Speelfilm als historische bron. Case studie: 'Evita'. (Roos Denorme)

In het volgende hoofdstuk wordt de film inhoudelijk vergeleken met literatuur over Eva Peròn. Ik heb me vooral op de biografieën over Eva Peròn gebaseerd en daarnaast meer algemene werken over Peròn, het peronisme en Argentinië gelezen.

Er wordt gewerkt per verhaalsequentie, omdat de sequenties iedere keer een deeltje uit het leven van Evita vertellen. Eerst wordt er omschreven wat er in de film verteld wordt. Daarna worden de feiten die in de literatuur naar voren komen besproken. Waarbij vaak verschillende versies aangehaald zullen worden, aangezien de verschillende biografieën op sommige vlakken elkaar tegenspreken. Het leven van de Peróns is niet altijd even duidelijk en vaak in een waas gehuld. Peronisten en anti-peronisten hebben gedurende de jaren hun eigen, vaak gekleurde, versies neergeschreven. Vooral over haar kinderjaren op het Argentijnse platteland is weinig geweten, omdat Eva toen ze presidentsvrouw werd, veel bewijzen over haar jeugd vernietigd heeft. In Evita’s leven blijkt het geringste feit door het tegengestelde te worden overlapt, of blijken meerdere feiten op hetzelfde neer te komen, zonder dat ze helemaal hetzelfde zijn. De sporen zijn vaak opzettelijk verdoezeld. Door wie? Door Eva zelf, in haar verlangen “het gebroken been van de pop weg te moffelen”, door anti-peronisten, die gebeurtenissen verdraaiden of negatieve feiten extra in de verf zetten, door peronisten, die van Evita een heilige maakten.

Daarna worden de romantisering en dramatisering, de verdichtingen, verkortingen, wijzigingen en metaforen aangeduid. Welke aspecten van de film komen overeen met gegevens uit de literatuur? Hierbij wordt niet stilgestaan bij ieder detail dat niet verteld wordt in de film. Er wordt enkel ingegaan op belangrijke feiten van Evita’s leven en daden. Dat haar eerste 15 levensjaren overgeslagen worden, behalve haar vaders begrafenis, is niet zo schadelijk voor het verhaal dat de film vertelt. Want de literatuur blijft hier ook vaag.

Er wordt bekeken wat niet aan bod komt in de film, maar wel in de literatuur verteld wordt.

Tenslotte volgt een beschrijving van wat in de film de wekelijkheid benadert.

De film begint met de aankondiging dat «Eva Perón, spiritual leader of the nation, entered immortality at 8.25 this evening». De mensen die het nieuws horen (in een cinemazaal) beginnen te wenen. Een jongeman, Ché, kijkt bedachtzaam voor zich uit.

Aan het begin van de film wordt ons duidelijk gemaakt dat Eva een bastaardkind is. In een flashback (Chivilcoy, 1926) zien we hoe Juana Ibarguren met haar kinderen geen laatste groet mag brengen aan Juan Duarte, de vader van haar kinderen. Eva rent toch de kerk binnen, en wordt onder luid gehuil naar buiten gesleurd.

Vervolgens zien we de enorme rouwstoet met de kist van Eva Perón door de straten van Buenos Aires trekken. Ché leidt de film in met een ironische kijk. Hij maakt ons duidelijk dat het volk Evita op handen droeg, maar dat ze toch niet zo ‘heilig’ was als iedereen dacht.[64]

Ondertussen zien we beelden (flashbacks) van rellen. Naarmate de sequentie vordert, worden Ché’s woorden negatiever, het wordt duidelijk dat het land zonder Evita in een gat lijkt te vallen.

De sequentie eindigt met beelden van het volk dat een laatste groet brengt aan het lijk van Eva Perón.

Evita heeft (officieel) nooit een openbaar ambt bekleed. Maar op 7 mei 1952 kreeg ze de officiële titel van «Jefa Espiritual de la Nación» (Geestelijke Leidster der Natie) toegekend door het congres.[65]

Eva Ibarguren was inderdaad een bastaardkind. Ze werd geboren op 7 mei 1919 en was de dochter van Juana Ibarguren, een kokkin, en Juan Duarte, een estanciero uit de middenklasse.

Over de begrafenis van Juan Duarte worden verschillende dingen gezegd in de literatuur. John Barnes vermeldt gewoon dat de Ibargurens niet binnen mochten, maar dat ze toch achter de rouwstoet mochten lopen.[66] Alicia Dujovne Ortiz beschrijft hoe de wettige kinderen van Duarte hen bekeken ‘alsof ze van een andere planeet kwamen’ en hoe ze ‘uiteindelijk de opgebaarde man met de grote, spitse neus vluchtig een kus op de wang gaven’.[67] Daarvoor had ze al verteld dat de wettige echtgenote van Duarte waarschijnlijk gestorven was in 1922.[68]

Fraser en Navarro vertellen dat Juana en haar vijf kinderen naar Chivilcoy trokken voor de begrafenis van Juan Duarte. Ze kwamen te laat aan en mochten niet binnen van zijn wettige echtgenote. Uiteindelijk, na een hoogoplopende ruzie mochten ze een laatste groet brengen.[69]

Ondanks de tegenstellende verhalen over de begrafenis van Juan Duarte, is het duidelijk dat Eva een bastaardkind was en dat het leven als bastaard niet altijd zo eenvoudig was.

In de literatuur wordt geschreven dat het land dertig dagen in rouw was. In de nacht van 26 juli 1952 werd het lichaam van Eva Perón een eerste maal gebalsemd, om daarna opgebaard te worden in het ministerie van Arbeid, waar het volk een laatste groet kon brengen. Na drie dagen stonden er nog rijen mensen te wachten, zodat de opbaring voor onbepaalde duur verlengd werd. Op 9 augustus werd de kist op een affuit gezet en, getrokken door 35 arbeiders, door de straten van Buenos Aires naar het Congres gebracht. Daar bleef het lichaam één dag, om tenslotte naar het CGT-gebouw gebracht te worden. In het CGT-gebouw werd het lichaam verder gebalsemd door dokter Pedro Ara.

De rouwstoet bestond uit arbeiders, vakbondsleden, verpleegsters, studenten, cadetten, militairen, leden van de Partido Peronista en Partido Peronista Femenino, congresleden, de regering, Juan Perón en de familie Ibarguren-Duarte.[70]

John Barnes wijst er ons op, als enige, dat er tekenen waren dat het land niet unaniem in rouw was.[71] In de universiteit van La Plata, niet ver van Buenos Aires, verbrandden studenten een rouwfloers en toen de deken uitvaardigde dat alle studenten zwarte dassen en armbanden moesten dragen, bleven deze een week weg van de colleges. Er werden maatregelen getroffen tegen diegenen die niet voldoende respect of ijver toonden in hun rouw. Zo ontsloeg Carlos Aloe, de gouverneur van de provincie Buenos Aires, een medewerker die weigerde een zwarte das te dragen. In Buenos Aires Stad werd een jongeman gearresteerd omdat hij lachte in de tram. De directeur van een ziekenhuis werd ontslagen omdat hij tijdens de rouwperiode had doorgewerkt.

In de tweede sequentie begint het levensverhaal van Evita. Het begint in het dorp Junín. De tangozanger Agustín Magaldi treedt op in een plaatselijke bar. Eva vraagt hem haar mee te nemen naar Buenos Aires. Aanvankelijk staat Magaldi daar weigerachtig tegenover, maar hij wordt in het nauw gedreven door familie en vrienden. Uiteindelijk nemen Magaldi en Eva samen de trein naar Buenos Aires.

In de literatuur zijn er verschillende versies terug te vinden, die vertellen hoe Eva in Buenos Aires terechtgekomen is. Alicia Dujovne Ortiz geeft er al vier. [72]

De eerste versie is die van Erminda Duarte, Evita‘s zus. Volgens Erminda vroeg Eva aan haar moeder om met haar mee te gaan naar Buenos Aires voor een radio-auditie bij Radio Nacíonal. Na lang aarzelen stemt Doña Juana uiteindelijk toe. De auditie verloopt vlot en Eva krijgt een klein contract aangeboden. Ze gaat in Buenos Aires bij vrienden van haar moeder wonen.

De tweede versie: Eva vraagt aan haar moeder om met haar mee te gaan naar Buenos Aires voor een auditie bij Radio Belgrano. Gedurende een maand heeft ze met behulp van haar onderwijzeres, Palmira Repetti, drie verzen ingestudeerd. Na de auditie keren ze terug naar Junín. Het antwoord van de radio laat op zich wachten en Eva beslist terug te gaan naar Buenos Aires. Haar broer, Juan Duarte, zit daar in militaire dienst en zal haar beschermen.

Derde versie: de tangozanger Agunstín Magaldi treedt op in een theater in Junín. Broer Juan klampt hem midden in de nacht aan om hem te vertellen over zijn zus die actrice wil worden. Eva benadert de zanger in zijn kleedkamer en smeekt hem haar mee te nemen naar Buenos Aires. Magaldi stemt in en alles verloopt voorbeeldig, aangezien hij altijd in het gezelschap van zijn echtgenote reist.

De vierde versie is onder andere die van Mary Main, haar meest meedogenloze biografe.[73] Main vertelt, volgens Ortiz, dat Eva binnendringt in de kleedkamer van de zanger, zijn minnares wordt en samen met hem naar Buenos Aires trekt om er een losbandig leven te leiden.

Van de vier versies lijkt de derde het waarschijnlijkst. Magaldi en zijn vrouw nemen Eva mee naar Buenos Aires in hun auto; of hij geeft haar zijn adres en ze reist achter per trein. Het is zeker dat Eva Magaldi ontmoet heeft, want hij heeft haar voorgesteld aan de theaterrecensent Edmundo Guibourg. Ortiz schetst zelf het meest overtuigende scenario:

«op 2 januari 1935 verlaat Eva Duarte haar moeder en zussen, om de trein te nemen naar Buenos Aires. In haar jaszak houdt ze haar hand stevig op het briefje waarop de ‘uit de klei getrokken Carlos Gardel’ zijn adres heeft gekrabbeld. Haar broer Juancito haalt haar van het station en voor zover hij kan, bekommert hij zich om haar.»[74]

Ortiz heeft niet helemaal gelijk met haar vierde versie. Mary Main schrijft niet dat Evita de kleedkamer van Magaldi binnendringt. Maar ze schrijft dat een jonge tangozanger, ze noemt geen namen, naar Junín kwam en Eva verleidde. Hij beloofde haar onder andere een job bij de radio. Ze liep weg met hem naar Buenos Aires. Of ze dit deed omdat ze verliefd was, of omdat ze dit zag als eerste stap naar beroemdheid en rijkdom, laat Main open.[75]

John Barnes beschrijft de gebeurtenis eenzijdig en beweert dat een paar maanden na Eva’s vijftiende verjaardag een knappe, jonge tangozanger, Agustín Magaldi, naar Junín kwam om een paar avonden op te treden in de plaatselijke schouwburg. Juan Duarte, haar broer, had een vriend die daar werkte, en die regelde dat Eva door een zijdeur kon binnenglippen tijdens de eerste voorstelling. Ze wachtte op Magaldi in zijn kleedkamer en de volgende avond reden ze «door de nacht in de richting van Buenos Aires.»[76] Veel wordt hier niet mee gezegd, des te meer wordt er geïnsinueerd.

Fraser en Navarro geven ook verschillende versies van de gebeurtenis. Enerzijds vermelden ze dat in de meeste beschouwingen over Evita’s leven beweerd wordt dat ze verliefd werd op de zanger Magaldi óf dat ze besloot hem te verleiden en te gebruiken, waarbij ze naar Mary Main verwijzen. In ieder geval zou ze voorgesteld zijn aan hem en hem gevraagd hebben haar mee te nemen naar Buenos Aires. Toen hij aarzelde, zou ze zich toegang verschaft hebben tot zijn treincompartiment. De auteurs wijzen er echter op dat er geen gegevens bestaan over een bezoek van Magaldi aan Junín in dat jaar, en dat Magaldi gewoonlijk zijn vrouw meenam als hij op tournee ging. Als hij haar hielp om weg te komen uit Junín, dan was zijn hulp waarschijnlijk van de onschuldige soort.

Ze geven ook de versie van Eva’s zuster, dat ze met haar moeder naar de stad trok en zoveel radiostations bezocht tot ze een programma hadden gevonden met een rol voor jonge meisjes.

In ieder geval is het voor hen niet belangrijk hóe ze uit Junín vertrok, van belang is dát ze vertrok.[77]

Maar Martínez ontdekt in Sintonía, ‘het magazine voor sterren en sterretjes’, een bericht over de plannen voor eind 1934 van een aantal bekende radiofiguren: “De man van het eeuwige geluk, Mario Pugliese (Cariño), gaat met zijn komisch orkest op tournee door de provincie Buenos Aires . Op de 3^de en 4^de november treden ze op in Chivilcoy, op de 5^de in Nueve de Julio, op de 10^de en de 11^de in Junín. In die twee laatste steden wordt een uitverkochte zaal verwacht, omdat Los Bohemios van Cariño daar staan aangekondigd met het gouden duo Magaldi-Noda.”[78] Tot zover de ontbrekende bewijzen van Fraser en Navarro. Martínez vertelt dat Magaldi gefascineerd werd door Eva Duarte, die hem altijd wat minachtend en stil aankeek. Haar moeder vroeg hem Eva mee te nemen naar Buenos Aires. Eva sprak al maanden over naar de grote stad gaan en Doña Juana wist dat ze het niet lang meer kon uitstellen. Magaldi nam Eva mee naar Buenos Aires, gaf haar onderdak en beschermde haar. Tot op het moment dat hij haar aanwezigheid beu werd en ze klinkende ruzie kregen. Hij liet haar onmiddellijk vallen en Eva stond op straat, zonder werk en zonder geld. Dit werd verteld aan Martínez door Cariño zelf.[79] Of het werkelijk zo gebeurd is, is ook niet zeker, aangezien een geheugen wel eens gaten kan vertonen na enkele jaren.

Eva en Magaldi komen aan in Buenos Aires. We zien sfeerbeelden van de drukke stad. De nadruk van de beelden ligt op de straten met rijdende auto’s en overal voetgangers. Echte beelden van Buenos Aires (gebouwen, parken, monumenten) krijgen we niet te zien.[80]

Ze bezoeken onder andere een club, waar Eva tango begint te dansen met verschillende mannen, tot Magaldi het beu wordt en ze de club verlaten. Hij gaat naar zijn huis, waar zijn vrouw en dochter op hem te wachten. Eva blijft alleen achter.

Elke auteur wijdt wel een hoofdstuk of een deeltje aan het beschrijven van Buenos Aires in de jaren dertig. Net zoals de sequentie in de film, willen ze de sfeer schetsen.

Daarbij gaat de aandacht vooral naar de architectuur. De architectuur was een afspiegeling van de hele wereld.[81] In 1931 schrijft de Amerikaanse schrijver Waldo Frank het volgende over Buenos Aires: «de bebouwing is een wanordelijke chaos: Spaans, Creools, gotisch, barok, plateresk, Moors, neoklassiek, Georgiaans, Victoriaans, allerlei Franse stijlen, bungalows uit Zuid-Californië, woonhuizen als in het Londense East End of als in Menilmontant…nergens is het Italiaanse pleisterwerk flamboyanter, nergens zijn ziekenhuizen, verenigingsgebouwen, herenhuizen en publieke bouwwerken expressiever uitgevoerd.»[82]

Er was, net als in Londen, een Harrods-winkel en de Hipódromo even buiten de stad deed aan Ascot denken.[83] Er waren 25 theaters, het Teatro Colón was het belangrijkste, 9 radiostations en 3 filmmaatschappijen aanwezig in de hoofdstad.[84]

In 1936, een jaar nadat Eva naar Buenos Aires kwam, telt de stad meer dan anderhalf miljoen inwoners en is de grootste stad van Zuid-Amerika. Na New York en Chicago is het de grootste stad van het Amerikaanse continent. [85]

Buenos Aires was het kloppende hart van Argentinië. De inwoners van Buenos Aires, porteños genoemd,[86] bemoeiden zich niet met het platteland, ze geloofden dat alleen hun stad van belang was.

De middenklasse bestond voornamelijk uit immigranten, waaronder veel Italianen en Basken. Daarnaast was er een elite aanwezig, een soort oligarchische landadel.

In de literatuur vinden we vaak verschillende versies over Eva’s eerste weken in Buenos Aires.

Volgens Fraser en Navarro trok ze in in een pension in het centrum van de stad, niet ver van het Congresgebouw. Daar verbleef ze in een klein kamertje, met ramen die uitkeken op een blinde muur.[87]

Volgens Barnes nam ze de eerste dag haar intrek in een goedkoop hotel vlak achter de Calle Corrientes, in de theaterbuurt van Buenos Aires. Van daaruit begon ze werk te zoeken.[88]

Het is weer Ortiz die met verschillende versies aankomt. In een eerste versie werd Eva gehuisvest door een nicht van de actrice Maruja Gil Quesada, aan wie ze door Magaldi zou zijn voorgesteld.

In een andere versie zou ze meteen terechtgekomen zijn in een smerig pension, zonder bescherming. Over de buurt zijn beide versies het eens: de nicht en het pension bevonden zich beiden in de buurt van het Congres.[89]

Verlaten en eenzaam gaat Eva Duarte naar een bar. Ze vraagt zich af hoe het nu verder moet met haar. Maar ze blijft niet bij de pakken zitten. Ze begint te solliciteren als actrice. We zien haar opnieuw tango dansen met meerdere mannen en onsuccesvol auditie doen. Na één van haar audities wordt ze opgemerkt door Huevo, een fotograaf.

In de volgende scène zien we Eva opklimmen op de sociale ladder met behulp van mannen. Na de fotograaf komt Emilio, die een tijdschrift bezit. Na Emilio, Señor Jabon voor wie ze een radiospotje over zeep inzingt. Tenslotte wordt Jabon aan de kant gezet voor kolonel Imbert. Eva heeft nu een luxueus leven, maar wil toch meer.

Om het overzichtelijk te houden, wordt eerst een chronologisch overzicht gegeven van Evita’s carrière tot op het moment dat ze kolonel Imbert leert kennen.[90] Daarna worden bijkomende gebeurtenissen aangehaald die in de literatuur vermeld worden.

28 maart 1935: Eva Duarte krijgt haar eerste rol bij het toneelgezelschap van Eva Franco. Zij debuteert in de komedie La Señora de Perez.

19 juni 1935: Bij hetzelfde gezelschap krijgt ze haar tweede rol in het toneelstuk Cada casa es un mundo (Er is een wereld in ieder huis).

26 november 1935: Première van de komedie Madame sans Gêne in het Cómica Theater. Daarin krijgt Eva een grotere rol naast Eva Franco.

2 januari 1936: Eva speelt de rol van typiste in het toneelstuk La dama, el caballero y el ladrón in het Cómica Theater.

Juni-augustus 1936: Zij gaat op tournee door Argentinië met het gezelschap van José Franco (vader van Eva Franco). Het toneelstuk El beso mortal (De fatale kus) staat op het programma. Daarin speelde ze de rol van verpleegster en ‘de fatale kus’ doelde op syfilis, een brandend thema voor een publiek dat weinig vertrouwd was met onderwerpen als seks en hygiëne.

5 december: Las inocentes (een Spaanse bewerking van The children’s hour, Lilian Hellman’s Broadway-succes over een meisjesschool) gaat in première in het Corrientes Theater. Eva speelt de rol van een studente in de Latijnse taal.

5 maart 1937: Zij treedt op in La nueva colonia, geregisseerd door Armando Discépolo.

Zij krijgt haar eerste filmrol in Segundos afuera (Seconden buiten de ring), geregisseerd door Chas de Cruz.

5 november 1937: Eva speelt in No hay suegra como la mía, in het Liceo Theater.

1938: Eva werkt bij het toneel met Pierina Dealessi, Marcos Zucker en Pascual Pelliciotta. Zij doet ook mee aan hoorspelen. Het gaat nog steeds om bijrollen.

1 mei 1939: Zij speelt de hoofdrol in het hoorspel Los jazmines del ochenta van Hector Blomberg.

12 juni 1940: La carga de los valientes, een film van Delqui Millar, waarin Eva een rol speelt, gaat in première.

19 maart 1941: Première van de film El más del pueblo, waarin Eva een tiener uit de provincie speelt.

Oktober 1941: Zij is doublure in de film Una novia en apuros, geregisseerd door de Noord-Amerikaanse John Reinhardt, die het jaar daarop in première gaat.

10 juni 1942: Het tijdschrift Sintonía publiceert een artikel over Eva Duarte, El encanto del perfume en la mujer (De charme van het parfum van een vrouw). Zij gaat door met haar werk op de radio.

3 augustus 1943: Oprichting van de Asociación Radial Argentina (de Argentijnse radiobond) waarvan Eva de woordvoerster is.

16 oktober 1943: Zij gaat weer (na maanden werkloos geweest te zijn) bij de radio werken, waar zij rollen vervult in de biografieën van beroemde vrouwen in de geschiedenis.

Deze chronologie vertelt niets over haar relaties met mannen die nuttig gebleken zijn voor haar carrière. De literatuur gaat hier des te meer op in, aangezien dit interessante verhaalstof lijkt op te leveren. De personen die in de film naar voor komen, (Emilio, Señor Jabon en kolonel Imbert) zijn bestaande personen, van Huevo is nergens een spoor te vinden. Maar het is niet altijd zeker of Eva een relatie had met hen.

In de film wordt Eva eerst fotomodel, dan werkt ze voor de radio en later werkt ze als actrice (in de volgende sequentie).

Maar zo is haar carrière niet gelopen. Ze is trouwens nooit gefotografeerd geweest, tot ze enkele grotere rollen gespeeld had en in tijdschriften begon te verschijnen.

Tussen 1935 en 1939 kende Eva veel moeilijke periodes, periodes van werkloosheid, armoede en honger. Het leven van acteurs en actrices die kleinere rollen speelden, was niet gemakkelijk. Hun loon lag zeer laag en als het toneelstuk een flop was, kregen ze soms geen geld. Wanneer ze op tournee gingen en het stuk flopte, moesten ze vaak op eigen kracht en kosten terug zien te geraken in Buenos Aires.

Over die eerste moeilijke jaren van Eva’s leven in Buenos Aires bestaan er verschillende anekdotes.

Zo vertellen zowel Ortiz, als Fraser en Navarro dat op de tournee in 1936 José Franco de kleedkamer van Eva binnenging en haar zei dat, als ze niet met hem naar bed zou gaan, ze ontslagen werd. Beide boeken zeggen niet nadrukkelijk dat ze op zijn eis ingegaan is, maar ze insinueren dit wel. Ortiz schrijft: «Ze ging te rade bij de souffleur van het gezelschap, die haar vertrouweling geworden was en haar goed van advies diende; en ze werd niet de laan uitgestuurd.»[91]

Fraser en Navarro verwoorden het zo: «Eva begon te huilen en vroeg de souffleur om raad. Ze bleef bij het gezelschap tot het terugreisde naar Buenos Aires en werd ontbonden.»[92]

Een andere anekdote gaat over dezelfde tournee en staat te lezen in het boek van Ortiz. Op een bepaald moment in de reis wordt een acteur ziek. De regisseur verbiedt zijn spelers naar hem toe te gaan, aangezien de ziekte besmettelijk was. Eva, die met hem te doen heeft, gaat hem stiekem opzoeken en loopt zelf de ziekte op.[93] Dezelfde anekdote wordt verteld door Barnes, maar daar is het een actrice die ziek wordt en verliest Eva haar baan, omdat ze zelf ziek wordt, nadat ze haar vriendin bezocht had.[94]

Nooit wordt ergens letterlijk gezegd dat Evita naar bed ging met mannen om werk te vinden. Maar de anekdotes blijven dubbelzinnig klinken.

Eind 1936 maakt ze kennis met Pablo Suero, die ‘De Pad’ werd genoemd. Suero was directeur, criticus en journalist bij een roddelblad. Alle werkloze actrices probeerden bij hem in de gunst te komen, al betekende dit dat ze hun billen moesten laten betasten. Het was Suero die Eva aan haar rol in Las inocentes hielp. Met dit stuk ging ze naar Montevideo. Toen het stuk niet meer speelde, keerde ze terug naar Buenos Aires. Ze ging naar Suero om hem ander werk te vragen. Ze droeg een wit katoenen kleed, bedrukt met groene bloemen, en een grote slappe hoed. De wachtkamer zat vol mensen en toen ze aangekondigd werd bij Suero, kwam hij in de hal en begon haar te beledigen. Hij zei dat hij een getrouwd man was en dat ze moest ophouden hem lastig te vallen. Toen ze antwoordde dat ze alleen werk zocht, zei hij dat het feit dat hij met haar geslapen had, niets betekende. Een ooggetuige, geciteerd door Fraser en Navarro, vertelde dat Eva nauwelijks in staat was te antwoorden en dat alle bloed uit haar gezicht wegtrok.

Ook deze anekdote is enkel terug te vinden in Fraser en Navarro en Ortiz. [95] Waarbij we moeten opmerken, aangezien Ortiz zich onder andere op het boek van Fraser en Navarro gebaseerd heeft om het hare te schrijven. Ze haalt vaak citaten aan van deze auteurs.

Door die vele anekdotes twijfelen de auteurs er niet aan dat Eva haar relaties uitbouwde met het oog op haar carrière. Iedere minnaar, iedere kennis was weloverwogen uitgekozen.[96]

Enkel Fraser en Navarro gaan hier tegenin door te zeggen dat ze «niet, zoals de mensen nog steeds zeggen, een putita geworden [was], die met iedereen naar bed ging om maar een rol te krijgen, en ook geen courtisane die cadeaus aanvaardde en haar bewonderaars manipuleerde. Deze voorstellingen horen thuis in de categorie fantasieën. Maar ze had wel geleerd hoe de wereld in elkaar zat.»[97]

Mary Main gaat nog een stap verder en beweerde dat Eva niets deed om haar acteertalent te verbeteren. Ze minachtte degenen die succes bereikt hadden door hard te werken, en benijdde hun talent niet, maar hun positie. Het was niet door acteertalent dat ze wou slagen, maar door intrige en manipulatie. Ze gebruikte haar invloed op mannen om vooruit te geraken in het leven.[98]

Tim Rice, die de teksten schreef voor de musical, zei in een interview dat Evita «om een ster te worden, zich wijdde aan de vervolmaking van de kunst van het manipuleren van mensen (sic), in plaats van zich te wijden aan de kunst van het acteren.»[99] Tim Rice haalde zijn voornaamste informatie dan ook uit het boek van Mary Main.

