| Het ambacht van de zilversmeden te Kortrijk in de tweede helft van de 18de eeuw. (Valerie Vanhoutte) |
| home | lijst scripties | inhoud | vorige | volgende |
DEEL
II:
Het leven van elke zilversmid van Kortrijk uit de
18de eeuw kan in deze verhandeling niet volledig worden weergegeven.
Toch zal getracht worden enkele fundamentele gegevens op te nemen om een
bepaald fenomeen aan te tonen. Het ambacht was namelijk een gemeenschap waar
alle leden op een of ander manier verbonden waren met elkaar: ze woonden in
dezelfde straat of waren familie van elkaar, … . Het ambacht was dan ook
zeer selectief bij de aanwerving van nieuwe leden.
De bronnen die hierbij gebruikt werden zijn
beperkt gebleven:
1)
Het parochieregister
-
gegevens
in verband met de geboorte van de zilversmid
- gegevens
in verband met het huwelijk van de zilversmid
- gegevens
in verband met het overlijden van de zilversmid
Zoals
eerder in de inleiding van dit deel werd vermeld, was de zoektocht naar de
zilversmeden in de parochieregisters moeilijk. De volledige gegevens met
betrekking tot geboorte, huwelijk
en overlijden zijn dan ook slechts voor enkele meesters teruggevonden.
2)
De bevolkingstellingen van 1796 en 1815
De
bevolkingstelling van het jaar IV (1796) gaf volgende informatie:
- de
leeftijd, het adres en de functie van de zilversmid
- de
namen, de leeftijd en de functie van zijn huisgenoten.
Aan
de hand van de bevolkingstelling van 1815 konden de volgende gegevens nagegaan
worden:
- de
individuele staat, geboorteplaats, leeftijd en adres van de zilversmid
- de
leeftijd en geboorteplaats van zijn huisgenoten
3)
De Staten van Goed in de wezerijregisters
- de
bezittingen van Jozef Veys II[1]
- de
bezittingen van Joos Dewaele[2]
| Tabel 35: Overzicht van de zilversmeden aan de hand van de parochieregisters | |||
|
Naam |
Geboorte |
Huwelijk |
Overlijden |
|
Alison
|
Datum:
05/04/1760
|
Datum:
22/04/1788 |
|
|
Alison Joos-Frans |
Datum:
1729 |
Datum:
03/09/1752 |
|
|
Boucquillon Pieter-Jacques |
Datum:
17/06/1767
|
Echtgenote:
Marie-Jeanne Descamps |
Datum: 25/11/1837 |
|
Crombeke Eugeen-Jozef |
Datum:
05/12/1748 |
Echtgenote: Marie Bourgeois
|
|
|
Daveloose Leonard |
Datum:
02/02/1783 |
Echtgenote: Adelaide Caroline De Kimpe |
Datum:
25/10/1859 |
|
De Lattre Francois- Dominique |
Datum:
1683 |
Datum:
05/08/1708 |
Datum:
26/04/1750 |
|
De Millecamps Gaspard-Frans |
Datum:
17/09/1712 |
Datum:
20/05/1760 |
Datum:
31/10/1777 |
|
De Proost Pieter |
Vader: Pieter de Proost |
Datum:
03/02/1757 |
|
|
Descamps Augustin-Vincent |
Datum:
03/01/1749 |
Datum:
25/09/1781 |
Datum:
16/04/1831 |
|
Descamps Gaspard |
|
Datum:
24/05/1705 |
|
|
Desmit Charles-Philip |
Plaats:
Brugge |
Datum:
4/10/1747 |
Datum:
05/10/1791 |
|
Desmit Jacques |
Datum:
21/09/1760 |
Datum:
15/07/1788 |
Datum:
31/05/1818 |
|
Desmit Joanna-Theresia |
Datum:
24/11/1758 |
|
Datum:
25/11/1833 |
|
Desmit Philip |
Vader:
Charles Desmit |
Echtgenote:
Maria-Theresia Vandoorne |
Datum:
22/11/1805 |
|
Devos Jan-Jozef |
Datum:
07/04/1770 |
Datum:
03/07/1793 |
|
|
Devos Philip-Joos |
Datum:
07/01/1718 |
Datum:
20/10/1754 |
Datum:
04/08/1781 |
|
Dewaele Joos |
Vader: Jacques Dewaele |
Echtgenote:
Elisabeth Veys |
Datum:
12/01/1715 |
|
Fornier Guillaume |
|
Echtgenote: Margareta Dewaele |
|
|
La Heyne Pieter-Eugeen |
Datum:
1740 |
Datum:
05/11/1765 |
Datum:
10/05/1803 |
|
Laridon Jan |
|
Datum:
21/08/1707 |
|
|
Laridon Judocus |
|
|
|
|
Larmuseau Jacques-Eugeen |
Datum:
10/12/1750 |
Echtgenote: Van Hanewijck |
|
|
Larmuseau Jan-Eugeen |
Plaats: Kortrijk |
Datum:
04/04/1791 |
|
|
Maes Jacques-Jozef |
Datum:
18/03/1762 |
Datum:
21/10/1794 |
|
|
Malfait Jozef |
Vader:
Pieter-Frans Malfait |
Datum:
13/07/1737 |
Datum: 1794 |
|
Malfait Pieter-Frans |
Datum:
1669 |
Echtgenote:
Catherine Boonick |
Datum:
07/02/1740 |
|
Masure Pieter Frans |
Datum:
15/01/1784 |
Echtgenote: Amelia Van Coetsem |
Datum:
10/01/1856 |
|
Nolf Guillaume |
Datum:
24/03/1735 |
|
Datum:
