Het nucleaire non-proliferatie regime

Een Beschrijving en Evaluatie na de Koude Oorlog

Katrien Hadermann

Scriptie voorgelegd aan de Faculteit Sociale Wetenschappen,
voor het behalen van de graad van
Licentiaat in de Politieke Wetenschappen.

Academiejaar: 2004-2005

Katholieke Universiteit Leuven

Promotor: Dr. T. SAUER
Verslaggever : Prof. Dr. B. KERREMANS

Voorwoord

Inleiding

1. Regimetheorieën

    1.1. Inleiding

    1.2. Twee benaderingen van regimes

        1.2.1. Liberalisme

        1.2.2. Realisme

    1.3. Verklaringen van Regimedynamiek

        1.3.1. Structurele verklaringen

        1.3.2. Functionele verklaringen

        1.3.3. Cognitieve verklaringen

        1.3.4. Binnenlandse factoren en niet-staatsactoren

    1.4. Regimes en normgeneratie

2. Hedendaagse nucleaire dreiging

    2.1. Inleiding

    2.2. Nucleaire proliferatie

        2.2.1. Horizontale en verticale proliferatie

        2.2.2. Nucleaire wapenstaten versus niet-nucleaire wapenstaten

    2.3. Proliferatie na de Koude Oorlog

        2.3.1. Drie ‘de facto’ nucleaire wapenstaten: India, Pakistan en Israël

            2.3.1.1. India en Pakistan

            2.3.1.2. Israël

        2.3.2. Irak en Libië: nucleaire dreiging (voorlopig) afgewend

            2.3.2.1. Irak

            2.3.2.2. Libië

        2.3.3. Aanhoudende probleemgevallen: Noord-Korea en Iran

            2.3.3.1. Noord-Korea

            2.3.3.2. Iran

        2.3.4. Nucleair terrorisme

3. Het Nucleaire Non-Proliferatie Regime

    3.1. Het ‘basis’-regime

        3.1.1. Het Non-Proliferatie Verdrag

        3.1.2. Het Internationaal Atoomenergie Agentschap en het Additionele Protocol

            3.1.2.1. Oorspronkelijke werking van het IAEA en nood aan aanpassingen

            3.1.2.2. Het Additionele Protocol

        3.1.3. Export controle regimes (ECR)

        3.1.4. Wapenbeheersingsverdragen en veiligheidgaranties

            3.1.4.1. Comprehensive Test Ban Treaty (CTBT)

            3.1.4.2. Nucleaire wapenvrije zones (NWVZ)

        3.1.4.Veiligheidsgaranties

    3.2. De herzieningsconferenties van 1995 en 2000 en eerste aanpassingen

        3.2.1. De herziening- en verlengingsconferentie van 1995

            3.2.1.1. Eerste beslissing: de versterking van het herzieningsproces

            3.2.1.2. Tweede beslissing: principes en objectieven voor nucleaire non-proliferatie en ontwapening

        3.2.2. De conferentie van 2000

    3.3. Post 11 september evoluties

        3.3.1. De Bush-administratie en de nieuwe nationale veiligheidsstrategie

        3.3.2. G8: Global Partnership against weapons of mass destruction proliferation

        3.3.3. Proliferation Security Initiative (PSI)

        3.3.4. VN-Veiligheidsraadresolutie 1540

        3.3.5.  De nucleaire brandstofcyclus en non-proliferatie

        3.3.6. De herzieningsconferentie van 2005

4. Is het Nucleaire Non-Proliferatie Regime nog levensvatbaar?

    4.1. Tekortkomingen en uitdagingen van het NNPR

        4.1.1. Een onvoldoende capaciteit om de regimenormen en regels af te dwingen

        4.1.2. Status quo op het vlak van nucleaire ontwapening

        4.1.3. Permanentie zonder verantwoordelijkheid

        4.1.4. De beperkte bevoegdheden van het IAEA

        4.1.5. De plaats van Israël, Pakistan en India buiten het NPV

        4.1.6. Nieuwe ‘counterproliferatie’ intitiatieven

    4.2. Is het NNPR nog levensvatbaar?

    4.3. Aanzet voor oplossingen

        4.3.1. Aanpassingen in de werkwijze

            4.3.1.1. Het herzieningsproces

            4.3.1.2. De VN-Veiligheidsraad

            4.3.1.3. Het IAEA

            4.3.1.4. Beoordeling van deze voorstellen

        4.3.2. De nood aan een nieuwe denkwijze

            4.3.2.1. Een stappenplan voor nucleaire ontwapening

            4.3.2.2. Nucleaire testen en modernisering van kernwapenarsenalen

            4.3.2.3. Het centraal plaatsen van de menselijke veiligheid

Algemeen besluit

Referentielijst

Lijst van afkortingen

Bijlagen

    Bijlage 1. Tekst van het Non-Proliferatie Verdrag

    Bijlage 2:  Status van het Additionele Protocol van het IAEA op 19/07/2005