Stripverhalen in de Belgische dagbladpers
(1945 - 1950)
Inventaris en politiek-maatschappelijke analyse
Sébastien Baudart
Scriptie voorgelegd aan de Faculteit Letteren en
Wijsbegeerte,
voor het behalen van de graad van
Licentiaat in de Geschiedenis.
Academiejaar: 2002-2003
Vrije Universiteit Brussel
Promotor: Prof. Dr. E. Witte
| home | lijst scripties | inhoud | volgende |
Deel 1: Inleiding
Deel 2: Strips en Pers
1. Het probleem van een definitie
1.1. Talen en Tijden
1.2. Definities
2. Historiek
2.1. Stripgeschiedenis in een notendop
2.1.1. Ontstaan
2.1.2. Evolutie
2.2. België
2.2.1. Inleiding
2.2.2. Historisch Overzicht
2.3. Nederland
2.4. Frankrijk
3. Strips en communicatie
4. Strips en Politiek
II. De Pers
1. Algemeen
1.1. Historiek
1.2. 1945-1950
1.3. Typologie
1.4. Oplagecijfers
1.5. Functies van de pers
2. Strips in de pers
2.1. Historiek
2.2. Functie
Deel 3: Politiek-maatschappelijke context, 1945-1950
I. België
1. De Tweede Wereldoorlog: strijd, collaboratie en verzet
2. Politiek België na de oorlog
2.1. De naoorlogse regeringen
2.2. De politieke partijen en krachtverhoudingen
3. De Koningskwestie
3.1. Voorgeschiedenis
3.2. De blokkering
3.3. De figuren
3.4. De situatie zit muurvast
3.5. De volksraadpleging
3.6. Terugkeer en troonsafstand
4. De Repressie
4.1. Officiële en volksrepressie
4.2. Tempering en politieke factoren
5. Vlaamse en Waalse Beweging
5.1. Algemeen
5.2. De IJzertoren
6. Sociaal-economisch
6.1. De naoorlog: heropbouw, prijzen en lonen
6.2. De sociale zekerheid, de normale prijzen, de "kolenslag" en de belastingen
6.3. Huisvesting
6.4. Economische teruggang en devaluatie van de Belgische frank
7. Dagelijks leven
8. België en de buitenlandse politiek
8.1. Internationale samenwerking
8.2. De Benelux
8.3. De Verenigde Naties & Bretton Woods
8.4. Het Marshallplan en de blokvorming
8.5. Pact van Brussel, Westerse Unie en Navo
8.6. De Raad van Europa en de EGKS
8.7. De Verenigde Staten, Congo en het uranium
8.8. België en de Sovjetunie
8.9. De invloed van het buitenland op België
8.10. De KPB en de Koude Oorlog
II. Nederland
III. De Wereld
1. De Tweede Wereldoorlog
2. De Koude Oorlog
2.1. De conferenties en de verslechtering van de relaties
2.2. Blokken tekenen zich af
2.3. Trumandoctrine, Marshallplan en verdere Russische blokvorming
2.4. Duitsland en Berlijn
2.5. De atoombom
2.6. Anticommunisme en McCarthysme
2.7. Joegoslavië, China en Korea
2.8. Dekolonisatie
Deel 4: Stripverhalen in de Belgische dagbladpers 1945-1950, Het onderzoek
I. Inleiding
1. Selectie van het onderzoeksmateriaal
1.1. 23 kranten
1.2. De oplages
1.3. Het onderzoek zelf
1.4. Definities
1.5. De verdere tekst
1.6. Waarschuwingen
2. Typologie van de gepubliceerde strips
2.1. Publicatiefrequentie en verhaalsoorten
2.2. De tekst
2.3. Stijlen en genres
3. De Agentschappen, een korte voorstelling
3.1. Opera Mundi
3.2. De Marten Toonder-Studio's en Anton De Zwaan
3.3. Stripfilm
3.4. Andere
3.5. De Artec-Studio's en Standaard Boekhandel
II. De kranten
1.1. Historiek en Situering
1.2. Strips uit Nederland, de VS en Scandinavië
1.2.1. Rikske en De Schepter
1.2.2. Hans G. Kresse en Eric de Noorman
1.2.3. Steve Canyon en Walt Disney
1.2.4. Marten Toonder en zijn Panda
1.2.5. Optimist, Adamson en Het hoekje voor de jeugd
1.3. Besluit
2.1. Historiek en Situering
2.2. Walt Disney, Mik, Marten Toonder en Maz
2.2.1. De overijverige medewerkers
2.2.2. Kappie, de betweterige kapitein
2.2.3. Dick Bos, Nederlandse pulp
2.3. Besluit
3. Le Matin
3.1. Historiek en Situering
3.2.Strips voor Franstalig Vlaanderen
3.2.1. Gagstroken bij de vleet
3.2.2. De Marsianen vallen aan
3.2.3. Radio Patrol: de politie, uw vriend
3.3. Besluit
4. Volksgazet
4.1. Historiek en situering
4.2. Mickey Mouse en Soldaat Fa Sido
4.2.1. Verhalen uit de jaren 1930
4.2.2. Het IJzeren Masker, Mickey Mouse als redder van de democratie
4.2.3. Fa Sido, de domste soldaat van het Belgisch leger
4.3. Besluit
5.1. Historiek en situering
5.2. "Limburgsche vervolgverhalen"
