Hoe een tanende wereldmacht moeizaam EU-lidstaat werd/wordt. Een analyse van de commentaren in drie voorname Britse kranten op de Europese integratie tussen 1950 en 1997. (Philip Maelfait)
| home | lijst scripties | inhoud | vorige | volgende |
Voor deze gebeurtenis werden de drie kranten bekeken voor de hele maand januari.
Een eerste artikel van The Times dat we hier vermelden, dateert van 7 januari. Het is een klein berichtje op de vierde pagina dat zegt dat er een laatste bijeenkomst zal zijn tussen Groot-Brittannië en de Zes om ‘de laatste eindjes vast te knopen’, om de laatste discussiepunten op te lossen[360].
Ook The Guardian heeft het over deze bijeenkomst op 7 januari. Ze deelt haar lezers mee dat (de vertegenwoordigers van) Groot-Brittannië en de Zes tot vroeg in de morgen vergaderd hebben om al de overblijvende problemen die een toetreding (van Groot-Brittannië) nog in de weg zouden kunnen staan, weg te werken[361]. De krant beschouwt deze fase van de onderhandelingen als een laatste opruimbeurt, zoals blijkt uit de titel van het artikel: “Britain and Six tidy up”.
Op 10 januari stelt The Guardian in een opiniestuk de vraag of Europa nog beter kan (dan nu). Dit blijkt uit de titel, “Can Europe do any better?”. In het artikel wordt de EEG een ‘bureaucratische nachtmerrie’ genoemd, overkoepeld door een onzekere Raad van Ministers. Maar zelfs nu al zou dat materiële voordelen opleveren voor de zes lidstaten. Een uitbreiding tot tien leden kan mogelijk helpen om de bureaucratie te hervormen en de Gemeenschap nieuw leven in te blazen[362]. Op het eind van het artikel geeft The Guardian aan dat ze niet gelooft in de mogelijkheid van revolutionaire omwentelingen binnen de Europese structuur. Er zal een grote mate van geduld nodig zijn. Ze stelt dat veranderingen er alleen door overleg en geleidelijk aan zullen kunnen komen[363].
De volgende dagen verschijnen in The Times tal van berichten in de marge van de voor 22 januari geplande officiële ondertekening van het toetredingsverdrag. Zo wordt op 12 januari de hoop uitgedrukt voor een snelle afhandeling van het aanvaarden van de Europese regelgeving door het Britse Parlement[364]. Ook wordt op 14 januari gemeld dat de Britse parlementsleden een Engelstalige versie hebben ontvangen van de Europese regels[365].
Niet zo positief nieuws vinden we in The Guardian van 15 januari, in een artikel met de titel, “British negotiations will continue”; de onderhandelingen gaan dus verder. Deze titel was waarschijnlijk lange tijd als een positieve boodschap beschouwd geworden maar nu de Britten zo dicht bij het einde zijn, willen ze die onderhandelingen nu eens eindelijk definitief afronden. In het artikel klinkt het ongeduldig dat de gesprekken nu tóch tot volgende week zullen aanslepen. En dat ze, na twee nachten van discussie nu nog niet tot een akkoord gekomen zijn over een aantal punten uit het toetredingsakkoord[366].
Maar op 18 januari is er dan in The Guardian de verlossende kop: “Britain completes EEC deal”, de deal is gesloten en de onderhandelingen zijn voorbij. In het artikel wordt gezegd dat Groot-Brittannië ‘eerder deze dag’ de toetredingsonderhandelingen voltooid heeft en dat dit onmiddellijk gevierd werd met champagne. De laatste puntjes van het toetredingsverdrag zouden nu kunnen worden uitgeklaard om klaar te zijn voor de ondertekening op ‘zaterdag’[367].
The Times komt een dag later, op 19 januari met het bericht dat alle besprekingen in Brussel afgerond zijn. Dit staat te lezen in een artikel met de titel, “Clean-up in Brussels of all entry talks”. Het luidt in het artikel zelf dat ‘na het triomfantelijke afsluiten van de Britse onderhandelingen eerder vandaag’, het helemaal niet moeilijk bleek voor de Ieren en de Noren om, na de middag, hun laatste moeilijkheden uit de weg te ruimen[368].
Een paar dagen later, op 21 januari, is er in The Guardian het nieuws van een stemming die, op vraag van de Labour-oppositie, gehouden werd in het Britse Lagerhuis. Labour wilde een uitstel van de ondertekening nadat de Britse parlementsleden de kans zouden hebben gekregen om het verdrag te bestuderen en te evalueren. Het voorstel werd echter met een nipte meerderheid van 21 afgewezen en er zal dus geen uitstel komen. Volgens The Guardian is het ‘harnas’ van Heath licht gedeukt maar zeker niet vernietigd en kan hij dus met een gerust gemoed naar Brussel vertrekken voor de ondertekening van het Europese toetredingsverdrag op zaterdag[369].