Het personage van Emilio in de film, de tweede minnaar van Eva, is gebaseerd op Emilio Kartulowicz . Kartulowicz was de uitgever van het blad Sintonía. Wanneer Eva hem juist ontmoet heeft is niet zeker. Volgens de enen ontmoette ze hem in 1937 en hielp hij haar aan een rol in Segundos afuera.[100] Anderen zeggen dat hun ontmoeting begin maart 1938 plaatsvond, en nog anderen plaatsen hun ontmoeting in 1939. De datum is niet zo belangrijk, belangrijker was dat Evita’s naam meer en meer begon te verschijnen in Sintonía en in andere tijdschriften. Het tijdschrift dat Eva inkijkt in de film en waarin ze haar foto ziet staan is Sintonía.

Elke auteur vermeldt Emilio Kartulowicz in zijn of haar boek. Martinez schrijft dat ze een verhouding hadden,[101] Fraser en Navarro beschrijven gewoon hoe Evita veel in zijn gezelschap begon te vertoeven.[102] Volgens Ortiz werd Eva echt verliefd op Emilio, of had ze in ieder geval de illusie dat ze verliefd was. Dat gevoel werd onder andere ingegeven door zijn macht. Ze hield van hem, maar tegelijkertijd was ze uit op steun, een aanbeveling, een foto in zijn blad.[103]

In 1938 en 1939 kreeg Eva alsmaar meer werk. Ze werkte bij het toneel in het gezelschap van Pierina Dealessi en begon hoorspelen te brengen op de radio.

Na Emilio komt in de film Señor Jabon, een zeepfabrikant, aan wie ze door haar broer wordt voorgesteld en voor wie ze een reclamespotje voor Zaz-zeep maakt.

In werkelijkheid hielp haar broer Juan Duarte, die ondertussen ook in Buenos Aires werkte, haar rond 1940 aan sponsoring van Guerreno. Guerreno waren de makers van Radical Zeep, waarvoor Juan in Junín gewerkt had.[104] Maar is dit de werkelijkheid? Dit is de versie die in Fraser en Navarro verteld wordt. Volgens Main en Barnes werd een rijke zeepfabrikant verliefd op haar,[105] en Ortiz stelt dat Eva’s naam tussen 1939 en 1940 verbonden was aan die van twee soorten zeep.[106] Ze maakte reclame voor de zeep en in ruil sponsorde de zeepfabriek haar radiohoorspelen.

De volgende minnaar is kolonel Imbert. Na de coup van 1943, waarover verder meer, werd kolonel Aníbal Imbert belast met het toewijzen van de radiozendtijd. Het is in die functie dat hij Eva Duarte ontmoet zou hebben. Imbert’s assistent was Oscar Nicolini. Sommigen beweren dat Nicolini de minnaar van Doña Juana Duarte geweest was in Junín en dat Eva een verhouding had met Imbert. Wat er gebeurd lijkt te zijn is dat Nicolini Eva eenvoudigweg graag mocht en dat hij ervoor gezorgd heeft dat haar project voor de radio door Imbert goedgekeurd werd. Dit project was een historische serie over beroemde vrouwen.[107] Barnes schrijft zonder nuancering dat Eva de maîtresse van Imbert werd en dat hij haar installeerde in een appartement aan de Calle Posadas.[108]

Ortiz haalt twee getuigen aan die beweren dat Eva Imbert al kende vóór 1943.[109] Hun getuigenissen zijn echter niet stevig.

De ene is Silvano Santander, een radicaal afgevaardigde en schrijver van een boek Técnica de una traición, dat in 1955 verscheen, na de val van Perón. In zijn boek beschuldigt hij Evita ervan vanaf 1941 te hebben gewerkt voor de ambassade van Duitsland. Door haar activiteiten in de Duitse spionage, zou ze pro-nazistische Argentijnse militairen ontmoet hebben, die de revolutie van 1943 bekokstoofden. Hij noemt Perón en niet Imbert; maar beiden maakten deel uit van de G.O.U..[110] Santander baseert zijn beweringen op zogenaamde fotokopieën van cheques die door de ambassadeur van Duitsland, Von Thermann, waren uitgeschreven ten gunste van Eva Duarte. Deze documenten zijn grove vervalsingen die de schrijver op een dwaalspoor brachten. Er wordt later ingegaan op eventuele pro-nazistische activiteiten van Eva Duarte.

De tweede getuige is Carmen Llorca. Zij gaat alleen af op haar intuïtie, die haar ingeeft dat Perón en Eva elkaar al ver vóór juni 1943 hebben ontmoet, terwijl de officiële datum van hun ontmoeting is vastgesteld op 22 januari 1944. Uit het feit dat Eva in de eerste maanden van 1943 niet meer voor de radio werkte, maakt Llorca op dat ze voor de peronistische beweging werkte.

Beide getuigenissen hebben niet veel vaste grond om op te staan. In beide gevallen is het moeilijk om zich Eva al zo vroeg politiek geëngageerd voor te stellen. Haar politiek personage is met de tijd gegroeid, voor iedereen waarneembaar. Tot 1946 ontbrak het haar aan fijnzinnigheid en tact; het is de reis naar Europa in 1947 die haar heeft veranderd. Zou de Duitse ambassade midden in de oorlog het risico nemen om een meisje in dienst te nemen dat haar taal verhaspelt? Hoe kon ze aan het begin van 1943 werken voor de peronistische beweging, als die beweging maar ontstaan is in 1945?[111]

Zelf sluit Ortiz zich aan bij de andere biografen en vertelt dat Eva Imbert ontmoette na de coup van 1943. Toen deze laatste Directeur van de Posterijen en Telecommunicatie was. Ortiz vermeldt ook Oscar Nicolini als Imberts assistent. Eva zou Nicolini kennen uit Junín, waar hij als ambtenaar op het postkantoor gewerkt had.[112]

Tussen januari en september 1943 was Eva werkloos en verdween ze uit het artistieke en publieke leven. Barnes en Main maken hier geen gewag van. Fraser en Navarro vermelden dat, als men de filmbladen (o.a. Antena) mag geloven, Eva niet werkte ten tijde van de coup omdat haar geen passende rol was aangeboden.[113] Volgens Ortiz veronderstelden anderen dat ze ziek was en een behandeling moest ondergaan.[114] Tomás Eloy Martínez beweert dat Eva in die periode zwanger was en een abortus onderging. Zijn informatie kreeg hij van Emilio Kaufman, een journalist die in 1943 met de actrice Mercedes Printer uitging. Mercedes was een vriendin van Eva en vertelde het verhaal aan Emilio. Begin 1943 werd Eva zwanger. De vader noch zij wilden het kind. Hij omdat hij getrouwd was, zij omdat ze haar carrière niet wilde vergooien. De abortus was een ramp, Eva kreeg een buikvliesontsteking en moest voor enkele maanden opgenomen worden in het ziekenhuis. Mercedes vertelde nog dat haar carrière gered is door een artikel in Antena, waarin ze als werkloze ster werd afgeschilderd. Martínez heeft getracht het verhaal van Kaufman te verifiëren, omdat er enkele namen en feiten in zijn verhaal niet klopten. Hij ontdekte dat er een María Eva Ibarguren van februari tot mei 1943 opgenomen geweest is in het Otamendi y Miroli-ziekenhuis in Buenos Aires. Of ze een abortus onderging, is niet duidelijk, de archieven van het ziekenhuis uit die tijd zijn immers verdwenen.[115]

In juni 1943 wordt er een militaire coup gepleegd door de G.O.U.. We zien beelden van chaos en rellen in Buenos Aires, het leger rukt op met geweld. Politieagenten en soldaten slaan op mensen uit het volk. De marine verzet zich tegen de militaire coup. De coup wordt simplistisch uitgelegd, de G.O.U. zou een bende zijn «who did not feel the need to be elected.».[116]

Afwisselend zien we beelden van een blonde Eva op de set, ze kan niet acteren maar door haar relatie met kolonel Imbert en zijn invloed, krijgt ze toch rollen aangeboden.

Ondertussen wordt de oude regering afgezet, ze vluchten naar Uruguay. De nieuwe president wordt op zijn beurt afgezet. Perón komt steeds dichter bij de macht, tot hij de belangrijkste man na de president is.

Het leven van Perón wordt niet toegelicht. Er wordt enkel verteld dat hij in Italië verbleef toen Mussolini aan de macht kwam.

Peròn blijft nog op de achtergrond. We zien hem, samen met vakbondsleider Cipriano Reyes, een contract sluiten met de werkgevers van de slachthuizen. De arbeiders juichen, de werkgevers kijken somber.

Deze sequentie eindigt met de aardbeving in San Juan op 15 januari 1944. Perón die het contract aan het vieren is, lijkt er midden in te zitten. Perón organiseert een concert voor de slachtoffers van de aardbeving op 22 januari 1944. Dit was de avond waarop hij voor het eerst Eva Duarte zou ontmoeten.

Over de coup van 1943 en de gevolgen ervan bestaan ook verschillende verhalen, bijvoorbeeld over de rol van Juan Perón in deze coup.

Van 1940 tot 1943 was Ramón Castillo president van Argentinië. Tijdens zijn regeerperiode wekt hij steeds meer tegenstand op bij het volk en het leger. Onder andere omdat hij, als conservatief, niet verhinderde dat het congres in handen van de Radicalen viel en omdat hij de vrijhandel handhaafde. Dit stootte vooral de middenklasse en de georganiseerde arbeiders tegen de borst. Daarnaast was de neutraliteit die de Argentijnse regering voerde in de Tweede Wereldoorlog niet de keuze van de Argentijnen.

Het land was verdeeld tussen sympathisanten van de geallieerden (zij klaagden over de val van het beschaafde Frankrijk en juichten het verzet van de Engelsen tegen de Duitsers toe) en sympathisanten van de asmogendheden (dit waren Argentijnen van Duitse of Italiaanse afkomst, fascisten, of Argentijnse nationalisten die de Engelsen alle slechts toewensten).

De katalysator van de gebeurtenissen was de kandidatuurstelling van Robustiano Patrón Costás als president in juni 1943. Costás was een rijke grootgrondbezitter met Britse en Amerikaanse sympathieën, deze keuze was onaanvaardbaar voor het volk en het leger.[117]

Rond die periode hadden enkele kolonels zich gegroepeerd in wat ze de G.O.U. noemden. De Grupo de Oficiales Unidos (Groep der Verenigde Officieren) of ook wel Grupo Obra de Unificación (Groep ter Realisatie van de Eenheid) bestond uit 3300 van de 3600 legerofficieren.

Op 4 juni 1943 marcheerde het leger door Buenos Aires. Het volk juichte hen toe, de marine bood weerstand, het kwam tot een vuurgevecht tussen marine-officieren en adelborsten enerzijds, en legerofficieren en soldaten anderzijds.

Uiteindelijk werd de Casa Rosada (het presidentshuis op de Plaza de Mayo) ingenomen en president Castillo afgezet. Castillo en zijn trouw gebleven ministers verlieten diezelfde avond Buenos Aires per boot naar Uruguay.

Generaal Rawson, die de coup geleid had, werd de nieuwe president. Na twee dagen werd hij echter vervangen door generaal Pedro Pablo Ramirez, die minister van Defensie geweest was onder Castillo.

De putsch had niet veel verzet gekend, behalve van de marine en de universiteiten.

General Edelmiro Farrell werd vice-president en minister van Defensie. Kolonel Juan Domingo Perón werd staatssecretaris van Defensie. Enkele maanden later werd hij ook staatssecretaris van het pas opgerichte ministerie van Arbeid en Sociale Zaken.[118] Deze functie werd als klein en ongevaarlijk beschouwd, maar Perón zou er zijn invloed en aanhang mee vergroten. Als staatssecretaris van het nieuwe ministerie begon hij met het oprichten van nieuwe vakbonden. Deze vakbonden werden verzameld in één centrale vakbond: de CGT, Confederación General del Trabajo. Hij verleende de arbeiders aanzienlijke voorrechten en begon vakbondsleiders persoonlijk te ontvangen en naar hun klachten te luisteren. Arbeidsovereenkomsten werden getekend en een arbeidsrechtbank opgericht, waardoor arbeidsconflicten niet meer beschouwd werden als zaken van openbare orde. In 1944 werd het ‘statuut van de peon’ ondertekend, waarin de regering een minimumloon instelde, en betaalde vakanties en medische bijstand voor landarbeiders regelde.[119]

Niemand vóór Perón had iets voor deze mensen gedaan. Zij werden de eerste peronisten en ze bleven de allertrouwste aanhangers. Peróns invloed groeide en dit zinde de president niet.

Ondertussen begon de Argentijnse neutraliteit in gevaar te komen. Toen Ramirez aan de V.S. wapens vroeg, was hun antwoord: ‘hoe zouden wij wapens kunnen leveren aan een land dat nog steeds betrekkingen met Duitsland onderhoudt?’ Daarop stuurt Ramirez een afvaardiging naar Duitsland om de bewapening te vinden die hem elders geweigerd was. De Argentijnse consul in Barcelona die met de opdracht belast was, werd door de Engelsen onderschept. Ze troffen belastend materiaal aan, dat ze overdroegen aan de Amerikanen. Amerikaanse schepen zetten koers naar de Río de la Plata en de Amerikaanse banken blokkeerden de Argentijnse deviezen. Zo werd de Argentijnse regering gedwongen met de As te breken. Op 26 januari 1944 werden de diplomatieke betrekkingen met Duitsland verbroken.

Mede door deze gebeurtenis en omwille van het feit dat Ramirez Perón dwong af te treden omdat hij teveel macht kreeg, werd Ramirez afgezet op 24 februari 1944. Perón had in het leger ook nog steeds veel aanhangers. Generaal Farrell werd de nieuwe president. Farrell was minister van Defensie geweest en was een goede vriend van Perón. Velen beweerden dat hij, als president, slechts een marionet was in handen van Perón.

Perón zelf werd vice-president, minister van Defensie en bleef het secretariaat van Arbeid leiden. Door de combinatie van deze drie posten was hij de machtigste man in Argentinië.[120]

Laten we hier even ingaan op de persoon van Juan Domingo Perón. Over Perón is er veel te zeggen, ik ga me echter beperken tot feiten, die overeenkomen in de biografieën over Eva Perón, alsook in de biografieën over Juan Perón en in andere boeken.

Juan Domingo Perón werd geboren op 8 oktober 1895 in Lobos, een stadje in de provincie Buenos Aires. Zijn vader was Mario Tomás Perón, die zich in Lobos gevestigd had toen hij zijn studies medicijnen beu was. Daar ontmoette hij Juana Sosa Toledo en maakte haar zwanger. Hij beloofde zijn familie dat hij de verhouding zou verbreken, Juana was tenslotte maar een dienstmeid, maar hij deed dit niet. Een eerste zoon werd geboren, Mario Avelino Perón. Vier jaar later, nog steeds ongetrouwd, verwekte hij een tweede zoon bij haar, Juan Domingo. Toen Juan vijf jaar oud was, werd Mario Tomás ingehuurd door grootgrondbezitters om in de provincie Chubut, midden in het barre en woeste Patagonië, land te exploiteren. Juana en zijn twee zonen bleven in Buenos Aires bij zijn moeder. Een jaar later, in 1901, keerde hij terug om met Juana te trouwen en zijn twee zonen te erkennen. Het gezin trok naar Puerto Madryn, een haven aan de Atlantische Oceaan in het zuiden van Argentinië en van daaruit naar estancia La Magieca op de woeste pampas van Patagonië. Enkele jaren later trok de familie nog verder, naar Chankaike, een harde en ruige streek in het uiterste zuiden van Patagonië. De zonen werden naar Buenos Aires gestuurd om te leren lezen en schrijven. De moeder bleef alleen achter, met een man die onberekenbaar was en geheel opging in de droom over een zwerversbestaan.

Tomás Eloy Martínez vertelt ons dat Juan op zekere dag terugkeerde uit Buenos Aires en zijn moeder thuis aantrof in bed met een landarbeider van de estancia. Hij maakte zonder afscheid te nemen rechtsomkeer en vergaf het haar nooit.[121] Dagenlang zwierf hij moederziel alleen rond. Tot hij in Puerto Madryn de boot naar Buenos Aires nam.

Vanaf dat moment slaat hij zijn eigen weg in. Terwijl zijn vader opnieuw zijn spullen bijeenpakt, en zich met zijn laatste honderd doodzieke schapen weer op een nieuwe verlaten vlakte onder een groene lucht vestigt, schrijft Juan Domingo zich in op de militaire academie.

Gehard door zijn jeugd in Patagonië, heeft hij de initiatieriten van het militaire leven en de wrede methodes, die op de leerlingen werden toegepast om hun wil te breken, overleefd.

In 1915 wordt hij onderluitenant in de infanterie, in 1919 luitenant, en in 1924 kapitein. Al spoedig stelde hij teksten op voor militaire handboeken en begint hij les te geven op de school voor onderofficieren en de Hoge Militaire Academie. In 1929, als hij het diploma voor stafofficier heeft behaald, trouwt hij met Aurelia Tizón. De versies over Peróns ontmoeting met Aurelia zijn nooit gelijkluidend. (Al gaan ze in aantal niet gelijk op met de versies over Peróns ontmoeting met Evita). Ze werd door vrienden voorgesteld, hij sprak haar aan in de bioscoop, zij was de dochter van één van zijn vrienden, hij heeft haar ontmoet op het Plaza Francia tegenover het museum voor schone kunsten, waar hij een schildercursus volgde,…

Ook de leeftijd van het meisje levert nogal wat stof voor discussie. Laten we stellen dat ze tussen zeventien en twintig jaar oud was, terwijl Perón al in de dertig was.

1930 betekende een ommekeer in de Argentijnse politiek. Er vond een revolutie plaats die de radicale president Yrigoyen afzette en de conservatieven weer aan de macht bracht. Dit was de eerste van een reeks militaire staatsgrepen in Argentinië.

Peróns deelname in de coup, was niet meer dan het opvolgen van de bevelen van zijn meerderen. In 1931 wordt hij majoor en maakt hij deel uit van een commissie die belast is met het vastleggen van de grenzen tussen Argentinië en Bolivië. In 1936 wordt hij benoemd tot militair attaché in Chili, hij klimt op tot de rang van luitenant-kolonel. Zijn vrouw sterft aan baarmoederkanker in 1938, ze hadden geen kinderen. In 1939, ondertussen kolonel geworden, vertrekt hij naar Italië.[122] Het ministerie van Defensie wou dat hij de situatie peilde met betrekking tot de aangekondigde oorlog. In Italië beleefde Perón een gelukkige tijd. Hij raakte gefascineerd door Mussolini en door het fascisme, dat hij beschouwde als de uitzonderlijkste en meest revolutionaire maatschappelijke ervaring uit de geschiedenis. In 1965 zou hij tegen een journalist zeggen: «Mensen manipuleren is een techniek, de techniek van een leider. Een techniek, een kunst met militaire precisie. Die heb ik in 1940 in Italië geleerd. Verdomd, wat wisten die mensen goed te commanderen, zeg!»[123]

Hij bewonderde ook Hitler en had Mein Kampf gelezen en herlezen. De volmaakte orde van het Duitse nazisme fascineerde hem en achteraf betreurde hij slechts enkele 'excessen’ die zich in de kampen hadden voorgedaan. Nochtans was Perón in de praktijk geen anti-semiet, tijdens zijn regering heeft hij de Joden niet nadelig behandeld. Dat wil niet zeggen dat hij geen anti-semitische gedachten had, maar zoals hij zelf redeneerde: “als Hitler met 100 miljoen Duitsers het Joodse probleem niet kon oplossen, hoe kon hij dan iets doen met 40 miljoen Argentijnen? De beste manier, om met de Joden om te gaan, was ze te integreren in de samenleving.”[124]

Perón zag fascisme en nazisme als een derde uitgangspunt tussen Sovjet-socialisme en Yankee-imperialisme. Het ‘derde uitgangspunt’ zou later dé definitie van het peronisme worden. In Italië leerde hij de valkuilen kennen van de kapitalistische economie, hij begreep dat het communisme en kapitalisme kosmopolitisch waren en dat de werkelijke vernieuwing het nationaal-socialisme was. Hij leerde de methoden kennen om de macht te grijpen: het syndicalisme en propaganda. Kort vóór de oorlog uitbrak reisde hij naar Berlijn en zag dat het arbeidzame Duitse volk zich als één man achter hun Führer schaarde.

In 1941 is hij terug in Argentinië en probeert zijn ervaringen mee te delen aan de Argentijnse officieren. Maar zijn houding werd slecht begrepen, ze dachten dat hij communist geworden was. Om van hem af te zijn werd hij naar Mendoza in de Andes gestuurd, om een militair opleidingscentrum te leiden. Maar na een tijdje begonnen andere officieren zijn ideeën over het fascistische Italië, het nazistische Duitsland en de toekomst van hun eigen land te delen. Ze richten de G.O.U. op, een geheime militaire loge. De beweging was in se niet nazistisch, ze steunden Hitler omdat deze tegen Engeland vocht. De sleutel van de beweging was het afwijzen van het engels kolonialisme. De G.O.U. was een nationalistische beweging. Perón sloot zich aan bij de verenigde officieren, die geen leider hadden. Hij wordt de geestelijke leermeester van een ‘Argentijns nazisme’. Met als tegenstrijdigheid dat het zogenaamd nazisme niet in de Duitse zin racistisch kon zijn, want het beriep zich op de cabecitas negras uit het binnenland,[125] terwijl het liberalisme, dat Engeland verafgoodde, de eer te beurt viel minachting te koesteren voor een gekleurde huid.

Het vervolg van het verhaal werd al verteld. Op 4 juni 1943 pleegde de G.O.U. een putsch en Perón klom op de ladder tot hij in 1944 de drie belangrijkste posten in het land bezette.[126]

Over de rol die Perón speelde in de coup van 1943 bestaan er verschillende versies. Barnes zegt dat hij de eerste stappen ondernam om de G.O.U. op te richten en zijn mede-officieren wist te overtuigen. Hij was de stuwende kracht achter de regering Ramirez en had later veel invloed op president Farrell.[127]

Main schrijft dat het voor Perón niet moeilijk was een leidende rol op te nemen binnen de G.O.U., door zijn geniale persoonlijkheid, zijn Europese reis en zijn kennis over totalitaire methodes. Ze wijst er tevens op dat Peróns deelname aan de coup niet bewezen kan worden, maar dat Perón er voordelig uitkwam, onder andere door zijn nieuwe functie als staatssecretaris van Arbeid. [128]

Fraser en Navarro wezen erop dat Perón niet direct deelnam aan de revolutie van 4 juni, en dat hij ook niet rechtstreeks betrokken was bij de vestiging van het fascisme in Argentinië.[129]

Ortiz verwijst naar Perón als de stichter van de G.O.U. en de leider van de revolutie van 4 juni 1943.[130]

Het is zeker dat Juan Perón niet de stichter van de G.O.U. was en ook niet de leider van de revolutie. De generaals Rawson en Ramirez leidden de militaire coup. Perón was wel lid van de G.O.U. en heeft meegeholpen met de revolutie, maar Evita’s biografen gaan te ver als ze hem de ‘heldenrol’ in het revolutie-verhaal geven.

In de biografieën over Perón wordt erop gewezen dat Perón niet actief deelnam aan de revolutie. In de nacht van 3 juni 1943 verdween hij zelfs tot het duidelijk bleek dat de staatsgreep geslaagd was. Dit lijkt erop te wijzen dat hij rustig zijn tijd afwachtte om de macht te grijpen.[131]

De aardbeving van 15 januari 1944 wordt in de volgende sequentie besproken, aangezien dit rechtstreeks aansluit bij de ontmoeting tussen Eva en Perón, die daarin verteld wordt.

Op 22 januari 1944 organiseert Perón een liefdadigheidsfeest voor de slachtoffers van de aardbeving, in het Luna Park Stadion in Buenos Aires. We zien Magaldi terug, hij treedt op. Na zijn optreden ontmoet hij Eva Duarte, die vergezeld wordt door kolonel Imbert. Perón komt op het podium om een toespraak te geven. Hij spreekt over een regering die het volk vertegenwoordigt. Het volk begint ‘Perón, Perón’ te scanderen, terwijl ze hun rechtervuist in de lucht steken.

Na zijn speech gaat Perón backstage. Eva stapt op hem af en ze beginnen een gesprek. Beiden weten wie de ander is en bewonderen wat die doet. Ze verlaten samen het feest en rijden naar Eva’s appartement.

Op 15 januari 1944 werden de westelijke provincies door een aardbeving getroffen, vooral het stadje San Juan leed daar verschrikkelijk onder. De stad werd verwoest, er waren duizenden doden en gewonden. Ten voordele van de slachtoffers werd in het hele land geld ingezameld en hulp geboden, er werd een San Juan-fonds opgericht.

In Buenos Aires werden inzamelacties gehouden, acteurs en actrices trokken de straat op en op 22 januari werd een benefietgala georganiseerd in het Luna Park Stadion.

Volgens Barnes organiseerde kolonel Imbert het gala, op aanraden van Eva. Eva kwam daar toe aan de arm van kolonel Imbert. Ze merkte Libertad Lamarque op, één van de bekendste actrices van het moment, die met een lange knappe legerofficier stond te praten, Juan Perón. Ze vroeg Lamarque haar voor te stellen en toen de actrice op het podium moest, glipte Eva in de lege stoel naast Perón.[132]

Ook Ortiz vertelt dit verhaal, ze vertelt er onmiddellijk bij dat de anekdote onjuist zou zijn, maar dat het wel een afspiegeling is van de rivaliteit tussen de twee vrouwen.[133]

Main schrijft dat Eva Imbert overhaalde om haar toe te staan op de radio op te komen voor de slachtoffers. Het gala in het Luna Park Stadion werd georganiseerd door mensen uit de theater- en de radiowereld. Eva zette zich ten volle in om campagne te voeren voor het fonds. Ze ging naar het gala met kolonel Imbert, waar ze Juan Perón in het oog kreeg. Het is mogelijk dat Eva hem vroeger al gezien had, Imbert en Perón kenden elkaar goed. Ze had in ieder geval van deze kolonel gehoord, die bekend begon te worden, niet alleen bij zijn mede-officiers, maar ook bij de porteños, als de sterkste man onder de kolonels. Ze zorgde ervoor dat Libertad Lamarque haar voorstelde aan Perón, en terwijl Lamarque zich wegdraaide om met vrienden te spreken, had Eva de lege stoel naast Perón ingenomen.[134]

Fraser en Navarro vertellen een andere versie. Na de aardbeving richtte Perón het San Juan fonds op en kreeg het idee om een ‘artistiek festival’ te organiseren: er zouden acteurs en actrices, geëscorteerd door leden van de strijdkrachten in gala-uniform door de straten van de hoofdstad gaan met collectebussen in de hand. Aan het eind van de week zou een groot benefietgala gehouden worden.

Perón hielp zelf collecteren in de Calle Florida met een groep mensen uit de theater-, radio- en filmwereld.

Fraser en Navarro halen Peróns herinneringen aan over hun eerste ontmoeting.