5.2.1. Nantje en Jetje
5.2.2. De Stradivarius en de Jood
5.2.3. Agentschappen
5.3. Besluit
6. Le Soir
6.1. Historiek en Situering
6.2. De strips van Le Soir
6.2.1. De eerste strips
6.2.2. Cappi
6.2.3. Steve Canyon en de oorlog
6.2.4. Disney-verstrippingen
6.2.5. Eric, l'homme du Nord, Le petit roi, Rasmus en Roy Rogers
6.2.6. Pour les enfants
6.3. Besluit
7. De Nieuwe Standaard / Het Nieuwsblad
7.1. Historiek en situering
7.2. De doorbraak van Vandersteen
7.2.1. Rikki, Wiske, Suske en de Snoeks
7.2.2. Willy Vandersteen
7.2.3. Suske en Wiske bij De Nieuwe Standaard
7.2.4. Politiek in Suske en Wiske
7.3. De Verhalen
7.3.1. Rikki en Wiske, op spionnenjacht in Chocowakije
7.3.2. Op het eiland Amoras: strijd, vergevingsgezindheid, de beschaving en andere verwijzingen
7.3.3. De Sprietatoom: uitvindingen en vrede
7.3.4. De vliegende aap
7.3.5. De Zwarte Madam: Gutt, terrorisme, repressie en verkiezingen
7.3.6. Vandersteen en politiek in De Nieuwe Standaard
7.4. Besluit
8. De Nieuwe Gids / 't Vrije Volksblad
8.1. Historiek en situering
8.2. De Krantenoorlog
8.2.1. Het verlies van Vandersteen
8.2.2. Marc Sleen, Hergé en Donald Duck
8.3. De avonturen van Detectief Van Zwam
8.3.1. Nero als krantenstrip
8.3.2. Marc Sleen
8.3.3. De aanwezigheid van Nero in de krant
8.4. De Matsuoka-trilogie: het gele gevaar
8.5. De Koningskwestie
8.5.1. De Hoed van Geeraard de Duivel … of van Spaak?
8.5.2. De duivelse socialisten
8.5.3. Indië als metafoor voor België
8.5.4. De volksraadpleging
8.6. De erfenis van Nero, Moea-Papoea en co: de Koude Oorlog
8.6.1. De erfenis van Nero
8.6.2. Russen en Amerikanen
8.6.3. Moea-Papoea: spionage en atoombommen
8.6.4. Russen, propaganda en IJzeren Gordijnen
8.6.5. Atoomplannen en atoombommen
8.6.6. België en het gezond verstand
8.6.7. De Koude Oorlog in andere verhalen
8.7. Politieke elementen
8.7.1. De zorgen van alledag: de belastingen, de tram, de dokters …
8.7.2. Politici en verkiezingen
8.7.3. Politie, gevangenissen en corruptie
8.7.4. Collaboratie, repressie, oorlog en vaderland
8.7.5. De Benelux
8.7.6. Blanken, inlanders en de beschaving
8.7.7. Taaltoestanden
8.7.8. De mens
8.8. Sleen en politiek
8.9. De Scepter van Ottokar
8.9.1. Hergé
8.9.2. De Scepter
8.9.3. Een verhaal dat actueel blijft
8.10. Besluit
9. De Standaard / Het Nieuwsblad
9.1. Historiek en situering
9.2. Het stripbeleid van de Standaardgroep
9.2.1. Eerst Het Nieuwsblad …
9.2.2. … dan De Standaard
9.2.3. De gedeelde Vandersteen
9.2.4. Vandersteen exclusief
9.2.5. Extra's in Het Nieuwsblad
9.3. Politieke verhalen …
9.3.1. De Koning Drinkt
9.3.2. "De Bokkerijder" … of is het "De Collaborateur"
9.3.3. De Mottenvanger, of de oorlogstheorie
9.3.4. Lambiorix, of de koning is weg
9.3.5. De Stalen Bloempot
9.3.6. De Witte Uil
9.4. … en politieke elementen
9.4.1. Benelux, Marshallplan, VN
9.4.2. Belastingen
9.4.3. De Koningskwestie