30/03/1765 |
|
Nolf Petrus-Ignatius |
Datum:
04/02/1710 |
Datum:
14/03/1741 |
Datum:
13/04/1793
|
|
Ovyn Constantin Amand |
Datum:
10/12/1781 |
Echtgenote:
Marie-Therese Meurisse |
Datum:
02/07/1866 |
|
Ovyn Karel Philip |
Datum:
1767 |
|
Datum:
22/02/1836 |
|
Simons J.J. |
Datum:
26/10/1737 |
Datum:
24/05/1763 |
|
|
Vandemaele Arnoud |
Datum:
10/04/1673 |
Datum:
15/01/1696 |
Datum:
30/11/1752 |
|
Vandemaele Guillaume-Jozef |
Datum:
27/03/1702 |
Datum:
25/09/1740 |
Datum:
30/06/1780 |
|
Vandemaele Joos |
|
Datum:
13/11/1795 |
|
|
Vanderghinste Jan-Frans |
Datum:
10/08/1691 |
Datum:
19/02/1727 |
Datum:
05/12/1766 |
|
Vandewinckele Augustin-Jozef |
Datum:
12/10/1743 |
Datum:
08/07/1777 |
Datum:
03/05/1818 |
|
Vanleerberghe Hendrik-Alexander |
Datum:
12/12/1731 |
Datum:
29/07/1760 |
Datum:
18/12/1789 |
|
Vanleerberghe Jan-Frans |
Datum:
05/10/1767 |
Barbara-Theresia
Descamps op 10/11/1795 |
Datum:
24/08/1841 |
|
Vanleerberghe Pieter-Jozef
|
Datum:
25/09/1769 |
|
Datum:
07/07/1811 |
|
Vanroosebeke Ignaas-Jozef |
Datum:
30/10/1759 |
Datum:
23/11/1784 |
|
|
Vanroosebeke |
Datum:
14/10/1746 |
|
|
|
Vanroosebeke Pieter-Jozef |
Datum:
14/09/1748 |
Datum:
31/01/1775 |
|
|
Veys Jozef-Frans I |
Vader: Guillaume Veys |
Echtgenote: Brigitte Ovijn |
|
|
Veys Jozef-Frans II |
Vader:
Jozef Veys I
|
Echtgenote:
Anna Rijs |
Datum:
1790 |
|
Waldack Pieter-Frans |
Datum:
23/04/1748 |
|
Datum:
26/07/1787 |
|
Woutermaertens Lodewijk-Frans |
Datum:
04/09/1785 |
Datum:
10/08/1814 |
|
|
Tabel 36: Overzicht van de zilversmeden aan de hand van de bevolkingstelling van het jaar IV |
||||||
|
Zilversmid |
Huisgenoten |
|||||
|
Naam
|
Leeftijd |
Functie
|
Adres |
Naam |
Leeftijd |
Functie |
|
Alison
Guillaume-
Constant
|
40 jaar |
Meester zilversmid |
Doorniksestraat 212 te Kortrijk |
Schoonvader: Jean Maelfait Bediende: Coleta de Wilde Leerling: Jo Vandeputte |
69 jaar 40 jaar 15 jaar |
Bediende Leerling zilversmid |
|
Alison-Joos Frans |
70 jaar |
Meester zilversmid |
Doorniksestraat 73 te Kortrijk |
Dochter: Rose Alison Dochter: Victoire Alison Zoon: Leo Alison Zoon: Jozef Alison Bediende: Rose Suplet |
40 jaar 29 jaar 27 jaar 36 jaar 28 jaar |
Kantwerkster Naaister Leerling zilversmid Leerling zilversmid Bediende |
|
Bekaert Frans |
28 jaar |
Leerling zilversmid |
Lombaerdestraat 78 te Kortrijk |
Zus: Anne Bekaert Zus: Marie Bekaert Max van Roye Catherine deVos |
26 jaar 13 jaar 39 jaar 54 jaar |
Kantwerkster Kantwerkster Postbode |
|
Bogaert Exavier |
45 jaar |
Leerling zilversmid |
Grote Markt 47B te Kortijk |
Vader: Victoire Bogaert Zus: Victoire Bogaert |
79 jaar 29 jaar |
Invalide Naaister |
|
Boucquillon Pieter-Jacques |
33 jaar |
Meester zilversmid |
Kortesteenstraat 53 te Kortrijk |
Vader: Pieter Bouqquilon Broer: Jean Boucquillon |
63 jaar 43 jaar |
Klerenverkoper Leerling kleermaker |
|
Carpentier Jean |
31 jaar |
Leerling zilversmid |
Kortesteenstraat 59 te Kortrijk |
Vader: Jean Carpentier Moeder: Allegonde Stadsbaerde Broer: Louis Carpentier Zus: Coletta Carpentier Zus: Barbe Carpentier |
71 jaar 53 jaar 21 jaar 34 jaar 25 jaar |
Kleermaker Huisvrouw Leerling kleermaker Kantwerkster Naaister |
|
Carpentier Pieter |
30 jaar |
Leerling zilversmid |
Persilstraat 117 te Kortrijk |
Moeder: Isabelle Gheysens Tante: Catherine Gheysens |
67 jaar 73 jaar |
Lengeur Invalide |
|
Commere Anastas |
16 jaar |
Leerling zilversmid |
Reepstraat 25B te Kortrijk |
Vader: Pieter Commere Moeder: Antoinette Quikuiberre Zus: Constance Commere Zus: Pieternelle Commere Broer: Enry Commere |
60 jaar 60 jaar 28 jaar 26 jaar 14 jaar |
Handelaar in brandhout
Kantwerkster Kantwerkster Leerling |
|
Crombeke Eugeen-Jozef |
48 jaar |
Leerling zilversmid |
Aketissestraat 337 te Kortrijk |
Echtgenote: Marie Bourgeois |
33 jaar |
|
|
Daveloose Leo |
16 jaar |
Leerling zilversmid |
Broelstraat 300 te Kortrijk |
Vader: Eugene Daveloose Moeder: Marie Pollet Zus: Catherine Daveloose |
44 jaar 45 jaar 17 jaar |