In Eva’s herinnering was de dag waarop ze Perón ontmoette een ‘fantastische dag’. Perón schrijft in zijn memoires dat Eva in zijn leven kwam “alsof zij was geleid door de voorzienigheid…Door een aardbeving, een tragische gebeurtenis die de provincie San Juan trof en vrijwel de gehele stad verwoestte, ontmoette ik mijn vrouw.”[135] Op het directoraat voor de Arbeid, waar de acteurs hun collectebussen kwamen ophalen «bevond zich tussen de aanwezigen een vrouw met een tengere gestalte, maar met een krachtige stem, met lang blond haar, dat los tot op haar rug hing, en gloeiende ogen. Ze zei dat haar naam Eva Duarte was, dat ze als actrice bij de radio werkte en dat ze de mensen van San Juan wilde helpen. Ik keek haar aan en was onder de indruk van haar woorden. Ik werd volledig in beslag genomen door de kracht die van haar stem en haar blik uitging. Evita was bleek, maar als ze sprak leek haar gezicht vlam te vatten. Haar handen waren rood van de spanning, haar vingers in elkaar gestrengeld, ze was één bonk zenuwen.»

Perón vertelde verder nog dat ze naar voren kwam en tegen hem zei: «we moeten geld zien te krIjgen van degenen die het hebben». Perón was geïmponeerd: «goed, heel goed», zei hij toen, «en omdat het uw idee is, mag u het ook organiseren!» En zo gebeurde het, ze organiseerde de hele zaak.[136]

Peróns memoires zijn geen betrouwbare bron. Dingen staan hem vaak niet duidelijk voor de geest en als zijn daden omstreden zijn, doet hij zijn best om zichzelf zo gunstig mogelijk voor te stellen. Dit is ook het geval als hij spreekt over Evita, zijn vrouw, zijn belangrijkste politieke aanhangster en de persoon die meer dan wie ook en bijna evenveel als hijzelf, zijn beweging een gezicht gaf.

Evita had in die tijd nog geen geblondeerd haar en ze organiseerde de collecte niet. Ze liep door de straten met een collectebus en ging naar het gala in het Luna Park Stadion met Rita Molina, een bevriende actrice. Na de toespraken van president Ramírez en Perón, gingen Eva en Rita, evenals de andere actrices, Perón begroeten en hem feliciteren. Ze zaten met hem te praten en tegen het eind van de bijeenkomst verlieten Perón en Eva gezamenlijk het stadion.[137]

Het gala werd georganiseerd door de Argentijnse radio actiegroep, waarvan Eva de woordvoerster was. ‘s Ochtends kwamen de acteurs bijeen in de burelen van kolonel Juan Perón. Was Eva er in geslaagd op die bijeenkomst zijn aandacht te trekken? En zo ja hoe? Met woorden? Door uitspraken? Was het gegaan zoals ze zelf in La razón de mi vida vertelt: «Ik ging naast hem staan. Misschien werd daardoor zijn aandacht op mij gevestigd en toen hij tijd had om naar mij te luisteren, zei ik zo overtuigend mogelijk: «Als de zaak van het volk, zoals u zegt, úw zaak is, zal ik, hoe groot de opoffering ook mag zijn, niet van uw zijde wijken tot ik sterf.»[138] Of was het verlopen zoals Perón in zijn memoires schrijft?[139] Of had zij, zoals de ex-afgevaardigde Miel Asquía beweert, tegen hem de verbazingwekkende zin uitgeflapt: «is het niet nadelig voor uw imago, kolonel, om te worden gezien in het gezelschap van toneelspelers?» En toen hij zag hoe gedecideerd, hoe lucide zij was en hoe enthousiast ze haar taak opvatte, had hij haar toen de hele organisatie in handen gegeven?[140]

Bovenstaande versies zijn allerminst waarschijnlijk. Het geheugen vereenvoudigt de zaken. Peróns memoires schetsen een portret van Evita dat pas later waarheidsgetrouw wordt.

Waarschijnlijker is dat ze elkaar voor het eerst ontmoet hebben op het gala in het Luna Park Stadion die avond. En ook hier geeft Ortiz verschillende versies. Het begin is steeds hetzelfde: President Ramírez en Perón geven beiden een speech, waarbij Perón het enthousiasme van het publiek weet op te wekken door het contrast te benadrukken tussen ‘het lijden van de arbeiders’ en het ‘goede leven van heel wat potentaten’. Perón ging naast Imbert zitten, naast hen waren twee lege stoelen. Op één of andere manier is Evita er in geslaagd op de stoel naast Perón te gaan zitten. Een beslissend ogenblik voor twee levens en voor heel Argentinië. Zo beslissend dat de talloze versies over de manier waarop het Evita gelukt is om op die stoel terecht te komen, eindeloos uiteenlopen. In dit geval gaat het niet alleen om de geheimzinnigheid, maar ook om de wens degene te zijn die de eer toekomt Eva en Perón aan elkaar voorgesteld te hebben.

Tot de kandidaten voor deze buitengewone eer behoren, volgens Ortiz: Homero Manzi, een beroemde tango-tekstschrijver; Roberto Galán, de televisiepresentator; en kolonel Mercante, ondersecretaris van het secretariaat van Arbeid en Sociale Zaken.

Volgens Manzi probeerde Eva, samen met haar vriendin Rita Molina, zich tevergeefs een weg te banen naar de ingang van het Luna Park. Een neef van Manzi deed een beroep op hem om de twee arme meisjes toe te laten tot het stadion. Eenmaal binnen riep Eva uit: «wat een hoop mensen! We kunnen nooit ergens een zitplaats bemachtigen.» «Jazeker wel,» antwoordde Manzi en wees op de lege stoelen naast de kolonels. «Er zijn twee plaatsen vrij.» Eva baande zich een weg door de menigte, gevolgd door Rita, en ging daar zitten waar het moest.

In de versie van Galán daarentegen was Eva al in het stadion. Maar in plaats van te zitten, was ze onder het podium blijven staan en trok Galán ‘die belast was met de praktische uitvoering van de voorstelling aan zijn broek en smeekte: «Galancito, kondig mij aan, ik wil een vers voordragen.» Galán, die nog niet lang in het vak zat en nog niet de macht had een aankomend sterretje naar voren te schuiven, vroeg haar om te wachten. Eva bleef daar staan om haar beurt af te wachten. Intussen was Perón met andere kolonels gearriveerd. Ze hadden allemaal plaatsgenomen in de rotanfauteuils die Galán dicht bij de presidentiële tribune had gezet. Rond middernacht had Ramírez zich teruggetrokken en waren een aantal zetels leeggekomen. Dit was het moment waarop Galán zijn ingeving kreeg. Hij riep Eva en nog drie andere actrices – Rita Molina, Chola Luna en Dorita Norby – en zei tegen hen: «er zitten daar een stel kolonels die helemaal alleen zijn. Ik zal jullie aan hen voorstellen en zeggen dat jullie deel uit maken van het vrouwelijk ontvangstcomité.» Zo kwam Eva naast Perón terecht.

De zoon van Domingo Mercante vertelt zijn eigen versie. Als tiener ging hij met zijn vader ieder weekend naar het buitenhuis van Perón in San Vicente, waar hij Evita wel duizend keer hoorde zeggen tegen Domingo: «weet u nog, Mercante, toen u me aan de hand heeft meegenomen naar het Lunapark om plaats te nemen naast Perón? Wat was dat een goede ingeving van u die avond!»

Zeker is dat het Eva en Rita, dankzij Manzi, of Galán, of Mercante, of eender wie, gelukt is plaats te nemen naast Perón en Imbert. Het is waarschijnlijker dat Imbert, voor wie Eva geen onbekende was, haar voorgesteld heeft aan Perón, zoals Hugo Gambini beweert in Historia del peronismo.

Uit de verschillende versies is, volgens Ortiz, toch één iets duidelijk. Ondanks haar radiosucces, haar verhouding met Imbert, haar werk in de vakbond en haar hulp bij de inzameling, was Eva er niet in geslaagd een uitnodiging te bemachtigen voor het gala, of bij de ingang herkend te worden. In de ene versie vroeg ze binnengelaten te worden, in de andere of ze een vers mocht voordragen.[141]

Wat heeft Eva die avond gezegd tegen Perón dat hij alle interesse in de optredens verloor en al zijn aandacht aan haar gaf? Wat heeft ervoor gezorgd dat ze samen het stadion verlieten?

Ortiz beschrijft dat ze aanvankelijk met Imbert sprak, om haar daarna tot Perón te wenden. Perón zou jaren later, als banneling in Madrid tegen Tomás Eloy Martínez vertellen dat haar eerste zin «Se non è vero, è ben trovato» was: “Dank dat u bestaat.”[142]

Martínez zelf heeft de zestien filmjournaals en alle opnames van die avond bekeken, die zich bevinden in de Nationale Archieven in Washington. Alles bij elkaar 3 uur en twintig minuten, hoewel een zelfde opname soms herhaald wordt. Daaruit kon hij afleiden dat Evita met een vriendin op de eerste rij zat in het stadion, in gezelschap van een man, die door de nieuwslezers uit Londen en Medellín als kolonel Aníbal Imbert, directeur van posterijen en telegrafie, bestempeld werd. Die avond wilde Eva echter maar één ding en dat was kennismaken met de ‘kolonel van het volk’.

Toen de spreker van het festival door de luidsprekers aankondigde dat kolonel Perón zijn intrede in het Lunapark maakte, stond het publiek op om te applaudisseren, ook Eva. Ze zag hem naar de stoel naast de hare lopen, met zijn armen omhoog. Al lang geleden had ze bedacht wat ze moest zeggen wanneer ze voor hem zou staan. Het moest een korte directe zin zijn die hem recht in het hart zou treffen een zin die in zijn geheugen zou blijven rondspoken.

Martínez is er vrij zeker van dat de eerste dialoog zo verlopen is. Hij heeft ze vele malen van de lippen van de personages gelezen in de Nationale Archieven in Washington. Keer op keer heeft hij de beelden stilgezet op zoek naar een zucht, een op de montagetafel weggeknipte pauze, een gemiste lettergreep door een profiel dat zich afwendt of door een gebaar dat hij niet kon zien. Behalve die woorden, die niet te horen zijn, is er niets.[143]

Of heeft ze de woorden «Als de zaak van het volk, zoals u zegt, úw zaak is, zal ik, hoe groot de opoffering ook mag zijn, niet van uw zijde wijken tot ik sterf.» uitgesproken, waarvan Perón onder de indruk kwam?[144]

Stonden er stoelen of rotanfauteuils in het stadion? Zat Perón al en ging Evita naast hem zitten of kwam hij toe en ging hij naast Evita zitten? Wie stelde hen voor aan elkaar? Waren haar eerste woorden de eenvoudige zin: bedankt dat u bestaat? De vele versies vertellen elk hun eigen verhaal, wat er echt gebeurd is valt niet meer te reconstrueren.

Ook al beroept Martinez zich op de journaals, zodat men zou aannemen dat hij de oorspronkelijke versie vertelt, toch rijzen er bij zijn versie ook vragen. Want hij is de enige die vertelt dat Perón nog moest toekomen, toen Evita al op de eerste rij zat. Hij vertelt ook dat Evita al lang dacht aan een ontmoeting met de kolonel en voorbereid had wat ze ging zeggen.[145] Maar Perón was op dat moment nog niet echt bekend buiten het leger.

Daarnaast spreekt Ortiz over een foto van Perón en Eva waarop ze «een lange zwarte jurk droeg, lange zwarte handschoenen tot aan haar ellebogen en een zwarte hoed met witte veren», terwijl Martinez haar kleren beschrijft als «een plooirok, een lichte blouse versierd met een grote zijden roos en een etherisch kapje.» Hij vermeldt erbij dat Evita er anders uitzag op de verschillende journaals. Zo leken de blouse en de rok een jurk op het journaal van Saõ Paulo. Misschien door het matte licht, voegt de auteur toe.[146]

Jurk of rok, tot daar nog aan toe. Maar er is een groot verschil tussen een etherisch kapje en een zwarte hoed met witte veren. Wie van beide heeft gelijk? Zijn het wel oorspronkelijke filmjournaals die Martinez bekeken heeft? Is de foto wel van die avond? Is de foto wel authentiek?

Ondanks alle verschillende versies is het zeker dat Eva en Perón die avond gezamenlijk vertrokken zijn.

Martinez zegt dat op de beelden uit het Mexicaanse journaal duidelijk te zien is hoe Eva en Perón de centrale gang van het Luna Park uitlopen, terwijl één van haar handen tegen zijn rug lijkt te duwen.[147]

Barnes vertelt dat ze onopgemerkt de voorstelling verlieten en de stad uitreden naar Peróns weekendhuis.[148]

Volgens Ortiz was het de bedoeling dat Perón een glas ging drinken met de organisatoren van het festival. Hij verontschuldigde zich bij hen: «het spijt me verschrikkelijk, jongens, wij gaan met deze meisjes uit eten. Des te beter, dan is er meer te drinken.» (doelend op hemzelf en Imbert die Eva en Rita mee uit eten zouden nemen). En twee aan twee vertrokken ze alle vier. Eén van de twee koppels de vergetelheid in. Het andere naar een geschiedenis die ons nog steeds in de ban houdt.[149]

4.2.7 Seq 7: Eva installeert zich bij Perón/ kritiek van het leger en de aristocratie

De volgende dag rijden ze naar Peróns appartement, waar Eva zijn jonge minnares buiten zet.

Perón verstopt Eva Duarte niet, maar komt met haar op allerhande feesten en openbare plaatsen. De aristocratie en het leger keuren niet goed dat de kolonel zo’n vrouw in hun milieu brengt. Ze zien Eva als iemand van de lagere klasse, vulgair, onopgevoed, machtslustig, een hoer die Perón gebruikt om macht te krijgen. Ze vertrouwen haar niet. Het leger kan ook niet verdragen dat ze aanwezig is wanneer belangrijke zaken beslist worden. Volgens hen is een vrouw enkel goed om op haar rug te liggen, en moet ze zich niet bemoeien met staatszaken. Ondertussen zien we dat Eva nog steeds voor de radio werkt en een politieke speech geeft, waarin ze de regering aanvalt.

Wat later wordt ze geïnterviewd door Ché die zich verspreekt wanneer hij haar vraagt «whom did you sleep –dine with yesterday?». Hij wordt onmiddellijk buitengezet, Eva duldt geen kritiek. Deze beelden worden afgewisseld met beelden van Perón die het volk toespreekt, Perón en Eva die meelopen in een demonstratie, Eva met een baby in haar armen, Eva die de militairen bezoekt (die haar niet gunstig gezind zijn).

Over de eerste gebeurtenis in deze sequentie, de manier waarop Eva zich opdringt in Peróns leven, worden verschillende dingen geschreven.

Main vermeldt dat er verteld werd dat Eva de koffers en kleren van de jonge minnares uit Peróns appartement smeet. Perón had de twee vrouwen daar samen gebracht en vertrok. Dit is enkel een gerucht, maar volgens Main past het in Peróns karakter om twee vrouwen te laten vechten voor hem en de winnares te accepteren als zijn minnares. Eva kwam als overwinnaar uit de strijd. Het duurde niet lang voor ze gingen samenwonen in een appartement in de Calle Posadas.[150]

Barnes beschrijft hoe Eva, enkele dagen nadat ze Perón had leren kennen, naar zijn appartement gestevend was en zijn jeugdige minnares eruit had gegooid. Later deed ze hem verhuizen naar een flat naast de hare in de Calle Posadas, om een oogje op hem te kunnen houden. Ze woonden samen in haar flat en hij gebruikte die van hem als kantoor en vergaderruimte. [151]

Fraser en Navarro vertellen dat Perón, nadat hij Eva ontmoet had, niet goed wist wat hij met zijn huidige minnares moest doen, een jong meisje dat hij de bijnaam Piraña gaf. Men zei dat Evita het probleem oploste. Op een morgen huurde ze een vrachtwagen, laadde haar bezittingen erop, voerde deze naar Peróns appartement en liet het meisje weten dat ze naar Mendoza moest teruggaan. Toen Perón thuiskwam, trof hij Eva aan die zich in zijn appartement had genesteld. Een vriend verklaarde dat hij er niet vreemd van opkeek. Later verhuisden ze naar de Calle Posadas, waar ze twee appartementen huurden op dezelfde verdieping met de voordeuren naar elkaar.[152]

Ten tijde van hun ontmoeting woonde Perón in een appartement op de hoek van de Calle Arenales en de Calle Coronel Díaz, Evita huurde een appartement in de Calle Posadas. Ortiz haalt de versie van Fraser en Navarro aan, waarin Eva plots bij Perón introk. Ze voegt er nog aan toe dat Perón amper iets kon zeggen, toen ze hem aankondigde: “Ik heb haar teruggestuurd naar Mendoza.” Daarnaast zegt ze dat Perón aan Tomás Eloy Martinez vertelt dat Eva hem langzaam maar zeker overrompelde, door één voor één haar spullen bij hem te zetten. Deze laatste versie is volgens Ortiz het meest overtuigend, aangezien Eva zelf al een appartement had. Later betrekt Perón een appartement naast haar, in de Calle Posadas. Zo wonen ze tegelijk samen en toch apart.[153]

De kritiek die in de film gebundeld wordt in één scène, waarin de hogere klasse en het leger hun gal spuwen, is in de literatuur tussen de regels door te lezen.

Zowel Main als Barnes schrijven dat het in de hogere standen in Argentinië ongebruikelijk was dat een man samenwoonde met zijn maîtresse. De officieren begonnen te klagen tegen Perón over het schandaal, het gebrek aan waardigheid dat veroorzaakt werd door het feit dat de vice-president openlijk samenleefde met een actrice. Hij lachte hen uit en zei dat hij een man was met normale instincten, er nog aan toevoegend: “Dit is toch beter dan dat over mij verteld wordt, zoals over sommige andere officieren, dat ik met een acteur gezien word?”

Daarnaast stootte het de officieren tegen de borst dat Eva vergaderingen, van het leger, politici en vakbondsmensen, bij Perón bijwoonde. Volgens Page aarzelde Evita niet haar mening kenbaar te maken, tijdens deze vergaderingen.[154] Fraser en Navarro beweren echter dat ze de eerste maanden haar mond niet opendeed, ze wist nog niets van politiek en er was dus geen reden tot woordenwisselingen of discussies. Ze absorbeerde eenvoudigweg de ideeën en de kennis van Perón.[155] Maar het feit dat ze aanwezig was op de vergaderingen, was onbegrijpelijk voor de ontwikkelde mannen.

Perón kwam naar buiten met Eva, hij hielp haar carrière door af en toe op te dagen in de radiostudio en nam haar mee naar officiële gelegenheden. Zo verscheen hij met haar in het Teatro Colón, tijdens het gala van 24 mei 1944.[156] Nog nooit had een maîtresse van een minister in de officiële loge het gala bijgewoond.

In die periode speelt ze mee in de film La cabalgata del circo, waarvoor ze haar haar blond laat verven. In juni 1944 begint ze met het programma Hacia un Futuro Mejor (Naar een betere toekomst). Eva speelt de rol van een vrouw die de junirevolutie verheerlijkt, maar eigenlijk was het programma verdoken propaganda voor Perón. Een voorbeeld van één van de uitzendingen volgt.

Doorheen het geluid van een militaire mars klonk de stem van de commentator:

“Hier in de straten wordt uit de verwarring een nieuw gevoel van vastberadenheid geboren…hier, in de anonieme massa van werkende, lijdende, zwijgende mensen…hier, te midden van uitputting en hoop, recht en vernedering…hier in deze vormeloze massa, de drijvende kracht van een hoofdstad, zenuwcentrum en machine van een groot Amerikaans land… hier is ze, dé vrouw…”

Eva was dé vrouw en ze sprak van de recente revolutie als een “stortvloed die door niets kan worden tegengehouden.” Het programma werd vervolgens gedramatiseerd in hoorspelvorm, een arts onderzocht een stel rekruten, rijke vrouwen mopperden over hun dienstmeisjes, estancieros over hun moeilijke arbeiders, oorlogswinstmakers over overheidsingrijpen.

“De revolutie kwam niet zonder reden. Ze kwam omdat er iets in het land was gegroeid, iets pijnlijks en hards, diep onder de oppervlakte, waar haat heerst en hartstocht, en het gevoel van onrecht dat de mens het bloed naar het hoofd doet stijgen...De revolutie is bedoeld voor uitgebuite werkers…Ze kwam door het bedrog van oneerlijke politici, doordat het land niets meer voelde, op de rand van zelfmoord stond…Er was een man die de arbeid weer waardig kon maken, een soldaat van het volk die de vlam van de sociale rechtvaardigheid voelt…hij was het die de beslissende stoot gaf tot de revolutie van het volk.”

Deze uitzendingen stonden op één lijn met wat de regering verkondigde, maar gingen bijna allemaal over Perón en stelden de gebeurtenissen in een zodanig daglicht dat het leek of de revolutie alleen van hem kwam.

Ondertussen beweerden kwatongen dat Eva een prostituee was. Deze mening was gebaseerd op veronderstellingen over haar ‘duistere verleden’ en weerspiegelde ook de toenmalige gedachten over seksualiteit. Omdat ze emotioneel niet bij hun seksuele praktijken betrokken zouden zijn, dacht men dat prostituees in staat waren om hun slachtoffers te onderwerpen en in hun macht te houden. Getrouwde vrouwen werden door hun huwelijksbeloften weerhouden om zich aan dergelijk gedrag schuldig te maken en een fatsoenlijke vrouw zou zich sowieso niet inlaten met dergelijke listen, de roofzuchtige prostituee was vanzelfsprekend afkomstig uit de arbeidersklasse. Deze veronderstellingen werden vlot op Eva toegepast, omdat het de minachting en de vrees voor Perón leek te bekrachtigen, vooral onder de rijke Argentijnen. Reeds in die periode ontstonden verschillende geruchten en roddels over haar verleden.

Main vermeldt als enige, dat Eva haar filmcarrière heeft laten liggen, omdat radio haar beter lag, maar ook omdat haar ambitie haar verder dreef.

Haar laatste film was La Pródiga (De Vrijgevige), een film over een gulle vrouw in het negentiende eeuwse Spanje, die haar geld uitdeelt aan de minder bedeelden. De rol was ongeschikt voor Eva, ze was te jong om de ‘vrijgevige’ te spelen. Onder andere door deze laatste film, kreeg ze de stempel een slechte (film)actrice te zijn. De film is nooit uitgebracht in de Argentijnse bioscopen. Page beweert dat Perón de film vernietigd heeft, Fraser en Navarro wijten het gewoon aan het feit dat de film nooit afgewerkt werd omdat Eva’s filmcarrière opgeslokt werd door haar politieke leven met Perón.

Het feit is dat Eva sinds 1945 meer en meer in het politieke leven verscheen. Er kwam een einde aan haar film- en theatercarrière, terwijl ze de radio bleef gebruiken als propagandamiddel.

We zien Eva en Perón in een auto rijden naar hun appartement, de camera blijft hangen bij een geschilderd opschrift in de straat: Muerte a Perón.

Perón uit zijn vrees tegenover Eva, hij is bang dat het leger zijn kop wil zien rollen. Eva stelt hem gerust en wijst hem op de macht van de vakbonden.[158] Maar Perón wordt toch gevangen genomen.

Eva mobiliseert de lagere klassen en de vakbonden om op straat te komen en zijn vrijlating af te dwingen. Ze geeft een radiospeech, ze geeft toespraken in het openbaar, ze stapt mee op met de massa. Ondertussen pept ze Perón op, die zijn hoop lijkt te verliezen en overweegt zijn ontslag in te dienen.

In de literatuur worden totaal uiteenlopende versies verteld over de gebeurtenissen rond 17 oktober 1945, de dag waarop Perón vrijgelaten wordt en het peronisme geboren wordt. De omstandigheden waarin Perón gevangen genomen wordt, zijn dezelfde, de rol van Eva verschilt van biografie tot biografie.

We zullen eerst ingaan op de omstandigheden waarin Perón gevangen genomen werd.

1945 is het jaar van het einde van de Tweede Wereldoorlog. De Argentijnse regering verklaarde in maart 1945, onder druk van de Verenigde Staten, aan Duitsland en Japan de oorlog. De militaire regering verspeelde zo haar aanspraak op het overeind houden van het principe van de neutraliteit. Ze werd van alle kanten aangevallen. Nochtans was het pas twee jaar geleden dat het leger, als enige macht in staat tot fatsoenlijke politiek, verwelkomd was. De regering zou bezwijken of er zou een burgeroorlog uitbreken. 1945 was het ‘verschrikkelijke jaar’ voor het leger. Elke opmars van de geallieerden werd gezien als een nederlaag voor de ‘nazi-regering’. De haat was niet alleen tegen de regering gericht, maar ook specifiek tegen Perón, die gevreesd en gehaat werd en als nazi beschouwd werd. Rond die periode onstond een gerucht, dat hardnekkig geloofd zou worden. Perón (en Eva) zouden betrokken zijn bij het vestigen van een ‘Vierde Rijk’ in Argentinië. Ze zouden ervoor gezorgd hebben dat duizenden nazis, waaronder kopstukken als Martin Bormann en Josef Mengele, in Argentinië opgevangen werden na de val van Berlijn. Fraser en Navarro doen dit af als louter een gerucht, dat door anti-peronisten in het leven geroepen werd en waarvoor bewijsstukken vervalst zouden zijn.[159] Ortiz noemt het geen gerucht maar verhaalt wat er werkelijk voorgevallen zou zijn.[160]

In het voorjaar van 1945 was het gemakkelijk een democraat te zijn in Argentinië. Iedere tegenstander van de regering was er één. Alle ingewikkelde breuklijnen in de Argentijnse politiek vielen samen tot één diepe kloof, namelijk die tussen nazi en democraat, regering en oppositie, pro-Perón en anti-Perón.

Een tijdlang zou de grootste democraat geen Argentijn zijn, maar een Noord-Amerikaan, Spruille Braden, Amerikaans ambassadeur in Argentinië van mei tot september 1945.

Bradens contacten en relaties in Argentinië gedurende die maanden beperkten zich tot de oligarchische en anti-peronistische kringen. De reden hiervoor lag in Bradens overtuiging dat de regering, en Perón in het bijzonder, er fascistische sympathieën op nahield.

Op 19 september 1945 organiseerde de oppositie een demonstratie, ‘De Mars van de Grondwet en de Vrijheid’ genoemd. De demonstranten kwamen uit alle politieke partijen en waren allemaal tegenstanders van Perón. Enkele dagen later was er een slecht georganiseerde militaire coup, onder leiding van generaal Rawson, maar deze mislukte. Als antwoord hierop voerde de regering de staat van beleg terug in, evenals de perscensuur.[161] Daardoor kwamen de studenten in opstand en bezetten de universiteit van Buenos Aires. De politie gooide hen met geweld eruit, waarbij 1600 studenten gearresteerd werden en één student gedood werd. Opnieuw werden demonstraties en optochten gehouden, maar deze keer waren de demonstranten boos en verbitterd. Ook hier sloeg de politie hardhandig terug. Algauw zaten de gevangenissen vol met studenten en politici van de oppositie. De perscensuur wakkerde de wildste geruchten aan. Het werd duidelijk dat de militaire regering niet zou overleven, zeker niet in haar huidige vorm.