9.4.4. De IJzertoren, taaltoestanden en andere Vlaamse elementen
9.4.5. Niet heel Vlaanderen zat in de collaboratie
9.4.6. Officiële en andere prijzen
9.4.7. Politici, verkiezingen en wetten
9.4.8. Politieagenten, ambtenaren en stakende arbeiders
9.4.9. Geld
9.4.10. Godsdienst en katholieke geest
9.4.11. Oorlog
9.4.12. Beschaving
9.4.13. De staat van de wegen, compassiebons, het bewijs van burgertrouw en andere alledaagsheden …
9.4.14. Rusland en Amerika
9.4.15. … en de rest
9.5. Vandersteen en de politiek
9.6. Besluit
10. La Wallonie
10.1. Historiek en situering
10.2. Nos feuilletons illustrés
10.2.1. Mandrake & Annie
10.2.2. De Belgische toer op
10.2.3. Terug naar de agentschappen
10.3. Les Aventures de Folichon dans la Résistance
10.3.1. De bloedige avonturen van een verzetsstrijder
10.3.2. Fritz, Karl, Wilhelm en Co
10.3.3. Hoe maak ik een Duitser onschadelijk?
10.3.4. Superheld Folichon en de geallieerden
10.3.5. Folichon, La Wallonie en het verzet
10.4. Besluit
11. De Nieuwe Gazet
11.1. Historiek en Situering
11.2. Van "kinderverhalen naar "Geïllustreerde verhalen"
11.2.1. "Ons kinderverhaal"
11.2.2. Over dodende wolken, goudzoekers en kapoentjes
11.3. Besluit
12. Le Drapeau Rouge
12.1. Historiek en situering
12.2. Een beloftevolle start die op niets uitdraait
12.2.1. Les Trafiquants de Tchoung-King
12.2.2. Sporadische strippublicaties
12.3. "La vie héroïque du colonel Fabien"
12.3.1. De Feiten
12.3.2. Het Verhaal
12.3.3. Hagiografische propaganda
12.4. Besluit
13. De Ro(o)de Vaan
13.1. Historiek en situering
13.2. Een merkwaardige strippolitiek
13.3. Boon en Roggeman maken een strip
13.3.1. Louis Paul Boon en Maurice Roggeman
13.3.2. Boon en het communisme
13.3.3. Boon en Roggeman op De Roode Vaan
13.3.4. Proleetje en Fantast
13.3.5. Proleetje en Fantast in het land van Koning Trust
13.3.6. Proleetje en Fantast Globetrotters
13.4. Besluit
14.1. Historiek en situering
14.2. Over Egypte, spionnen en detectives
14.2.1. Le Secret du Mastaba
14.2.2. Monsieur Moustache, L'agent secret X 9 en Buffalo Bill
14.2.3. Monsieur Cro
14.2.4. Pour les jeunes
14.3. L'agent secret X-9
14.3.1. Een Amerikaans geheim agent
14.3.2. Misdaad en geweld
14.3.3. Oorlog en desertie
14.3.4. Nazi's en atoomgeheimen
14.3.5. Buitenlandse spionnen …
14.3.6. … en buitenaardse wezens
14.3.7. De vijfde colonne en de buitenlandse dreiging
14.4. Besluit
15. Het Nieuws van den Dag / 't Vrije Volksblad
15.1. Historiek en situering
15.2. Nederland
15.3. 't Vrije Volksblad
15.3.1. De overname
15.3.2. Het fenomeen Marc Sleen
15.4. Luc Droek en Raf Van Dijck in stripland
15.4.1. De interim
15.4.2. De avonturen van Kwik en Filidoor: Anna Bouzilowna
15.4.3. Ruzië, België en de zevende kolonne
15.4.4. Klawieter, de strijd om het uranium: spionnen, uranium en grappen
15.4.5. De opvolging: Tijl Uilenspiegel en Aram van de Eilanden
15.5. Vlaamse helden
15.5.1. De terugkeer van Tijl Uilenspiegel
