Islamofobie

een nieuwe vorm van racisme?

Tom Demeestere

Scriptie voorgelegd aan de Faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen,
voor het behalen van de graad van
Licentiaat in de Politieke Wetenschappen.

Academiejaar: 2005-2006

Universiteit Gent

Katholieke Universiteit Leuven

Promotor: Prof. Dr. Sami Zemni

VOORWOORD

INLEIDING

1. METHODOLOGIE

    1.1 HET CONSTRUCTIVISME

    1.2 DE GRAMSCIAANSE BENADERING

    1.3 HET SOCIAAL-CONSTRUCTIVISME: CULTUUR, DISCOURS, IDENTITEIT

    1.4 DE WERKWIJZE VAN HET SOCIAAL-CONSTRUCTIVISME

2. DE MAATSCHAPPELIJKE CONTEXT

    2.1 SYMPTOMEN VAN ONZEKERHEID

        2.1.1 HET RELIGIEUS EXTREMISME

        2.1.2 DE OPKOMST VAN EXTREEM-RECHTS

        2.1.3 EEN UNIVERSEEL ONBEHAGEN

    2.2 OORZAKEN VAN SYSTEMISCHE ONZEKERHEID

3. DE ROL VAN TERRORISME

    3.1 INVLOED VAN HET TERRORISME DISCOURS

        3.1.1 TERRORISME ALS OBSTRUCTIE VOOR ANDERE DISCOURS

        3.1.2 TERRORISME ALS INTERNATIONALE AGENDA

    3.2 TERRORISME ANDERS BEKEKEN

        3.2.1 TERRORISME ALS DE ‘NIEUWE’ BEDREIGING?

        3.2.2 DE EVOLUTIE VAN HET TERRORISME

        3.2.3 DE BETEKENISSEN VAN HET TERRORISME

        3.2.4 HET INTERNATIONALE TERRORISME   

        3.2.5 OORZAKEN VAN HET TERRORISME

    3.3 CASUS XINJIANG: HET TERRORISME DISCOURS TOEGEPAST

        3.3.1 HISTORISCHE EVOLUTIE VAN HET STREVEN NAAR SEPARATISME

        3.3.2 MARGINALISATIE VAN DE OEIGOEREN

        3.3.3 OORZAKEN VOOR TOEGENOMEN MARGINALISATIE

        3.3.4 MARGINALISATIE ALS GRONDOORZAAK VAN TERRORISME

        3.3.5 EEN NIEUWE GECONSTRUEERDE IDENTITEIT

        3.3.6 TERRORISME MISBRUIKT: DE COVER-UP VAN DE CHINESE OVERHEID

4. RACISME

    4.1 RACISME EN ‘RACE’

    4.2 VOORBIJ HET ‘RACE’ CONCEPT

    4.3 WAT IS EEN IDEOLOGIE?

        4.3.1 IDEOLOGIE IN DE EVALUATIEVE BETEKENIS

        4.3.2 BASISKENMERKEN VAN EEN IDEOLOGIE

        4.3.3 KRITISCHE CONCEPTIES VAN ‘IDEOLOGIE’

        4.3.4 ONDERDRUKKING ALS SOCIALE FUNCTIE VAN EEN IDEOLOGIE

        4.3.5 VERSCHILLENDE VORMEN VOOR HET IDEOLOGISCH FUNCTIONEREN

    4.4 DE GEZICHTEN/DISCOURS VAN ‘RACISME’

        4.4.1 HET RELIGIEUZE DISCOURS

        4.4.2 HET CULTURELE DISCOURS

        4.4.3 DE TERUGKOMST VAN HET CULTURELE DISCOURS

    4.5 INSTITUTIONEEL RACISME ALS UITLOPER VAN DE RACISTISCHE IDEOLOGIE

    4.6 ‘RACIAAL’ RACISME & SLAVERNIJ: IDEOLOGISCH SUCCESVERHAAL

        4.6.1 SLAVERNIJ ALS RAS-GEBASEERDE INSTITUTIE?

    4.6.2 KLEUR ALS ‘MARKER’?

    4.7 DE POLITIEKE ARENA & RACISME

    4.8 RACISME DOORGELICHT

5. ISLAMOFOBIE

    5.1 EEN ‘WERELDWIJDE’ DEFINITIE VAN ISLAMOFOBIE