Geneververkoper
Kantwerkster |
|
De Cruenaere Albert |
17 jaar |
Leerling zilversmid |
Grote Markt 6 te Kortrijk |
Vader: Frans De Cruenaere Zuster: Annelie De Cruenaere Zuster: Marie De Cruenaere Grootmoeder: Jeanne Becksoen |
56 jaar 21 jaar 25 jaar 73 jaar |
Werkster Naaister Kantwerkster Invalide |
|
Delmot Frans |
41 jaar |
Leerling zilversmid |
Splenade 318 |
Echtgenote:
Marie Vienne 6 kinderen Therese Maraix |
38 jaar - 12 jaar 25 jaar |
Naaister |
|
Depiere Jan |
15 jaar |
Leerling zilversmid |
Rue Péroqué 204 te Kortrijk |
Vader: J.B. Depiere Moeder: Therese Heereman Zus: Francoise Depiere |
48 jaar 46 jaar 13 jaar |
Bierverkoper
Naaister |
|
Descamps Gaspard |
50 jaar |
Meester zilversmid |
Leiestraat 211 te Kortrijk |
Echtgenote: Maria Joanna Devos Dochter: Marie Descamps Dochter: Theresa Descamps |
44 jaar 16 jaar 15 jaar |
|
|
Desmit Jacques |
40 jaar |
Meester zilversmid |
Doorniksestraat 202 te Kortrijk |
4 kinderen Zus: Joanna Desmit |
- 12 jaar 42 jaar |
Kantwerkster
|
|
Devos Gabriël |
17 jaar |
Leerling zilversmid |
Kerkstraat 51 te Kortrijk |
Moeder: Angela Callewaert Broer: Jan Devos |
46 jaar 29 jaar |
Sieur de leveris |
|
Francois Louis |
44 jaar |
Leerling zilversmid |
Splenade 315 te Kortrijk |
Echtgenote: Marie Delque 4 kinderen |
38 jaar - 12 jaar |
|
|
Hage Willem |
32 jaar |
Leerling zilversmid |
Doorniksestraat 207 te Kortrijk |
Echtenote:
Barbe Vande berghe Kind |
30 jaar - 12 jaar |
|
|
Maes Jacques-Jozef |
42 jaar |
Meester zilversmid |
Leiestraat 209 te Kortrijk |
Echtgenote: Isabelle Seghers Bediende: Theresa de Marre |
39 jaar 27 jaar |
Bediende |
|
Ovyn Jozef |
19 jaar |
Leerling zilversmid |
Leiestraat 31 te Kortrijk |
Zus: Marie Ovijn |
30 jaar |
Verkoopster van zout |
|
Simons Jan J. |
61 jaar |
Zilversmid civedant |
Leiestraat 210 te Kortrijk |
Bediende: Marie Terrier |
40 jaar |
Bediende
|
|
Smit Pieter |
50 jaar |
Leerling zilversmid |
Splenade 316 te Kortrijk |
Echtgenote: Marie Vercruysse |
30 jaar |
|
|
Trameseur Antoine |
16 jaar |
Leerling zilversmid |
Budastraat 300 te Kortrijk |
Vader: Frans Trameseur Moeder: Geertrude Bedet Zus: Felicia Trameseur |
54 jaar 48 jaar 18 jaar |
Slotenmaker
Borduurster |
|
Thibalt Eugene |
39 jaar |
Leerling zilversmid |
Leiestraat 207 te Kortrijk |
Echtgenote: Reyne Op de Winckel |
32 jaar |
|
|
Vandenberghe Jan |
21 jaar |
Leerling zilversmid |
O.L.V. straat 150 te Kortrijk |
Vader: Antoine Vandenberghe Zus: Jeanne Vandenberghe Zus: Marie Vandenberghe Zus: Jeanne-Marie Vandenberghe Zus: Angela Vandenberghe Broer: Ignace Vandenberghe |
56 jaar 29 jaar 25 jaar 23 jaar 14 jaar 17 jaar |
Bierverkoper Kantwerkster Lengeere Lengeere Afligé Drukker |
|
Vandewinckele Augustin -.J. |
60 jaar |
Meester zilversmid |
Grote markt 206 te Kortrijk |
Echtgenote: Maria-Theresia Desmit Dochter: Theresia Vandewinckele Dochter: Nathely Vandewinckele Dochter: Marie Vandewinckele Zoon: Jean Vandewinckele
2
kinderen Bediende: Eugena Pardon |
49 jaar 21 jaar 15 jaar 19 jaar 17 jaar - 12 jaar 22 jaar |
Naaister Kantwerkster Naaister Leerling zilversmid
Bediende |
|
Vanleerberghe Hendrik- Alexander |
61 jaar |
Meester zilversmid |
Leiestraat 18 te Kortrijk |
Dochter: Marie Vanleerberghe Zoon: Pieter Vanleerberghe |
34 jaar 22 jaar |
Naaister Leerling zilversmid |
|
Vanleerberghe Jan-Frans |
32 jaar |
Meester zilversmid |
Budastraat 198 te Kortrijk |
Echtgenote: Barbe de Schamps |
27 jaar |
|
|
Van Roosebeke |
62 jaar |
Meester zilversmid |
De kleine Hallen 29 te Kortrijk |
Echtgenote: Jeanine Desmets Dochter: Angela Van Roosebeke Dochter: Constance Van Roosebeke Dochter: Agatta Van Roosebeke Dochter: Theresia Van Roosebeke Dochter: Regina Van Roosebeke Zoon: Jozef Van Roosebeke Zoon: Jean Van Roosebeke |
57 jaar 32 jaar 30 jaar 23 jaar 21 jaar 13 jaar 18 jaar 15 jaar |
Lengeere Lengeere Lengeere Lengeere Kantwerkster Leerling zilversmid |
|
Van
Roosebeke Philip-Arnold |
52 jaar |
Leerling zilversmid |
