Internationale nieuwsvorming in de westerse pers: vergelijkende analyse van de berichtgeving over de kwestie Oost-Timor door Anja de Lannoy

Inleiding: Indonesische soldaten openden het vuur op een begrafenisprocessie in Oost-Timor, waarbij doden vielen.

§2: volgens diplomaten zijn er 20 doden, volgens het Portugese persagentschap Lusa zijn er meer dan 50.

§5: Het Indonesische bestuur over Oost-Timor wordt internationaal niet erkend en er bestaan vele rapporten over de schending van de mensenrechten in het gebied.

§6: Volgens het Indonesische leger speelt de lokale Katholieke Kerk een belangrijke rol in het gebeurde.

§7: Ramos Horta hoorde het nieuws over het gebeurde via een telefoontje vanuit Oost-Timor.

§9: de Timorezen hadden een religieuze processie gevormd waarop geschoten werd door de Indonesiërs op de begraafplaats.

§10: volgens Lusa schoten de troepen op een groep jongeren die om de doodgeschoten Sebastião Gomes rouwden.

De eerste paragraaf vormt de inleiding van het bericht, waarin de gebeurtenis, de actoren (Indonesische soldaten, Timorese jongeren), de tijd en een eerste schatting van het aantal doden bondig worden vermeld.

In de tweede en derde paragraaf wordt dieper ingegaan op het aantal doden. Deze paragrafen bevatten een aantal getuigenissen die het eerst vermelde dodenaantal (inleiding) weerleggen of bevestigen.

De vierde en vijfde paragraaf verschaffen een historische duiding van het gebeurde (de annexatie) met aanduiding van de huidige politieke situatie van Indonesië in internationaal verband.

De zesde paragraaf geeft de versie van het Indonesische leger over het gebeurde en betrekt er de (politieke) rol van de kerk in.

De zevende paragraaf bevat een nieuw element en een nieuw (belangrijk) figuur, die het voorgaande statement weerlegt: de getuigenis van Ramos Horta en zijn citaat dat in de achtste paragraaf wordt verwoord.

In de negende paragraaf worden de antecedenten van het gebeurde benadrukt vanuit de getuigenis van Horta.

De tiende paragraaf geeft – als beschrijving van de eigenlijke gebeurtenis - een gedetailleerder beschrijving van de actor Timorese jongeren.

De gebeurtenis waarover deze tekst bericht, is zoals we reeds weten één van de belangrijkste evenementen geweest in de recente geschiedenis van Oost-Timor. Het gaat over de Santa Cruz slachting met de enorme symbolische betekenis voor het Timorese volk.

Reeds uit de koptekst blijkt het onpartijdige, neutrale en ongeëngageerde karakter van het artikel. De tekst wordt vergezeld van een kaartje, waarbij geen verdere uitleg wordt gegeven.

De tekst bevat weinig informatieve waarde, door het feit dat zo weinig wordt ingegaan op het conflict zelf en op de betekenis ervan. Het vormt een opeenvolging van getuigenissen, zonder een uitgesproken invalshoek. Doordat geen nadruk wordt gelegd op één van de betrokken partijen of één van de versies van de getuigenissen, kan de lezer moeilijk uitmaken wàt er nu eigenlijk gebeurd is. Het accent ligt enkel op het schieten en het aantal doden, waarbij vooral de cijfers een overredende rol spelen. Over het waarom wordt geen informatie verstrekt. De enige duiding die wordt gegeven is van zeer algemene aard en niet erg relevant in het kader van de Santa Cruz Slachting.

De enige kritische opmerking die uit het bericht spreekt, is de vermelding van de schending van de mensenrechten in Indonesië, maar deze wordt onmiddellijk weerlegd door het daaropvolgende statement van het Indonesische leger.

De tekst geeft weinig informatie over het gebeurde. De coherentie van de tekst dient gezocht te worden in de relevantie van de onderwerpen en niet in de logische volgorde ervan.

Het woordgebruik geeft het bericht een typisch droge journalistieke stijl, zonder gericht te zijn op sensatie, maar eerder op het bezoedelen van kwalitatieve informatie en op de relativering van het conflict.