15.5.2. Pittler en zijn Zonnebrillen
15.5.3. De voorbereiding van de storm
15.5.4. Bob De Moor ontsluierd
15.5.5. Speek, de IJzertoren en de Slag der Valse Gebitten
15.5.6. De redders van Vlaanderen
15.6. Besluit
16.1. Historiek en situering
16.2. Stripreeksen volgen elkaar op
16.2.1. De eerste strips
16.2.2. Jimpy, de kleine tovenaar
16.2.3. Panda, Goliath, MacNib en Arsène Lupin
16.2.4. La Libre Junior
16.3. Mac Nib
16.3.1. Avonturen van een Engelse detective
16.3.2. Fritzmarck en co
16.4. Besluit
17. Vooruit
17.1. Historiek en situering
17.2. Strips uit Nederland, België, Frankrijk en Engeland
17.2.1. Voor vrouw en kind
17.2.2. Strips in de krant
17.3. Bim in de Koude Oorlog
17.3.1. Hypnose onder nul
17.3.2. Bim's Wereldreis
17.3.3. De verborgen vallei
17.4. Besluit
18. La Lanterne
18.1. Historiek en situering
18.2. Van valse start tot stripkrant
18.2.1. Er zeer vroeg bij
18.2.2. Le petit Bob zorgt voor de interim
18.2.3. La Lanterne herpakt zich
18.2.4. Zes à zeven reeksen per dag
18.2.5. Veel is niet genoeg
18.2.6. Ohé les jeunes
18.3. Besluit
19. Het Volk
19.1. Historiek en situering
19.2. De strips van Het Volk
19.3. Thomas Pips
19.3.1. Buth, Flanders en Pips
19.3.2. De Flanders-verhalen: vliegende schotels en Mysteras
19.3.3. Terwijl Pips naar de ronde is …
19.3.4. De inbreng van Lod. Lavki
19.3.5. Het wondere wapen van Thomas Pips
19.3.6. De nieuwe ontdekking van Thomas Pips
19.4. Bazielken
19.4.1. Rik Clément
19.4.2. Een jongen uit Semmerzake
19.4.3. Bazielken in Amerika
19.4.4. Bazielken redt de frank
19.4.5. Bazielken en het levenselixir
19.4.6. Bazielken, de held van Mato Grosso
19.4.7. La patrie, de prince-régent, Amerikaanse dollars en andere verwijzingen
19.5. Tom Poes
19.5.1. Marten Toonder
19.5.2. Tom Poes en de maatschappij
19.5.3. De wereld van Tom Poes
19.5.4. Tom Poes en de talisman, de "uitschuiver"
19.5.5. Politici, Gorganisten en communisten
19.6. De komst van Marc Sleen
19.7. Ons Kindervolkje
19.8. Besluit
20. Le Peuple
20.1. Historiek en situering
20.2. Strips uit België, Nederland en de VS
20.2.1. Donald Duck
20.2.2. Tenas & Rali laten Pierre Azur opstijgen
20.2.3. Annie, nog altijd op de dool
20.2.4. Tom Pouce et Monsieur Bommel
20.2.5. Les Jeunes: Histoire illustrée des travailleurs
20.3. Besluit
21. La Métropole, La Flandre Libérale & L'écho de la Bourse
21.1. Historiek en Situering
21.2. Striploze kranten
1. De publicatie van de strips
1.1. Plaats en omvang van de strips in de krant
1.2. Vertaling, lettering en remontages
1.3. Stoppen van reeksen
1.4. Exclusiviteit
1.5. Aantal stroken per aflevering
1.6. Oorspronkelijke publicatie van de verhalen
1.7. Fouten bij de publicatie
2. "Vandaag begint ons nieuw tekenverhaal": aankondigingen
2.1. Terminologie
2.2. Aantal
2.3. Plaatsing, formaat, tekstlengte en uitzicht
2.4. De auteur
2.5. Inhoud van de teksten
2.6. Exclusiviteit
2.7. De doelgroep
2.8. Politiek