Grote Markt 43 te Kortrijk |
Vader: Victoire Van Roosebeke Broer: Ignace Van Roosebeke |
74 jaar 40 jaar |
Invalide Leerling zilversmid |
|
Tabel 37: Overzicht van de zilversmeden aan de hand van de bevolkingstelling van 1815 |
|||||||
|
Zilversmid |
Huisgenoten |
||||||
|
Naam |
Adres
|
Leeftijd
|
Individuele staat |
geboorte-plaats |
Naam |
Leeftijd |
Geboorte-plaats |
|
Boucquillon Pieter |
Leiestraat 45 te Kortrijk |
47 jaar |
Gepatenteerd, eigenaar |
Kortrijk |
Van
Roosebeke Constance De Gheyne Barbe 3 kinderen |
26 jaar 16 jaar |
Kortrijk Kortrijk |
|
Daveloose Leon |
|
31 jaar |
Huurder Leerling zilversmid |
Kortrijk |
Echtgenote: Adelaïde Dekimpe Zoon: Jan Daveloose Dochter: Isabelle Daveloose Dochter: Adelaïde Daveloose Naaister: Augustine Degraeve |
33 jaar 7 jaar 4 jaar 1 jaar 23 jaar |
Gent Kortrijk Kortrijk Kortrijk |
|
Demullie Pieter |
Doorniksestraat 10 te Kortrijk |
38 jaar |
Gepatenteerd, huurder |
|
Echtgenote: Therese Vercruysse Zoon: Jan Demullie Zoon: Charles Demullie |
36 jaar 6 jaar 3 jaar |
Kortrijk Kortrijk Kortrijk |
|
Desmit Jacques |
Doorniksestraat 80 te Kortrijk |
54 jaar |
Gepatenteerd, eigenaar |
Kortrijk |
Zoon: Jan Desmit Dochter: Reine Desmit Dochter: Isabelle Desmit Dochter: Virginie Desmit |
26 jaar 24 jaar 22 jaar 21 jaar |
Kortrijk Kortrijk Kortrijk Kortrijk |
|
Lambelin Pieter |
Kortesteenstraat 2 te Kortrijk |
25 jaar |
Gepatenteerd, huurder Leerling zilversmid |
Kortrijk |
Moeder: Jeanne Barbieux Zus: Victoire Lambelin |
70 jaar 23 jaar |
Kortrijk Kortrijk |
|
Maes Jozef |
Leiestraat 4 te Kortrijk |
53 jaar |
Gepatenteerd, huurder |
Kortrijk |
Echtgenote: Isabelle Seghers |
55 jaar |
Kortrijk |
|
Ovijn Charles |
Leiestraat 52 te Kortrijk |
48 jaar |
Gepatenteerd, eigenaar |
Kortrijk |
Zus: Marie Ovijn Kinderen |
44 jaar - 12 jaar |
Kortrijk Kortrijk |
|
Plattiau Jan Babtiste |
Budastraat 26 te Kortrijk |
60 jaar |
Gepatenteerd, huurder |
Kortrijk |
Echtgenote: Reine Laporte Zoon: Jan Babtiste Plattiau Bediende: Marie Le Pere |
60 jaar 20 jaar 36 jaar |
Kortrijk Kortrijk Waterloo |
|
Pringièrs Louis |
Stomparshouck 11 te Kortrijk |
50 jaar |
Leerling zilversmid |
Kortrijk |
|
|
|
|
Thibault Eugene |
Grote Markt 36 te Kortrijk |
32 jaar |
Gepatenteerd, eigenaar |
Charleroi |
Dochter: Colette Thibault |
9 jaar |
Kortrijk |
|
Vanleerberghe Jan |
Leiestraat 44 te Kortrijk |
48 jaar |
Gepatenteerd, eigenaar |
Kortrijk |
Echtgenote: Barbel Descamps Dochter: Colette Vanleerberghe Zoon: Jan Vanleerberghe Dochter: Filicite Vanleerberghe Zoon: Henry Vanleerberghe Dochter: Adelaïde Vanleerberghe Zoon: Leon Vanleerberghe Dochter: Louison Vanleerberghe Dochter: Octavie Vanleerberghe Dochter: Fanny Vanleerberghe Zoon: Felix Vanleerberghe Bediende: Marie De Ghiselle |
44 jaar 19 jaar 17 jaar 16 jaar 13 jaar 10 jaar 8 jaar 7 jaar 6 jaar 5 jaar 3 jaar 17 jaar |
Kortrijk Kortrijk Kortrijk Kortrijk Kortrijk Kortrijk Kortrijk Kortrijk Kortrijk Kortrijk Kortrijk Heule |
|
Vanleerberghe Jozef |
Leiestraat 16 te Kortrijk |
34 jaar |
Gepatenteerd,
huurder |
Kortrijk |
Moeder: Françoise Adijns Zus: Françoise Vanleerberghe Zus: Isabelle Vanleerberghe Zus: Annelie Vanleerberghe |
69 jaar 39 jaar
28
jaar 26 jaar |
Kortrijk Kortrijk Kortrijk Kortrijk |
|
Woutermaertens Louis |
Esplanade 105 te Kortrijk |
30 jaar |
Huurder, gepatenteerd |
Kortrijk |
Echtgenote: Marie Seynaeve
Dochter:
Virginie Moeder: Marie Remand Kantwerkster: Marie Baudleern |
31 jaar 6 mnd. 80 jaar 23 jaar |
Kortrijk Kortrijk Izegem Kortrijk |
In het totaal werden er twee meesters opgenomen in
de wezerijregisters en op die manier kon een overzicht gegeven worden van hun
bezittingen: Jozef Veys II[6] en Joos Dewaele[7]. De Staten van Goed van Jozef Veys II werd veel
uitgebreider weergegeven in het wezerijregister dan de Staten van Goed van
Joos Dewaele. Maar uit beide documenten kan min of meer afgeleid worden dat
het bedrag, dat de meesters nalieten aan hun kinderen, meer dan voldoende was.