Op vrijdag 5 oktober werd bekendgemaakt dat Oscar Nicolini benoemd was tot Directeur van Posterijen en Telegrafie, hij volgde kolonel Imbert op. Zoals eerder geschreven, was Nicolini een vriend van Eva Duarte. Dit was de druppel die de emmer deed overlopen. Waarschijnlijk had Eva niet veel te maken met de benoeming van Nicolini, hij werkte tenslotte al 25 jaar op het ministerie van Communicatie en was de assistent van Imbert geweest, maar het leger en de oppositie zagen dit anders.

De baan was eigenlijk beloofd aan Francisco Rocco, luitenant in het machtige Campo de Mayo-garnizoen, dat was gelegerd op een kleine 50 km buiten de stad. Wat de officieren van het garnizoen ergerde, was niet zozeer het feit dat één van hen gepasseerd was, als wel wat daaraan ten grondslag lag, namelijk dat de beslissingen niet op de juiste manier werden genomen. En dat in het kritieke stadium waarin het leger, de regering en het land verkeerden. Daar kwam nog bij dat het leger aanstoot nam aan Peróns privéleven. Het was één iets om als officier een minnares te hebben, het was iets anders om met haar samen te wonen en haar mee te nemen naar officiële aangelegenheden. Er ontstond een algemeen beeld bij het leger dat Perón hen had laten vallen en zich omringde met ongewenste personen, in het bijzonder Eva.

Vanaf dan kwamen de gebeurtenissen voor Perón in een stroomversnelling terecht.

Het leger besliste Perón een ultimatum voor te leggen, hij moest de benoeming van Nicolini intrekken en aftreden. De volgende dag zocht generaal Avalos Perón op. Deze weigerde echter de benoeming van Nicolini in te trekken, waarop Avalos naar de president ging. Toen de president niet toeschietelijk bleek bezocht hij Perón opnieuw. Tijdens deze woordenwisseling, waarin Perón de generaal beschuldigde hem te scheiden van wie hij vertrouwde, kwam Eva vaak tussenbeide. Ze drukte Perón op het hart niet toe te geven. Avalos verliet Perón zonder deze te overtuigen.

Op 8 oktober vond er een bijeenkomst plaats tussen de president, Avalos en enkele officieren die zich tegen Perón gekeerd hadden. Toen Avalos meedeelde dat Perón niet bereid was af te treden, beslisten de officieren met hun troepen naar de stad te marcheren en een eind te maken aan de regering, tenzij Perón alsnog zou aftreden. De president meldde Perón telefonisch dit nieuws. Daarop schreef Perón drie ontslagbrieven voor zijn drie regeringsfuncties, en stelde ook een verzoekschrift op voor ontslag uit het leger. Hij schreef deze brieven eigenhandig, “opdat men zou zien dat zijn hand niet getrild had”.[162]

De dag dat Perón aftrad, werd Evita ontslagen bij Radio Belgrano, hoewel ze nog niet klaar was met haar rol in een nieuw hoorspel.

Op 10 oktober ging Perón voor een laatste keer naar het secretariaat van Arbeid, zogezegd om afscheid te nemen van zijn werknemers. Voor het gebouw had er zich een menigte Perón-aanhangers verzameld. Onder het voorwendsel hen een laatste maal toe te spreken, stak Perón een speech af, waarin hij allerminst afscheid nam. Hij verdedigde zijn beleid en vroeg “om vrede, zodat we kunnen doorgaan met onze triomftocht.”[163] Hij kreeg een geweldige ovatie en zijn toespraak werd in het hele land uitgezonden.

Dit maakte de officieren woedend, omdat ze verwacht hadden dat de kolonel de militaire etiquette in acht zou nemen en met stille trom zou vertrekken. Die middag werd Perón voor het eerst bedreigd. Het Campo de Mayo eiste zijn arrestatie en internering.

’s Avonds nam Perón, met Evita aan zijn zijde, de blijken van sympathie van zijn teleurgestelde aanhangers in ontvangst. Er werd weifelend gesproken over weggaan uit de stad, weggaan uit het land, ze konden een boot huren en de rivier oversteken naar Uruguay.

Toen later op de avond, een kapitein het nieuws kwam melden dat de autoriteiten onder druk van het Campo de Mayo hadden besloten hem te arresteren, barricadeerde het gezelschap het appartement en bleef de hele nacht wachten.[164] Het is moeilijk voorstelbaar dat Perón zich met geweld verzet zou hebben, aangezien hij enkele dagen ervoor geweld vermeden had, door af te treden. ’s Ochtends kwam het bericht dat het arrestatiebevel ingetrokken was. Perón en Eva besloten de stad uit te gaan. Ze vertrokken naar Tres Bocas, een eilandje dertig kilometer van Buenos Aires in de Tigre-delta.

Toen het duidelijk werd dat Perón en Eva hun appartement verlaten hadden, werd er onmiddellijk een bevel uitgevaardigd naar alle politiebureaus in het land, om hen te zoeken.

Mercante, die het beter vond Peróns politieke toekomst uit handen te houden van politiemensen van lagere rang, belde kolonel Aristóbulo Mittelbach, de hoofdcommissaris van de politie van Buenos Aires, en bood hem aan om hem naar de schuilplaats van Perón te brengen.

Op het eilandje aangekomen legde Mittelbach kort uit dat de president Peróns arrestatie bevolen had, om hem te beschermen, de huidige politieke situatie was levensgevaarlijk voor Perón. Hij zou naar een marineschip of naar een fort op het eiland Martín García, in de Río de la Plata, gebracht worden. Perón was razend, als legerofficier wilde hij in handen van het leger gesteld worden. Onder marineofficiers had hij weinig aanhangers; hij vreesde dus minder vlug vrij te komen als hij onder toezicht van de marine geplaatst zou worden. Mittelbach beloofde met de president te spreken en het gezelschap vertrok naar Buenos Aires.

Perón en Eva werden naar hun appartement gebracht, terwijl Mittelbach met de president ging spreken. Een uur later maakte president Farrell zijn antwoord bekend: hij verwierp Peróns vraag om door het leger gearresteerd te worden. Toen de politie Perón kwam halen, begon Evita te huilen en klampte zich aan zijn arm vast, tot een politieman haar opzij schoof.

De gebeurtenissen tussen 13 en 17oktober, de dag van Peróns arrestatie en zijn vrijlating, zijn in de literatuur onderwerp geworden van uiteenlopende versies. Met als grote verschilpunt Evita’s rol in de vrijlating van Perón.

Mary Main vertelt dat Eva meehielp de demonstraties te organiseren, [165] Barnes gaat nog verder en titelt een hoofdstuk ‘Eva, de reddende engel’, dat hij afsluit met de woorden. “Haar man was weer aan de macht. En zíj had daarvoor gezorgd”.[166] Main vertelt het uit anti-peronistisch standpunt, om Perón af te breken, Barnes vertelt die versie om Evita te verheerlijken. Fraser en Navarro en Ortiz waarschuwen beiden voor de vele versies en weerleggen de mythe van ‘Eva de heldin’.[167]

De feiten zijn dat in die vier dagen de arbeiders op straat kwamen en staakten, om Peróns vrijlating te eisen. Op 17 oktober vond er een grote demonstratie plaats in Buenos Aires, duizenden arbeiders uit het hele land waren naar de hoofdstad afgezakt en demonstreerden voor het militair hospitaal, waar Perón een dag eerder opgenomen was, zogezegd omdat hij ziek was.[168]

De ene versie vertelt dat Eva Duarte in die vier dagen de straat op trok om zoveel mogelijk mensen te mobiliseren. De andere vertelt dat ze, bang zelf opgepakt te worden, zich verschool in haar appartement en als verlamd niets gedaan heeft om Perón vrij te krijgen. De echte krachten achter de demonstraties waren Mercante en andere trouwe ambtenaren van het Secretariaat van Arbeid en de vakbondsleiders, met aan het hoofd Cipriano Reyes.

De eerste versie komt het meest voor, maar is het minst waarschijnlijk. Zowel peronisten als anti-peronisten beschreven Eva als de redster van Perón.

Pas na haar dood maakten de peronisten van Eva de Passionaria van 17 oktober 1945; en schiepen zo een beeld van de trouwe, lijdende Eva die door het goede voorbeeld te geven mensen inspireerde om in opstand te komen voor Perón, Evita de heldin.

De anti-peronisten gebruikten dat beeld om Eva af te schilderen als een intrigante die Perón uit de gevangenis sleepte om haar verlangens naar macht te bevredigen. Daardoor kwam Perón naar voor als een zwak figuur, die volledig onder Eva’s invloed zat.

Maar deze versie van de feiten is het minst waarschijnlijk. Als minnares van een gevallen politicus kon Eva niet langer rekenen op toegevendheid. Ze werd bijna even erg gehaat als Perón zelf. Ze stond niet langer onder de bescherming van de politie, ze was alleen en bang. Tien jaar radiowerk waren op niets uitgedraaid sinds Radio Belgrano zijn deuren voor haar gesloten had. Haar contacten bij de vakbonden reikten nog niet ver. Het is dus onwaarschijnlijk dat ze een mensenmassa arbeiders kon mobiliseren in zo’n korte tijd. Maar ze heeft Perón niet in de steek gelaten, nochtans zou zulke beslissing in overeenstemming zijn met de egoïstische houding die veel van haar vijanden haar later toedichten. Ze bleef hem trouw, omdat ze van hem hield.

Ten eerste heeft ze heil gezocht bij een oude vriendin Pierina Dealessi, met wie ze vroeger in een theatergezelschap speelde. Ten tweede deed ze alles wat in haar mogelijkheid lag om Perón te helpen. Wat niet veel was, aangezien ze nog niet veel contacten had.

Vóór Peróns arrestatie, hadden ze gesproken over het land verlaten. Perón stelde nu voor dat Evita dat moest regelen. Na zijn aankomst op Martín García schreef hij haar een brief. Het is een lange liefdesbrief waarin hij over zijn pensionering spreekt en over trouwen.[169] Uit de brief blijkt dat hij het allemaal beu was en niets liever wilde dan met zijn vriendin uit Buenos Aires weggaan, naar het zuiden waar hij opgegroeid was. Sommigen proberen de brief te verklaren als een geruststelling voor zijn companen: Perón zou hem hebben geschreven om de militairen, die hem zeker zouden onderscheppen op het verkeerde spoor te brengen en hen te doen geloven dat hij uit het politieke leven wilde stappen. Een noodzakelijke uitleg voor de peronisten, want hoe kan men toegeven dat de leider van de revolutie in de verleiding was gekomen om alles te laten schieten.

Helaas is Perón waarschijnlijk wel degelijk in de verleiding gekomen. De brief is te zwaarmoedig en te onhandig om een verdekte boodschap over te brengen.

Eva ging dus aan de slag om Perón vrij te krijgen, zodat ze met hem kon weggaan. Ze ging naar Juan Atilio Bramuglia (toekomstig minister onder het peronistisch regime) en vroeg hem een beroep op habeas corpus in te dienen, wat Perón in staat zou stellen ver weg een heenkomen te zoeken –uiteraard met haar. Bramuglia zou haar geantwoord hebben dat ze enkel geïnteresseerd was haar man te redden en dat iets anders (doelend op de op uitbarsten staande revolutie) haar verstand te boven ging.[170] Toen Eva’s pogingen om Perón via de rechter vrij te krijgen, mislukten, hield zij zich verder rustig.

De CGT en trouwe aanhangers van Perón bleven echter niet rustig zitten. De vakbondsleiders Reyes, Luis Monzalvo, Luis Gay,… beslisten een algemene staking te organiseren op 18 oktober. Maar op het moment dat dit was beslist (15 oktober), had het bondsapparaat de situatie al niet meer in de hand. In heel Buenos Aires waren stakingen uitgebroken, met als waarschijnlijk doel Perón vrij te krijgen óf de regering duidelijk te maken dat er sprake was van arbeidsonrust.

In de ochtend van de 17^de oktober werd Perón overgebracht van Martín García naar het militair hospitaal in Buenos Aires. Toen dit ter ore kwam aan de arbeiders, was het hek helemaal van de dam. Algauw stonden de straten rond het ziekenhuis vol met arbeiders die om Perón begonnen te roepen. Uit de arbeiderswijken aan de rand van de stad trokken de mensen richting centrum. De massa bestond vooral uit arbeiders en de armsten van de bevolking. Ze betoogden geweldloos en algauw probeerde de politie niet meer hen tegen te houden, sommigen sloten zich bij hen aan. Ooggetuigen vertelden dat de stad die dag verlamd leek. Voor Ernesto Sabato, Argentijns schrijver, leek het alsof “an enormous and silent force, almost subterranean, had been put in motion.”[171] Enkele dagen later stond het volgende in de krant: “er vond in de straten van Buenos Aires een ongewoon verschijnsel plaats. Van allerlei plaatsen buiten het centrum konden we groepen arbeiders zien aankomen, de armsten van de arbeidersklasse liepen onder onze balkons door. Het was het gepeupel waarvoor we altijd bang waren geweest…en met die oude angst nog in ons, was onze eerste impuls om onze luiken te sluiten, maar toen we naar buiten keken, waren we verbaasd…omdat de menigte op een wonderbaarlijke manier veranderd leek. Deze bezoekers van het stadscentrum waren vrolijk en kalm. Er waren geen vijandige gezichten of geheven vuisten te zien, zoals vroegere jaren. We waren vooral verbaasd over de leuzen en de kreten: ze eisten niet eens dat er koppen rolden [sic].”[172]

De regering wist niet wat er gebeurde. Generaal Avalos, verantwoordelijk voor de openbare orde, leek die ochtend misleid te zijn over de mars, door een sussend politierapport. Later die dag was het te laat om te reageren en een tijdlang hadden Peróns aanhangers de stad in handen.

Daarop vergaderde Avalos met Peróns vertegenwoordigers. Hij vroeg of Perón in het openbaar wou spreken om de massa tot kalmte aan te manen. Perón weigerde, hij vond het nog te vroeg om een overeenkomst te sluiten aangezien hij voorzag dat er nog meer mensen op straat zouden komen. Farrell mengde zich in de gesprekken en tegen negen uur ’s avonds werd er een overeenkomst bereikt: Peróns voorwaarden werden ingewilligd, onder andere het ontslag van het kabinet, althans het deel dat nog overschoot, en de vorming van een interimregering, bestaande uit zijn aanhangers. En hij zou het verzamelde volk toespreken vanop het balkon van de Casa Rosada.

Waarschijnlijk heeft Perón zijn ideeën om met pensioen te gaan en het politieke leven te verlaten, aan de kant gezet, toen hij hoorde hoeveel volk er op de been was, om zijn vrijlating te eisen.

Het verhaal van ‘Evita, de heldin van 17 oktober 1945, de bevrijdster van Perón’ vertelt dat Eva Perón dwong uit zijn pijama te komen en op het balkon van de Casa Rosada te gaan staan. Niets is minder zeker. Waarschijnlijk heeft Perón die dag Evita wel aan de telefoon gehoord en misschien heeft ze hem aangeraden zijn kleren aan te trekken en het volk toe te spreken. In elk geval was ze niet bij hem op dat beslissende moment, maar zat ze in hun appartement naar de radio te luisteren. Ze was eerder die dag al op straat gekomen en had naar de menigte gekeken, waarschijnlijk had ze geprobeerd Perón in het ziekenhuis te bezoeken, zonder teveel aan te dringen, om de gespannen sfeer niet onnodig te verhogen. Waarna ze wijselijk discreet terugkeerde naar het appartement.

Om elf uur ’s avonds stapten Perón en Farrell het balkon op. De daaropvolgende ovatie duurde tien minuten, er waren tussen de 250.000 en 300.000 mensen op het plein bijeen. Nadat Farrell Perón aangekondigd had, vroeg deze het volk om het volkslied te zingen, dit gaf hem tijd zijn gedachten te ordenen. Hij sprak niet lang. Hij deelde het volk mee dat zijn ontslag bij het leger aanvaard was, hij sprak over vrede en hoop in de toekomst, hij sprak over waardigheid en de band tussen de arbeiders, het leger en de politie. Hij zei dat hij “deze zwetende, lijdende massa” aan zijn borst wilde drukken zoals hij met zijn moeder zou doen. Na de toespraak keerden de mensen tevreden terug naar hun huizen. Perón, blij met zijn overwinning, zocht onmiddellijk Eva op, die hem opwachtte in hun appartement.

De volgende dag schrijft een krant bij een foto van de massa in de straat: “De descamisados (hemdlozen) die door onze straten dolen.” 17 oktober 1945 was een hete dag in Buenos Aires, daarom hadden de meeste mensen hun vest of hemd uitgetrokken. Hierdoor werden ze de descamisados genoemd, deze naam zou uitgroeien tot een verheven woord dat voortaan symbool zou staan voor het peronistische volk.

Enkele dagen na zijn vrijlating, trouwt Perón met Eva. Ché levert ironisch commentaar, waardoor we te weten komen dat Perón zich kandidaat stelt voor de komende presidentsverkiezingen.[173]

In deze sequentie zien we beelden van die verkiezingscampagne. De oppositie wordt flink tegengewerkt: een bom onploft tijdens een speech, affiches worden overplakt, de politie drijft de menigte die naar bijeenkomsten van de oppositie gaat, met geweld uiteen.

Ondertussen reizen Perón en Eva door het land per trein, overal waar ze komen staat er volk te juichen. Enkele leuzen zijn: ’Viva Perón’, ‘El Pueblo con Perón’, ‘La Vida por Perón’, ‘Perón nos guia’,…

We zien affiches waarop staat: ¡Perón Si! ¡Yanqui No!, Perón sere el futur Presidente.

Tijdens zijn campagne maakt Perón er een gewoonte van zijn vest uit te trekken, en zijn hemdsmouwen op te rollen om ‘één te zijn’ met zijn descamisados.

De uitslag van de verkiezingscampagne is een overwinning voor Juan Perón, een krant bericht dat Perón 690.000 stemmen haalde in Buenos Aires.

Op 22 oktober 1945 trouwen Juan en Eva voor de wet in Junín, ze wordt Eva María Duarte de Perón.

Op 10 december wordt het huwelijk ingezegend in de San Francisco kerk in La Plata.

Voor het huwelijk was Eva’s geboorteakte vervalst. In plaats van in 1919 in Los Toldos, geboren te zijn, zou ze in 1922 geboren zijn, in Junín. De reden hiervoor zou zijn dat de wettelijke echtgenote van haar vader in 1922 stierf en dat Eva minder bastaardkind was als ze na diens dood geboren werd.[174]

Volgens Ortiz zijn Perón en Eva niet in Junín getrouwd (dit was wel de officiële versie), maar in Luján, een klein stadje in de provincie Buenos Aires.

Ortiz vertelt ook hoe Elisa Duarte, Evita’s zus, de geboorteakte van Eva María Ibarguren uit Los Toldos vervreemde en een vals document opstelde waarin te lezen staat dat op 7 mei 1922 in Junín María Eva Duarte geboren werd. De naam van de maagd ging nu de naam van de eerste zondares vooraf. Aldus gelegitimeerd kon Eva zich voegen naar de normen. Deze vervalsingen gebeurden rond 17 oktober 1945.

De huwelijksakte is ook niet correct, naast Eva’s verkeerde geboortedatum, staat Perón er als ongehuwd op vermeld, terwijl hij weduwnaar was. Doña Juana is volgens de akte de wettige echtgenote van Juan Duarte, maar de vereiste trouwakte blijft achterwege. Waarom zoveel vervalsingen? Steeds om dezelfde reden, omwille van de publieke opinie en het vooroordeel tegen bastaardkinderen en ongehuwde moeders.

De kerkelijke plechtigheid zou oorspronkelijk op 26 november voltrokken worden, er waren slechts enkele intimi op de hoogte. Maar ondanks het geheimhouden van de plaats, was er een menigte komen opdagen die de bruidegom verhinderde bij de kerk te komen. Daarna werd de datum verzet naar 10 december. Op die dag werd de kerk opnieuw door een mensenmassa omsingeld en moest het koppel via een achterdeur weggaan.[175]

Main schrijft maar enkele zinnen over het huwelijk, met als getuigen Doña Juana en kolonel Mercante.[176]

Volgens Barnes trouwden ze voor de wet op 18 oktober 1945 in Buenos Aires, maar hielden ze het huwelijk, om één of andere reden die alleen zij wisten, geheim. Op 9 december trouwden ze dan voor de kerk, in de kathedraal van La Plata, Perón was in uniform, hoewel hij niet meer bij het leger was.[177]

Bij Fraser en Navarro wordt het huwelijk voltrokken op 21 oktober met Mercante en Juan Duarte als getuigen. Vijf weken later vond er in alle beslotenheid een kerkelijk huwelijk plaats in de kerk van La Plata. Een vroeger gepland kerkelijk huwelijk zou afgelast zijn, wegens een aanslag op Peróns leven. Het koppel dacht dat ze alle publiciteit vermeden hadden, maar moesten tot hun verbazing constateren dat een menigte aanhangers hen buiten stond op te wachten, zodat ze de kerk via een zijdeur moesten verlaten.

Ook hier worden de vervalsingen van de huwelijksakte besproken. Het enige verschil met de versie van Ortiz is dat volgens Fraser en Navarro, de geboorteakte vervalst werd in het begin van 1945. Daaruit leiden ze af dat Evita niet alleen hoopte met Perón te trouwen, maar dat ook verwachtte. De gebeurtenissen van 17 oktober maakten het noodzakelijk dat ze in het huwelijk zouden treden, want geen enkele Argentijnse politicus kon zich kandidaat stellen voor de presidentsverkiezingen terwijl hij met een vrouw samenleefde, die niet zijn echtgenote was. [178]

Na het huwelijk moest de Eva van vroeger zo snel mogelijk weggewerkt worden. De sporen van haar verleden, radio-opnames, films, reclamefoto’s, … moesten allemaal uitgewist worden. De laatste film waarin ze gespeeld had La Pródiga, werd zelfs nooit vertoond.

De volgende belangrijke gebeurtenis is de campagne voor de presidentsverkiezingen. Vanaf hier vertellen de verschillende boeken min of meer hetzelfde. Er komen geen uiteenlopende versies voor, soms is de nuancering bij de ene auteur anders dan bij een andere. Vanaf nu worden hier geen verschillende versies meer weergegeven, tenzij ze echt te nadrukkelijk een ander verhaal brengen.

In november 1945 werden presidentsverkiezingen uitgeschreven voor 24 februari 1946. Op 15 december stelt Perón zich officieel kandidaat. Hij begon zonder partij, zonder organisatie en slechts met bescheiden middelen aan de campagne voor het presidentschap. Na een paar weken stond hij aan het hoofd van een coalitie. Hij werd gesteund door de Arbeiderspartij (Partido Laborista), die was opgericht door vakbondsleiders van de CGT (Cipriano Reyes en Luis Gay), door de Junta van vernieuwers, een afscheiding van de radicale partij en door enkele nationalisten, conservatieven en communisten. Om eenheid te brengen in het samenraapsel, schafte Perón na de verkiezingen de Partido Laborista en de Junta af. In de plaats richtte hij de Eenheidspartij voor de Revolutie op, die men al spoedig, en met recht, de Partido Peronista zou noemen.

Als kandidaat voor het vice-presidentschap koos hij Hortensio Quijano, een radicale politicus.

De oppositie werd voornamelijk gevormd door de mensen die de ‘Mars van de Grondwet en de Vrijheid’ hadden gesteund – conservatieven, progressieve democraten, radicalen, socialisten en communisten, ze groepeerden zich in de Unión Democrática. Hun campagne richtte zich op het zwart maken van Perón, ze noemden hem een demagoog en een nazi. Hun slogan was: “Voor vrijheid, tegen nazisme”. De kandidaat bij de oppositie was José Tamborini. Deze radicale democraat had genoeg politieke ervaring, maar het ontbrak hem aan uitstraling en charisma.

Na toespraken en bijeenkomsten in Buenos Aires, reisden de kandidaten in speciaal uitgeruste treinen door het binnenland. De sfeer was agressief. De ‘Trein der Victorie’ van de oppositie kreeg te maken met sabotagepogingen en bomaanslagen door aanhangers van Perón.

Perón reisde in de trein ‘Descamisado’ het land door. Rond deze tijd werd het huwelijk tussen Eva en Perón bekendgemaakt. Eva vergezelde hem op zijn verkiezingstournee door het land. Het was nog nooit eerder gebeurd dat een vrouw van een kandidaat haar man tijdens een verkiezingscampagne begeleidde. Perón beloofde steeds hetzelfde, landhervormingen die de macht van de oligarchie moesten breken. Eva gaf nog geen toespraken, maar stond aan de zijde van haar man.

Na de verkiezingstournee verhuisde de actie terug naar Buenos Aires. Daar zou Eva haar eerste toespraak houden, met een enigszins rampzalig resultaat. Op 4 februari had een vereniging peronistische vrouwen een bijeenkomst georganiseerd in het Luna Park Stadion om de tandem Perón-Quijano te steunen. Die vrouwen wachtten alleen op Perón. Maar El Líder voelde zich niet lekker en vond het raadzaam Eva in zijn plaats te sturen, misschien tevens om haar op de proef te stellen. Omdat hij dit pas op het laatste moment besliste, verscheen Eva twee uur te laat in het stadion. Dat was de tijd die haar tekstschrijver Muñoz Azpiri nodig had om een toespraak te schrijven die ze uit het hoofd kon leren. In die twee uur was de zaal opgewarmd en de vrouwen lieten Eva haar toespraak niet afmaken en bleven om Perón roepen. Er ontstonden relletjes in de straten rond het stadion en de politie moest tussenbeide komen met traangas. Later zou Eva’s stem bits, fel en autoritair worden, maar voorlopig kon ze met haar schriele stem niet boven het kabaal uitkomen.

Zowel de onderwerpen van de verkiezingscampagne als het gewelddadige klimaat waarin die zich afspeelde, hingen samen met de politieke gebeurtenissen van de voorbije maanden en de centrale kwestie in de Argentijnse politiek in de voorafgaande jaren: de oorlog.

Begin februari werd een document gepubliceerd dat de titel “Overleg tussen de Amerikaanse Republieken met betrekking tot de situatie in Argentinië” droeg, maar beter bekend stond als het “blue Book”. Dit document was samengesteld op vraag van de vroegere ambassadeur, Spruille Braden, die ondertussen staatssecretaris van Latijns-Amerikaanse Zaken geworden was. Het werd voorgesteld als een handboek voor andere Amerikaanse Staten over het pro-nazistische beleid van Argentinië, maar in feite was het een poging om in de laatste dagen voor de verkiezingen Perón in diskrediet te brengen. De poging mislukte echter. Als onderzoeksrapport was het document niet geschikt, en als propagandawapen was het een ramp. Het stelde Perón in staat om nogmaals de oligarchie te beschuldigen in dienst te staan van buitenlandse belangen. In een landelijke radio-uitzending zei Perón: “in ons land gaat het niet om de kwestie vrijheid of tirannie, democratie of totalitarisme. Uiteindelijk zijn we in het hart van dit nationale drama getuige van een wedstrijd tussen sociale rechtvaardigheid en sociaal onrecht. Wie straks voor het oligarchisch-communistisch partijprogramma kiest, stemt in werkelijkheid op mr. Braden. De echte keuze is deze: Braden of Perón!”.[179]

“Braden of Perón” werd die laatste dagen dé leuze voor Peróns verkiezingscampagne.