Koptekst: “Leger Indonesië schiet tientallen demonstranten dood in Oost-Timor” [2]

Inleiding: dinsdag werd in Dili op een rouwstoet geschoten. Volgens een diplomaat zijn er 20 doden, volgens een lokale priester zijn er meer dan 50 doden en vele gewonden.

§2: de slachtoffers liepen in een rouwstoet ter ere van een vroeger slachtoffer van de Indonesische overheersing.

§3: ook 2 buitenlandse journalisten werden gewond. De Verenigde Staten en de VN betreuren het geweld en vragen Indonesië om een onderzoek in te stellen.

§4: volgens het militair bestuur vielen er enkele doden nadat de veiligheidstroepen zélf eerst werden aangevallen.

§5: Indonesië bestuurt Timor sinds de annexatie van het gebied met ijzeren vuist; er zouden sinds 1976 reeds 200.000 doden zijn gevallen.

§6: Jakarta controleert alle nieuws m.b.t. Oost-Timor, maar toch werd “vernomen” dat de onrust in het gebied sterk is toegenomen na de annulering van een sinds 1984 geplande Portugese delegatie in Oost-Timor.

Het artikel wordt geïllustreerd met een kaartje met de afbeelding van Oost-Timor.

De inleiding vermeldt feit, actoren, tijd en plaats van gebeuren, en geeft de eerste (uiteenlopende) schattingen van het aantal doden.

In de tweede paragraaf wordt de aanleiding/antecedent van het gebeuren gegeven, terwijl de derde paragraaf enkele gevolgen beschrijft (vermelding van de gewonde journalisten en de internationale reactie). De vierde paragraaf geeft met de reactie (= weerlegging) en verdediging van Indonesië, een andere oorzaak van het gebeurde weer.

In de vijfde en zesde paragraaf wordt de context van het nieuwsfeit omschreven. Deze context wordt enerzijds als algemene historische verklaring naar voren gebracht en wordt anderzijds in de zesde paragraaf gespecificeerd tot de aanleiding en verklaring van de rouwstoet.

Opvallend is dat de eigenlijke gebeurtenis (het schieten op de massa) in het artikel op geen enkele wijze wordt beschreven, zodat de lezer eigenlijk niet weet wat er werkelijk gebeurd is. Daarentegen wordt zeer veel nadruk gelegd op cijfers: zo wordt in dit vrij kleine bericht reeds melding gemaakt van “tientallen doden”, “20 slachtoffers”, “50 slachtoffers”, “tientallen gewonden” (inleiding), “duizenden rouwenden” (§2), “2 buitenlanders” (§3), “enkele doden en gewonden”, “200.000 slachtoffers” (§4). Hierin ligt dan ook de grootste overredingskracht van de tekst.

De duiding van het drama is zeer beknopt, maar het artikel vermeldt wel verschillende elementen die belangrijk zijn (zoals bijv. de annulering van de delegatie).

De opbouw kent een typische structuur: van het feit over algemene context naar mogelijke oorzaken van het feit.

De plaatsing van de laatste zin duidt op het belang en het effect voor de bevolking voor wat betreft het afzeggen van de Portugese delegatie en suggereert dus de sterke betrokkenheid tussen deze twee naties.

Inleiding: Dili verkeerde gisteren in een toestand van terreur, sinds de slachting van eergisteren, waarbij ten minste 125 doden vielen.

§1: het aantal doden dat viel na de bloedige onderdrukking van duizenden rouwenden in de Santa Cruz begraafplaats in Dili is misschien veel groter.

§2: de toestand in het hospitaal in Dili is dramatisch: de doden worden zonder identificatie geëvacueerd en de gewonden worden als dood behandeld.

§3: de terreur heerst in Dili en het bisschoppelijk paleis is omsingeld geworden door Indonesische soldaten die bisschop Belo dwongen om de Timorese vluchtelingen over te leveren.

§4: ook het hotel waar de buitenlandse waarnemers verblijven is omsingeld door militairen om “hen te beschermen tegen vijandelijkheden”, hoewel een woordvoerder van Amnesty International verklaarde dat er vanuit de manifestatie geen enkele dreiging uitging.