    5.2 ISLAMOFOBIE ALS DISCOURS

        5.2.1 GESLOTEN VISIES TEN AANZIEN VAN ISLAM = ISLAMOFOBIE

        5.2.2 OPEN VISIES TEN AANZIEN VAN ISLAM

        5.2.3 HET SPECTRUM VAN ISLAMOFOBIE

    5.3 ANTISEMITISME & ISLAMOFOBIE: VERWANTSCHAP?

    5.4 DEKT DE VLAG DE LADING?

        5.4.1 ISLAMOFOBIE: EEN NIEUW WOORD VOOR EEN OUDE VREES

        5.4.2 MAAKT ISLAMOFOBIE DE CRITICI MONDDOOD?

        5.4.3 ISLAMOFOBIE OF ANTI-MOSLIMISME?

    5.5 AUTORITEITEN OVER ISLAMOFOBIE & RACISME

        5.5.1 FAIR: Forum against Islamophobia and Racism

        5.5.2 CAIR: Council on American-Islamic Relations

        5.5.3 EUROPA: EUMC & ECRI

        5.5.4 CGKR: CENTRUM VOOR GELIJKE KANSEN & RACISMEBESTRIJDING

        5.5.5 COUNCIL OF EUROPE

        5.5.6 DE VERENIGDE NATIES

        5.5.7 RUNNYMEDE TRUST

        5.5.8 ISLAMIC HUMAN RIGHTS COMMISSION

    5.6 APARTE LEGISLATIE VOOR ISLAMOFOBIE?

    5.7 ISLAMOFOBIE IN DE BELGISCHE KWALITEITSKRANTEN

        5.7.1 ISLAMOFOBIE VOOR DE MEDIAHYPE

        5.7.2 ISLAMOFOBIE IN DE STANDAARD

        5.7.3 ISLAMOFOBIE IN DE MORGEN

        5.7.4 VISIE VAN DE AUTEURS

    5.8 ISLAMOFOBIE: EEN NIEUWE VORM VAN RACISME?

6. (MIS)CONCEPTIES OVER ISLAM & ‘DE ORIËNT’

    6.1 DE ROL VAN HET ORIENTALISME

    6.2 ISLAMISME, JIHAD & FUNDAMENTALISME KRITISCH BEKEKEN

        6.2.1 ISLAMISME

        6.2.2 DJIHAAD, ISLAMISME, & KAPITALISME

        6.2.3 FUNDAMENTALISME

    6.3 REPRESENTATIE VAN ‘DE ORIENT’ DOOR & IN DE MEDIA

    6.4 ORIENTALISME = ISLAMOFOBIE?

7. MACHTSSTRUCTUREN, BEELDVORMING, DISCOURS & DE RECCURENTIE ERVAN

    7.1 CASUS JODEN IN DE ‘DARK AGES’: VERVOLGING ALS MIDDEL TOT MACHT

        7.1.1 OPKOMST VAN HET ‘ANTISEMITISME’

        7.1.2 JODEN ALS VIJANDEN VAN CHRISTUS

        7.1.3 JODEN ALS KONINKLIJKE HORIGEN

        7.1.4 VAN UITBUITING NAAR VERDRIJVING

        7.1.5 ONGEWILDE ASSIMILATIE?

        7.1.6 DEVIANTIE & GEZAG

        7.1.7 WAAROM WAS ER VERVOLGING VAN DE JODEN? EEN ANTWOORD…

        7.1.8 DE VORMING VAN EEN NIEUWE MINDERHEID

        7.1.9 PARALLEL MET HET ANTI-MOSLIM DISCOURS

    7.2 ISLAM IN CENTRAAL-AZIE TIJDENS & NA DE SOVJET-UNIE

        7.2.1 MOSLIMS IN DE SOVJET-UNIE

        7.2.2 ONTWIKKELING VAN ISLAM TIJDENS HET SOVJETBEWIND

        7.2.3 ISLAMOFOBIE IN DE SOVJET-UNIE?

    7.3 MOSLIMS & ISLAM IN INDIA

        7.3.1 HINDUTVA IDEOLOGIE?

        7.3.2 CENTRALE UITGANGSPUNTEN HINDUTVA IDEOLOGIE

        7.3.3 MAATSCHAPPELIJKE ACHTERGROND VOOR POLITIEK HINDOEISME

        7.3.4 CONFLICT OMTRENT KASHMIR

        7.3.5 DE AYODHYA KWESTIE

        7.3.6 ISLAMOFOBIE IN INDIA?

BIBLIOGRAFIE