Op 24 februari 1946 trok Argentinië naar de stembus. De verkiezingen waren de eerste vrije verkiezingen sinds 1928 en voldeden aan alle eisen van correctheid. Wat niet betekende dat de verkiezingscampagne eerlijk en geweldloos verlopen was. Het leger en de federale politie steunden openlijk Perón, wat betekende dat zijn tegenstanders geen bescherming hadden. Bijna dagelijks waren er gewelddadige ongeregeldheden, gericht tegen de oppositie. Maar ook de oppositie sloeg met geweld terug.

Perón behaalde een overwinning met 52% van de stemmen, zijn kandidaten hadden op één na alle gouverneurschappen gewonnen, 28 van de 30 zetels in de Senaat en ze hadden een tweederde meerderheid in het Huis van Afgevaardigden.[180] Het land had besloten om zijn toekomst toe te vertrouwen aan Perón.

Bij zijn inauguratie geeft Perón een krachtige speech vanop het balkon van de Casa Rosada. Daarna komt Eva aan het woord, die ook een toespraak houdt.

De aristocraten vinden het erg dat die volkse vrouw nu First Lady van Argentinië is.

We zien hoe Perón ’s avonds naar Eva’s slaapkamer gaat, maar niet binnengelaten wordt. Het volgende shot toont Perón en Eva op het inauguratiebanket.

De sequentie eindigt met Eva die opgekleed wordt. Deze beelden worden afgewisseld met beelden van Perón en Eva die de lagere klasse helpen, door het geven van voedsel en andere materiële zaken,…. En Eva begint zich te mengen met politieke zaken.

Er verliepen vier maanden tussen de verkiezingsoverwinning en de officiële plechtigheid van de machtsovername. In die vier maanden stelt Perón een ploeg samen. In zijn beginperiode was Perón minder op zijn hoede voor eventuele rivalen dan later. Daarom nam hij het risico een beroep te doen op de geschikte personen om hem heen, zijn eerste kabinet was dan ook veel beter dan het volgende. Maar het was al te merken dat hij de neiging had medewerkers op basis van hun loyaliteit aan te wijzen. Tot die benoemingen behoren die van Rudi Freude, zoon van een uitgeweken Duitser en Juan Duarte, Eva’s broer die privésecretaris van de president werd. Domingo Mercante werd gouverneur van Buenos Aires. Ricardo Guardo, een tandarts en peronist van het eerste uur werd voorzitter van de kamer van afgevaardigden.

Op 4 juni 1946 vond de inhuldiging van Perón als president plaats. Voor de plechtigheid in het Congres was Eva gekleed in een zwart mantelpakje met bontjasje en een discrete hoed. Perón, die weer in het leger opgenomen was en bevorderd werd tot generaal, droeg het uniform van een brigade-generaal. Voor het officiële banket droeg Eva een grijze, zijden jurk die de linkerschouder bloot liet. Als vrouw van de president zat ze aan het hoofd van de tafel, links naast haar zat de kardinaal, monseigneur Santiago Luis Coppello. Links, naast de blote schouder dus, wat in de kringen van de oligarchie als een schandaal werd beschouwd.

Het Argentinië dat Perón tot president gekozen had, was één van de rijkste landen van de wereld. Na de oorlog was het land schuldeiser. Alleen al Groot-Brittannië was bijna twee miljoen dollar schuldig aan Argentinië. De verwaarloosde toestand van de Europese economieën verzekerde Argentinië van een afzetmarkt voor zijn exportprodukten, terwijl het omgekeerd moeilijk was om veel uit Europa te importeren, zodat het land zijn recentelijk ontwikkelde industrieën kon beschermen.

Men heeft Perón verweten dat hij geen gebruik heeft gemaakt van dit gunstige politieke en economische klimaat, maar dat lijkt een te hard oordeel te zijn. Ondanks enkele twijfelachtige beslissingen, maakte hij optimaal gebruik van de positieve economische situatie. Waar hij niet veel aan kon doen was de politieke structuur van Argentinië, in wezen was die niet veranderd. De krachten die zijn verkiezingen gesteund hadden, de vakbonden en het leger, hadden historisch gezien weinig gemeenschappelijke belangen, maar Perón kon niet anders dan op hen steunen en hervormingen doorvoeren die voor beide aanvaardbaar waren. In 1946 was dat mogelijk. Er bestond veel steun voor een aantal hervormingen en er leek voldoende geld te zijn om ze uit te voeren. Pas nadat deze fundamentele hervormingen waren gerealiseerd, en er geen geld meer was, begon Perón moeilijkheden te krijgen.

Op 27 november 1946 stelde hij zijn vijfjarenplan voor het ‘Nieuwe Argentinië’ voor aan de vakbondleiders. Wat hij voorstelde was naar Europese of Noord-Amerikaanse maatstaven niet zo vernieuwend, maar voor Argentijnse begrippen was het revolutionair.

Dit plan bestond uit de nationalisering van de spoorwegen en de bedrijven met Engelse eigenaars, en een snelle industrialisering, die door interventie van de staat gerealiseerd zou worden. De vakbonden kregen meer ruimte om de arbeiders te organiseren. Er werd een volledig programma van wetgeving in verband met arbeidsconflicten beloofd en een reeks veelomvattende pensioenregelingen die van Argentinië een welvaartsstaat moesten maken. De nadruk bleef liggen op de arbeiders, er werd een cultus van de arbeid uit de grond gestampt.

Eva begon ook te werken. Ze begon met het bezoeken van fabrieken, eerst met Perón en daarna alleen. Midden juli begon ze drie dagen per week op het ministerie van Posterijen te werken. In september verhuisde ze naar het gebouw van het ministerie van Arbeid.[181] In de publieke opinie zou Evita met dit gebouw geassocieerd worden, het pand vanwaar Perón het eerste contact had gelegd met de descamisados en zijn eigen machtsuitbreiding had bewerkstelligd.

In het begin kwamen de mensen naar Eva vanwege haar connecties met de vakbonden, om individuele of financiële gunsten te vragen. Er kon een kind ziek zijn of een groep moeders woonde in krotten midden in het moerasland. Eva luisterde en ging meteen tot daden over: de volgende dag was het kind in een ziekenhuis opgenomen, vijf dagen later hadden de gezinnen huizen toegewezen gekregen in een nieuwbouwproject. Door dergelijke daden begon het volk haar liefkozend Evita te noemen, kleine Eva.

Evita begon zich ook bewust te worden van de kwesties waar de vakbonden zich voor inzetten.

Een gedeelte van Evita’s werk was louter formeel van aard, een kwestie van het ontvangen van delegaties van vakbondsleden, of naar een fabriek gaan om redevoeringen te houden, maar ze begon zich steeds meer met de kwesties bezig te houden die Perón bezig gehouden hadden toen hij staatssecretaris was. Ze verleende onder andere steun aan het oprichten van vakbonden in bedrijfstakken.

De parlementaire oppositie bekritiseerde haar betrokkenheid in het politieke leven al in juni 1946 toen de radicale afgevaardigde Ernesto Sammartino een wetsontwerp indiende dat inhield dat de vrouwen van ambtenaren, politici of militairen nooit in de voorrechten van hun echtgenoten zouden mogen delen noch hen publiekelijk vertegenwoordigen. Een maatregel die enkel op Evita van toepassing kon zijn. Aangezien in het Huis van Afgevaardigden de meerderheid peronistisch was, werd het voorstel niet aanvaard. Diezelfde maand noemde Newsweek haar ‘La Presidenta’ en suggereerde dat ze de belangrijkste vrouw achter de troon in Latijns-Amerika aan het worden was.[182] In antwoord op de kritiek gaf de regering een omschrijving van wat Evita verondersteld werd te doen. Zonder echt deel uit te maken van de regering leverde ze een actieve bijdrage aan de sociale politiek, als afgezant van de regering bij het volk, de descamisados. Maar deze officiële afkondiging van haar officieuze rol overtuigde niemand.

Perón noch Evita legden ooit adequaat uit hoe zij deze positie kon bezetten. Waarom besloot hij haar op het ministerie van Arbeid te laten werken?

Zijn motieven waren eerder politiek dan persoonlijk van aard en kwamen voort uit zijn zwakke positie. Hij was opgeklommen door wat hij bereikt had voor de Arbeiderspartij, maar hij had de arbeidersbeweging nog lang niet onder controle. De stakingen gingen in 1946 door. Na zijn inhuldiging ontbond Perón de Arbeiderspartij en verzwakte zo de politieke macht van de CGT.

Maar deze actie gaf hem niet voldoende macht over zijn belangrijkste groep aanhangers. Als minister van Arbeid benoemde hij José Maria Freire. De belangrijkste persoon in het ministerie werd echter Evita, die Peróns werk onopvallend en in stijl voortzette. In een belangrijk opzicht kon ze meer doen dan hij. Hoewel retorische overdrijvingen in de Argentijnse politiek getolereerd werden, waren er dingen die een president niet over zichzelf kon zeggen zonder belachelijk over te komen. Zijn vrouw daarentegen kon meer zeggen en als ze overdreef deed ze dat uit loyaliteit. Evita was voor Perón een permanente propagandabron. In haar toespraken legde ze steeds de nadruk op één woord: Perón.

Voor de oppositie van radicalen, socialisten en communisten was alles wat Evita deed verdacht. Voor de hoogste kringen was ze onaanvaardbaar, tegenover haar waren ze niet toegeeflijk. De leden van de oligarchie dachten dat ze Perón begrepen, hij was een legerofficier en die kenden ze wel, maar vrouwen als Evita kenden ze alleen als dienstmeiden.

Wat Evita ook deed, haar vijanden zouden het interpreteren als een poging om diegenen die sociaal boven haar stonden te imiteren of als wraakneming op hen die ze zonder succes geprobeerd had voorbij te streven. Haar aanwezigheid op plaatsen waar ze niet hoorde te zijn, kon worden verklaard door te beweren dat ze gekwetst en wraakzuchtig was. Wat anders kun je van iemand met zo’n achtergrond verwachten?

In 1947 zag Evita er op het eerste zicht uit als iemand die zich bewust was van de implicaties en de voldoening van de macht. In werkelijkheid had zij geen erg helder idee van wat ze ermee moest doen. Het duurde niet lang voor ze dit inzicht wel kreeg. Het kwam na een spectaculair symbolenspel, haar luisterrijke reis naar Europa.

Over haar juwelen en kleren wordt ook veel geschreven. Het was Liliane Guardo, de vrouw van Ricardo Guardo, die Evita wegwijs maakte in de modewereld. Ze leerde haar het onderscheid kennen tussen Dresden en Sèvres, tussen een echte smaragd en een valse.

Aanvankelijk had Evita behoefte om met haar bezittingen te pronken. Omdat ze actrice was geweest, behandelde ze haar kleren als vermomming, niet als uitdrukking van haar persoonlijkheid. Als ze ergens heen moest vroeg ze Liliane of de kleding die ze had uitgekozen, geschikt was. Als dit niet zo was veranderde ze van rok, schoenen, hoed tot Liliane tevreden was. Als Evita zich kleedde zonder Liliane’s hulp, dan leken haar kleren opzichtig en goedkoop en kreeg ze veel kritiek.

Ze kleedde zich niet als politica, maar nog steeds als een filmster – hoog opgemaakt haar, hoge hakken, enorme flaphoeden. Toen Ricardo Guardo voorstelde dat Evita zich wat bescheidener zou kleden bij een volgend bezoek aan het Congres en niet haar pronkerige juwelen zou dragen, zei Evita: “kijk, ze willen dat ik er mooi uitzie. Arme mensen willen niet door een oud en slecht gekleed iemand beschermd worden. Ze hebben allemaal hun dromen over mij en ik wil ze niet teleurstellen.”[183]

Paco Jamandreu, die haar kleren maakte toen ze actrice was, bleef ook nu voor haar werken.

In deze sequentie vertrekt Evita op haar ‘Regenboog Reis’ door Europa. Perón volgt in Argentinië verslagen van de reis, die hem verteld worden door Juan Bramuglia en Domingo Mercante, Ché is de projecteur van dienst.

In Spanje wordt ze hartelijk onthaald door generaal Franco en we zien hoe ze een decoratie krijgt.

In Italië is de ontvangst minder hartelijk. De Italianen noemen Perón een fascist en bekogelen de auto van Evita met tomaten. Ze gaat op audiëntie bij de Paus en krijgt een rozenkrans, hoewel ze een pauselijke onderscheiding verwacht had. Bij het verlaten van de Sint-Pietersbasiliek wordt Evita voor hoer uitgemaakt. Ze klaagt bij een Italiaanse admiraal die haar vergezelt, waarop deze zegt: “But Signora Perón, it’s an easy mistake, I’m still called an admiral, yet I gave up the sea long ago.”

In Frankrijk wordt ze ook hartelijk ontvangen. We zien krantenberichten die zeggen dat de Franse president Auriol Evita ontvangt en we zien foto’s van Evita die een schooltje bezoekt. Wanneer ze een opera bijwoont, wordt ze onwel. Ze beslist naar huis terug te keren zonder een bezoek te brengen aan Groot-Brittannië, dat eigenlijk niet op het programma stond. Bij haar thuiskomst in de haven van Buenos Aires staat een uitgelaten menigte haar op te wachten. Evita stort zich in de armen van Perón.

In februari 1947 werd er in de Argentijnse pers voor het eerst gezinspeeld op de mogelijkheid dat Evita een bezoek aan Europa zou brengen. Een maand later deelde de Argentijnse regering officieel mee dat Evita uitgenodigd was door de Spaanse regering. De regering had de uitnodiging aanvaard en tegelijkertijd aangegeven dat ze ook een bezoek zou brengen aan Italië. Weer een maand later werd Frankrijk aan haar reis toegevoegd. Geruchten over een bezoek aan Groot-Brittannië werden noch bevestigd, noch ontkend, maar het Britse ministerie van Buitenlandse Zaken maakte op 2 juni bekend dat men verwachtte dat ze naar Engeland kwam, en daar welkom was.

Het doel van Eva’s steeds omvangrijker wordende Europese reis werd door de Argentijnse regering alleen maar in zeer algemene termen toegelicht: ze zou ‘een vredesboodschap’ naar Europa brengen’, of ‘een regenboog van schoonheid slaan tussen het oude en nieuwe continent’.

Eigenlijk was de reis het eerst door generaal Franco voorgesteld en was de uitnodiging gericht aan Perón, niet aan Evita. Franco had goede redenen om een staatsbezoek van de Argentijnse president aan te moedigen. De nederlaag van het fascisme in Europa had Spanje in een diplomatiek isolement gebracht en het land werd uitgesloten van de diverse, door de Verenigde Staten gefinancierde herstelplannen voor Europa. Argentinië was het enige land waarmee Spanje nog goede diplomatieke betrekkingen onderhield. Een jaar eerder had Spanje nog een akkoord met Argentinië getekend waardoor het een aanzienlijke lening kreeg en Argentijns graan en vlees kon kopen.[184]

Maar er waren ook goede redenen waarom Perón níet naar Spanje kon gaan. Het jaar 1947 was het jaar waarin Argentinië eindelijk uit het isolement van de oorlog kwam en zijn diplomatieke betrekkingen met de U.S.S.R. kon hervatten, lid van de VN kon worden en de relaties met de U.S.A. kon verbeteren. Een bezoek van Perón aan Spanje kon al deze verbeteringen in gevaar brengen. Maar Evita kon wel gaan. Het is niet geweten of Perón, Evita of een derde op dit idee kwam, maar Evita greep het wel met beide handen aan. Ze droomde al lang van een reis naar Europa. Omdat alleen Spanje bezoeken, verkeerd uitgelegd kon worden, moest ze ook elders uitgenodigd worden. Het Vaticaan nodigde haar uit voor een officieel bezoek en daarna ook Frankrijk.

Op 6 juni 1947 vertrekt ze naar Spanje voor haar ‘regenboog’ tournee door Europa als vertegenwoordigster van de president.

Vooraleer de gebeurtenissen van deze reis neer te schrijven, wordt er eerste een chronologisch overzicht gegeven.[185]

9 juni 1947: Señora María Eva Duarte de Perón ontvangt het Kruis van Isabella de Katholieke uit handen van generaal Franco. Ze wordt toegejuicht door een menigte vanaf de Plaza de Oriente in Madrid.

21 augustus: Zij heeft een ontmoeting met president Batile Berres van Uruguay in Montevideo.

23 augustus: Bij haar thuiskomst in de noordelijke haven van Buenos Aires wordt ze door een menigte verwelkomd.

Haar eerste bezoek was dus Spanje. Ze werd er hartelijk onthaald en bleef vijftien dagen; ze werd vereerd met banketten, vuurwerk, opvoeringen van toneelstukken en volksdansen. Overal waren er menigten, geschenken en toespraken. Ze bezocht de graven van Ferdinand en Isabella in Granada. In Zaragoza legde ze haar gouden oorringen bij het schrijn van de Virgen del Pilar. En overal werd ze enthousiast ontvangen door de massa mensen. Op een bepaald moment bij een toespraak in Madrid heft ze haar arm op om te zwaaien, dit gebaar ging de wereld rond in de internationale pers, als Evita die de nazigroet bracht.[186]

Op 21 juni reisde ze door naar Italië. Op het vliegveld van Rome werd ze ontvangen door graaf Sforza, de Italiaanse minister van Buitenlandse Zaken. De volgende dag had ze een audiëntie bij de paus. Voor die gelegenheid was ze gekleed in een zwarte, zijden jurk, ze droeg het kruis van Isabella op haar borst. De paus ontving haar twintig minuten, volgens het Vaticaanse protocol de tijd gereserveerd voor koninginnen. In Rome was de menigte ook nog enthousiast haar te zien, maar toch lokte haar aanwezigheid enkele demonstraties uit. Deze werden geleid door communisten, die Evita uitscholden voor fascist. De communisten probeerden zo de leningen en de verhoging van het aantal immigranten dat Argentinië in mocht, in gevaar te brengen, waardoor ze hoopten dat de coalitieregering van socialisten en christen-democraten zou vallen. Maar er waren ook demonstraties van groepen arbeiders die opkwamen voor Evita. Na een bezoek aan Milaan, ging ze naar een villa in Rapallo om enkele dagen te rusten.

De volgende stop was Lissabon, waar ze een bezoek bracht aan Don Juan de Borbón, tegen het advies in van een raadsman op de Argentijnse ambassade, die haar ervoor waarschuwde dat dit wel eens onhoffelijk zou kunnen lijken tegenover Franco.[187]

Vanuit Portugal vloog het Argentijnse gezelschap naar Parijs, waar ze werden ontvangen door Georges Bidault, minister van Buitenlandse Zaken. Haar bezoek aan Frankrijk viel samen met de ondertekening van een Frans-Argentijns handelsakkoord.[188] Ter gelegenheid daarvan woonde ze de ceremonie bij aan de Quai d’Orsay. Na afloop ontving ze van Bidault het ‘legion d’honneur’. In Frankrijk lunchte ze onder andere met de president Vincent Auriol op het kasteel van Rambouillet en bracht enkele dagen aan de Rivièra door.

Na Frankrijk reisde ze naar Zwitserland. De oppositie in Buenos Aires nam aan dat dit het werkelijke doel van de Europese reis was en dat Evita en haar broer in Zwitserland geld stortten op bankrekeningen. De reis was enkel op touw gezet om dat te verbergen. Misschien is er inderdaad een bankrekening geopend, maar er zijn minder opvallende en gemakkelijkere manieren om geld op een Zwitserse bankrekening te storten dan een ontmoeting met de minister van Buitenlandse Zaken en een rondleiding in een horlogefabriek. In ieder geval was Evita’s bezoek aan Zwitserland geen groot succes. In Bern werd ze bekogeld met tomaten en in Luzern versplinterde een steen de voorruit van haar auto. De tomaat was afkomstig van een communist, de steen van een krankzinnige.[189]

Tijdens de Europese reis werd het bezoek aan Engeland afgelast. In het parlement was er een debat gevoerd of ze de Argentijnse First Lady zouden ontvangen. De Labour-regering stond er niet positief tegenover. De gematigden voelden zich echter verplicht haar te ontvangen omdat Argentinië een belangrijke handelspartner was, de linkervleugel, die de Spaanse Burgeroorlog nog niet vergeten was, stelde zich negatief op. Buckingham Palace had vanaf het begin het officieuze karakter van Evita’s bezoek benadrukt. Dit was geen teken van afkeuring, maar betekende dat ze volgens het protocol minder belangrijk geacht werd dan Eleanor Roosevelt, de enige vrouw van een staatshoofd wiens bezoek een officiële status was toegekend.

Toen Evita’s bezoek gepland was, was er aangekondigd dat ze bij de koningin van Engeland op de thee kon komen. Aanvankelijk had dit de Argentijnse regering tevreden gestemd. Maar midden in de reis besloot Evita twee weken later dan gepland naar Groot-Brittannië te gaan, waardoor de theevisite in gevaar kwam. Want twee weken later zou de koninklijke familie op het landgoed Balmoral in Schotland zitten, waar ze ieder jaar de zomer doorbrachten. Evita en haar gezelschap waren gewend geraakt aan uitbundige ontvangsten en hadden geen begrip voor de sociale prioriteiten van Buckingham Palace. Omdat de koningin Evita niet kon ontvangen op het moment dat Evita haar wenste te ontmoeten, dacht men dat ze Evita helemaal niet wilde ontvangen. De Argentijnse ambassadeur in Londen probeerde Evita nog te overtuigen dat de koninklijk familie niet onhoffelijk had willen zijn, maar ze liet zich niet overtuigen. Officieel werd gezegd dat Evita wegens haar gezondheidstoestand besloten had niet naar Londen te gaan.

Ze vertrok uit Europa en vloog naar Brazilië, waar ze de Interamerikaanse Conferentie voor Vrede en Veiligheid bijwoonde. Daarna vloog ze naar Uruguay, waar ze een onderhoud had met de president. Na nog meer recepties, ging ze aan boord van het stoomschip Ciudad de Montevideo om de Río de la Plata over te steken, bestemming Buenos Aires.

Ze was bijna drie maanden van huis weggeweest. De ontvangst in de haven van Buenos Aires was geweldig. De massa aanriep Evita uitbundig, zelf stortte ze zich in de armen van Perón.

Als middel om de rest van de wereld te overtuigen van het ‘Nieuwe Argentinië’ van Perón, was Evita’s bezoek aan Europa niet bepaald een succes. Het progressieve deel van Europa was niet onder de indruk gekomen van het beeld van Argentinië, het was onvermijdelijk dat Evita in fascistische context geplaatst zou worden. Waar de pers gunstig was geweest, was dat slechts door een onderscheid te maken tussen Evita en het regime dat ze vertegenwoordigde. Evita zelf keek met tevredenheid terug op wat ze had gepresteerd. Ze had zich voorbereid op de reis, zoals een actrice zich voorbereidt op een grote rol, en volgens haar eigen maatstaven was ze geslaagd. Na de reis begon ze meer energie te steken in sociaal en politiek werk.

Haar echte politieke leven begint op maandag 25 augustus 1947, de dag waarop ze haar werk op het Secretariaat van Arbeid hervat. Tot dusver had ze alleen haar rol gerepeteerd. Nu zou het doek opgaan.

De verandering was gradueel. In het begin was het slechts een kwestie van minder opzichtige kleding dragen en afzien van haar pompadourkapsel. In de volgende drie jaar stak ze al haar tijd in het werken met vakbonden, met de vrouwen en de armen, en tenslotte kwam ze aan het hoofd te staan van een grote efficiënte politieke organisatie, hoewel ze er nooit naar gestreefd schijnt te hebben.

4.2.12 Seq 12: Kritiek aristocratie en inzet lagere klassen/ Eva Peron Foundation

De kritiek van de aristocratie wordt luider. We zien beelden van de ‘Sociedad de Damas de Beneficencia’.

Ondertussen wordt er betoogd voor het gebouw van de krant ‘La Prensa’ vóór de persvrijheid. Spandoeken lezen: La Libertad de Prense es Nuestro Derecho Constitución en ¡¡Los Argentinos queremos un Prensa Libre!!. De betoging wordt door de politie uiteengeslagen. Velen worden gearresteerd.

Het beeld verplaatst zich naar een tuinfeest van de hogere klasse (dit is onder andere te merken aan een close-up van de Britse vlag). Evita komt toe en krijgt een koele ontvangst.

Normaal zou ze ere-voorzitter van hun liefdadigheidsinstelling moeten worden, maar de aristocratische vrouwen weigeren dit. Evita neemt wraak door hun liefdadigheidsinstelling af te schaffen. De armen, vertegenwoordigd door Ché, klagen dat ze nog niets voor hen gedaan heeft, enkel voor haarzelf. Daarop begint Evita zich in te zetten voor de armere mensen en richt ze de Fundación Ayudo Social María Eva Duarte de Perón op, kortweg de Eva Perón Stichting genoemd.

Deze stichting zette zich in voor de armen, er werd veel gedaan om hen te helpen. Het geld voor de liefdadigheid haalde Evita bij de rijken, maar ook bij de arbeiders die een deel van hun loon moesten afgeven (een zogezegd ‘vrijwillige’ bijdrage).

Evita luistert naar de klachten en de grieven van de armen en de arbeiders, deelt kleren en eten uit, schenkt huizen weg,… Ze laat hospitalen bouwen, reist het land rond en bezoekt zieke mensen, oude mensen, jonge mensen, arme mensen.… Ze zorgt voor water en elektriciteit, ze deelt fietsen, schoenen, voetballen uit aan kinderen, …

Ondertussen wordt echter ook duidelijk dat er geen nauwgezette boekhouding bijgehouden werd, wat leidde tot kritiek van anti-peronisten dat de Peròns geld in eigen zakken stopten.

De gebeurtenissen waar deze sequentie naar verwijst, moeten ingepast worden in de gebeurtenissen tussen 1947 en 1951.

Daarom wordt er een overzicht gegeven van de zaken die Eva Perón gedaan heeft en de evolutie die Argentinië kende tussen eind 1947 en 1951, wanneer er nieuwe presidentsverkiezingen waren. Hierin komt het vrouwenstemrecht voor en de oprichting van de Partido Peronista Femenino. Dit wordt in de volgende sequentie uitgebreider besproken, aangezien het in de film in die sequentie naar voorkomt. In deze sequentie ligt de nadruk op de Fundación Eva Perón

Evita was veranderd toen ze terugkwam uit Europa, ze was verfijnder en serieuzer geworden. Ze ging zich met ernstige zaken bezighouden. Ze gebruikt nu ook de korte, krachtige naam Eva Perón, in plaats van de lange naam van de traditionele echtgenote, María Eva Duarte de Perón.