§5: een verslaggever van AFP getuigt dat het leger op een menigte had geschoten die deelnam aan een religieuze processie. Het leger verklaart echter dat de stoet een voorwendsel vormde voor een manifestatie voor onafhankelijkheid.

§6: de journalist getuigt dat er tussen de 50 en de 150 doden zijn en dat een Indonesische soldaat foto’s nam van al de buitenlandse verslaggevers en van diegenen die de begraafplaats wilden benaderen.

§7: een verslaggever van Reuters verklaart dat vooral jonge mensen deel hadden genomen aan de processie.

§9: de Gouverneur van Oost-Timor dreigt ermee zich terug te trekken uit de onderhandelingen, indien Jakarta geen drastische maatregelen neemt t.o.v. de verantwoordelijken van deze slachting.

§10: de Gouverneur verklaarde alles bijgewoond te hebben vanuit het “Palácio das Repartições” en eist maatregelen vanuit Jakarta.

§11: de Gouverneur zei dat de slachting hem in een moeilijke situatie bracht zowel tegenover het Timorese volk als tegenover de Indonesische autoriteiten.

§12: Jakarta deelde de Gouverneur mee dat er 30 doden waren, maar de Gouverneur denkt dat het er meer zijn.

§13: de Indonesische Minister van Buitenlandse Zaken verkondigt de noodzaak tot het oprichten van een onderzoekscommissie.

§14: de Australische Minister van Buitenlandse Zaken verklaarde dat de schietpartij waarschijnlijk veroorzaakt was door een overdreven reactie van het leger.

§15: de Indonesische legergeneraal minimaliseerde de gebeurtenis door het aantal doden en gewonden te verminderen.

Het artikel wordt geïllustreerd met een foto waarop twee Amerikaanse journalisten staan afgebeeld met een nogal wanhopige uitdrukking op het gezicht. De foto suggereert sterk het dramatische aspect van het gebeurde en roept op een overtuigende manier een gevoel van onrecht op.

De inleiding van dit artikel geeft niet zozeer de samenvatting van het gebeurde weer, zoals gewoonlijk (met aanduidingvan actoren, plaats en tijd). Zij geeft eerder de samenvatting en de opbouw van het artikel zelf: de verschillende onderdelen en aspecten worden vermeld zonder direct onderling verband.

Het verhaal van het artikel is nogal incoherent en volgt een vreemde opbouw.

In het eerste deel wordt de eigenlijke gebeurtenis pas duidelijker omschreven in de derde paragraaf, terwijl in de overige paragrafen vooral de gevolgen ervan worden gespecificeerd (paragrafen één en twee in contextueel verband, paragraaf vier als direct gevolg).

In het tweede deel geven 2 buitenlandse journalisten een verslag van de gebeurtenissen. Deze komen qua inhoud volledig met elkaar overeen, maar slaan qua betekenis telkens op een verschillend aspect van het verhaal.

Zo kunnen de getuigenissen (§5 en §6) beschouwd worden als de beschrijving van het voorafgaande (§5, §6, §7). In de achtste paragraaf corresponderen de twee getuigenissen met de beschrijving van de huidige toestand in Dili.

Het derde deel brengt een nieuw thema aan: de Portugese politieke reactie op het gebeurde.

Dit gebeurt in de negende paragraaf door de beschrijving van de eigenlijke gebeurtenis die in de tiende paragraaf wordt verklaard met een antecedent. De elfde paragraaf beschrijft het politiek gevolg terwijl de twaalfde paragraaf de oorzaak van dat gevolg geeft.

Het laatste deel beschrijft verder de binnenlandse en buitenlandse reactie. De dertiende paragraaf brengt een nieuw thema aan met de reactie van de Indonesische autoriteiten en de Australische collega’s. De veertiende en vijftiende paragrafen geven hiervan de verklaring en het gevolg.

Zoals reeds gezegd heeft deze tekst een eigenaardige opbouw, waarin de relevantie dient gezocht te worden in de wijze waarop de verschillende thema’s worden aangebracht.