Dit wijst erop dat deze meesters, vooral Joos Dewaele, een zekere welstand
hadden en tot de rijkere burgers van de stad behoorden. Uiteraard kan er op
basis van deze twee testamenten geen algemene uitspraak gedaan worden over de
rijkdom van de zilversmeden van Kortrijk. Toch
kunnen we besluiten dat de zilversmeden een ambt uit oefenden dat winstgevend
was en de meeste meesters een hoge sociale status hadden en in het bezit waren
van verschillende onroerende goederen[8].
De bedragen werden in de Staten van Goed telkens uitgedrukt
in ponden groot courant of wisselgeld. Om een idee te krijgen van de bedragen
in guldens, moeten de bedragen in ponden groot vermenigvuldigd worden met zes.
Enkel bij de totale bedragen werd deze berekening gemaakt.
Hij stierf op 14 december 1790 te Tielt. Met zijn
eerste vrouw Anna Rijs had hij drie kinderen: Jozef Veys, Joanna Marie Veys en
Theresia Veys, die gehuwd was met Jan-Antoon Erinbaut de Beauryoisie uit
Doornik. Jozef Veys II stelde Karel Veys aan als voogd van de toen nog
minderjarige Joanna Marie Veys. Toen Anna Rijs stierf, hertrouwde hij met
Clara Vermandele en kreeg nog een dochtertje erbij: Franciska Rosalia Veys.
Als oppervoogd van zijn kinderen duidde hij het stadsbestuur van de stad Tielt
aan.
Hij stelde een testament op toen hij op zijn
sterfbed lag in aanwezigheid van enkele getuigen: Maximiliaan Loobuyck,
Joannes Donckerkloecken, zijn zoon Jozef en zijn dochter Joanna Marie Veys.
Het testament en de “Staten van Goed” werden opgetekend in het
wezerijregister op 18 februari 1791 in aanwezigheid van Charles De Proo en
twee schepenen van Tielt: Charles Geeraert en Charles Tijtgat.
Eerst en vooral wou hij dat de volgende regelingen nageleefd werden na zijn overlijden:
1) Hij wenste een hoogwaardige overlijdensmis in de parochiekerk van Tielt, waarbij één zak rogge moest verwerkt worden tot broden die uitgedeeld dienden te worden onder de armen.
2) Na de begrafenisplechtigheid wou hij dat er nog 50 herdenkingsmissen zouden gehouden worden ter nagedachtenis van zijn ziel.
3) De erfenis voor zijn vrouw, Clara Vermandele was reeds vastgelegd in het huwelijkscontract waarbij de langstlevende zijn eigen goederen mocht behouden (kleren, juwelen, …).
Vervolgens werd er een lijst opgesteld van alle bezittingen en schulden van Jozef Veys II. Deze lijst werd samengesteld door Charles De Proo die de inboedel schatte. De inkomsten en de schulden werden vergeleken en het verschil tussen beide werd verdeeld onder de erfgenamen.
- De
jaarlijkse rente aan Charles Grave op het woonhuis en het erf waar de familie
Veys woonde. Het huis was gelegen op de Neermarkt en grensde in het Z aan de
markt, in het NO aan de woning van de kinderen van Dhr. De Smet en ten W aan
de woning van Jacques Verduyn. De rente van 350 ponden groot wisselgeld
moesten telkens op 12 juli betaald worden.
- De jaarlijkse rente van 200 ponden groot wisselgeld aan de weduwe van Michiel Vandoorne voor het geleende kapitaal.
- De rente van 100 ponden groot wisselgeld aan Charles De Proo voor het geleende kapitaal.
- De jaarlijkse rente op een huisje in de Bissegemstraat aan de poort te Kortrijk.