De regeringstijd van Perón is een complexe periode. Hij wordt wel eens de ‘gekozen dictator’ genoemd. Hij werd president door verkiezingen, maar eenmaal aan de macht veranderde zijn bestuur in een dictatuur, waarbij het de oppositie zeer lastig werd gemaakt.

Voor we gaan kijken naar de positieve veranderingen in het land, zullen we eerst kijken in welk opzicht Perón en Evita als dictators regeerden over Argentinië

Hierbij moet speciale aandacht besteed worden aan de propaganda. Voor een alleenheerser is propaganda één van de belangrijkste middelen om zijn macht te vestigen en te beschermen.

De militaire regering van de revolutie in 1943 had de perscensuur ingesteld. De socialistische krant La Vanguardia, de communistische krant La Hora, provinciale bladen en het populaire dagblad Crítica werden allemaal opgedoekt of onder zware censuur gesteld. Toch bleven de grote bladen onafhankelijk. Perón behield de perscensuur en gebruikte ze in zijn voordeel.

In 1945 vroeg de journalist Eduardo Colom aan Perón een aanzienlijke subsidie voor zijn krant La Epoca. Perón kende het belang van de pers en ging akkoord.

Tijdens de verkiezingscampagne verhinderde de post, onder directie van Nicolini, de verspreiding van anti-peronistische kranten. En na zijn verkiezingsoverwinning oefende Perón druk uit op Farrell (die nog vier maanden president was), om hem een decreet te laten uitvaardigen waardoor het papier voor de kranten ter beschikking moest komen van het onder-staatssecretariaat van Voorlichting. Muñoz Aspiri, een peronist en speechschrijver van Evita, was tot hoofd van ‘Propaganda’ benoemd in 1944. Zo kon Perón het beheer van papier aanwenden om de kranten van zijn tegenstanders ten gronde te richten.

De hevigste strijd woedde tussen Perón en La Prensa, de krant van de oligarchie. Perón had al vele kranten in handen. Eigenlijk was het steeds Evita die de kranten kocht. Eerst had ze La Democracía gekregen van Miguel Miranda, Orlando Maroglio en Alberto Dodero. Enthousiast geworden door het succes van haar krant wilde ze La Epoca kopen, maar Colom sloeg haar aanbod af. Waarna ze zich concentreerde op andere kranten. Tegen eind 1949 had ze de meeste kranten in handen. Het beheer ervan was in handen van majoor Carlos Vicenze Aloé. Deze stond aan het hoofd van een machtig krantenimperium dat de naam Alea SA droeg. La Razón, Notificias Gráficas en Crítica werden opgekocht, ondanks het feit dat La Razón eigenlijk niet te koop was. La Vanguardia, Argentina Libre en nog heel wat andere kranten werden door de regering opgedoekt, onder allerlei futiele maar doeltreffende voorwendsels. Uiteindelijk verkocht ook Eduardo Colom La Epoca aan Evita.

Het hele verhaal eindigt met de onvermijdelijke sluiting van La Prensa.[190]

De censuur en regulering verspreidde zich niet enkel onder de geschreven pers. De radio-uitzendingen moesten zich van alle kritiek onthouden en de berichtgeving van de staatsradio overnemen voor hun nieuwsberichten. Later zouden alle privé radiozenders opgekocht worden, sommigen werden ingelijfd bij de Alea-groep, anderen maakten deel uit van de keten van Jaime Yankelevich, die directeur was van Radio Belgrano, de radiozender die door Evita opgekocht was.

Het propaganda-apparaat werd nog verder uitgewerkt door Raúl Apold, die aangesteld was als directeur “Verspreiding” op het onder-staatssecretariaat van Voorlichting, in januari 1947. Op de radio moest dagelijks minstens vijf minuten over Perón gesproken worden, uiteraard in lovende zin. Alle artiesten waren verplicht op hun revers een speldje met de beeltenis van Evita te dragen. Wie het niet deed, werd zeker werkloos.

Perón nam de speech-techniek over, die hij in Italië gezien had: als staatshoofd sprak hij geregeld grote menigten toe. De propaganda reikte verder, er werden cursussen georganiseerd voor partijleden over “Political Leadership and History of Peronism”, daarnaast was er een hele lijst met aangeraden boeken, pamfletten, en handleidingen over de officiële doctrine van het peronisme, ook wel Justicialismo genoemdOveral in het land werden posters opgehangen met foto’s van Perón of Evita of beiden. .[191]

In september 1947 hield Evita, vanop het balkon van de Casa Rosada een gedenkwaardige toespraak. Ze presenteerde de wet 13010 aan het volk, die wet erkende het stemrecht voor vrouwen.

De CGT, die deze bijeenkomst georganiseerd had, was sinds de glorierijke 17^de oktober 1945 erg veranderd. In 1947 was de secretaris Luis Gay vervangen door Aurelio Hernández. Gay had het lef gehad een groep Mexicaanse, Amerikaanse en Italiaanse vakbondssleiders uit te nodigen, waar Perón niets moest van weten. Tegen Peróns verbod had Gay toch een ontmoeting geregeld, waarna hij ontslagen werd en opgevolgd door Hernández.

In 1948 werd José Espejo secretaris van de CGT en hij bleef dit tot aan de dood van Evita in 1952.

Op 20 juli 1949 werd de Partido Peronista Femenino opgericht, de Vrouwenpartij van de peronisten. Oprichtster en voorzitster was Eva Perón. Dit was een nieuwe stimulans voor propaganda. De Peronistische Partij kon zich nu voordoen als progressief, terwijl Evita de leden van de Vrouwenpartij omvormde tot fervente aanhangers van Perón. [192]

De grootste verwezenlijking van Evita is de oprichting van de Eva Perón Stichting.

De Eva Perón Stichting kreeg verschillende doelstellingen toegeschreven. Volgens de enen was het een liefdadigheidsinstelling, anderen noemden het een middel om geld van de rijken af te nemen en aan de armen te geven. Anti-peronisten zagen er een slinkse methode in om geld naar Zwitserse bankrekeningen te sluizen. De Stichting werd dikwijls gebruikt als een blauwdruk voor Peróns ‘Nieuw Argentinië’ en zou uiteindelijk een onderdeel van de peronistische staat worden, hoewel ze niet voor die doeleinden in het leven geroepen was.

De meest geschikte visie erop moet gezien worden vanuit Evita’s persoonlijkheid en carrière. Het begon allemaal als een reactie op de armoede die ze dagelijks op haar kantoor op het ministerie van Arbeid tegenkwam. Naarmate de stichting groter werd, veranderde het doel ervan, tot de instelling een volledige organisatie voor welzijnswerk was geworden, maar dan wel eentje van een bijzondere soort. Het was tevens het beste propagandamiddel dat Perón zich kon voorstellen.[193]

In 1946 was de liefdadigheid in Buenos Aires grotendeels in handen van 87 oudere dames uit de betere kringen die gezamenlijk in de Sociedad de Beneficancia vormden. De Sociedad zetelde in het koloniale klooster in de Calle Reconquista, dat in 1823 aan haar was geschonken. Er was een tijd geweest waarin de goedgeefsheid van de dames toereikend was om de taken van de organisatie te vervullen en in die dagen was de Sociedad efficiënt in de zorg voor wezen en verarmde zieken. Maar dat was verleden tijd.

Met de groei van het land was ook de Sociedad gegroeid en de vereniging beheerde nu een sanatorium, verschillende ziekenhuizen en een groot aantal bejaardentehuizen. De dames kwamen nog elke maand samen om het ingezamelde geld weg te schenken. Dat geld was niet langer afkomstig van henzelf of van de zakenrelaties van hun echtgenoten, maar kwam van de staat – indirect via de belasting op de nationale loterij, of direct via constante subsidies uit de schatkist.

De Sociedad was een ouderwetse organisatie geworden. Dit was merkbaar in de lonen. Een spreker in het Congres berekende in 1939 dat een verpleegster van de Sociedad twaalf tot veertien uur per dag werkte en daarvoor een salaris ontving dat de helft was van het minimumloon. Maar ook in hun middelen waren ze ouderwets. De kinderen in de weeshuizen droegen blauwe kieltjes en hun hoofden waren kaalgeschoren. Jonge vrouwen verdienden een deel van hun kost door kleren te naaien voor de rijke klasse. Elk jaar met kerst werden de kaalgeschoren kinderen de straat op gestuurd in zwarte kleren om geld te bedelen voor de Sociedad.

Tegen 1946 was er veel kritiek op de Sociedad in het Congres. Tijdens één van de eerste bijeenkomsten van de nieuwe Kamer in dat jaar, was er een motie ingediend die erop neerkwam dat de organisatie in het leven was geroepen om ‘edelmoedige en filantropische activiteiten’ te ontplooien, maar dat zij een gezelligheidsvereniging geworden was en dat er in het Nieuwe Argentinië geen plaats meer was voor de instelling, noch als symbool, noch als functionerend orgaan. De belangrijkste vraag was hoe de organisatie het best kon worden ontmanteld.[194]

Er is vaak beweerd dat de dames ontzet waren bij het vooruitzicht dat Evita als erevoorzitster benoemd zou worden. De traditie wilde namelijk dat de First Lady erevoorzitster van de Sociedad werd. Ze lieten haar weten dat ze te jong en daarom ongeschikt was. Eva was gekwetst en boos en als reactie zei ze dat ze dan haar moeder als erevoorzitster moesten accepteren, hoewel ze wist dat de dames er niet zouden mee akkoord gaan. Toen dat inderdaad het geval was, kon Eva het excuus van de eigenzinnigheid van de dames gebruiken om de Sociedad op te heffen.[195]

Maar dit is enkel een bepaalde versie van de feiten. Een andere versie verhaalt dat de dames Evita als laatste redmiddel van hun organisatie zagen, ze nodigden haar uit en vroegen of ze erevoorzitster wilde worden. Eva antwoordde dat het beleid van de regering erop gericht was liefdadigheid te vervangen door sociale rechtvaardigheid. De Sociedad werd overgenomen door de staat.

De eerste keer dat Evita voedsel uitdeelde aan oude mensen en stakers van een schoenfabriek was rond kerstmis 1946. Een jaar later ontvingen Perón en zij arme mensen in de tuinen van het presidentiële paleis en verdeelden landelijk honderdduizenden pakketten met cider en panettoni.

Tegen mei 1948 ontving ze, volgens de Democracía, elke dag 12.000 brieven met verzoeken om hulp. Ze had geld om aan enkele van deze verzoeken tegemoet te komen, aangezien de minister van Financiën de schenkingen had verhoogd door een speciaal fonds in het leven te roepen bestaande uit de gezamenlijke overschotten van de ministeries.

Op 8 juli 1948 werd de Fundación María Eva Duarte de Perón opgericht en wettelijk erkend door de handtekeningen van Perón en de minister van Financiën. De stichting beschikte over een startkapitaal van 10.000 pesos, een cheque die Evita had uitgeschreven. Later zou de naam van de stichting afgekort worden tot la Fundación Eva Perón. De statuten van de stichting vermelden vijf doelstellingen.

1. Financiële bijstand bieden of in natura gereedschap ter beschikking stellen en studiebeurzen toekennen aan wie daarom verzoekt, en die, dit naar het oordeel van de stichters, verdient.

3. Scholen, ziekenhuizen, tehuizen en/of andere instellingen in het leven roepen die de doeleinden van de stichting dienen.

4. Welzijnsinstellingen van allerlei soort bouwen die vervolgens, al dan niet tegen betaling, aan lokale, provinciale of nationale overheden kunnen worden overgedragen.

5. Met alle mogelijke middelen bijdragen en meewerken aan activiteiten die tegemoetkomen aan de basisbehoeften voor een beter leven voor de minder bevoorrechte klassen.

Over de wijze waarop de stichting georganiseerd moest worden waren de statuten dubbelzinnig: de organisatie “moest in handen zijn en blijven van de stichtster…die deze verantwoordelijkheid levenslang zal uitoefenen en alle macht bezit die de staat en de grondwet haar verlenen. “[196]

De stichting ontstond in de goede jaren van het peronisme. Het land was vermogend en in staat om aan de stichting geld te schenken. Bovendien was het onverstandig om Evita’s verzoeken om giften te weigeren.

Evita zag de stichting niet als een onderneming, maar als een roeping. Ze hield dan ook geen boekhouding bij, cijfers behoorden tot de kille wereld van het kapitalisme. Waarschijnlijk kon ze geen boekhoudkundige gegevens lezen of wilde ze dat niet, maar het was niet zo dat er geen financiële administratie was.

De minister van Financiën, Ramón Cereijo, ontving en contrasigneerde duizenden cheques die bij de stichting binnenkwamen, zoals hij wettelijk verplicht was te doen.

De stichting kende ook procedures. Hoewel het begon met individuele schenkingen, had de stichting zich binnen een jaar tot een degelijke organisatie ontwikkeld. De vrijwillige giften werden vervangen door formelere regelingen. Zo verwierf Evita een aanzienlijk deel van de gelden die ze nodig had via de vakbonden. Loonsverhogingen werden bijvoorbeeld de eerste twee weken aan de stichting geschonken, dat was een ‘schenking’ van de arbeiders aan Evita. In 1950 vergrootte de stichting haar inkomsten door de CGT “vrijwillig” drie maandagen loon van elke arbeider te laten afdragen. Hoewel verschillende vakbonden protesteerden en de vordering teruggebracht werd naar twee maandagen, wist de organisatie 394 miljoen pesos bijeen te brengen (4 miljoen dollar).

Mensen die iets van Evita wilden, kwamen op bezoek – zo eenvoudig was de procedure. In het begin kwamen ze onaangekondigd en wachtten gewoon op haar, maar geleidelijk aan kwam er een selectieprodure. Via de radio en de kranten werden de mensen aangespoord haar eerst te schrijven en hun behoeften kenbaar te maken. Ze ontvingen dan een uitnodiging, met tijd en plaats van de ontmoeting. In principe waren Evita’s middagen gereserveerd voor ‘directe hulp’: ze ging mensen bezoeken die haar om bijstand hadden gevraagd. Maar in de praktijk begonnen deze middagen reeds vroeg en eindigden ze laat.

Er staat in de literatuur getuigenissen van mensen die Evita aan het werk gezien hebben.[197] Een correspondent van The New York Times vergeleek haar techniek met die van een schaakgrootmeester die 25 simultaanpartijen speelt.[198]

De verwezenlijkingen van de stichting zijn te talrijk om allemaal op te sommen.

Enkele statistieken: er waren meer dan 14.000 werknemers in dienst, waaronder 6.000 bouwvakarbeiders en 26 priesters, er werden jaarlijks 400.000 paar schoenen, 500.000 naaimachines en 200.000 kookpotten voor verdeling aangekocht. Evita liet 12 hospitalen bouwen en 1000 scholen. In Buenos Aires opende ze drie tehuizen voor alleenstaande vrouwen met kinderen en één opvangtehuis voor meisjes die naar de stad gekomen waren om werk te zoeken.[199] Ze vormde de vroegere opleiding voor verpleegster om tot een nieuwe vierjarige opleiding, die naar haar werd genoemd. De gediplomeerde verpleegsters, die kosteloos de opleiding gevolgd hadden, vormden een elite. Ze waren Evita‘s ‘soldaten’.

Door de stichting veranderde Evita. Haar werk kreeg het belang van een ‘missie’, en de nieuwe Evita verschilde evenzeer van de ster die de Europese tournee had gemaakt, als die ster verschilde van de jonge hoorspelactrice uit Junín. Ze kleedde zich niet meer opzichtig maar droeg zwarte mantelpakjes, in plaats van het haar op te steken, droeg ze het in een eenvoudige wrong. Het resultaat was gracieus en gedistingueerd, maar ook ernstiger en efficiënter en ze zag er ouder uit dan ze was. Ze droeg minder hoeden en minder sieraden.

Evita’s sociaal werk is veel bekritiseerd als zijnde verkwistend, ondoordacht en niet afgestemd op de behoeften van het volk. Maar hoewel de stichting een beleid van ‘luxe’ voerde, functioneerde ze beter dan andere rationelere en spaarzamere instellingen. Betichtingen van verspilling kunnen moeilijk staande gehouden worden. Een groot deel van het uitgegeven geld werd effectief besteed. De ziekenhuizen werkten en waren duurzaam, de potten en pannen, bedden, huizen, naaimachines, voetballen,… die ze beschikbaar stelde, waren nuttig.

Naast ‘het goede doel’ objectief van de stichting, was deze ook zeer nuttig als propagandamiddel. Het was één van de goedkoopste projecten van de regering, aangezien zoveel geld van de vakbonden kwam, en één van de minst vatbare voor inflatie omdat de schenkingen reëel waren.

Evita wordt populairder. Ze gaat zich ook meer met politiek bemoeien en zo verkrijgt ze het vrouwenstemrecht en de oprichting van de Partido Femenino. Ze geeft een speech voor het stemrecht voor vrouwen (voto feminino), waarin ze Perón de hemel inprijst en bijna vergoddelijkt: “Perón is everything! He’s the soul, the nerve, the hope and the reality of the Argentine people…”

Ondertussen zien we ook beelden van een optocht van vrouwen die pleiten voor een Partido Peronista Femenino.

De volgende presidentsverkiezingen komen eraan en er wordt gesuggereerd dat Evita zich kandidaat wil stellen als vice-president. Ché oppert dit terwijl hij tussen het volk staat dat samenkomt om Evita en Perón te horen spreken.

In het land verloopt alles niet zo vlot. De economie blijkt niet meer zo goed te zijn. We zien krantenkoppen in La Prensa die berichten over ‘Spoorwegstaking’, ‘Grote werkloosheid’ en ‘Goudreserves all time low’. De krant wordt dan ook gesloten, de werknemers opgepakt. Het volk wordt opstandiger.

Terwijl Evita een mis bijwoont, valt ze flauw. Ondertussen wordt in de straten van Buenos Aires een betoging met geweld uit elkaar geslagen. Ché is één van de opstandelingen en wordt zwaar toegetakeld, waardoor hij het bewustzijn verliest.

Op 23 september 1947 presenteerde Evita wet 13.010, die aan vrouwen het stemrecht toekende, ten overstaan van een enthousiaste menigte, op de been gebracht door de CGT. In feite had Evita niet het initiatief genomen tot deze wet. De regering Farrell had in 1945 de wet al aangekondigd. Maar de eerste die er voordeel uit zou trekken was Perón, die dankzij de stem van de vrouwen een tweede keer de presidentsverkiezingen won. Het Congres had de wet goedgekeurd. Maar door de bijeenkomst van de peronisten voor de Casa Rosada, georganiseerd door de CGT, werd het duidelijk dat het Congres geen enkele macht meer had.

Later zouden andere dictaturen het Congres ontbinden, maar dat vond Perón niet de moeite. Aangezien hij in beide Kamers een meerderheid had, moest hij zich geen zorgen maken over de oppositie. En als ze hem te dwars zaten, zoals in 1948 het geval was met de radicale afgevaardigde Ernesto Sammartino, dan ontnam hij hun de parlementaire onschendbaarheid. Toen Sammartino uit het Congres gezet was, nam hij wraak met een redevoering waarin hij heeft gezegd: “We zijn hier niet om nederig te buigen voor de zweep en evenmin om naar de pijpen van Madame de Pompadour te dansen!”[200]

Evita’s toespraken werden door de jaren steeds beter. Vóór 1947 sprak ze niet veel in het openbaar, maar sinds de Europese reis begon ze steeds meer te spreken voor het volk. Ze ontwikkelde een meesterlijke vaardigheid om in het publiek haar emotie uit te drukken. Meestal begon ze met “Mijn dierbare descamisados”. Ze sprak over de donkere dagen van de oligarchie, over een verleden met als enige belangrijke gebeurtenis de revolutie van 17 oktober 1945 en over een heden dat bedreigd werd door verraderlijke vijanden. Ze sprak vloeiend, dramatisch en gepassioneerd.

Evita sprak niet in politieke termen, maar in termen van gevoelens. Haar taalgebruik werd gevoed door haar eigen gevoelens en berustte op de conventies van de hoorspelen. Een steeds terugkerend onderwerp in haar toespraken, was de verheerlijking van Perón. Zo hielp ze mee aan zijn vergoddelijking. Tegen 1949 was de cultus van Perón geïnstitutionaliseerd, met Evita als priesteres.

Op 20 juli 1949 kwamen 6000 leden van de Partido Peronista samen in het Luna Park Stadion. Na een toespraak van Perón lieten de vrouwelijke afgevaardigden de mannen achter en gingen naar het Cervantes-theater, waar ze luisterden naar een lange redevoering van Evita. Evita sprak over de oprichting van een peronistische vrouwenpartij, waarvan zijzelf voorzitster zou zijn. Ze sprak fel over het onrecht dat vrouwen werd aangedaan, maar het belangrijkste punt van haar toespraak was het voorschrift van volledige en onvoorwaardelijke trouw aan Perón. “Onze beweging is theoretisch en ideologisch geïnspireerd door Peróns woorden…Een peronist te zijn, betekent voor een vrouw trouw te zijn en een blind vertrouwen in Perón te hebben.”[201]

De Vrouwenpartij was een daverend succes, het was Evita’s eerste specifieke politieke actie en een erkenning van haar macht.

Tot 1950 ging het peronisme naar een hoogtepunt, maar het jaar 1950 betekende een ommekeer. Er was een hoge inflatie, een handelstekort en Peróns economisch beleid stond op instorten.

Door de inflatie gingen de levensomstandigheden van de arbeiders achteruit, hun levensstandaard daalde naar een niveau onder dat van 1946. Er werd een aanzienlijke loonsverhoging geëist. De peronistische vakbondsleiders weigerden dit door te drukken. In januari 1951 vormden vakbondsleden van de Unión Ferroviaria, de vakbond van de spoorwegarbeiders, een clandestien comité en beslisten een landelijke staking te organiseren en het hele spoorwegnet stil te leggen.[202] De staking vormde een bedreiging voor de Argentijnse betalingsbalans. De actie werd aangemoedigd door de oppositie.

De spoorwegstaking kende en dramatisch einde toen Perón, na een decreet te hebben uitgevaardigd dat hem toestond in geval van nood de arbeiders het stakingsrecht te ontnemen, de minister van Vervoer afzette, honderden arbeiders liet arresteren en 2000 stakers schorste. Binnen een week was de staking gebroken en reden de treinen weer.

De drastische beëindiging van de staking leidde tot één van Peróns merkwaardigste fouten in zijn loopbaan: de sluiting van de krant La Prensa.

In 1949 zag La Prensa het aantal bladzijden tot de helft teruggebracht door ‘gebrek aan papier’. Deze krant was een exponent van de liberale opvattingen van de aristocratie. De verspreiding van de krant was kleinschalig, maar hij was internationaal bekend.

Uiteindelijk bracht Napoleón Sollazzo, vakbondsleider van de krantenverkopers, het blad een maand na de spoorwegstaking in 1951 de genadeslag toe, door te verklaren dat ‘die krant van het verraad’ niet meer verdeeld mocht worden. De eigenaar, Alberto Gainz Paz, ging in ballingschap en zijn krant werd genationaliseerd. De spoorwegstaking was de katalysator geweest. La Prensa was één van de weinige kranten die accuraat verslag uitbrachten over de staking.

Op 19 november 1951 verscheen de peronistische versie van La Prensa. De directeur was de secretaris van de CGT, José Espejo.

De ziekte die zich in Parijs manifesteerde, wordt erger en opeens stort Evita in, midden in een eucharistieviering. Ze wordt naar het ziekenhuis gebracht. Ondertussen zien we hoe een anti-peronistische opstand in de straten met geweld uiteengeslagen wordt. Ché is één van de rebellen. Hij verliest het bewustzijn, terzelfdertijd wordt Evita onder narcose gebracht. Beiden zitten in een droomtoestand waarin ze samen walsen. Ché spuit kritiek op Eva’s leven en politieke beslissingen, Eva verdedigt zich en toont haar harde kant.

Terwijl Perón haar naar huis brengt, overloopt Evita haar toekomst en verleden (in de vorm van flashbacks met beelden die we reeds zagen in de film).

Het is niet duidelijk van wanneer de eerste syptomen van Evita’s ziekte dateren. Het is moeilijk vast te stellen, aangezien Evita nooit een sterke gezondheid gehad heeft.

De algemeen aanvaarde en officiële datum van de ontdekking van haar kanker is januari 1950. Op 9 januari 1950 viel ze flauw tijdens een ceremonie voor de opening van een afdeling van de pro-peronistische vakbond van taxi-chauffeurs. Ze werd in allerijl naar het ziekenhuis gebracht. Op 12 januari voerde dokter Ivanissevich een blindedarmoperatie bij haar uit en stelde baarmoederkanker vast.

Toen hij dit vertelde aan Evita en een baarmoederverwijdering voorstelde, wilde Evita niet luisteren en werd ze woedend. Ze ontkende ziek te zijn en wilde niet dat de dokter haar aanraakte. [203]

Anderen zeggen dat de ziekte in 1947 al vastgesteld werd, toen Perón aan Ivanissevich vroeg of hij Evita wilde onderzoeken. Misschien na haar reis naar Europa? Het antwoord van Evita weten we al. Het verschil tussen deze versie en de officiële zit hem in de datum.

Andere versies brengen kleine wijzigingen aan in de voorgaande: Ivanissevich zou niet van plan geweest zijn haar te opereren, maar haar voor een rustkuur naar Zwitserland te sturen; Ivanissevich zou zijn diagnose aan Perón hebben verteld, maar omdat die te lafhartig was om er zelf met Evita over te praten, zou hij de arts hebben verzocht het haar zelf te vertellen, enzovoort.[204]

In de maanden na de operatie werkte ze harder dan ooit. Hoewel dat niet bewijst dat ze bewust bezig was met een race tegen de klok, beseffend dat ze zou sterven, blijkt daaruit wel dat ze niet langer goed voor zichzelf zorgde. Zelfs wanneer ze uitgeput was en duidelijk ziek, ging ze door met werken. Ze werkte tot diep in de nacht en at weinig.

Op aandringen van Perón, die onder druk van het leger staat, en wegens haar ziekte, trekt ze haar kandidatuur als vice-president in. In een laatste toespraak vanop het balkon van de Casa Rosada vertelt ze dit aan ‘haar descamisados’, die ontgoocheld zijn. Tijdens deze speech wordt het duidelijk hoe ziek ze is, Perón moet haar net niet ondersteunen.

Het neerleggen van de kandidatuur voor vice-president gebeurde niet in die ene toespraak.

Er waren reeds geruchten dat Evita zou opkomen voor vice-president samen met Perón bij de volgende presidentsverkiezingen. Om hun steun te betuigen aan Perón organiseerde de CGT een bijeenkomst die de Cabildo Abierto werd genoemd, naar de eerste spontane politieke vergadering van porteños op 25 mei 1810 om de Spaanse koloniale regering omver te werpen.

