Hoofdstuk 5: De toekomst van de radio

5.0. Inleiding

Enerzijds blijft het gissen naar wat er al dan niet zal gebeuren, anderzijds is het nodig rekening te houden met de laatste evoluties en de nieuwe technieken die zich ontwikkelen. Wat nu volgt is een korte bespreking van internetradio. Het lijkt dé oplossing bij uitstek om zonder frequentie toch radio te maken, maar het zal blijken dat internetradio vooral gekenmerkt wordt door heel wat beperkingen.

5.1. Wat is internetradio?

Allaart Vermaut formuleerde in zijn verhandeling een eigen definitie: ‘Internetradio is streaming, dus real time, audio via het Internet.’ Het verschil tussen internetradio en de traditionele en digitale radio is, dat er bij internetradio sprake is van een digitale verzending via het internet. Streaming onderscheidt internetradio van andere audio op het net (Vermaut, 2001, p.7).

Internetradio is een deel van webcasting. Webcasting kan verschillende vormen aannemen, maar allen hebben ze een gemeenschappelijk kenmerk. De nadruk in het communicatieproces ligt op de zender, daar waar het bij de normale werking van het web de ontvanger is die alle informatie zelf dient op te vragen.

Webcasting wordt als synoniem gebruikt voor audio en video op het internet ofwel ‘Internet Broadcasting’. De term ‘webcasting’ wordt geprefereerd omdat het bij netradio niet om broadcast gaat (Vermaut, 2001, p7-42).

5.2. Aantal internetradio’s en zijn verschillende soorten

Het aantal internetradio’s groeit nog steeds. Tussen 1996 en 2001 groeide het aantal wereldwijd van 56 naar 5058.  Over een periode van 60 maanden bekent dit een stijging van 9000%. In april 2001 was er een lichte daling waar te nemen, die te wijten was door de extra kosten die de vergoeding van auteursrechten op reclame met zich meebrachten.

Eén internetradio kan meerdere kanalen omvatten. Het aanbod van internetradio’s komt dus niet overeen met het aantal kanalen. Zo omvat de internetradio Netradio.com 120 verschillende kanalen.

Het aantal internetradio’s hangt af van verschillende factoren. Ten eerste staan vele radiostations nog twijfelachtig over deze nieuwe gebeurtenissen. Daarnaast wordt er gewacht op de invoering van nieuwe technologieën, zoals IP-multicast, die moeten zorgen voor een kwaliteitsverbetering van de internetradio. De huidige technologie, streaming, neemt immers te veel bandbreedte in en zorgt voor een kwaliteitsverlies. Velen willen dan ook slechts starten van zodra de technologie op punt staat (Zimmerman, 08.01.2001). Het is plausibel dat enkele grote bedrijven in de toekomst de markt zullen beheersen. Slechts diegene met een gezond businessplan zullen overleven. De lage vaste kosten zorgen ervoor dat vele radio’s, zonder doordacht bedrijfsplan, op het internet storten. Men vergeet immers dat de variabele kosten van internetradio zeer hoog zijn. De nodige bandbreedte staat immers in functie van het aantal luisteraars. Het aantal mensen dat direct kan luisteren, gekoppeld aan de bandbreedte (die op zich al schaars is), is vrij laag en dus is de bandbreedte, en netradio, duur (Brave, 1997, p.45; Ritchel, 16.10.1998).

In het algemeen kan men drie soorten internetradio’s onderscheiden: simulcasters, Internet-only radio’s en user-based channels. Simulcasters zijn vergelijkbaar met de traditionele radiozenders. Het enige verschil is dat ze hun activiteit hebben uitgebreid naar het Internet (Simon, 16.01.2001). De Internet-only radio’s hebben meer te bieden. Deze kunnen dan ook worden gezien als een verlengstuk van de radiozender. Vermits ze niet uitzenden in de ether, ondervinden ze minder hinder van de wettelijke bepalingen over radio. Deze netradio’s omvatten vaak meerdere kanalen, aangezien ze ook meer gebruik maken van interactieve toepassingen. User-based channels vormen de persoonlijke kanalen van de “liefhebbers”. Het zijn ook ‘Internet-only’ kanalen, maar ze onderscheiden zich door de beperktere opzet. Zo’n internetradio bestaat uit slechts één kanaal, en omvat niets anders dan een door de “luisteraar” samengestelde playlist van meestal MP3-files.

5.3. Vergelijking met de klassieke radio

Alvorens de voor- en nadelen van internetradio te bespreken, dient er gewezen te worden op de overduidelijke gelijkenissen tussen beide. Net zoals radio, kan het internet alle hoeken van de wereld bereiken aan lage kost, zij het soms aan lage kwaliteit (Mitchell, z.d.). Ontwikkelingslanden zien het internet, net als ze radio zeggen, als een communicatiemiddel met de rest van de wereld. Tenslotte stimuleert het internet, mensen om online-piraatradio’s op te richten.

Internetradio heeft drie grote voordelen: de aanbieder heeft extra mogelijkheden; er is het wettelijke voordeel en de lage instapprijs.

De extra mogelijkheden zijn dat men de sponsors meer kan bieden, door een link op hun site bijvoorbeeld, het potentiële luisterpubliek verruimt tot de hele wereld, en de problemen met de beperkte frequenties worden opgelost.

Aangezien het internet een internationaal medium is, kan het moeilijk onder controle worden gehouden door de naties. En dit vergroot het recht van vrije meningsuiting. Een tweede wettelijk voordeel is de afwezigheid van een te verdelen frequentieband, waardoor dus ook geen speciale zendvergunning aangevraagd dient te worden. (De Graeve, 1997, p.31; Van De Hulsbeek, 1999, p.13).