|
Tabel 38: Overzicht van de roerende bezittingen van Jozef Veys II |
|
|
|
|
|
De keuken |
21.2.8.0 |
|
De woonkamer |
41.3.6.0 |
|
De kelder |
33.0.4.0 |
|
De achterplaats |
4.13.0.0 |
|
De zolder |
6.4.8.0 |
|
De winkel |
21.3.0.0 |
|
De achterkamer |
7.2.0.0 |
|
De slaapkamer |
14.13.4.0 |
|
De voorkamer |
23.15.0.0 |
|
De kinderkamer |
32.12.4.0 |
|
De huiskamer |
22.5.10.0 |
|
|
|
|
|
|
|
Hemden, kousen, dassen, zakdoeken, … |
2.16.8.0 |
|
Een zilveren en gouden zakhorloge |
16.2.8.0 |
|
De gouden en zilveren voorwerpen in de winkel werden geschat door G. Alison uit Kortrijk |
919.2.9.0 |
|
Penningen |
10.15.2.0 |
|
Haag in de tuin van St.-Sebastiaansgilde |
5.5.8.0 |
|
Aangekochte zilverwerken uit Roosebeke |
5.7.11.0 |
|
Aangekocht katoen |
2.15.2.6 |
|
4 schilderijen |
2.3.4.0 |
|
|
|
|
|
1189.10.2.6 Ongeveer 7127.1.1 gulden |
|
Tabel 39: Overzicht van de schulden van Jozef Veys II |
|
|
De kosten van de begrafenismis |
9.3.4.0 |
|
Aankoop van was |
5.4.3.0 |
|
Joachim Conelis |
0.5.10.0 |
|
De aankoop van de doodskist |
2.10.0.0 |
|
De aankoop van broden voor de armen |
0.15.6.0 en 1.5.6.0 |
|
Een aalmoes voor de koster |
1.1.0.0 |
|
De betaling van de doodsschuld aan het ambacht van de H. Cecilia |
1.0.0.0 |
|
Gilde van de H. Barbara |
1.10.0.0 |
|
Gilde van St.-Joris te Kortrijk |
6.15.0.0 |
|
Gilde van St.-Joris te Tielt |
3.19.4.0 |
|
Betaling van de voorschotten van J.F. Demeulenaere |
5.18.2.0 |
|
Betalen van de minuten opgesteld door Charles De Proo |
3.0.0.0 |
|
Betalen van bier |
3.4.7.0 |
|
Betalen van een zegel |
1.0.0.0 |
|
Betalen van een zegel en de registratie van het voogdijschap |
0.2.8.0 |
|
Appostileren en liquideren van de Staten van Goed |
0.8.0.0 |
|
Registratie van de Staten van Goed |
0.12.0.0 |
|
Kopie en een zegel van de Staten van Goed |
0.16.8.0 |
|
De eed van de gilden |
0.1.0.0 |
|
Een kopie in het wezerijregister van Kortrijk |
0.16.8.0 |
|
Betalen van 50 missen |
6.6.8.0 |
|
Betaling van de rechten |
0.15.4.0 |
|
|
|
|
Totaal schulden |
56.12.9.0 Ongeveer 339.16.6 gulden |
Het verschil tussen de bezittingen en de schulden bedraagt: 1132.17.5.6. Dit bedrag werd verdeeld onder zijn weduwe en de kinderen. De weduwe ontving 566.8.8.9 of ongeveer 3398.12.2 gulden en elk kind ontving 141.12.2.2. Daarbovenop kreeg elk kind nog eens een som van 2.16.8.0 om kleren te kopen, wat samen een bedrag van 144.8.10.2 of ongeveer 866.13.0 gulden opbracht.
Joos Dewaele was gehuwd met Elizabeth Veys, zus
van de zilversmid Jozef Veys I. Zij stierf in 1714 en Joos Dewaele stierf op
12 januari 1715. In mei 1715 werd er een Staten van Goed opgesteld in de
aanwezigheid van het bestuur van de wezerijkamers en hun griffier, Dhr.
Crommelinck. Jozef Veys I werd als voogd aangesteld om zorg te dragen voor de
vijf minderjarige wezen: Jan-Joos, Theresia, Joanna, Isabella en Maria-Jacoba
Dewaele.
A. Onroerende goederen
Joos Dewaele en Elizabeth Veys hadden heel wat grond in hun bezit.
- Hun woonhuis met een stuk land in de Doorniksestraat. Het domein paalde aan het klooster van de Kapucinessen en aan het huis van Sebastien de Cnypere.
- Ze bezaten een stuk meers in Harelbeke.
- Achter de kapel van O.L.V. ten Hazelaar lag een stuk grond ter waarde van 5120.0.0.0 dat eigendom was van Joos Dewaele.
- Verder was hij ook eigenaar van een stuk grond in Kooigem.
B. Rentes op onroerende goederen en leningen
- Rente van zeven jaar en acht maanden aan de stad Kortrijk.
- Jaarlijkse rente aan Jacob Volkaert en enkele bijkomstige kosten.
C. Roerende goederen
Joos Dewaele bezat verschillende zilveren en gouden voorwerpen ter waarde van 401.15.0.0.
D. De verdeling van de bezittingen
Elk kind verkreeg:
- één vijfde van het huis in de Doorniksestraat
- één vijfde van het domein achter de kapel van O.L.V. ten Hazelaar
- één vijfde van de meers in Harelbeke
- één vijfde van het domein in Kooigem
- één vijfde van het kapitaal van hun ouders: 716.13.3.3 of ongeveer 4300 gulden per erfgenaam
- Daarbovenop ontvingen ze elk nog eens 22.0.0.0 of ongeveer 132 gulden.
De sterke familiebanden binnen het ambachtswezen werden reeds verschillende keren afgedaan als een mythe. Toch vormt het ambacht van de edelsmeden hierbij een uitzondering. Ook in het artikel van J. Dauwe werd dit vastgesteld bij de ambachten van de edelsmeden uit Aalst, Dendermonde en Leuven[9]. Vreemdelingen werden geweerd uit het ambacht en familieleden kregen voorrang op anderen bij de aanstelling van nieuwe meesters.
Het
Kortrijkse ambacht hield zijn ledenkring ook beperkt tot enkele families.
- Meesterzonen huwden vaak de dochters van andere meesters van het ambacht.
- Meestal
kregen de meesterzonen voorrang op andere kandidaten en volgden zij hun vader
op als meester.
- Verschillende broers werkten samen in het ambacht.
- Soms hertrouwde een weduwe met een andere meester van het ambacht.
