De moeilijke jaren 1840 in Oudenaarde

Sociaal-economisch en politiek beeld
van een stad tussen 1840 - 1850.

Een historisch onderzoek naar het verloop
van de crisis van 1845 - 1849
binnen de sociaal-economische context van Oudenaarde
en de behandeling van die crisis
binnen de politieke context van Oudenaarde.

Wouter Ronsijn

Scriptie voorgelegd aan de Faculteit Letteren en Wijsbegeerte,
voor het behalen van de graad van
Licentiaat in de Geschiedenis.

Academiejaar: 2003-2004

Universiteit Gent

Promotor: Prof. Dr. E. Vanhaute

A Inhoud

B Ten geleide

    1. Woord vooraf

    2. Inleiding

    3. Bronnenoverzicht en bibliografie

        3.1 Gebruikte bronnen

        3.2 Bibliografie

    4. Gebruikte afkortingen en tekens

C Oudenaarde, medio 19de eeuw

    1. Oudenaarde en omgeving in de negentiende eeuw

        1.1 Geografische situering van de stad

        1.2 Centrumfunctie van de stad

    2. Economisch en sociaal profiel

        2.1 Economische activiteit in de negentiende eeuw

        2.2 Bevolkingsverloop

        2.3 Samenstelling van de bevolking

        2.4 Besluit: de economische situatie in Oudenaarde in de negentiende eeuw

    3. Politiek profiel

        3.1 Politieke stromingen in Oudenaarde

        3.2 Politieke samenstelling en organisatie van het stadsbestuur

        3.3 Besluit: de politieke situatie in Oudenaarde in de negentiende eeuw

    4. Besluit: Oudenaarde, negentiende eeuw

D Linnennijverheid in crisis

    1. Textiel in Oudenaarde en Vlaanderen

        1.1 Historisch belang van de linnennijverheid in Oudenaarde

        1.2 Organisatie van de nijverheid: combinatie met landbouw, productie, handel

        1.3 Opkomst van de moderne textielindustrie in Oudenaarde

    2. Crisis in de linnenproductie

        2.1 Vlasteelt en -bewerking

        2.2 Spinnen

        2.3 Weven

        2.4 Andere vlasbewerkingen

        2.5 Samenvatting: linnenproductie in Oudenaarde

    3. Crisis in de linnenhandel

        3.1 Handelaars betrokken in de linnennijverheid in Oudenaarde

        3.2 Handel in vlas

        3.3 Handel in garen

        3.4 Handel in lijnwaad

        3.5 Besluit: de handelscrisis in Oudenaarde

    4. Maatregelen ter ondersteuning

        4.1 Maatregelen aan de kant van de productie

        4.2 Maatregelen ter bevordering van de verkoop

        4.3 Overeenkomst van Vanderstraeten-Dumont en Boelaert met de overheid

    5. Besluit: de crisis in de linnennijverheid in Oudenaarde

E Landbouw in crisis

    1. De landbouw te Oudenaarde

        1.1 Bronnenkritiek

        1.2 Mensen: tewerkstelling in de landbouw

        1.3 Grond: landbouwareaal, grondbezit, grond- en pachtprijzen

        1.4 Teelten: oppervlakte en productiviteit

        1.5 Besluit: de landbouw in Oudenaarde

    2. De productiecrisis, 1845 - 1850

        2.1 Aardappelplaag vanaf 1845

        2.2 Mislukte graanoogst in 1846

        2.3 Andere landbouwproblemen

        2.4 Besluit: de oogstcrisis van 1845 - 1850

    3. Marktbevoorrading en -prijzen

        3.1 Aardappelen

        3.2 Granen

        3.3 Andere producten

        3.4 Besluit: de duurtecrisis 1845 - 1850

    4. Maatregelen tegen de mislukking van de oogst

        4.1 Maatregelen voor getroffen landbouwers

        4.2 Maatregelen tegen de schaarste en prijsstijging

        4.3 Andere maatregelen

        4.4 Besluit: maatregelen tegen de mislukking van de oogst

    5. Besluit: de landbouwcrisis in Oudenaarde

F Sociale impact

    1. Behoeftigheid

        1.1 Arm Vlaanderen

        1.2 Omvang van de behoeftigheid

        1.3 Oorzaken van de behoeftigheid

    2. Dalende consumptie

    3. Ziekte en openbare gezondheid

        3.1 Toename van het aantal zieken

        3.2 Epidemieën

        3.3 Openbare hygiëne

    4. Demografische gevolgen

        4.1 Demografische gegevens: mogelijkheden en beperkingen

        4.2 Natuurlijk saldo

        4.3 Migratiesaldo

        4.4 Huwelijken

        4.5 Besluit: demografische impact van de crisis

    5. Criminaliteit

        5.1 Toename van de criminaliteit

        5.2 Voedseldiefstal en oproer

        5.3 Bedelarij

        5.4 Prostitutie

    6. Besluit: de sociale impact van de crisis in Oudenaarde

G Bijstand en repressie

    1. Bijstand en liefdadigheid

        1.1 Het Armbestuur (Bureau de Bienfaisance)

        1.2 De Burgerlijke Godshuizen (Hospices Civils)

        1.3 Private liefdadigheid

        1.4 Besluit: bijstand in Oudenaarde

    2. Onderwijs

        2.1 Lager onderwijs

        2.2 Middelbaar onderwijs

        2.3 Andere scholen

        2.4 Onderwijsbeleid

    3. Uitzonderlijke steunmaatregelen

        3.1 Maatregelen van de stad

        3.2 Uitvoeren van openbare werken door de staat

    4. Maatregelen ter bevordering van de hygiëne

        4.1 Algemene zorg voor hygiëne en netheid

        4.2 Bijzondere maatregelen naar aanleiding van tyfus en cholera

    5. Repressie

        5.1 Openbare orde

        5.2 Bedelarij

        5.3 Besluit: repressie

    6. Besluit: bijstand en repressie

H Besluit

    1. De crisis

        1.1 Hoe verliep de crisis in Oudenaarde?

        1.2 Waarom was de crisis minder erg in Oudenaarde?

    2. Het beleid

        2.1 Wat was het beleid?

        2.2 Waarom was het beleid zo?

    3. Algemeen besluit: Oudenaarde in het oog van de storm

    4. Slot

Bijlagen en bronnenoverzicht