De lage instapprijs tenslotte kan zowel een voor- als een nadeel zijn. Dit aangezien de variabele kosten, zoals reeds eerder werd vermeld, zeer hoog kunnen oplopen. Velen verliezen dit echter uit het oog, wat tot financiële problemen kan leiden voor de zender.

Twee andere grote nadelen zijn de slechte kwaliteit en het gebrek aan standaarden. Vele bedrijven denken dat internetradio pas succesvol zal worden, zodra de kwaliteit van de internetradio zal verbeteren. Deze toestand zal pas verbeteren, zodra er meer bandbreedte beschikbaar is, en zodra nieuwe technologieën hun intrede hebben gedaan.

Het ander grote nadeel is dat er voor internetradio nog geen universeel formaat wordt gehanteerd bij het luisteren. Er zijn verschillende technologieën die daarenboven niet compatibel zijn. Bij de klassieke radio daarentegen staat de standaard al lang vast.

5.4. Technologieën van de toekomst

In deze paragraaf zullen enkele technologieën en evoluties besproken worden, die naar alle waarschijnlijkheid zullen zorgen voor een hertekening van internetradio, zoals we die in zijn huidige vorm kennen.

5.4.1 Internet toepassingen

Het feit dat internetradio nog sterk PC gebonden is, belemmert het gebruiksvriendelijk karakter van internetradio. Slechts zodra internetradio even gemakkelijk te bedienen is, als een gewone radio zal het medium tot volle ontwikkeling komen. Dit is dan ook de reden waarom de ontwikkeling van de internet toepassingen nauwlettend in het oog dient gehouden te worden.

De internet toepassingen, die op heden reeds op de markt zijn, kennen tot nog toe nog geen succes. Een van de belangrijkste oorzaken hiervan is wellicht dat ze te duur zijn (Coursey, 03.04.2001).

5.4.2. Het netwerk: bandbreedte voor de internetradio’s

De grootste internetradio’s halen slechts enkele duizenden gelijktijdige luisteraars. Het spreekt voor zich dat men zal moeten trachten meer luisteraars te bereiken om de concurrentie te kunnen aangaan met de klassieke radio’s.

Zodra er meer luisteraars bereikt zullen worden, is het ook noodzakelijk dat er meer bandbreedte beschikbaar zal zijn. Want voorlopig ontstaan zogenaamde ‘bottlenecks’ of opstoppingen, op het ogenblik dat er veel data samenkomen op één plaats. En dit zorgt ervoor dat de data aanzienlijke vertragingen kunnen oplopen.

Om enkele tienduizenden luisteraars gelijktijdig te kunnen bedienen, moet het netwerk gemoderniseerd worden.  Internet 2 zal alvast vele malen sneller zijn (Alvear, 1998, p.390).

Wanneer de technologie van de 21^ste eeuw niet meer zal moeten werken met een 19^de eeuws non-digitaal netwerk, m.n. het huidige telefoonnetwerk, en er m.a.w. gewerkt kan worden met draadloze breedbandinternetverbindingen zou de netradio draagbaar kunnen worden. Dit zou alvast een doorbraak kunnen betekenen voor internetradio.

5.4.3 Convergentie

Talrijke grote bedrijven, zoals Microsoft, RealNetworks, Motorola,... houden zich bezig met streaming (Alvear, 1998, p.381). Dankzij streaming kunnen traditionele radio- en televisiestations hun activiteiten uitbreiden tot het internet. Het zijn meestal dezelfde actoren die actief zijn in het radio- en televisienetwerk, die zich toeleggen op de evolutie van internetradio. Daarnaast is de convergentie tussen radio en internet ook technologisch al een feit door de stand-alone netradio’s.

5.4.4 Universeel multimedia file format

Momenteel is de incompatibiliteit van de verschillende filetypes en clients een groot probleem. Zo kan het zijn dat je diverse software dient te installeren als je bijvoorbeeld naar enkele internetradio’s wil luisteren. Vandaar ook dat er gestreefd wordt naar één universeel streaming formaat, zodat de luisteraar zich geen zorgen meer moet maken over de juiste software (Alvear, 1998, p.379).

5.5. Conclusie

Uit de voorgaande paragrafen blijkt duidelijk dat internetradio nog in een beginstadium zit. Talrijke praktische en technische problemen zullen moeten worden opgelost alvorens internetradio echt zal doorbreken. Op de vraag of internetradio in de nabije toekomst een succes zal worden antwoordt Allaart Vermaut overduidelijk negatief. De belangrijkste redenen hiervoor zijn: het nog steeds geringe aantal luisteraar, de slechte geluidskwaliteit, economische onleefbaarheid en de ongebruikvriendelijkheid.

Op de vraag of internetradio in de verre toekomst een succes wordt, kan dan weer wel een positief antwoord worden gegeven. Internetradio zal op lange termijn de klassieke radio mogelijk verdringen. Maar dit zal enkel gebeuren wanneer voor de geschetste problemen een oplossing wordt gevonden.

Radio Scorpio zal in de nabije toekomst starten met dit “nieuwe” medium. Eerst zal men starten met internetradio op KotNet, het “internet” van de K.U.Leuven. Dit garandeert toch al dat Radio Scorpio in Leuven en omstreken met betere kwaliteit te beluisteren zal zijn. Want in de ether wordt  nog geen straal van vijf kilometer bereikt vanaf het Sint-Pietersziekenhuis. Het doel is om spoedig in heel te wereld beluisterbaar te worden, maar aangezien de bandbreedte nogal duur moet betaald worden, zal dit geen korte termijn plan zijn.