Op de dag van de ondertekening van het toetredingsakkoord zelf, op 22 januari dus, verschijnt er in The Times een bijzonder lang maar interessant opiniestuk. De ondertekening (van het toetredingsakkoord) wordt een persoonlijk succes voor de Britse premier Heath genoemd en een belangrijke gebeurtenis in de geschiedenis van zowel Groot-Brittannië als van Europa[370]. Dan stelt de krant de vraag hoe de Europese Gemeenschap er in de toekomst moet gaan uitzien: moet het een losse vereniging van staten zijn, vooral op economische doelstellingen gericht, of een nieuwe natie, die een plaats zal innemen naast de andere grote wereldmachten? Volgens de krant is de keuze tussen deze twee mogelijkheden niet alleen afhankelijk van argumentatie en discussie maar vooral van de wijze waarop de gebeurtenissen verder verlopen en het effect dat die hebben op de mensen van Europa[371]. De krant benadrukt het belang van de reacties van de gewone bevolking op de grote politieke beslissingen. Ze voegt er even later wel aan toe dat het waarschijnlijk is dat de economische en politieke krachten die de integratie gestart hebben, nog verder zullen doorwerken[372]. The Times pleit voor meer centralisatie en op economisch vlak haalt ze daarbij het ‘wenselijk objectief’ van een gemeenschappelijke munt aan, met het oog op het stimuleren van een stabiele groei in heel de Gemeenschap. De krant gaat verder met te zeggen dat een gemeenschappelijke munt eerlijkheidshalve ook een gemeenschappelijke Europese economische politiek vereist omdat er anders een ongelijke ontwikkeling zou zijn in de verschillende lidstaten of regio’s in die staten[373]. Het is toch opvallend dat uitgerekend een Britse krant de kwestie van een gemeenschappelijke munt al in 1972 aanhaalt, en er zich bovendien voorstander van toont. Iets verder worden dan de, volgens The Times, belangrijkste beleidsdomeinen waarop Europa hechter zou moeten samenwerken, omdat essentiële Europese belangen erbij zouden zijn betrokken, opgesomd[374]. Onder andere de relaties met de Verenigde Staten worden hierbij vermeld. Volgens The Times is het noodzakelijk vriendschappelijke banden te onderhouden met Amerika omdat het de enige manier is om een nucleair evenwicht te bewaren met de Sovjet-Unie. Anderzijds zou er wel moeten naar gestreefd worden de Europese onafhankelijkheid ten opzichte van de Verenigde Staten te versterken in plaats van deze te verzwakken[375]. Deze laatste opmerking staat toch wel in tegenstelling met de overtuiging van de Gaulle dat de Britten er alles aan zouden doen om Europa dichter bij de Verenigde Staten te laten aanleunen. Een ander van deze beleidsdomeinen wordt herkend in de relaties met de Sovjet-Unie. The Times is van mening dat het enerzijds belangrijk is om de vrije landen van West-Europa van Russische invloed te vrijwaren en hun onafhankelijkheid te beschermen. Maar anderzijds pleit de krant ook voor een verbetering van de relaties tussen West-Europa en de communistische landen van Oost-Europa, met inbegrip van de Sovjet-Unie, op economisch en diplomatiek vlak[376]. Op het vlak van defensie pleit The Times ook voor een gemeenschappelijk beleid. De krant zegt dat Groot-Brittannië en Frankrijk over voldoende kernwapens beschikken om als een effectief afschrikkingsmiddel te dienen en spreekt zich uit voor het behouden van ten minste dit niveau van nucleaire capaciteit. Anderzijds mag Europa er niet naar streven om de nucleaire technologie van de Verenigde Staten en van de Sovjet-Unie te proberen evenaren[377]. Op het politieke vlak voorspelt de krant een blijvende dominantie van de Raad van Ministers, met de Commissie als een louter adviserend orgaan. Ook het Parlement zou zo relatief machteloos blijven[378]. Volgens The Times is de enige mogelijkheid om vooruitgang te bewerkstelligen, voortbouwen op de Raad, omdat Frankrijk, en in mindere mate ook Groot-Brittannië, overtuigd zijn van het nut van een confederaal Europa. In de toekomst zou het Europees Parlement dan wel meer bevoegdheden en middelen moeten krijgen en zelfs rechtstreeks verkozen worden[379]. Die rechtstreekse verkiezingen zouden , volgens de krant, kunnen bijdragen tot de creatie van een Europees eenheidsgevoel bij de bevolking[380].
