Besluit

Doorheen die 12 besproken jaren vielen er in de kranten enkele constanten op te merken.

Constant was bijvoorbeeld dat in ‘The Times’ de Oranjemarsen amper meer aandacht kregen dan in ‘De Standaard’, die als Vlaamse krant toch veel verder afstond van het gebeuren. Een massagebeurtenis als de Twelfth, dat jaarlijks toch een 80.000 Noord-Ierse protestanten op de been brengt, kreeg in sommige jaren geen aandacht, en dat voor een krant die toch in hetzelfde land gedrukt wordt. Ook viel het op dat ‘The Times’ voor het Noord-Ierse nieuws steeds een redacteur had voor gans Ierland, en soms het Noord-Ierse nieuws niet onder de rubriek ‘Home News’ plaatste, maar wel bij het Ierse nieuws. Eén keer werd de Twelfth zelfs terloops behandeld in een artikel over een Ierse regeringscrisis. Het cliché wil dat de Britten de Noord-Ieren als ‘Paddy’s’ bekijken, en het ganse Ierse eiland als één grote probleemzone beschouwen waar zij niets mee te maken hebben. ‘The Times’ lijkt dit cliché te bevestigen.

De afstand tussen Londen en Belfast lijkt niet alleen geografisch groter dan die tussen Dublin en Belfast. ‘The Irish Times’ spendeerde jaarlijks wel erg veel aandacht aan de marsen in juli. Bovendien stond het Noord-Ierse nieuws steeds weer onder de rubriek ‘Home News’. Op de Twelfth moest al het andere nieuws wijken, al verminderde het aandeel van de marsen toch wat in rustige jaren. Op sommige momenten was de aandacht zo groot, dat het bijna als een obsessie overkwam.

Een tweede constante was dat dominee Ian Paisley in de berichten over de Oranjemarsen steeds de meeste aandacht kreeg in ‘The Irish Times’, ‘De Standaard’ en ‘The Economist’. Ze ergerden zich blauw aan ‘The Big Man’ en zijn bulderende toespraken en achtten hem verantwoordelijk voor heel wat geweld.

Ook in de houding ten opzichte van de Oranje Orde en de Oranjemarsen stond ‘The Times’ alleen. Alle andere bladen vonden de Oranje Orde een ouderwetse vereniging die teveel contact met het verleden verloren had, maar iets dergelijks staat niet in ‘The Times’.

‘The Times’ beschreef de marsen meestal vanop een afstand. De krant zag ze wel als een gebeuren dat gepaard ging met moeilijkheden, maar achtte daar de twee gemeenschappen gelijk verantwoordelijk voor door hun wederzijdse intimidatie. Vaak wees ‘The Times’ er ook op dat het republikeinen waren die de feesten kwamen verstoren. In het wel erg woelige 1996 zei journalist Michael Gove begrip te hebben voor de positie van David Trimble, die door de andere kranten werd verketterd. Ondanks het loyalistische geweld wees hij toen in de eerste plaats op de dreiging die van de IRA uitging.

‘The Irish Times’ was de Oranjemarsen niet goed gezind. In de moeilijke jaren 1985, 1986, 1995 en 1996 was het voor de krant duidelijk dat katholieken het slachtoffer waren van loyalistische aanvallen. Van wederzijdse intimidatie, zoals ‘The Times’ dat noemde, was hier geen sprake. Ook de dreiging van de IRA in 1996 werd niet gevreesd.

De Orde vond ‘The Irish Times’ een discriminerende vereniging, omdat er geen katholieken en vrouwen toegelaten werden.

De marsen in Belfast werden steeds als braspartijen beschreven. De Orangisten werden ook soms bijna belachelijk gemaakt. ‘The Irish Times’ maakte wel een onderscheid tussen de Orangisten en de fanfares en toeschouwers. De laatste twee beschreef de krant als getatoeëerd onbenul dat alleen maar aan drank denkt en totaal geen respect heeft voor de katholieken. De Orangisten leken eerder ouderwetse mannetjes die zo nodig hun marsen moesten houden. Aan de fanfares ergerde de krant zich het meest, vooral als de grote Lambeg trom er aan te pas kwam.

In de kalme jaren milderde de taal wel wat. Er werd er toen vaak op gewezen hoe sommige marsen op een vrolijke manier voorbij gingen zoals het altijd zou moeten zijn. De journalisten durfden toen zelfs de Oranjemarsen feestelijkheden noemen. Vanaf 1994 leek het alsof journalist Gerry Moriarty wou bewijzen dat de marsen echt wel feestelijk konden zijn. Regelmatig verschenen er artikels van hem waarin hij beschreef hoe fijn de atmosfeer er wel was. In 1993 was diezelfde journalist nog erg boos over een mars in Portadown door de te talrijk aanwezige fanfares.

‘The Economist leek nog een grotere hekel te hebben aan de Oranje Orde en de marsen dan ‘The Irish Times’. Het blad behandelde de marsen dan ook alleen maar in de zware jaren. De katholieken kregen hier ook een slachtofferrol toebedeeld. Zij zouden het slachtoffer zijn van de onverzettelijkheid van de unionisten, die altijd alle vooruitgang blokkeerden en hun intimiderende marsen wilden voortzetten. Het weekblad leek veel sympathie voor de SDLP te hebben. In 1996 ging ‘The Economist’ zelfs zo ver dat ze vond dat de marsen maar zoveel mogelijk moesten afgeschaft worden.

‘De Standaard’ had het ook niet op de Orangisten begrepen. In deze krant lag de nadruk steeds op de geschiedenis waarin de katholieken werden gediscrimineerd. De marsen zouden een voortzetting van deze discriminatie zijn. Evita Neefs vond dat de Oranje Orde niet het recht had de Slag bij de Boyne te herdenken als een overwinning van het protestantisme.

Ten opzichte van de RUC was de positie van de kranten veranderlijk naar gelang van de situatie. Meestal leken de bladen begrip te hebben voor de moeilijke positie van de RUC, maar af en toe klonk ook kritiek door. Dat was vooral het geval in 1996. De kranten namen het toen de RUC kwalijk dat de mars in Portadown toch doormocht.

Een besluit over de Oranje Orde lijkt zich op te dringen. De Oranjemarsen vormden steeds een bedreiging voor de openbare orde. Toch blijft deze vereniging heel veel marsen organiseren. Ze is duidelijk niet bereid om de marsen af te bouwen, zoals ‘The Economist’ dat wenselijk en noodzakelijk vond. De verdeeldheid in de Noord-Ierse maatschappij is groot, en de Orde draagt daar jaarlijks toe bij. Zolang die Orde aan politiek blijft doen, en zich niet wil beperken tot culturele activiteiten, waarbij ook marsen kunnen horen, lijkt een vredig Noord-Ierland een utopie. Het is hoog tijd dat Noord-Ierland politiek en religie gescheiden houdt.