- De echtgenotes van de overleden zilversmeden zetten het werk verder van hun echtgenoot, zodat men geen nieuwe meesters hoefde aan te werven.
Aan de hand van de voorgaande tabellen, werd
getracht deze verwantschapsbanden te illustreren tussen de verschillende
families van de zilversmeden. Hierbij werden enkele stambomen samengesteld.
Naast familiale banden tussen de leden van het
ambacht van de zilversmeden, waren er ook territoriale banden tussen hen. De
meesters woonden vaak in dezelfde straat op enkele huizen van elkaar.
-
Maria
Joanna Devos, dochter van de zilversmid Philip Devos, huwde met de meester
A.V. Descamps en zij kregen drie kinderen: Vincent Frans Descamps, Marie
Descamps en Theresa Descamps.
-
Joos
Dewaele huwde met Elizabeth Veys, dochter van Guillaume Veys, zus van Jozef
Veys I en tevens tante van Jozef Veys II. Zij kregen samen 4 dochters, maar
Elizabeth stierf kort na haar laatste kraambed.
-
Charles
Desmit zorgde ervoor dat zijn dochter, Maria Theresia, in de echt verbonden
werd met A. Vandewinckele, een vrije meester van het ambacht sinds 1777. Het
huwelijk werd gezegend met een kroostrijk gezin van zes kinderen.
Deze verstandhuwelijken werden hieronder aan de hand van
enkele stambomen toegelicht.
De zonen van de zilversmeden van het ambacht
kregen meestal voorrang bij de aanstelling van nieuwe meesters[10].
Zelden werd er ook een dochter als zilversmid opgeleid. Zij
gingen meestal in de leer bij hun vader en volgden hem op indien hij stierf.
Op die manier bleef de positie van een meester in het ambacht binnen de
familie. Indien meerdere kinderen van een zilversmid een opleiding genoten
binnen het ambacht, werkten broers en zussen op die manier samen in het
ambacht.
|
Tabel 40: Overzicht van meesters en meesterzonen / meesterdochters |
|
|
Naam
van de meester |
Naam
van de meersterzoon of meesterdochter |
|
Joos-Frans Alison |
Guillaume-Constantin Alison |
|
Charles Desmit |
Jacques Desmit |
|
Joos Dewaele |
Thérèse Dewaele |
|
Arnoud Vandemaele |
Guillaume Vandemaele |
|
Jozef Veys I |
Jozef Veys II |
|
Augustin Vandewinckele |
Dochters[11] |
|
Hendrik Vanleerberghe |
Jan-Frans Vanleerberghe Pieter-Jozef Vanleerberghe |
Sommige broers werkten samen in het ambacht, zonder dat hun
vader er een zilversmid was. Op die manier werden de leden van het ambacht ook
beperkt tot enkele families:
1)
De
gebroeders Ovyn: Karel-Philip, Amand-Constantin en Jozef Ovyn
2)
De
gebroeders Vanroosebeke: Ignaas-Jozef, Philip-Arnold en Pieter-Jozef
Vanroosebeke
Een weduwe van een overleden meester kon het ambt van haar
echtgenoot verderzetten en in het huis en de winkel van de zilversmid blijven
wonen. Zij moest wel een gezel in dienst nemen die haar bijstond bij de
uitoefening van het ambt. Indien er na 6 weken geen vervanger was gevonden om
de winkel over te nemen, werd de winkel gesloten of overgenomen door een ander
lid van het ambacht. Vaak was deze gezel de zoon van de weduwe en volgde hij
zijn overleden vader na enkele weken op.
Vaak werd er dan ook in de aanvragen geklaagd over het feit
dat de weduwen hun stiel niet uitoefenden en ze de aanwerving van nieuwe
meesters op die manier afremden.
Toch speelden de vrouwen een belangrijke rol binnen het
ambacht. Met hun fijne vingers werkten zij zilveren juwelen en kleine
decoraties af en zij pletten en polijsten het zilverwerk, terwijl hun
echtgenoten zich konden wijden aan het vervaardigen van zilverwerk.
Alhoewel geen enkele vrouw tot deken werd benoemd in het ambacht, zijn er een aantal vrouwen die opgenomen werden in de lijst van zilversmeden door P. Debrabandere.
- De
weduwe van de zilversmid Jan Laridon werd opgenomen als zilversmid van het
ambacht in een lijst uit 1749[13].
-
Maria
Rokaert was de weduwe van G. Vandemaele en zij volgde hem op als zilversmid en
gezworen wisselaar van de stad. Zij was het trouwens die, toen haar man nog
leefde, de juwelen schatte en als muntdeskundige optrad zodat haar man zich
volledig kon toeleggen op de aanmaak van zilveren voorwerpen[14].
-
Ook
de weduwe van de befaamde Pieter Nolf, Maria-Ludovica Vandenabeele, zette het
ambt van haar overleden echtgenoot verder in de Doorniksestraat[15].
-
De
echtgenote van Gaspard De Millecamps volgde in 1777 haar man op in het ambacht.
Maar in 1787 reeds had zij haar stempels afgegeven aan het ambacht en oefende
zij het ambt van zilversmid niet meer uit[16].
- Marie-Jeanne
Rogiers leidde het bedrijf verder in de Leiestraat dat haar echtgenoot, H.
Vanleerberghe, haar had nagelaten. Zij stelde haar zoon, Pieter-Jozef, aan als
gezel en enkele jaren later vroeg hij om zijn moeder op te volgen als meester
van het ambacht[17].
Soms trachtte een weduwe te huwen met een andere meester
van het ambacht. Op die manier kon haar nieuwe echtgenoot de praktijk van haar
overleden echtgenoot overnemen.