Deze bijeenkomst vond plaats op 22 augustus 1951 en was zorgvuldig gepland. Op de Avenida 9 de Julio werd een groot podium opgezet met twee twintig meter hoge portretten van Perón en Evita, verbonden door een ‘brug der liefde’ met daarop de tekst: “Perón –Eva Perón, la formula de la patria.”[205]

Aanvankelijk verscheen alleen Perón op het podium, Evita was niet aanwezig. Toen Perón op het podium stond, gebeurde er iets opmerkelijks. Het volk begon niet zijn naam te scanderen, maar riep om Evita. De secretaris-generaal van de CGT, José Espejo, begon aan zijn inleiding, maar werd overstemd door het geroep om Evita. Espejo hield op met spreken en vertelde de menigte dat “Evita’s bescheidenheid, haar grootste deugd, haar ervan weerhouden had op de bijeenkomst van de partij aanwezig te zijn”.[206] Toen verliet hij het podium en kwam terug met Evita. Ze begon een speech te geven, waarin ze niet sprak over de kandidatuur voor vice-president. In feite zat de speech vol dreigementen aan het adres van de aristocratie en vol heftige uitingen van liefde voor haar descamisados en Perón. Ze sloot af zonder een antwoord te geven op de vraag of ze zich stelde als vice-president. Daarna gaf Perón een toespraak, waarin hij zijn kandidatuur voor de presidentsverkiezingen aanvaardde. Maar het volk wou een antwoord horen van Evita en was onrustig. Wanneer Peróns toespraak afgelopen was, begon het volk uit volle borst weer ‘Evita Evita’ te scanderen. Espejo liep naar de microfoon en vroeg in naam van de verzamelde menigte aan Evita de kandidatuur te aanvaarden. Toen Evita antwoordde dat ze niet kon spreken, bracht hij de microfoon naar haar, zodat iedereen het kon horen, en zo begon een buitengewone wisselwerking: Evita tegenover een toegewijde massa die om haar riep.[207]

De massa bleef aandringen op de aanvaarding , het enige wat Evita die avond te horen gaf was een dubbelzinnig antwoord: “Compañeros , zoals generaal Perón heeft gezegd, zal ik doen wat het volk zegt.”

Dit was de laatste zin die ze uitsprak, hierna werd de bijeenkomst beëindigd. De mensen waren niet zeker of de kwestie betreffende Evita’s kandidatuur beslist was.

Negen dagen later was er een radio-uitzending waarin Evita het volk op de hoogte bracht van haar onherroepelijke en definitieve besluit om te bedanken voor de eer die haar was aangeboden. Ze zei dat haar besluit helemaal vrijwillig was en was voortgekomen uit de overtuiging dat ze niet de ene positie in de strijd voor een andere moest ruilen. Ze verwees naar 17 oktober als haar politieke geboorte en besloot: “Ik had toen niet en ik heb ook nu niet de minste ambitie voor mijzelf behalve deze: dat er, wanneer het schitterende hoofdstuk in de geschiedenis dat zeker aan Perón zal worden gewijd, geschreven is, over mij zal worden gezegd dat er een vrouw aan zijn zijde stond die haar leven wijdde aan de taak om de president de hoop en de noden van het volk onder de aandacht te brengen, en dat het volk deze vrouw liefhebbend “Evita” noemde. Dat is alles wat ik wil zijn.”[208]

Onder druk van Perón heeft Evita de kandidatuur niet aanvaard. Perón wist dat het leger negatief stond tegenover haar kandidatuur. De vice-president moet de president opvolgen bij diens dood, de officieren noch de regering wilden dat dit Evita zou zijn. Toen bekleedden vrouwen zelden hoge functies in het land. Evita had al veel macht in Argentinië, men mocht er niet aan denken haar macht te legaliseren door haar verkiesbaar te stellen als vice-president. Daarnaast had ze een slechte gezondheid. In 1950 hadden dokters ontdekt dat ze baarmoederkanker had. Of dit negatief was voor haar kandidatuur is niet zeker, maar Perón gebruikte dit wel om haar te overtuigen de kandidatuur af te wijzen, alhoewel het volk haar verkozen had als hun kandidaat.

De menigte bidt voor haar genezing en staat aan haar woning te wachten, maar niets helpt en op 26 juli 1952 sterft ze.

De film eindigt zoals hij begon, het volk brengt een laatste groet aan Eva Perón, hun heilige.

Na de Cabildo Abierdo van 22 augustus 1951 wordt Evita weer ziek, binnen een maand was het zelfs voor haar duidelijk hoe ernstig haar ziekte was.

Op 24 september stellen de dokters vast dat de baarmoederkanker in een ver gevorderd stadium is.

Op 28 september was er een (eerste) militaire opstand tegen het peronistisch bewind, onder leiding van generaal Benjamin Menéndez. Die werd algauw de kop ingedrukt, Perón had nog steeds veel aanhangers in het leger en de CGT steunde hem onvoorwaardelijk.

Perón sprak zijn volgelingen agressief toe vanop het balkon van de Casa Rosada. Evita’s afwezigheid werd opgemerkt en de voorlichtingsdienst was gedwongen haar ziekte openbaar te maken en sprak van een intense bloedarmoede.

Evita zelf werd aanvankelijk niet op de hoogte gebracht van de opstand, hoewel ze toch moest gemerkt hebben dat er iets aan de hand was. Die avond nam ze een radioboodschap op, die nationaal uitgezonden zou worden en waarin Evita haar descamisados bedankte om Perón ter hulp te komen op het Plaza de Mayo, ze vroeg hen voor haar gezondheid te bidden, niet in haar eigen belang, maar in het belang van Perón en henzelf.

Het gevaar dat Perón geleden had, hoe gering ook, versterkte haar voortdurende angst voor intriges en verraad. Daarom besliste ze, zonder Perón te raadplegen of hem op de hoogte te stellen, de arbeiders te bewapenen. Als het leger Perón niet wilde verdedigen, zou het volk dat moeten doen.

Ze bestelde 5.000 machinepistolen en 1.500 machinegeweren, die door de stichting zouden worden bekostigd. De wapens zouden opgeslagen worden in het arsenaal van de regering en onmiddellijk ter beschikking gesteld worden aan de leden van de CGT zodra het leger een volgende keer in opstand kwam.

Toen het volk hoorde hoe ziek Evita was, werden overal in het land missen voor haar opgedragen. De vreemdste verhalen worden verteld over de ‘offers’ die het volk bracht voor Evita’s gezondheid.

Veel verhalen doen de ronde. Van over het hele land gingen de mensen naar de basiliek van Lujan, het Argentijnse Lourdes, om te bidden tot de Heilige Maagd ‘por la salud de Evita’. Kreupelen wandelden vanuit afgelegen delen van Argentinië naar Lujan. In woningen en op straathoeken werden altaren opgericht met een beeld van Evita. De vakbonden organiseerden demonstraties.

Op 17 oktober 1951 wilde men eer bewijzen aan Evita, omdat ze afstand gedaan had van het vice-presidentschap. Zwaar onder de morfine verscheen ze op het balkon, maar ze kon geen woord spreken. Perón gaf een eerbetoon aan zijn vrouw, hij overliep haar hele carrière. Nog nooit had Perón in het openbaar zo uitvoerig over zijn vrouw gesproken.

Ondertussen naderden de presidentsverkiezingen. Hortensio Quijano stond voor de tweede keer naast Perón als vice-president op de lijst. De oppositie, verenigd in de Unión Cívica Radical, had twee sterke kandidaten gekozen, Ricardo Balbín en Arturo Frondizi als president en vice-president. De campagnes waren even agressief als de vorige, met politieoptredens en gewonden en doden.

Op 3 november werd Evita per ambulance naar de Policlínico Presidente Perón gevoerd. Er was geen officiiële mededeling, maar het nieuws ging van mond tot mond en algauw verzamelden 20.000 mensen zich in de straten rond het ziekenhuis. Een maand eerder had de Argentijnse ambassade in Washington de chirurg dr. George Pack benaderd. Hij werd nu in allerijl naar Buenos Aires geroepen. Hij voerde een hysterectomie uit. Pack had de uitzaaiing van de kanker kunnen stoppen en Evita was herstellende van de operatie.

Op 9 november, de laatste dag van de presidentiële campagne, nam de Argentijnse verkiezingsraad met steun van de oppositiepartijen een resolutie aan die het Evita mogelijk maakte vanuit haar bed te stemmen, wat ze deed op 11 november.

Wegens besmettingsgevaar mocht ze de armen niet meer ontvangen, maar ze bleef afgevaardigden van vakbonden ontvangen en peronistische vrouwen.

Perón won de verkiezingen met een grotere marge dan in 1946, de meeste van zijn nieuwe aanhang bestond uit vrouwelijke kiezers, de aanhang van Evita.

Tegen Kerstmis kon Evita al het bed uitkomen en in de tuinen van de residentie duizenden speeltjes en flessen uitdelen. In januari bracht ze een week door op het presidentiële jacht, maar in februari was de pijn er weer.

Haar openbare toespraken werden agressiever en apocalyptisch, misschien door de pijn of de medicijnen of eenvoudigweg omdat ze wist dat ze terminaal ziek was. In die laatste maanden zou ze veel ‘laatste woorden’ uitspreken. Op 1 mei 1952 was ze sterk genoeg om een toespraak te houden, waarin ze fel uithaalde naar de vijanden van Perón en hen bedreigde. “Ik vraag aan God om te voorkomen dat deze idioten tegen Perón in opstand komen. Want wee de dag dat ik zal afdalen met de arbeiders, met de vrouwen van het volk, met de descamisados…ik zal niets laten staan wat niet vóór Perón is.”[209]

Vier weken later spreekt ze op een vergadering voor peronistische gouverneurs. Ook hier gebruikt ze verwarde taal en uitte felle dreigementen: “zij die geloven in zachtaardigheid en liefde vergeten dat Christus zei: ‘ik ben naar de aarde gekomen om het vuur te brengen, zodat het beter kan branden.’ Hij heeft ons een voorbeeld gegeven van fanatisme, en om die reden moeten we tot onze dood fanatici zijn voor Perón.”[210] In haar ‘sterfbedmanuscript’ Mi Mensaje pleit ze ook voor het fanatisme. Alhoewel dit niet door Evita zelf geschreven is, maar door ghostwriters, verwoordt het boek toch haar ideeën.[211] (Net als haar biografie La Razón de mi Vida.)

Op 4 juni 1952 wordt Perón ingehuldigd voor zijn tweede presidentstermijn. Evita wilde daar absoluut bij zijn, ondanks de pijn en het koude weer. Daarom werd er een frame van gips en ijzerdraad gemaakt ter ondersteuning. Op die manier kon ze, in een bontjas die veel te groot voor haar was, achter in een open auto naast Perón plaatsnemen en vaag glimlachend de menigte toewuiven. Ze had een driedubbele dosis pijnstillers nodig.

In de laatste twee maanden van haar leven, begon Evita afscheid te nemen van degenen met wie ze had gewerkt en de personen die ze waardeerde. Ze ontving mensen aan haar bed en schonk veel weg als aandenken: sieraden, medailles met haar profiel,…

Op 18 juli rond drie uur ’s middags gleed ze in een coma, maar om middernacht werd ze weer wakker, zag haar familieleden en haar artsen rond haar bed staan en zei, “Wat is er met me gebeurd? Ik moet uit bed, als ik dat niet doe zal ik doodgaan.”[212]

Op zaterdagochtend 26 juli 1952 om 11 uur raakt ze in coma, en om drie uur ’s namiddags dient Padre Benítez haar de laatste sacramenten toe. Haar moeder, zusters en broers wachtten rond haar bed. Officieel luidt het dat Eva Perón stierf om 20 u 25. Het volk dat buiten stond te wachten barstte in tranen uit, toen het licht in haar kamer uitging.[213]

Zoals eerder beschreven in de eerste sequentie, was het land dertig dagen in rouw.

Nadat ze ‘begraven’ werd op 9 augustus, werd haar lichaam gebalsemd door de Spaanse dokter Pedro Ara. In juni 1953 was het lichaam klaar.

Na haar dood, waren er plannen gerezen om een monument te bouwen voor Evita. Zelf had ze in 1951 plannen gemaakt voor een Monument voor de Descamisados. Het moest het grootste monument ter wereld worden. Het Congres besliste dat dat monument Eva’s laatste rustplaats zou worden.[214] Het is echter nooit afgewerkt. Na Evita’s dood boette het peronisme aan aantrekkingskracht in. Ze werd in het gebouw van de CGT, in een soort kapel bewaard.

Het lijk zou drie jaar in het ministerie van Arbeid bewaard worden, tot op het moment dat Perón afgezet zal worden (16 september 1955). Daarna verdwijnt het lichaam voor 16 jaar, omdat de militairen bang waren dat het het middelpunt zou worden van een Perón –cultus. Na een lange reis, werd het lichaam uiteindelijk begraven op een kerkhof in Milaan. In 1971 wordt het terug aan Perón gegeven, die in ballingschap in Madrid verblijft. Wanneer Perón terugkeert naar Argentinië om voor een derde maal president te worden in 1972, wordt het lijk van Evita begraven op het Recolleta-kerkhof in Buenos Aires. [215]

Uit de verschillende versies die in de literatuur voorkomen over bepaalde delen van Evita’s leven, is vaak de meest romantische of dramatische gekozen om in de film te gebruiken.

Dat is onder andere het geval bij het verhaal over hoe ze in Buenos Aires geraakt is (als minnares met Magaldi). De film legt grote nadruk op het feit dat Magaldi Eva verleidde en als ‘one-night-stand’ aanzag. Eva komt in deze sequentie over als naïef (“Would I have done what I did, If I hadn't thought, if I hadn't known, we would stay together”) Maar ze is toch vastberaden om naar Buenos Aires te gaan, dat is duidelijk, niet alleen uit de tekst maar ook uit Eva’s mimiek en gebaren.

Bij de gebeurtenissen van oktober 1945, krijgt Evita een grote rol toebedeeld in de film. Ze wordt voorgesteld als de redster van Perón. Het lijkt alsof ze op haar eentje het volk mobiliseert om op straat te komen en Peróns vrijheid te eisen. In de literatuur wordt dit verteld, maar het wordt ook onmiddellijk weerlegd. De film heeft deze romantische versie gekozen en schept zo een beeld van een vastberaden, machtswellustige vrouw.

Ook bij het verhaal hoe ze Peróns minnares afdankt, haalt de meest romantische versie het. De minnares wordt door Evita zonder pardon buiten gegooid. Perón staat er bij en kijkt ernaar. In deze scène komt Evita als een harde, ambitieuze vrouw over, die haar bevoorrechte plaats naast Perón wil innemen.

Het begint al met de begrafenis van Evita. De rouwstoet en opbaring is een verdichting van wat werkelijk gebeurd is (en tevens een verkorting). Toen het lichaam naar het ministerie van Arbeid gebracht werd, was dit in een ambulance, zonder dat het volk daarvan afwist. In het ministerie kon het volk 14 dagen lang het lichaam groeten. Op 9 augustus werd het in een rouwstoet op een affuit naar het congresgebouw gebracht. Tenslotte werd het de 10^de augustus, weer in een rouwstoet op een affuit, naar het CGT-gebouw gebracht.

In de film brengt de rouwstoet het lichaam naar het congresgebouw,[216] waar het volk nog een laatste maal Evita kan bezoeken. Door de rouwperiode en de begrafenisstoet in één korte scène samen te ballen, wordt het rouweffect verhoogd. De kijker komt in het verhaal wanneer Evita dood is. Hij ziet de mensen rouwen en vraagt zich af wie ze juist was, daarna kan de film beginnen met haar levensverhaal te vertellen.

De vierde sequentie, waarin Eva werk zoekt en opklimt via haar relaties, is een verkorting van wat werkelijk gebeurd is. De jaren tussen 1935 en 1943 worden in enkele minuten (4min17sec) getoond. Hierbij wordt veel overgelaten.

Daarnaast wordt Evita’s carrière en de klim naar succes verkeerd voorgesteld. Zoals eerder gezegd heeft ze in het begin geen fotograaf ontmoet, waardoor ze in tijdschriften verscheen. Ze begon als actrice in bijrollen en werkte later voor de radio.

Een mooi voorbeeld van verdichting is het feit dat het in de film lijkt alsof Perón op het moment van de aardbeving aanwezig was in San Juan. We zien hem in een café, terwijl de aardbeving begint. Dit is enkel om de kijker duidelijk te maken dat er een aardbeving was. Nergens vinden wij terug dat Perón aanwezig was in San Juan, of zelfs maar in de buurt was, toen het dorp vernietigd werd.

De Europese reis van Evita is ingekort en enkel de belangrijkste landen (Frankrijk, Spanje en Italië) worden genoemd. Tijdens de betogingen in Italië worden tomaten geworpen naar de auto, dit gebeurde feitelijk in Zwitserland, maar aangezien Zwitserland niet vermeld wordt, is de gebeurtenis hierin verwerkt.

Ook de sequentie waarin Evita haar kandidatuur voor vice-president intrekt, is een verdichting en verkorting van wat werkelijk voorgevallen is. Maar daarnaast wordt de gebeurtenis uitgerokken. Want enkele minuten vóór Evita haar toespraak geeft op het balkon, zagen we in de film beelden van Eva en Perón op een podium. Dit is het podium dat beschreven wordt in de literatuur, van waarop Perón op 22 augustus 1951 zijn kandidatuur aanvaardde en Evita alle moeite had het volk te sussen.[217] De eigenlijke neerlegging van de kandidatuur gebeurde via een radio-uitzending en niet vanop het balkon van de Casa Rosada.

De scène waar ze met Magaldi naar een club trekt, en tango begint te dansen met verschillende mannen kan gezien worden als een insinuatie op wat verder in de film uitgewerkt wordt: dat Evita mannen gebruikt om carrière te maken. Uit deze beelden blijkt ook dat mannen zich aangetrokken voelen tot Evita, ze willen dolgraag met haar dansen. Nochtans is daar nergens in de literatuur echt sprake van. Evita was geen lelijk eendje, maar haar schoonheid overweldigde de mannen ook niet. Bij haar vertrek omschrijft Ortiz haar als mager, spichtig, slecht gekleed. Ze had geen volle borsten, geen heupen en geen kuiten. Haar enige troeven waren een transparante huid en levendige ogen. Haar schoonheid was nog niet tot wasdom gekomen.[218]

De ontmoeting tussen Eva en kolonel Imbert klopt helemaal niet met de werkelijkheid. Alhoewel er ook hier weer verschillende versies van bestaan, is het zeker dat Eva kolonel Imbert niet kende vóór de militaire coup van 4 juni 1943. De coup wordt ná de ontmoeting tussen Imbert en Eva verteld in de film. Shots over de coup worden trouwens afgewisseld met beelden van Eva op een filmset, vergezeld door Imbert. Zo wordt zelfs gesuggereerd dat ze Imberts protégee was tijdens de staatsgreep.

Het beeld van Evita tijdens de dagen tussen 9 en 17 oktober 1945 is helemaal verkeerd. In de film komt ze naar voor als de heldin en als op macht belust.

Het wordt al duidelijk in het begin wanneer ze zich verspreekt en zegt “we’ll – you’ll be handed power on a plate.”

Als Perón daarop twijfelend antwoordt dat ze even goed het land kunnen verlaten en een rustig en ongevaarlijk leven kunnen leiden in Paraguay, wijst Evita hem op het feit dat ze de vakbonden achter zich hebben.

Het publiek krijgt in deze sequentie een negatief beeld van Perón. Naast het feit dat hij altijd zeer oppervlakkig voorgesteld wordt, lijkt het hier alsof hij wilde opgeven en Evita hem overhaald heeft door te zetten. Uit de literatuur weten we dat ze beiden aanvankelijk wilden weggaan uit het woelige Buenos Aires.

Het lijkt ook alsof Eva Perón wijst op de macht van de vakbonden en de voordelen die ze kunnen hebben door de arbeiders gunstig te stemmen. Dit terwijl Eva nog geen benul had hoe politiek te voeren en Perón al sinds zijn benoeming op het Secretariaat van Arbeid en Sociale Zaken hiermee bezig was.

Na zijn arrestatie doet Eva alles om de massa arbeiders en de lagere klasse te mobiliseren. Ze geeft emotionele speeches op de radio, alhoewel in de literatuur duidelijk vermeld wordt dat ze ontslagen werd bij Radio Belgrano, toen Perón zijn ontslag uit de regering indiende. Ze loopt mee met de massa die betoogt voor Perón, ze spreekt hen toe vanop een podium, vanop een trap, door micro’s, begeleid door haar broer.

Ze bezoekt Perón in de gevangenis en pept hem op, want hij wil nog steeds het land verlaten. Door haar op dat moment hetzelfde te laten zeggen (zingen), als ze tegen Magaldi zovele jaren terug zei, toen ze Junín wilde verlaten, wordt er geïnsinueerd dat Eva altijd iedereen manipuleert om te krijgen wat ze wil, zelfs Perón.[219]

Bij zijn vrijlating, waar hij in burgerkleren verschijnt (Eva had eerder al aangekondigd in één van haar speeches dat hij ontslag genomen had uit het leger) geeft hij geen speech van op het balkon van de Casa Rosada. Eva staat aan zijn zijde wanneer hij buiten komt en het volk toont dat hij één van hen is, door zijn vest uit te trekken en zijn mouwen op te rollen, zo verwijzend naar de descamisados.

We krijgen de indruk dat Perón alles aan haar te danken heeft, zijn vrijlating, de steun van de arbeiders, zijn politieke ideeën.

De metaforen kunnen voorkomen in gehele scènes maar ook in enkele shots of in de tekst.

Dat laatste is het geval wanneer Ché kritiek geeft op Evita’s politieke leven bij haar begrafenis. Het Argentijnse volk was werkelijk verdrietig toen Eva Perón stierf. Daarnaast waren er anti-peronisten die opgelucht waren met de dood van Evita. De woorden die Ché uitspreekt staan voor de anti-peronistische visie op haar dood, de beelden tonen de treurende peronisten en evitisten.

Een andere metafoor in de tekst is wanneer Eva in Buenos Aires toekomt en enthousiast zingt: «Stand back, you oughta know whatcha gonna get in me. Just a little touch of star quality.». Deze zin staat voor Eva’s ambities die ze al had van kindsbeen af. Op school reciteerde ze altijd gedichten, ze deed mee aan schoolopvoeringen en op zaterdag ging ze naar de platenwinkel in de stad en droeg ze haar gedichten voor door de versterker van de zaak. Ze was al van jongsaf geïntrigeerd door filmsterren en beroemdheden. Haar lievelingsfilmster was Norma Shearer, een arm meisje uit Montreal dat naar Hollywood trok en beroemd werd. De reden voor haar vertrek naar Buenos Aires, is dat ze een beroemde actrice wilde worden en dit de enige plaats was waar dat mogelijk was. [220]

De vierde sequentie zit vol symboliek en insinuaties. Het publiek krijgt de indruk dat Evita een mannenverslindster was, die haar lichaam gebruikte om op te klimmen op de sociale ladder. Iedere volgende minnaar is net iets rijker en machtiger dan de vorige. De muziek helpt ook bij het opbouwen van dit beeld. Door steeds dezelfde strofen, met andere tekst, te gebruiken voor de afgedankte minnaars lijkt het alsof Eva haar relaties goed uitkiende. In de literatuur komt dit niet zo expliciet naar voor. De auteurs wijzen op het bestaan van die geruchten, maar ze zijn nooit bevestigd.

In de film wordt Evita blond nadat ze Imbert ontmoet heeft en vóór de coup van 1943. We hebben gezien dat Eva nog niet blond was toen ze Perón ontmoette. Het is voor haar rol in de film La cabalgata del circo in mei 1944 dat ze het haar blondeerde. Het blonde haar is een teken van overgang naar bekendheid en een luxueuzer leven voor Eva.

Het eerste wat Perón zegt in de film is een toespraak tijdens het gala van 22 januari 1944. Na zijn toespraak begint het publiek luid “Perón! Perón!” te scanderen terwijl ze hun rechtervuist de lucht insteken. Dat gebaar moet ons doen denken aan de nazi-groet van de Duitsers. In tegenstelling tot wat we in de film zien, had Perón het eerder over het lijden van de arbeiders. Zijn speech leverde hem applaus op, maar het zou toch nog een jaar duren, voor zijn naam door het volk gescandeerd zou worden.

De zevende sequentie, waarin de kritiek van de aristocratie en het leger op Evita geuit wordt, gaat niet echt dieper in op vragen, zoals bijvoorbeeld wáárom de hogere klassen Evita niet kunnen aanvaarden, of waarom het leger haar niet kan uitstaan.

Maar uit de tekst kan toch wat afgeleid worden. Zo worden de soldaten grove woorden in de mond gelegd, om te verwijzen naar de geruchten over Evita’s verleden. Er wordt niet veel nadruk gelegd op het feit dat Perón met Evita naar buiten kwam en dat ze op vergaderingen aanwezig was, maar er wordt des te meer nadruk gelegd op het gerucht dat ze een prostituee zou zijn. Het feit dat ze een actrice is, is al minderwaardig. Het enige dat de soldaten zeggen over Evita is dat ze een ‘machtsgeile hoer’ is, die Perón gebruikt om hogerop te raken. Terwijl ze dit zeggen zien we beelden van Eva en Juan die het volk ‘inpalmen’. Het zijn mooie beelden om weer te geven dat Perón zich geliefd maakte bij het volk, maar het is een verkeerde voorstelling van Eva. Op dat moment ging ze nog niet mee met Perón de straat op.

De dialoog tussen Eva en Ché, als reporter, toont aan dat Eva haar filmcarrière eindigde nadat ze Perón ontmoet had en meer energie in de politiek begon te steken.[221]

Tijdens de verkiezingscampagne zien we posters waarop: ¡Yanqui no! ¡Perón si! staat. Dit is een metafoor voor de leuze “Braden of Perón” die gebruikt werd tijdens die campagne. Aangezien de figuur van Braden niet verder uitgelegd wordt in de film, zou het publiek die leuze niet begrijpen.

De scène waarin Evita uit de St-Pietersbasiliek komt en iemand haar uitmaakt voor hoer is een insinuatie op haar mysterieuze verleden. Eigenlijk is deze anekdote afkomstig van een grap die onder anti-peronisten de ronde deed. Ortiz vertelt hetzelfde verhaal, de admiraal is bij haar echter een gepensioneerde generaal, en de gebeurtenis viel niet voor op de Europese reis.[222] Page vertelt een andere anekdote, die als bron voor de filmversie diende. Toen de wetgevende macht van de provincie Buenos Aires debatteerde over de vraag of de naam van de stad La Plata veranderd moest worden in Eva Perón, antwoordden de anti-peronisten: “waarom zoveel discussie tussen La Plata en Eva Perón? Waarom noemen ze de stad gewoon niet La Pluta?” (een woordspeling die La Plata combineert met puta, het spaanse woord voor prostituee.)[223]

In de literatuur zijn deze anekdotes ook insinuaties, nergens staat te lezen dat dit echt voorgevallen is.

