Inleiding

Meneer Bastiaans was zijn leven lang belastingcontroleur geweest. Na een welgevulde carrière van op een wettelijke manier mensen het bestaan zuur te maken, mocht hij ten slotte met pensioen. Meteen hadden meneer en mevrouw Bastiaans hun appartement in de stad ingeruild voor een huisje op het platteland. (...)

Meneer Bastiaans had zo zijn eigen ideeën over buiten wonen. Hij liet de raamluiken en de deuren wit en rood schilderen. De dorpssmid verbouwde voor hem een oude melkstoop tot brievenbus. In de balk boven de open haard werd een fraaie spreuk gebeiteld: Oost west, thuis best. Naast de voordeur kwam een groot karrenwiel met rode en witte spaken. En in de deur van het toilet liet meneer Bastiaans een hartvormige opening zagen, want die zat vroeger in alle boerentoiletdeuren. Maar het allermooiste was de tuinkabouter... (van Daele, H., 2000)

De tuinkabouter staat de laatste jaren steeds meer in de aandacht. Steevast wordt in deze context over kitsch, kleinburgerlijkheid en massacultuur gesproken. Rond het sprookjeswezen werd reeds een hele actiegroep tegen goedkope kitsch (het tuinkabouterbevrijdingsfront) en een tegenbeweging voor de bescherming ervan opgericht. Voor velen is dit een klucht... maar toch, wat is het belang van deze fenomenen? Wat betekenen de tuinkabouters, watermolentjes, karrenwielen, gipsen kikkers, huisspreuken en plastic Sneeuwwitjes voor mensen als Meneer Bastiaans? Hoe komt het dat de handel in tuinkitsch een plaatsje op de harde economische markt heeft gevonden? De laatste jaren is gebleken dat tuinkabouters kunnen beroeren en mensen kunnen aanzetten tot een (re)actie. Tuinkitsch heeft een sociale functie! Welke? Waarom? Een antwoord is er nog niet...

In de volgende tekst wordt tuinkitsch in de Westerse wereld vanuit verschillende hoeken belicht. Er wordt begonnen met een belichting op tuinkitsch vanuit semantische hoek: kunnen objecten communiceren? Daarna volgt enig uitleg over tuinkitsch zelf, gevolgd door een visie op kitsch vanuit de populaire cultuurwetenschap. Ten derde zal het sociale facet van tuinkitsch worden onderzocht aan de hand van Bourdieu en Goffman. Na deze literatuurstudie zal een kleinschalig kwalitatief onderzoek worden beschreven waarin de meningen, smaak en boodschappen van mensen uit verschillende ‘klassen’ aangaande tuinen worden onderzocht. Daarnaast wordt ook naar hun interpretatie van bepaalde tuinen en tuinkitschobjecten gevraagd.