Er wordt duidelijk een grote nadruk gelegd op de gevolgen van het conflict en niet zozeer op het gebeurde zelf. Voorts wordt zeer weinig ingegaan op de context ervan.

Zo wordt er bijvoorbeeld niet teruggegrepen naar het verleden als verklarende factor. Daartegenover staat dat onderwerpen als het aantal doden verschillende keren aan bod komt (inleiding, §1, §6, §12, §15), maar ook de vermelding van gewonden en vermisten (§1, §2, §3, §4). Ook is het opvallend dat het bloedige en wrede aspect van het gebeurde wordt benadrukt (de ondertiteling “Bloedvlekken” [4], de gedetailleerde beschrijving van de besmeurde muren en de sporen van wreedheid op de begraafplaats in §5, §7, §8).

In de twee laatste delen wordt de politieke situatie geschetst met een grote nadruk op de Portugese reactie. De ernst waarmee deze laatste wordt afgebeeld staat in fel contrast met de wijze waarop de reacties van Indonesië en Australië worden beschreven.

De citaten van de Australische Minister van Buitenlandse Zaken, over wie cynisch gezegd wordt dat hij “golf speelde wanneer de feiten zich afspeelden” [5] worden ironisch opgevat en dienen om de ongeloofwaardigheid van de sprekers in het licht te stellen.

De koptekst van het artikel zet reeds de toon van de tekst: deze geeft niet echt het nieuwsfeit weer, maar omschrijft een algemene situatie met de aanduiding van één overheersend gevoel. Het is een titel die doet verder lezen door zijn subjectieve karakter.

De lezer wordt verder geconfronteerd met feiten waarvan vooral het onrecht en de wreedheid worden benadrukt. Over de Timorezen zelf wordt niet zoveel informatie gegeven, maar des te meer wordt de politieke verantwoordelijkheid aan de kaak gesteld. Hierbij lijkt vooral Portugal de enige juiste en rechtvaardige positie in te nemen. Des te meer blijkt dan ook de onmacht van Portugal en de wijze waarop een politiek vrij onbelangrijk land de moraal hoog probeert te houden door zichzelf als held te profileren.

Inleiding: soldaten hebben een leider van een onafhankelijkheidsbeweging gevangengenomen.

§5: Gusmão wordt beschuldigd van het leiden van een pro-onafhankelijkheidsdemonstratie in 1991, waarop door Indonesische soldaten geschoten werd.

§6: volgens de Indonesische Gouvernementele Commissie hadden de soldaten overdreven gereageerd en waren er 50 doden, hoewel er volgens humanitaire organisaties 200 waren.

§8: de Verenigde Staten hadden vroeger reeds hun militaire hulp aan Indonesië verminderd.

§9: Indonesië viel Oost-Timor binnen in 1975, maar de VN erkennen het Indonesische bestuur nog steeds niet.

De inleiding, waarin gebeurtenis, actor en tijd vermeld worden, geeft reeds de stijl weer waarin het volledige artikel geschreven is. Door het gebruik van onpersoonlijke lidwoorden bij de aanduiding van een specifiek persoon en een specifieke organisatie (die de hoofdactoren vertegenwoordigen in de kwestie Oost-Timor), wordt duidelijk hoe weinig betrokkenheid de krant kent met het gebeurde. Deze gebeurtenis (het arrest en de veroordeling van Xanana Gusmão) vormde voor de strijd van Oost-Timor een zeer belangrijk (politiek, militair) moment, waarin zich verschillende aspecten kristalliseerden die het gebeurde een zeer grote symbolische waarde verschaften.

De rest van het artikeltje geeft nogal vage informatie, via anonieme (“it is said…”) of geciteerde bronnen, zonder dieper in te gaan op de betekenis of het waarom van het gebeurde.

Het is geschreven in een neutrale stijl zonder engagement en de structuur toont een grote incoherentie (zie §6, §7, §8).

In de tweede paragraaf wordt gedetailleerd ingegaan op de plaats en de tijd waarop Gusmão is gearresteerd geworden.