2.9. Andere elementen die af te leiden zijn
2.10. Het opstellen van deze teksten
3.1. Het publiceren van albums
3.2. Advertenties
4. "Laat U niet beetnemen": de campagne voor de normale prijzen
5. Het stripbeleid van de Belgische kranten
5.1. Het stripbeleid aan de hand van cijfers
5.1.1. Het totaal aantal stripstroken per krant
5.1.2. De landen van oorsprong en de posities van de agentschappen
5.1.3. Stijlen
5.1.4. De tekst
5.1.5. Publicatiefrequentie
5.2. Een korte vergelijking met de jaren dertig
5.3. Belgisch en origineel materiaal
5.3.1. Algemeen
5.3.2. Vandersteen en zijn "opvolgers"
5.3.3. De relatie tussen de kranten en de stripauteurs
5.3.4. Gebrek aan samenwerking en verzuiling
5.4. Het starten van de strippublicaties
5.5. De jeugdpagina's
6. Genres, stijlen en uitzicht van de strips
7.1. Typologie
7.2. Politiek en vertelstijl
7.3. Binnen- en buitenlands materiaal
7.4. De Tweede Wereldoorlog: de strijd, het verzet en de Duitsers
7.4.1. De Duitsers
7.4.2. Het verzet
7.4.3. De geallieerden
7.4.4. Verwijzingen naar de oorlog
7.4.5. De Duitsers na de oorlog
7.4.6. Oorlog in het algemeen
7.4.7. Beschaving?
7.4.8. Joden?
7.5. De Koude Oorlog
7.5.1. Beeldvorming van Russen en van de Sovjetunie
7.5.2. Beeldvorming van de Verenigde Staten
7.5.3. De Koude Oorlog volgens de VS
7.5.4. De Koude Oorlog volgens Europeanen
7.5.5. Spionnen en Russische bendes
7.5.6. Amerikaans voedsel en Anti-Amerikanisme
7.5.7. De Verenigde Staten als bondgenoot van België
7.5.8. Communisme en anticommunisme
7.5.9. De tijd van (gevaarlijke) uitvindingen en van de atoombom
7.5.10. Houding ten opzichte van de atoombom en andere gevaarlijke uitvindingen
7.5.11. De rol van uranium en de plaats van België in de wereld
7.5.12. Het Gele Gevaar
7.6. Democratie
7.7. Maatschappelijke kwesties en misdaadpreventie in de VS
7.8. De politie
7.9. Instellingen
7.10. Dekolonisatie
7.11. De Koningskwestie
7.12. De politieke tegenstanders van de katholieken
7.13. Politieke en militaire leiders
7.14. De repressie
7.15. Taaltoestanden
7.16. Godsdienst en Vlaanderen
7.17. Belgisch patriottisme
7.18. Wetten en politieke maatregelen
7.19. Alledaagse thema's
7.20. Reacties op politieke standpunten
7.21. Het probleem van de concentratie in de Vlaamse katholieke pers
7.22. Politieke inhoud en land van oorsprong
7.23. Waarom komen er in bepaalde verhalen wel politieke elementen voor en in andere niet?
Deel 5: Besluit
Deel 6: Bibliografie
Deel 7: Inventaris
I. Werkwijze
II. Inventaris
1. Het Belang van Limburg
2. La Dernière Heure
3. Le Drapeau Rouge
4. Gazet van Antwerpen
5. Het Laatste Nieuws
6. La Lanterne
7. La Libre Belgique
8. Le Matin
9. De Nieuwe Gazet
10. De Nieuwe Gids
11. De Nieuwe Standaard
12. Het Nieuws van den Dag
13. Le Peuple
14. De Ro(o)de Vaan
15. Le Soir
16. De Standaard
17. Het Volk
18. Volksgazet
19. Vooruit
20. La Wallonie
| home | lijst scripties | inhoud | volgende |