijd
4.3.2.2. Het berekenen van de leeftijd bij aanvang van het eerste ambtsjaar als schepen
4.3.2.3. ‘Eerst carrière en dan pas gezin?’: een
vergelijking tussen de huwelijksleeftijd en de
leeftijd bij de eerste verkiezing
tot schepen
4.3.2.4. Een verdere berekening van de leeftijd,
waarop men voor het eerst zetelde in de
schepenbank van de stad en vrijheid
Turnhout
4.3.3. Huwelijkspatronen: een netwerk van huwelijken onder de schepenen van de stad en vrijheid Turnhout
4.3.3.1. Het schepenambt, een overerfbare functie?
4.3.3.2. Huwelijkspolitiek in het kader van machtsverwerving en machtsbestendiging
4.3.3.3. De schepenfamilies van Meurs en Mallants en hun huwelijksstrategie
4.3.3.4. De schepenfamilies van de stad en vrijheid Turnhout: een oligarchie?
4.3.4. Conclusie en vergelijking: Turnhout en Herentals, twee oligarchiën in het Antwerpse markgraafschap
4.4. DE TURNHOUTSE SCHEPENEN: NAAST EEN POLITIEKE ELITE OOK EEN ECONOMISCHE ELITE?
4.4.1. Het beroep van de Turnhoutse schepenen
4.4.1.1. Bespreking van de gebruikte bronnen
4.4.1.2. De beroepen van de Turnhoutse schepenen
in het kader van de toenmalige
economische situatie binnen de stad en vrijheid
4.4.1.3. Beroepsactiviteiten en politiek succes: een verband?
4.4.2. De relatie tussen politiek succes en
financiële positie: een onderzoek aan de hand
van de reële en de personele beden
4.4.2.1. Bespreking van de gebruikte bronnen
4.4.2.2. De reële beden
4.4.2.3. De personele beden
4.4.2.4. Hoge belastingen en politiek succes: een verband?
4.4.3. De bezitsstructuur van de Turnhoutse schepenen
4.4.3.1. Onroerend goed: de huizen van de schepenen in het stedelijke centrum van Turnhout
4.4.3.2. Onroerend goed: De casus van Lodewijck Goyvaerts, voerman
4.4.3.3. Roerende goederen: de inventaris van het
sterfhuis van Christiaen Mallants
en van Mattheeuws Empssens
4.4.4. Huispersoneel, een overbodige luxe?
4.4.4.1. Bespreking van de gebruikte bronnen: de Kohieren van het Hooftgeld
4.4.4.2. Meiden, meyssen, knechten en dienstbodes
4.4.5. Besluit: de schepenen van Turnhout, een combinatie van politiek en economie
4.5.
DE TURNHOUTSE SCHEPENEN IN HET DAGELIJKSE
LEVEN, EEN AFSPIEGELING VAN HUN
POLITIEKE EN ECONOMISCHE MACHTSPOSITIE:
OPLEIDING EN ONTSPANNING
4.5.1. Turnhoutse schepenen aan de Leuvense universiteit
4.5.2. Kinderen van Turnhoutse schepenen aan de Leuvense universiteit
4.5.3. Turnhoutse schepenen in het gildenleven: de Sint-Jorisgilde of de Gilde van de Kruisboog
4.5.4. De Turnhoutse schepenen: opleiding en ontspanning, een conclusie
| home | lijst scripties | inhoud | volgende |