In de vierde paragraaf wordt plots een tweede aspect van het gebeuren belicht met de reactie van het buitenland (Portugal) en in de vijfde paragraaf wordt de oorzaak van het arrest gegeven. In de zesde paragraaf wordt een detail van deze beschuldiging (het schieten van de Indonesische soldaten) zowel weerlegd als bevestigd.

De zevende paragraaf bevat een verwijzing naar de toekomstige veroordeling van de beschuldigde. In de negende paragraaf wordt de historische context (de invasie in 1975) van heel het gebeuren omschreven en in de achtste paragraaf wordt hiervan een gevolg gegeven (de internationale reactie van de Verenigde Staten).

De zakelijkheid die aan koelheid of onverschilligheid grenst blijkt reeds sterk uit de koptekst van het artikel: vooral het weglaten van lidwoorden geeft het geheel een onpersoonlijk en algemeen karakter, terwijl het gebeurde toch juist zeer persoonlijk en zeer specifiek is, in de context van de kwestie.

Dateline, datum en bron niet vermeld

Indonesische troepen hebben Gusmão, de leider van de pro-onafhankelijkheids beweging Fretilin, gearresteerd.

Dit berichtje beschrijft in één enkele zin het gebeurde, met vermelding van de actoren en de plaats van gebeuren. Er wordt verder geen informatie gegeven.

Inleiding: Gusmão werd volgens Abílio Araújo verraden en is reeds overgebracht naar Jakarta om een hersenspoeling te ondergaan.

§1: het hoofd van de buitenlandse delegatie van Fretilin, Abílio Araújo, lanceerde gisteren een oproep aan de internationale gemeenschap om slechte behandeling van de leider van het Timorese verzet te verhinderen.

§2: hij riep ook op om een einde te maken aan de folteringen van de Timorezen die op hetzelfde moment als Gusmão opgepakt werden.

§3: hij ontkent het arrest van Gusmão niet en beschrijft het gebeurde als een “politieke en strategische fout” [9].

§4: van de overige aanwezigen bij het arrest van Gusmão werd enkel de moeder van Gusmão niet gearresteerd.

§5: de strijd tegen de integratie gaat echter voort en A. Araújo roept de internationale gemeenschap op om alles in het werk te stellen om toekomstige slechte behandelingen te verhinderen.

§6: Indonesië kent volgens hem geen beschaving en men dient op alles voorbereid te zijn.

§7: Araújo is voorstander van de uitbreiding van het verzet en maakt aanspraak op het presidentschap van Fretilin.

§8: hij was reeds verkozen tot president tijdens het laatste Congres van Fretilin in 1984.

§9: Fretilin beloofde samen te werken met het CNRM en zijn vertegenwoordiger in het buitenland Ramos Horta, met wie Araújo de strategie van de nakende VN onderhandelingen tussen Portugal en Indonesië uitstippelde.

§10: het is van fundamenteel belang dat Gusmão fysisch aanwezig is tijdens de onderhandelingen.

§11: Gusmão wordt verder onderworpen aan intense ondervragingen. Gisteren werd hij naar Jakarta overgebracht, waar hij zal berecht worden volgens de wet tegen subversie, hetgeen doodstraf impliceert.

§12: volgens een Indonesische anonieme bron van AFP, blijft Gusmão zich verzetten tegen integratie en spreekt hij enkel Portugees tegen zijn ondervragers.

Het artikel wordt geïllustreerd met een foto, waarop de twee afgevaardigden van Fretilin (A. Araújo en J. S. Sarmento) staan afgebeeld, tijdens hun onderhandelingen in Lissabon.

De inleiding bevat geen samenvatting van het gebeurde, maar geeft eerder een aantal losse en suggestieve uitspraken van A. Araújo over de toestand van Gusmão en geeft de geagiteerde toon aan, die de rest van het artikel bepaalt.

In de eerste paragraaf worden deze stellingen herhaald en uitgebreid met de eigenlijke gebeurtenis van het artikel, namelijk de publieke oproep aan de internationale gemeenschap om politieke hulp. Deze wordt verder uiteengezet in de tweede paragraaf.

