PRAENOTANDA

Voor bibliografische verwijzingen is het Harvard-systeem gebruikt: vermelding van de naam van de auteur en het jaar van de bedoelde publicatie tussen haakjes. In geval van herdruk wordt het jaartal van de eerste druk van de gebruikte editie vermeld. In de algemene bibliografie wordt de volledige titel opgegeven. De opgenomen bibliografie is selectief, niet exhaustief. Alle cijfers slaan op paginaverwijzingen, tenzij expliciet anders vermeld, en worden niet voorafgegaan door p. of  pag.

Verwijzingen naar encyclopedische werken gebeuren s.v. (sub voce) van het desbetreffende artikel. Kolom- en paginaverwijzingen worden niet gegeven indien het artikel slechts één pagina beslaat. Voor RE worden alleen volumes vermeld indien het artikel in een van de supplementen staat.

Tenzij anders aangegeven zijn alle citaten van antieke auteurs gekopiëerd van de  CD-ROM  Thesaurus Linguae Graecae en Thesaurus Linguae Latinae (PHI # 5), beiden uitgegeven door The Packard Humanities Institute, Los Altos (CA, USA), 1991.

Afkortingen zijn of zelfverklarend of:

- voor veelgeciteerde werken en corpora: zie de lijst.met afkortingen in de
            bibliografie;

            - periodieken en verzamelwerken: zoals in L' Année Philologique;
            - antieke auteurs en werken: zelfverklarend of zoals in Oxford Classical Dictionnary.

Voorbeelden voor opgave van jaartallen:

            125a = 125a(nte Christum natum); 

            57p = 57p(ost Christum);

van eeuwen:

IIIA(nte Christum natum);
IIP(ost Christum)

 

Alle lezingen berusten op de tekst van CIL I², tenzij anders vermeld.

Een kritisch apparaat wordt weergegeven indien (1) een andere of recente lezing voorhanden is van een of meerdere auteurs die hun tekst hebben samengesteld op basis van een autopsie en indien deze lezing belangrijke varianten vertoont; (2) indien de lezing van CIL uitsluitend teruggaat op oudere publicaties of mss. en zelf een kritisch apparaat opgeeft én indien twijfel bestaat over de juiste lezing (dus geen voorstellen tot correcties of aanvullingen); (3) in bepaalde gevallen om de verschillende voorstellen tot aanvulling van lacunes weer te geven. Het is niet de bedoeling het poëtisch talent en de conjecturale vaardigheid van de moderne editoren weer te geven, in de eerste plaats geldt hier de graad van waarschijnlijkheid als criterium, in de tweede plaats kan een aanvulling interessant genoeg zijn om er op in te gaan.

Ik er voor gekozen om enkele fragmentarische passages, die niet met zekerheid konden aangevuld worden, ook als fragmenten te vertalen. Deze aanpak leek me gerechtvaardigd omdat het een neutrale kijk toelaat op wat er werkelijk nog van de inscriptie rest. Eventuele aanvullingen worden dan exempla gratia in de bespreking gegeven, samen met hun vertaling. Het is soms ook interessant de fragmenten te vergelijken met de aanvullingen en te zien wat sommige editoren van een verhakkelde tekst proberen te maken. (Het summum daarvan vinden we terug in de Tuditanus-inscriptie)

Tekstkritische Tekens

Voor de tekstkritische tekens geldt in de eerste plaats het oude Leidse systeem uit 1931. Opmerking: de punt onder een letter (om aan te geven dat de letter beschadigd is en een andere interpretatie mogelijk is) wordt soms weergegeven door twee of drie punten. Dit heeft een typografische oorzaak. (Word-versie; de htm-versie kan afwijken in de weergave van sommige tekens)

[ abc ]                        Aanvullingen voor verdwenen letters.

[…]                             Lacune van drie letters.

[---]                            Lacune van onbekende omvang.

( abc )                        Uitwerking van afkortingen of weglatingen op de steen.

De afkortingen van de filiatie en de libertinatie (f. en l.) worden niet uitgewerkt, net zomin als de afkortingen van de 18 veelgebruikte praenomina, tenzij verwarring of discussie mogelijk is (zie p. 20).

{ abc }                       Letters staan op de steen, maar moeten mijns inziens worden weggelaten.

‹ abc ›                        Verbetering of aanvulling voor een fout van de steenkapper.

abc                              Letters zijn beschadigd en een andere interpretatie is mogelijk. (zie opmerking hierboven)

[[ abc]]                        Rasura, maar kon nog gereconstrueerd worden.

Naast deze tekenset heb ik het nuttig geoordeeld om ook nog volgende tekens te gebruiken:

abc                             Letters zijn niet meer leesbaar op de steen, maar bekend uit de oudere corpora of mss. CIL geldt als een modern corpus en inscripties die door een van de CIL editoren zijn gezien, maar later (in de addenda of in secundaire literatuur) spoorloos blijken worden dus NIET onderlijnd.

   |                               Regeleinde op de steen.

   ||                             Grotere tussenruimte dan normaal, regels lopen verder op een andere steen, fragment etc; regels lopen verder om de hoek.

   /                              Verseinde. Dit teken zal slechts gebruikt worden als verwarring mogelijk is: normaal wordt voor elk vers een nieuwe regel begonnen. Indien eenzelfde  vers meer dan een regel in beslag neemt, springt de tweede regel rechts in.

De metrische delen (of als metrisch of poëtisch bedoelde delen) van een inscriptie zijn in het groen weergegeven, de niet-metrische delen staan in standaarddruk. Eventuele andere tekstkritische bijzonderheden worden verklaard in het kritisch apparaat of in de commentaar.

In de vertaling worden ontbrekende delen weergegeven door … Woorden die niet in de Latijnse tekst staan, maar in de vertaling gebruikt zijn om de leesbaarheid in het Nederlands te vergroten, staan tussen ronde haakjes.

Foutieve of onesthetische woordafbreking ligt aan de tekstverwerker.