De weduwe van Jozef Veys II, Clara Vermandele, hoopte met Jan-Eugeen Larmuseau te kunnen
hertrouwen. J.E. Larmuseau diende dan ook een verzoek in om zich als edelsmid
en gezworen wisselaar te mogen vestigen in Tielt en te huwen met de weduwe van
de vorige gezworen wisselaar. Het ambacht liet echter het antwoord op zich
wachten tijdens de jaren van de Brabantse Omwenteling.
|
Tabel 41: De woonplaats van de zilversmeden |
|
|
Naam van de zilversmid |
Adres van de zilversmid |
|
Alison G.C. |
Doorniksestraat 212 |
|
Alison J.F. |
Doorniksestraat 73 |
|
Bogaert Xavier |
Grote Markt 47B |
|
Boucquillon Pieter |
Kortesteenstraat 53 Leiestraat 45 |
|
Carpentier Pieter |
Jan Persijnstraat 117 |
|
Carpentier Jean |
Kortesteenstraat 59 |
|
Crombeke Eugeen |
Aketissestraat 337 |
|
De Lattre F.D. |
Jan
Persijnstraat |
|
Delmot
Frans |
Splenade 318 |
|
Demullie
P. |
Doorniksestraat 10 |
|
Descamps G. |
Leiestraat 211 |
|
Desmit Jacques |
Doorniksestraat 202 Doorniksestraat 80 |
|
Desmit Joanna-Theresia |
Doorniksestraat |
|
Devos Jan-Jozef |
Kerkstraat |
|
Dewaele Joos |
Doorniksestraat |
|
Francois Louis |
Splenade |
|
Hage Willem |
Doorniksestraat 207 |
|
Lambelin
P. |
Kortesteenstraat 2 |
|
Maes J.J. |
Leiestraat 209 Leiestraat 4 |
|
Nolf Pieter |
Doorniksestraat |
|
Ovyn Constantin-Amand |
Leiestraat 16 |
|
Ovyn
Karel-Philip |
Leiestraat 52 |
|
Plattiau
J.B. |
Budastraat 26 |
|
Simons J.J. |
Leiestraat 201 |
|
Smit Pieter |
Splenade 316 |
|
Thibalt Eugene |
Leiestraat 207 Grote markt 36 |
|
Vandemaele Arnoud |
Jan Persijnstraat |
|
Vandemaele Joos |
Doorniksestraat |
|
Vandewinckele Augustinus |
Grote markt 206 |
|
Vanleerberghe Hendrik |
Leiestraat 18 |
|
Vanleerberghe J.F. |
Budastraat 198 Leiestraat 44 |
|
Vanleerberghe Jozef |
Leiestraat 16 |
|
Vanleerberghe
P.J. |
Leiestraat |
|
Woutermaertens L. |
Esplanade 105 |
Uit deze tabel
blijkt dat de zilversmeden vaak in dezelfde straten woonden. De belangrijkste
straat is de Doorniksestraat die uitloopt in de Leiestraat die op haar beurt
overloopt in de Budastraat. Daarbij zijn in enkele zijstraten zich ook
zilversmeden gaan vestigen
zoals: de Jan Persijnstraat, de Grote Markt en de Kortesteenstraat[18].
| home | lijst scripties | inhoud | vorige | volgende |
[1] KORTRIJK. Rijksarchief. Microfilm 1120396, f° 316v°-f°323r°.
[2] KORTRIJK. Rijksarchief. Microfilm 1075580, f° 217.
[3] KORTRIJK. Rijksarchief. Klappers op geboortes, huwelijken en overlijdens van de stad Kortrijk.
[4] KORTRIJK. Rijksarchief. MSAK 2210: De volkstelling van het IV (1796).
[5] KORTRIJK. Rijksarchief. MSAK 5671: Bevolkingsregister van Kortrijk in 1815.
[6] KORTRIJK. Rijksarchief. Microfilm 1120396 f° 316v°-f°323r°.
[7] KORTRIJK. Rijksarchief. Microfilm 1075580 f° 217.
[8] DAUWE, J. “Ambachtserfelijkheid bij edelsmeden in de 17de en de 18de eeuw,” Vlaamse stam, XIX (1983, 294-300.
[9] DAUWE, J. “Ambachtserfelijkheid bij edelsmeden in de 17de en de 18de eeuw,” Vlaamse stam, XIX (1983, 294-300.
[10] BRAULT, S. en BOTTINEAU, Y. L’Orfèvrerie française du 18ième siècle. Parijs, 1959, 15.
[11] De namen van zijn dochters die ook als zilversmeden in het ambacht werkten, werden niet vermeld. Augustin Vandewinckele had vier dochters: Nathalie, Constance, Colette en Louise Vandewinckele.
[12] DE
BRABANDERE P. De Kortrijkse
edelsmeedkunst (Verhandelingen uitgeg. dr. de Leiegouw). Kortrijk,1979,
31.
“Goldsmiths,
silversmiths and bankers. Innovation and the transfer of skill, 1550-1750. Centre
for metropolitan history: working papers, II, Londen (1995).
SCHLUGLEIT, D. De Antwerpse goud- en
zilversmeden in het corporatief stelsel 1382-1798. Antwerpen, 1969,
63 en 306.
BRAULT, S. en BOTTINEAU, Y. L’Orfèvrerie française du 18ième siècle. Parijs, 1959, 15.
[13] DE BRABANDERE P. De Kortrijkse edelsmeedkunst (Verhandelingen uitgeg. dr. de Leiegouw). Kortrijk,1979, 112.
[14] Ibidem, 126.
[15] Ibidem, 160.
[16] Ibidem, 182.
[17] Ibidem, 188-189.
[18] Zie bijlage 2.3