De derde en vierde paragrafen geven een soort context aan het gebeurde. De uitspraken in de derde paragraaf (“het arrest is een politiek-strategische fout” [10]) geeft de politieke situatie (de betekenis) van het gebeurde, terwijl in de vierde paragraaf plots wordt teruggegrepen naar een detail uit het arrest (antecedent van het gebeurde), waarover echter voor de rest geen informatie wordt gegeven.

Het tweede deel van het artikel, aangeduid met de ondertitel “Slechte behandelingen vermijden” [11], behandelt voornamelijk de nationale situatie van Indonesië en de organisatie van het Oost-Timorese verzet. De vijfde paragraaf beschrijft het tweede aspect van het artikel: de oproep van Araújo aan de internationale gemeenschap. In de zesde paragraaf worden de omstandigheden (condities) van het gebeurde omschreven: enerzijds wordt verwezen naar de toekomst (het verzet zal blijven) en anderzijds wordt de politieke situatie van Indonesië omschreven (we dienen ons aan alles te verwachten). In de zevende, achtste, negende en tiende paragraaf wordt dieper op het eerste aspect, de organisatie van het verzet, ingegaan. In paragraaf zeven wordt de oorzaak hiervan aangegeven, de achtste paragraaf geeft de verklaring, de negende paragraaf geeft een toekomst perspectief (de onderhandelingen). De tiende paragraaf herneemt het thema “Gusmão” als voorwaarde voor het slagen hiervan en legt tevens de link naar het laatste deel van het artikel, waarin dieper wordt ingegaan over de toestand van Gusmão zelf.

De twee laatste paragrafen kunnen beschouwd worden als een gevolg van het eigenlijke gebeuren (de arrestatie).

Deze gebeurtenis lokte veel reacties uit in de Portugese pers en er werden dan ook vele artikels aan dit onderwerp gewijd; het gevolg hiervan is dat de inhoud van dit artikeltje bijvoorbeeld zich toespitst op één enkele getuigenis van één enkele partij, zonder hierbij veel duiding en context te geven. De “objectieve”, journalistieke informatie bevindt zich in een aantal andere artikeltjes in de krant.

Het artikel omvat enkel de getuigenis van de vooraanstaande leider van Fretilin, A. Araújo, die zijn visie geeft op het arrest van Gusmão. Zijn oproep gaat in de tekst steeds samen met een verwijzing naar de onbetrouwbaarheid van de Indonesische autoriteiten. In de inleiding gaat de oproep vergezeld met het verwijt dat Gusmão verraden is, in de eerste paragraaf met de vermelding dat men hem een hersenspoeling zal laten ondergaan, in de derde paragraaf met het feit dat de gevangenen gefolterd worden, in de vijfde paragraaf dat ook zijn (onschuldige) familieleden werden opgepakt, in de zesde paragraaf met een getuigenis van marteling en in de zevende paragraaf wordt gewoon medegedeeld dat Indonesië geen beschaving kent) Het grootste accent van dit artikel ligt dan ook in deze halsstarrige aanklachten tegen de politiek van Indonesië.

Een tweede belangrijk onderwerp is de verdere organisatie van Fretilin. Hierin wordt een duidelijke nadruk gelegd op de democratische geest en de rechtvaardigheid ervan (bijvoorbeeld de manier waarop de terugtrekking van Ma’Huno wordt verklaard, de verkiezingen van het presidentschap en de samenwerking met het CNRM worden omschreven).

Als laatste onderwerp komt de situatie van Gusmão aan bod, waarin zijn standvastigheid (heldhaftigheid?) in het licht wordt gesteld door het woordgebruik (want ondanks het feit dat hij “intense ondervragingen” [12] ondergaat en “bleekjes ziet” [13], verandert hij zijn mening niet en blijft hij zich tegen de integratie “verzetten” [14]). De overtuigingskracht van deze heldhaftige houding wordt nog benadrukt door de vermelding dat de bron een “anonieme Indonesiër” [15] is (en geen Timorees die er alle belang bij heeft Gusmão’s houding op te hemelen).