Dit opiniestuk werd uitvoerig behandeld omdat er heel duidelijk een aantal standpunten van The Times naar voor gebracht wordt en dit over de meest diverse domeinen. Bovendien zijn de ideeën vaak vrij revolutionair, zeker voor die tijd; denken we maar aan het opperen van de mogelijkheid van een gemeenschappelijke munt of van een gemeenschappelijk defensiebeleid, zaken die ook nu nog (in 2001) brandend actueel zijn.
The Guardian komt op 22 januari met een artikel met de titel “A historic, if not so glamorous day for Market”. In de titel heeft men het over een historische dag voor de Gemeenschap maar in het artikel kijkt men al iets verder. Er wordt gezegd dat de Britse regering een moeilijk jaar te wachten staat waarin ze de 42 delen van Gemeenschapswetten, -verdragen en -regels door het Parlement moet zien goedgekeurd krijgen. Er wordt wel aan toegevoegd dat de andere nieuwe lidstaten, Ierland, Denemarken en Noorwegen nog geconfronteerd zullen worden met referenda, wat de implicatie in zich draagt dat het een goede zaak is voor de regering dat Groot-Brittannië hieraan ontsnapt[381].
Uiteraard bekeken we voor deze periode ook de Daily Mail. De selectie werd beperkt gehouden aangezien er weinig interessante artikels werden gevonden.
Op 22 januari is er wel een interessant opiniestuk, met als titel: “Not with bang, but with quiet hope”. De titel verwijst naar het discrete karakter van de ceremonie, die niet echt feestelijk was. De krant verwijst naar het feit dat er geen kanongedruis en geen fanfare waren bij het Egmontpaleis (waar de ondertekening plaatsvond), alleen vlaggen, die dan nog niet eens wapperden. Ook wordt het incident aangehaald waarbij een jonge vrouw een inktpot over de Britse premier Heath gooit[382]. De vrouw wordt in het artikel met naam genoemd (Marie Louise Kuriatowski) en ook in de volgende dagen zal de Daily Mail heel wat aandacht besteden aan dit incident. We gaan hier uiteraard niet dieper op in omdat het om een in wezen onbelangrijke gebeurtenis gaat, die niet in rechtstreeks verband staat met de toetreding van Groot-Brittannië. Verder in het artikel wordt verder doorgegaan op het gebrek aan feest en ceremonieel. Er wordt aangehaald dat dergelijke gelegenheid in het Romeinse Rijk of onder Hitler tot massaal en al dan niet georchestreerd gefeest aanleiding gegeven zou hebben. Maar dan wordt duidelijk dat de krant dit helemaal niet negatief beoordeelt, integendeel zelfs: ze geeft aan dat de Europese Gemeenschap helemaal geen rijk is dat wordt gecontroleerd door middel van veroveringen, meer zelfs dat het helemaal geen rijk is. De Gemeenschap wordt een vrijwillige vereniging van vrije landen genoemd; een poging om te komen tot een verenigd Europa gebaseerd op samenwerking[383]. De Daily Mail vindt verder ook dat er iets moet veranderen aan de structuur van de Europese Gemeenschappen. Want, zo zegt ze, men kan Groot-Brittannië, Denemarken, Ierland en Noorwegen niet laten toetreden en gewoon het Verdrag van Rome en de talloze regels die gevolgd zijn, uitbreiden tot die landen. Sommige zaken, zoals de dwaze landbouwpolitiek, de overdreven bureaucratie en de te sterke afhankelijkheid van de Amerikaanse defensie, zullen snel moeten veranderen, zegt de krant[384]. De Gaulle begreep dit en dat zou dan precies ook de reden zijn waarom hij tegen een uitbreiding gekant was[385]. Maar terwijl de Gaulle de noodzaak van hervormingen als een schrikbeeld aanzag, verwelkomt Heath het als een uitdaging voor de grotere Gemeenschap, voegt de krant eraan toe[386]. De Daily Mail heeft duidelijk meer sympathie voor de mening van Heath, want wordt de Gaulle hier de ‘oude generaal’ genoemd. De krant is ook hoopvol voor de toekomst, zoals blijkt op de wijze waarop het artikel wordt afgesloten. Er wordt gesteld dat het enige wat ‘we’ weten is dat er een vreedzame start werd genomen en dat er hoop is om, met geduld en doorzettingsvermogen, een sterk en vreedzaam Europa op te bouwen[387].
Verder werden geen artikels weerhouden omdat ze ofwel blijven doorbomen op het inktincident ofwel alleszins geen nieuwe belangrijke, nieuwe elementen aandragen waardoor we een beter beeld zouden krijgen van het standpunt van de Daily Mail.