De wals-sequentie is één lange metafoor voor Evita’s ziekte, voor de verwezenlijkingen in haar leven en de kritiek die deze verwezenlijkingen opwekten bij anti-peronisten.

Wanneer Evita en Ché buiten bewustzijn raken, ontmoeten ze elkaar in een droomwereld. Daar beginnen ze te walsen. Ondertussen levert Ché kritiek op Evita’s manier van werken. Zij verdedigt zich.

Zo geeft hij kritiek op het feit dat Evita haar vijanden, of de vijanden van Perón, vaak ten gronde richtte, door hun carrières te verpesten of ze te laten verdwijnen, meestal in ballingschap naar Urugauy.

Evita vraagt zich af hoe ze de spelregels van de politiek kan veranderen op haar eentje? Ze vraagt zich af wat Ché dan zou willen dat ze doet? (een eenvoudige verdediging)

Ché verwijt Evita ook dat ze nooit ver vooruit kijkt, wanneer ze iets doet.

Inderdaad, Evita heeft veel goeds gedaan voor de armen en minderbedeelden in Argentinië. Maar door haar welzijnsdaden keek ze niet naar de toekomst en verkwistte ze veel geld. Door teveel geld te steken in de Eva Perón Stichting, zou ze bijdragen aan de verslechtering van de economie later.

Maar Eva antwoordt dat ze niet geïnteresseerd is in de grote problemen van de wereld, zoals oorlog en vervuiling. Ze wil hier en nu de mensen helpen, de levensomstandigheden verbeteren.

De sequentie eindigt met “You must love me”. Er zit niet veel relevante informatie in dit lied, maar het toont dat Evita’s gezondheid achteruit gaat en het toont haar liefde voor Perón en de descamisados. Ook Perón wordt er emotioneel naar voor gebracht. De flashbacks die we zien, moeten ervoor zorgen dat we Evita’s gloriedagen niet vergeten.

Het is moeilijk om te overzien wat niet verteld wordt, omdat er zoveel geruchten en verschillende versies van gebeurtenissen weergegeven worden in de literatuur.

Bijvoorbeeld de geruchten over de nazistische sympathieën van de Peróns en de immigratie van Duitsers na de Tweede Wereldoorlog zijn moeilijk te verifiëren.

Ortiz schrijft in haar biografie dat Perón en Evita meewerkten aan de oprichting van een ‘Vierde Rijk’, en de schat van de nazi’s in handen kregen. Haar informatie lijkt echter niet altijd correct te zijn.[224] Recentelijk wordt er meer geschreven over de nazistische sympathieën van Perón en Evita. Of ze zo ver gingen om te denken aan een ‘Vierde Rijk’ is niet zeker, maar na de Tweede Wereldoorlog zijn er inderdaad veel nazisten naar Argentinië gevlucht.[225]

We kunnen niet vallen over elk detail dat niet weergegeven is in de film. Maar we zullen even stilstaan bij belangrijke feiten die niet of verkeerd in de film voorgesteld worden. Het gaat over gebeurtenissen die het beeld van Evita en haar rol in het peronisme veranderen.

Het is vooral de voorstelling van Perón en de politiek die hij voerde die verkeerdelijk weergegeven wordt.

Juan Perón wordt in de film zeer oppervlakkig voorgesteld. Het lijkt alsof hij nooit president geworden zou zijn zonder Evita, het lijkt alsof zij de touwtjes in handen had. Het is een feit dat het peronisme na Evita’s dood zijn aantrekkingskracht verloor. Drie jaar erna, in 1955, wordt Perón zelfs afgezet. Maar dit betekent niet dat Perón zonder Evita niet zo ver geraakt zou zijn. Voor hij haar ontmoette, was hij al op weg om een belangrijke politieke figuur te worden.

Eva zei in haar toespraken en haar autobiografie dat haar leidersrol en persoonlijkheid volledig geïdentificeerd werden met de leidersrol en persoon van haar man. In de film daarentegen lijkt het alsof zij alles regelt en de touwtjes in handen heeft.

Peróns politiek wordt nergens toegelicht: noch zijn economisch vijfjarenplan, noch zijn programma van sociale rechtvaardigheid. Er wordt zijdelings naar verwezen in de toespraken in de film, maar duidelijk wordt het niet.

Er wordt ook nergens gezegd dat Franco eigenlijk Perón uitgenodigd had, maar dat die het wijselijk achtte, wegens politieke redenen, niet te gaan.

Ook de coup van 1943 blijft vaag. De G.O.U. wordt even vermeld, er wordt geen antwoord gegeven op de vraag waarom deze groep een staatsgreep uitvoerde.

Hoewel de verkiezingscampagne een zekere correcte voorstelling biedt, wordt er niet gesproken over de bemoeienissen van de Verenigde Staten in de figuur van Spruille Braden en zijn ‘blue Book’. Nochtans heeft Braden met zijn rapport invloed gehad op de verkiezingen en in het algemeen op de politiek in Argentinië.

Zoals we eerder zagen is de reis naar Europa verdicht tot enkel de belangrijkste landen. Daarbij wordt gezwegen over Zwitserland. Nochtans was het bezoek aan dit land een bron van (al dan niet valse?) geruchten over geheime Zwitserse bankrekeningen van de Peróns. Dit gerucht voedde dan weer de theorie over de schat van de nazi’s die naar Argentinië gebracht zou zijn.

Daarnaast wordt het conflict met Groot-Brittannië ook niet verder uitgewerkt. Er wordt even vermeld dat ze ziek geworden was en niet naar Groot-Brittannië zou gaan, waarop Bramuglia antwoord: “It wasn’t on the schedule anyhow.” Een eenvoudige zin, die de complexe werkelijkheid verbergt.

De vraag die we ons hierbij kunnen stellen is of het wel nodig is om de politiek van Perón toe te lichten in een film over Eva Perón?

Tenslotte wordt er niets verteld over wat met Evita’s gebalsemde lichaam gebeurde nadat Perón afgezet werd. In de oorspronkelijke versie van de musical wordt er op het einde verwezen naar de oprichting van een monument en de verdwijning van het lichaam. De film eindigt gewoon met te zeggen dat haar lichaam gebalsemd werd.

Er is ook veel aandacht besteed aan de details in de film, zowel in de tekst als in het decor en de kostuums.

De spandoeken die tijdens de verschillende demonstraties te zien zijn, tonen Spaanse leuzes die meer uitleg geven over de specifieke betoging. De kleren die Madonna als Evita draagt, zijn bijna dezelfde als die van de echte Evita.

De decors en kostuums van de Europese reis zijn verzorgd. Zo is het beeld van Evita die aan de arm van de admiraal de Sint-Pietersbasiliek verlaat, bijna hetzelfde als de foto’s van de echte gebeurtenis, zelfs het ooglapje van de admiraal en de Zwitserse wachten met hellebaard en helm, vinden we terug.

Het is ook duidelijk dat Madonna filmbeelden gezien heeft van Evita, want wanneer ze een toespraak geeft is haar lichaamstaal dezelfde als die van Eva Perón. (gebaren met de armen, gespannen handen, een harde gezichtsuitdrukking).[226]

Daarnaast zitten er in de tekst ook details. Wanneer Evita bijvoorbeeld zingt “They want to adore me, so Christian Dior me”, is die zin niet alleen bijna letterlijk wat Evita zou gezegd hebben, maar het is ook zo dat ze inderdaad veel Dior-kleding droeg. De toespraken zijn de gebalde zinnen met de nadruk op Perón en zo was het ook in de echte toespraken.

Bij de eerste ontmoeting van Evita en Perón zegt hij tegen haar«I’m only a soldier, defending the country he loves». Perón heeft dit niet gezegd die avond maar het is toch een mooi voorbeeld om aan te tonen dat tekstschrijver Tim Rice wel degelijk onderzoek gevoerd heeft naar het leven van Eva en Juan Perón. Perón zei namelijk dikwijls «ik ben maar een eenvoudige soldaat, die de eer heeft de Argentijnse arbeidersmassa te mogen beschermen.» Evita zou later die zin herhalen: “ik ben maar een eenvoudige vrouw uit het volk, die de Argentijnse arbeiders haar liefde biedt.”

Het algemeen beeld dat het publiek krijgt van Evita, is grotendeels positief. De kritiek die op haar persoon en daden gegeven wordt, is aanwezig in de film, maar nooit expliciet. Het publiek moet goed op de details in de tekst letten, vooral wanneer Ché zingt, om negatief commentaar te horen. Door de muziek en de snelle montage is dit niet altijd even gemakkelijk.

Het publiek laat zich meeslepen door de deuntjes en de beelden. En zo wordt het moeilijk om een objectief beeld te krijgen.

[64] «But who is this Santa Evita? […] What kind of goddess has lived among us? […] We’re all going to see, and how, she did nothing for years!». Uit: “Oh, What a Circus”

[65] X, Eva Perón overleden, DS, 28.7.1952/1, PAVLOV-SHAPIRO Anya, Eva Perón. Fact vs. Fiction, internet, 1999. (http://cityhonors.buffalo.k12.ny.us)

[66] BARNES John, Evita, first lady: a biography of Eva Perón, New York: Grove Press, 1978, p 19.

[67] ORTIZ Alicia Dujovne, De Madonna van de armen: Eva Perón, Amsterdam: Vassallucci, 1997, p 21.

[68] Ibid., p 19.

[69] FRASER Nicolas en NAVARRO Marysa, Eva Perón, Amsterdam: Uitgeverij Prometheus, 1996, p 13

[70] BARNES John, op.cit.,p 164, FRASER Nicolas en NAVARRO Marysa; op.cit., p 213, ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., p 414.

[71] BARNES John, op.cit.,pp 163-164.

[72] ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., pp 40-42.

[73] MAIN Mary (María Flores), The woman with the whip: Eva Perón, New York, 1952.

[74] ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit.,p 42.

[75] MAIN Mary, op.cit., pp 27-28.

[76] BARNES John, op.cit.,p 22.

[77] FRASER Nicolas en NAVARRO Marysa, op.cit., pp 21-22.

[78] MARTINEZ Tomás Eloy, Santa Evita, (vertaald door Harriët Peteri), Amsterdam: Anthos, 1996, p 292.

[79] Ibid, p 294-304

[80] Dit komt natuurlijk omdat deze scènes gefilmd werden in Boedapest, aangezien Buenos Aires in 1996 te modern geworden was om te kunnen doorgaan voor een stad uit de eerste helft van de twintigste eeuw.

[81] ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., p 43.

[82] FRANK Waldo, América Hispana, New York, 1931, p 111. Geciteerd in: FRASER Nicholas en NAVARRO Marysa, op.cit., p23)

[83] FRASER Nicolas en NAVARRO Marysa, op.cit., pp 24-25.

[84] BARNES John, op.cit., p 23.

[85] FRASER Nicolas en NAVARRO Marysa, op.cit., p 23.

[86] Vertaling: mensen van de puerto (=haven)

[87] FRASER Nicolas en NAVARRO Marysa, op.cit., p33.

[88] BARNES John, loc.cit.

[89] ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., pp 44-45.

[90] Het chronologish overzicht staat in: PERON Eva, In mijn eigen woorden: Evita (vertaald door Saskia Otter), Naarden: Element, 1996, pp 129-135. Er wordt aangenomen dat dit correct is.

[91] ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., p 50.

[92] FRASER Nicolas en NAVARRO Marysa, op.cit., p 34.

[93] ORTIZ Alicia Dujovne, loc.cit., POSSE Abel, De passie volgens Eva, Amsterdam: Meulenhoff, 1994, p 125

[94] BARNES John, op.cit., p 25.

[95] FRASER Nicolas en NAVARRO Marysa, op.cit., p 37, ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., p 54.

[96] ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., p 55, BARNES John, op.cit., p 26, MAIN Mary, op.cit., p 35.

[97] FRASER Nicolas en NAVARRO Marysa, op.cit., p 38.

[98] MAIN Mary, op.cit., pp34-35.

[99] Artikel uit de Sunday Times Magazine, 11 juni 1978. Geciteerd in: FRASER Nicholas en NAVARRO Marysa, op.cit., p 38.

[100] BARNES John, op.cit., p 27, POSSE Abel, op.cit., p 126.

[101] MARTINEZ Tomás Eloy, Santa…, p 274.

[102] FRASER Nicolas en NAVARRO Marysa, op.cit., p 38.

[103] ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., p 57.

[104] FRASER Nicolas en NAVARRO Marysa, op.cit., pp 42-43.

[105] MAIN Mary, op.cit., p 40, BARNES John, op.cit., p 28

[106] ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., p 64

[107] FRASER Nicolas en NAVARRO Marysa, op.cit., pp 46-47.

[108] BARNES John, op.cit., p 29.

[109] ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., pp 65-67.

[110] Grupo de Oficiales Unidos (Groep der Verenigde Officieren), ook wel Grupo Obra de Unificaciòn (Groep ter Realisatie van de Eenheid) genoemd. Ut infra.

[111] 17 oktober 1945 is de ‘geboortedag’ van het peronisme. Ut infra.

[112] ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., p 75.

[113] FRASER Nicolas en NAVARRO Marysa, op.cit., p 46.

[114] ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., p 67.

[115] MARTINEZ Tomás Eloy, Santa…, pp 233-239.

[116] Uit: “The Lady’s got Potential”

[117] MAIN Mary, op.cit., p 52, ROUCQUIÉ Alain, Pouvoir militaire et société politique en république Argentine, Paris, 1978, p 275.

[118] Omdat er maar acht ministers mochten zijn in de Argentijnse regering en deze posten allemaal opgevuld waren, kon hij geen minister worden.

[119] ROUCQUIÉ Alain, op.cit., p 350.

[120] MAIN Mary, op.cit., pp 48-54, BARNES John, op.cit., pp 32-36, FRASER Nicolas en NAVARRO Marysa, op.cit, pp 43-60, ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., pp 71-74/104-108.

[121] MARTINEZ Tomás Eloy, The Perón novel (vertaald door Helen Lane), New York: Vintage Books, 1998, pp 99-100.

[122] Waar hij niet de opkomst van Mussolini meemaakt, zoals in de film gezegd wordt, aangezien Mussolini in de jaren 1920 aan de macht kwam. Maar hij observeert er wel, met stijgende sympathie, de fascistische politiek.

[123] ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., p 104.

[124] METZ Allan, “Reluctant partners: Juan Perón and the jews of Argentina, 1946-1955”, Judaism, XLI, 1992, 4, pp 378-395.

[125] Letterlijk zwartkopjes, aanduiding voor de Indianen.

[126] De informatie komt uit verschillende boeken: ALEXANDER Robert J, Juan Domingo Perón: a history, Boulder Col.: Westview Press, 1979, passim, PAGE Joseph, Perón: a biography, New York: Random House, 1983, passim, CRASWELLER Robert, Perón and the enigmas of Argentina, New York, 1987, passim, MARTINEZ Tomás Eloy, The Perón…, passim, MAIN Mary, op.cit., pp 44-54, FRASER Nicolas en NAVARRO Marysa, op.cit, pp 53-59, ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., pp 94-109.

[127] BARNES John, op.cit., pp 33-34.

[128] MAIN Mary, op.cit., pp 51-53.

[129] FRASER Nicolas en NAVARRO Marysa, op.cit., p 57.

[130] ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., p 74/p 108

[131] CRASWELLER Robert, op.cit., p 104.

[132] BARNES John, op.cit., pp 29-30.

[133] ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., p 115.

[134] MAIN Mary, op.cit., pp42-43.

[135] PERON Juan Domingo, Del poder al exilio, Buenos Aires, p 51.

[136] Id. Yo, Juan Domingo Perón, Barcelona, 1976, pp 51-54.

[137] FRASER Nicolas en NAVARRO Marysa, op.cit., pp 49-50.

[138] PERÓN Eva, La Razon de mi Vida, (vertaald: Evita: Eva Duarte Perón tells her own Story), Buenos Aires, 1952. in ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., p 83, zie ook: BARNESJohn, op.cit., p 31.

[140] ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., p 83.

[141] ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., pp 86-88.

[142] ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., p 88.

[143] MARTINEZ Tomás Eloy, Santa…, pp 180-183.

[144] PERON Eva, La razon…, MAIN Mary, op.cit., p 55, BARNES John, op.cit., p 31.

[145] MARTINEZ Tomás Eloy, Santa…, p 181.

[146] Ibid., p 180.

[147] Ibid., pp 182-183.

[148] BARNES John, op.cit., p 31.

[149] ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., p 89.

[150] MAIN Mary, op.cit., pp 56-57.

[151] BARNES John, op.cit., p 38.

[152] FRASER Nicolas en NAVARRO Marysa, op.cit., p 51/p 59.

[153] ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., p 89/p 93.

[154] Voorwoord van Joseph Page in: PERON Eva, In mijn eigen…, p14.

[155] Perón zou later beweren dat hij Evita had uitgezocht en haar bewust en zorgvuldig had opgeleid om zijn ideeën over te nemen en ‘een tweede ik te creëren’. PERÓN Juan, Yo, Juan….., p 54.

[156] Op 25 mei valt het grootste patriottische feest van Argentinië (samen met 9 juli), waarop de bevrijding van de voormalige Spaanse kolonies wordt gevierd.

[157] FRASER Nicolas en NAVARRO Marysa, op.cit., pp 61-62, ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., pp 123-125.

[158] “There’s no risk, there’s no call for any action at all, when you have unions on your side.” Uit: Dice are Rolling

[159] FRASER Nicolas en NAVARRO Marysa, op.cit., p 70.

[160] ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., pp 132-147.

[161] De staat van beleg was ingevoerd na de revolutie van 4 juni 1943 en opgeheven door president Farrell in april 1945.

[162] CRASWELLER Robert, op.cit., p 159, BARNES John, op.cit., p 45, ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., p 157.

[163] LUNA Felix, El 45. Crónica de un año decisivo, Buenos Aires: Editorial Sudamericana, 1971. Geciteerd in: FRASER Nicholas en NAVARRO Marysa, op.cit., p76.

[164] De aanwezigen waren Domingo Mercante, medewerker op het Secretariaat van Arbeid, Roberto Petinato, ambtenaar van de propaganda-afdeling, en Rodolfo Freude, vroege peronist wiens vader een nazi was

[165] MAIN Mary, op.cit., pp pp 72-79.

[166] BARNES John, op.cit., pp 43-55.

[167] FRASER Nicolas en NAVARRO Marysa, op.cit., pp 80-93; ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., pp 167-185.

[168] Perón had afgesproken met zijn dokter, Angel Mazza, dat deze zou zeggen dat hij ziek was; zodat hij terug kon keren naar Buenos Aires.

[169] Zie bijlage 4

[170] FRASER Nicolas en NAVARRO Marysa, op.cit., p 83.

[171] CRASWELLER Robert, op.cit., p 167.

[172] DE GALVEZ Delfina Bunge in El Pueblo, 25 oktober 1945. Geciteerd in FRASER Nicolas en NAVARRO Marysa, op.cit., p 88.

[173] “How annoying that they have to fight elections for their cause, inconvenient, having to get a majority. If normal methods of persuasion, fail to bring them applaus, there are other ways of establishing authority.”

[174] ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., 19.

[175] ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., pp 187-191.

[176] MAIN Mary, op.cit., p 81.

[177] BARNES John, op.cit., pp 56-59.

[178] FRASER Nicholas en NAVARRO Marysa, op.cit., pp 94-97.

[179] FRASER Nicholas en NAVARRO Marysa, op.cit., p 100.

[180] CRASWELLER Robert, op.cit., p 181, FRASER Nicholas en NAVARRO Marysa, op.cit., p 100. Volgens Main en Barnes behaalde Perón 55% (MAIN Mary, op.cit., p 93, BARNES John, op.cit., p 66), volgens Ortiz 56% ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., p 202.

[181] Perón had het secretariaat van Arbeid en Sociale Zaken tot ministerie verheven.

[182] Newsweek, 19 augustus 1946. Geciteerd in: FRASER Nicholas en NAVARRO Marysa, op.cit., p 111.

[183] FRASER Nicholas en NAVARRO Marysa, op.cit., p 109.

[184] Argentinië was in 1947 niet meer –en nog niet- in crisis. Het land had zich met de oorlog verrijkt, het behoorde tot één van de welvarendste landen van de wereld. Europa had haar grondstoffen hard nodig.

[185] Chronologisch overzicht in PERON Eva, In mijn eigen…., p 132, aangevuld met krantenberichten.De Standaard, 2.07.1947/3, 16.07.1947/3, 23.07.1947/3, 24.07.1947/3, 30.07.1947/5, 6.08.1947/3, 7.08.1947/3, 8.08.1947/3. De Volksgazet: 25.07.1947/5, 6.08.1947/3, 8.08.1947/5. Het Laatste Nieuws: 3.07.197/3, 25.07.1947/3, 22.07.1947/5, 9.08.1947/5.

[186] Onder andere X, “Franco noemt Mevr. Perón het hart van Argentinië” , DS, 10.07.1947/3

[187] Juan de Borbón zat in ballingschap in Portugal en verzette zich van daaruit tegen Franco’s dictatuur in Spanje, Na Franco’s dood werd zijn zoon, Juan Carlos, koning van Spanje.

[188] X, “Frans-Argentijns handelsverdrag te Parijs ondertekend”,VG, 25.07.1947/5.

[189] TAYLOR Julie, Eva Perón: the myths of a woman, Chicago: University of Chicago Press, 1979 p 45, X, “Mevrouw Perón door tomaat bekogeld”, DS, 6.08.1947/3, X, “Mevrouw Perón te Luzern met stenen bekogeld”, DS, 7.08.1947/3,

[190] Meer uitleg in de volgende sequentie

[191] FOSS Clive, «Selling a dictatorship: Propaganda and the Peróns», History Today (GB), L, 2000, 3, p 9.

[192] Meer hierover in de volgende sequentie.

[193] FOSS Clive, art.cit., pp 11-12.

[194] FRASER Nicholas en NAVARRO Marysa, op.cit., p 148.

[195] MAIN Mary, op.cit., pp 97-98

[196] FRASER Nicholas en NAVARRO Marysa, op.cit., p 151.

[197] Zie bijlage 5.

[198] FRASER Nicholas en NAVARRO Marysa, op.cit., p 157.

[199] De cijfers zijn gebaseerd op het accountantsverslag van 1955, zoals neergeschreven in FRASER Nicholas en NAVARRO Marysa, op.cit., pp 152-170.

[200] BLANKSTEN George, Perón’s Argentina, Chicago: Chicago University Press, 1953, p 118, MAIN Mary, op.cit., p 148, ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., p 316.

[201] Discurso de Eva Perón en el acto inaugural de la primera asamblea nacional del Moviemento Perónista Femenino, Buenos Aires, 26 juli 1949. Geciteerd in FRASER Nicholas en NAVARRO Marysa, op.cit., p 140.

[202] Voor een verslag van de spoorwegstaking zie: BAILEY Samuel L., Nationalism and politics in Argentina¸New Brunswick, 1967, pp 130-135.

[203] FRASER Nicholas en NAVARRO Marysa, op.cit., p 172.

[204] ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., pp 376-378.

[205] CRASWELLER Robert, op.cit., p 239, MAIN Mary, op.cit., pp 254-257, FRASER Nicholas en NAVARRO Marysa, op.cit., p 184.

[206] FRASER Nicholas en NAVARRO Marysa, op.cit., p 185, MARTINEZ Tomás Eloy, Santa…, p 95.

[207] Een transcript van dit gesprek zit in bijlage 6.

[208] MAIN Mary, op.cit., pp 258-259, TAYLOR Julie, op.cit., p 61, FRASER Nicholas en NAVARRO Marysa, op.cit., p 188, ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., p 393.

[209] FRASER Nicholas en NAVARRO Marysa, op.cit., p 199.

[210] Ibid, loc.cit.

[211] PERON Eva, In mijn eigen…, passim.

[212] FRASER Nicholas en NAVARRO Marysa, op.cit., p 207, ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., p 408.

[213] BARNES John, op.cit., p 159. X, “Eva Perón overleden”, DS, 28.07.1952/1 (U.P.)

[214] X, “Evita blijft leven”, DS, 30.07.1952/6, MAIN Mary, op.cit., 274, BARNES John, op.cit., p 167, FRASER Nicholas en NAVARRO Marysa, op.cit., p 215,

[215] Voor een beschrijving van wat na 1955 in Argentinië gebeurde en de rol van Perón, zie: MAIN Mary, op.cit., BARNES John, op.cit., p 167-185pp 276-285, FRASER Nicholas en NAVARRO Marysa, op.cit., pp 224-243, ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., pp 419-454. Voor een beschrijving van de weg die het lichaam van Evita afgelegd heeft, na haar dood, zie:MARTINEZ Tomás Eloy, Santa….

[216] Beelden tonen verschillende gelijkenissen tussen het echte congresgebouw en het gebouw waar, in de film, het lichaam binnengedragen wordt. (zie vergelijking foto’s in DE ELIA Tomás, QUIEROZ Juan Pablo, Evita. An Intimate Portrait of Eva Perón, London, Thames and Hudson Ltd, 1997, p 83.en filmbeelden)

[217] De literatuur beschrijft hetzelfde als we in de film zien: een groot podium opgezet met twee twintig meter hoge portretten van Perón en Evita, verbonden door een ‘brug der liefde’ met daarop de tekst: “Perón –Eva Perón, la formula de la patria. Ut supra.

[218] ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., p 41.

[219] Tegen Magaldi zegt ze: “Would I have done what I did, If I hadn't thought, if I hadn’t known, we would stay together.”, tegen Perón: “Would I have done, what I did, if I hadn’t known, we would take the country.”

[220] FRASER Nicholas en NAVARRO Marysa, op.cit., pp 20-21, ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., pp 34-35.

[221] Eva: “acting is limiting, the lines not mine. That’s no help for the Argentine.”

Journalist (Ché): “Can we assume then that you’ll quit? Is this because of your involvement with Colonel Perón?”

[222] ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit., p 228.

[223] PAGE in PERON eva p12

[224] ORTIZ Alicia Dujovne, op.cit.,pp 132-147. Ortiz schrijft dat Martin Bormann één van de nazi’s was die onderdak vond in Argentinië. In de jaren zeventig is Bormanns lijk echter ontdekt (en geïdentificeerd) in Berlijn.

[225] Onder andere: NEWTON Ronald, The “Nazi” Menace in Argentina, 1931-1947, Stanford, CA: Stanford University Press, 1992, FALCOFF Mark, “Peron’s nazi ties”, Time Magazine, CLII, 1998, 19, pp 20-24, GOÑI Uki, Perón y los alemanes, Editorial Sudamericana: Buenos Aires, 1997. (uittreksels vertaald in het Engels op http://ukinet.com/peron/english/index.html), Evita, der Schweizer Reise (Frank Garbely, 1998, docu ARTE).

[226] Evita, the story of Eva Perón (Rick Beeman, 1997, docu), zie bijlage 7