De opbouw van het artikel is gestructureerd volgens een typisch neerwaartse beweging: de stellingen van de inleiding worden in de eerste en tweede paragraaf gespecificeerd, gevolgd door een soort context (hier in de zeer brede betekenis van het woord) met vervolgens de eventuele uitwerking van het onderwerp met een detail. De onderwerpen volgen geen chronologische realisatie, maar een “relevante” realisatie. Vaak wordt een groter effect beoogd wanneer men eerst de gevolgen of de omstandigheden van een gebeurtenis omschrijft en pas daarna het gebeurde zelf (zo worden de omstandigheden van de paragrafen zeven, acht en negen reeds uitgedrukt in paragrafen vijf en zes).

In het algemeen heeft deze tekst een sterk, overtuigend en emotioneel karakter, met sterke (maar toch gefundeerde) uitspraken die niet zozeer op sensatie uit zijn, maar eerder op het reveleren van informatie die nog teveel ongekend is. De koptekst geeft van bij het begin een sensationeel gevoel. De tekst is geschreven in een zeer subjectieve taal, met een pikant woordgebruik (zie de uitspraken “Indonesië is brutaal” [16], “het kent geen beschaving” [17], “hersenspoeling” [18], “een geëmotioneerde oproep” [19], “grote wil om de strijd verder te zetten” [20], “machiavellistisch plan” [21]).

Tussen de geëmotioneerde uitspraken door krijgt de lezer echter wel informatie over het gebeurde en de betekenis ervan. De informatieve waarde van deze tekst ligt dan ook vooral in het feit dat de gevolgen en het toekomstperspectief voor de strijd worden weergegeven, terwijl het eigenlijke gebeurde wordt overschaduwd.

[1] Voor de teksten zelf, zie bijlage 7.

[1'] “Indonesische troepen openen vuur op groep rouwende Timorezen”, New York Times, 13 november 1991, p. 10.

[2] p. 11.

[3] “Dili geterroriseerd”, O Público, 14 november 1991, p. 6.

[4] “Charcos de sangue”.

[5] “…que jogava uma partida de golfe…”, § 13.

[6] “Soldaten in Oost-Timor nemen rebellenleider gevangen”, New York Times, 21 november 1992, p. 5

[7] p. 11.

[8] “Xanana Gusmão werd verraden”, O Público, 22 november 1992, p. 8.

[9] “um erro de estratégia política”, § 5.

[10] Idem.

[11] “impedir maus tratos”.

[12] “intensos interrogativos”, § 11.

[13] “muito pálido”, § 12.

[14] “continua a recusar-se a aceitar a integração…”, § 12.

[15] “uma fonte indonésia informatida”, § 12.

[16] “o regime indonésia é brutal”, § 6.

[17] “eles não conhecem a civilização”, § 6.

[18] “lavagem ao cérebro”, § 1.

[19] “um emociaonado apelo”, § 5.

[20] “uma grande determinação para prosseguir a luta”, § 5.

[21] “plano maquiavélico”, § 5.

Lead
Gebeurtenis 1 §10			Gebeurtenis 2 §7, 8
Conditie		Context
Hist.context §4, 5	Pol.context §6

Lead
Eigenlijke geb.		Context
Oorzaak §2, 4	Gevolg §3	Polit.situatie §6	Hist.context §5

Lead
Gebeurtenis 1			Gebeurtenis 2		Gebeurtenis 3
Eigenl.actie §3			Eigenl.actie §9		Eigenl.actie §13
Context		Gevolg §4	Conditie		Oorzaak §14	Gevolg §15
Antecedent. §5, 6, 7	Gevolg §1, 2, 8		Antecedent §10, 12	Gevolg §11

Lead
Gebeurtenis 1 §2,3				Gebeurtenis 2 §4
Pol.context		Hist.context §9
Oorzaak §5	Conditie §3	Gevolg §7	Gevolg §8
Conditie §6

Lead
Gebeurtenis 1 §1, 2			Gebeurtenis 2 §5
Context			Conditie §6	Context §7, 8, 9, 10
Antecedent §4	Pol.sit §3	Gevolg §11, 12

Tekst A: New York Times, 13 november 1991

Jakarta, 12 november 1991, Reuters (en Lusa)

Inleiding: soldaten hebben een leider van een onafhankelijkheidsbeweging gevangengenomen.

Dateline, datum en bron niet vermeld