Er werden nauwelijks nog artikels gevonden die iets zouden kunnen toevoegen aan het geschetste beeld van de opinies van de drie kranten.
Op maandag 24 januari wordt in The Times wel nog eens teruggekomen op de ceremonie; zo wordt zijdelings vermeld dat premier Heath bij het verlaten van het Egmontpaleis (waar de ceremonie plaatsvond), een pot inkt over zich kreeg. De krant legt de verantwoordelijkheid volledig bij de Belgische politie, die instond voor de veiligheid voor de vele op de plechtigheid aanwezige ministers[388]. Al bij al besteedt The Times weinig aandacht aan dit, in essentie, onbenullige incident. Er wordt zelfs niet nagegaan wat de beweegredenen waren van de dader.
In de aanloop naar het akkoord, berichten de drie kranten allen over de laatste onderhandelingen. De Daily Mail wel in heel beperkte mate.
Verder vinden we op dag van de ondertekening van het akkoord in alledrie de kranten het nieuws. The Times geeft die dag in een opiniestuk ook haar visie over hoe Europa in de toekomst zal of zou moeten, evolueren. The Guardian wijst erop dat het een voordeel is voor Groot-Brittannië dat er geen referendum komt over de toetreding. De Daily Mail van haar kant, vestigt vooral de aandacht op het ontbreken van een groot feest bij de ondertekening.
|
|
[360] TT, 7.1.1972, p.4, titel: “EEC meets Britain to tie up last loose ends”.
[361] TG, 7.1.1972, p.2: “Britain and the Six were meeting into the early hours of this morning in an attempt to settle all the remaining issues of the entry negotiations.”
[362] TG, 10.1.1972, p.10: “The EEC today is a bureaucratic nightmare, topped by an indecisive Council of Ministers. Even so, its mere existence has brought material benefits to the six members. The extension of the six to ten will, some believe, help to reform the bureaucracy and give the Community new life.”
[363] TG, 10.1.1972, p.10: “West Europe cannot be changed except by agreement and gradually.”
[364] TT, 12.1.1972, p.4, titel: “Quick passage planned for EEC legislation”.
[365] TT, 14.1.1972, p.4, titel: “MP’s get English texts of EEC legislation”.
[366] TG, 15.1.1972, p.2: “Talks will drag on into next week after all. After 2 nights of discussion they failed to agree on a number of Treaty of Accession drafting points…”
[367] TG, 18.1.1972, p.4: “Britain completed early today the negotiations to enter the Common Market, and duly celebrated a long-drawn out conclusion over iced champagne. The remaining gaps in the Treaty of Accession can now be filled to be ready for signature by Mr. Heath on Saturday.”
[368] TT, 19.1.1972, p.5: “After the triumphant conclusion early today of Britain’s negotiations to enter the EEC, it took the Irish and the Norwegians very little time this afternoon to clear up their remaining minor problems.”
[369] TG, 21.1.1972, p.1: “Mr. Heath will go to Brussels for the signing of the Treaty of Accession to the EEC on Saturday with his shining armour slightly dented but by no means destroyed. The Government achieved a majority of 21 in the Commons last night on an Opposition demand to delay the signing until the Treaty has been considered by the Commons.”
[370] TT, 22.1.1972, p.13: “The signing is a great personal achievement for Mr. Heath and a major event in the history both of Britain and of Europe.”
[371] TT, 22.1.1972, p.13: “What is the European Community intended to be? A loose grouping of states, mainly based on economic purposes…or a new nation, to hold its place beside the other great world powers… The decision will be the product not mainly of argument and discussion but of the movement of events and of the effect of events on the minds of the people of Europe.”
[372] TT, 22.1.1972, p.13: “However, it seems probable that the economic and political forces which have started the process of drawing Europe closer together will continue to operate.”
[373] TT, 22.1.1972, p.13: “Centralisation of power is needed… It has been recognized that a single currency was a desirable objective, in order to create conditions of stable growth throughout the Community. Yet it is clear that a single currency would be unfair in between the different parts of Europe, if it were not accompanied by a single European economic policy.”
[374] TT, 22.1.1972, p.13: “There are several areas of policy in which it is highly desirable that Europe should work together because in these areas essential European interests are involved.”
[375] TT, 22.1.1972, p.13: “The first is the relationship with the United States… to maintain a nuclear equilibrium with the Soviet Union, that can only be obtained by the continuation of a close and friendly relationship with the United States. On the other hand the objective of our relationship with the US is to enhance and not to diminish the independence of Europe in the world.”
[376] TT, 22.1.1972, p.13: “… We wish to maintain the independence of the free countries of Western Europe from Russian influence. We wish to improve the relations between Western Europe and the communist countries of Eastern Europe – including the Soviet-Union – both in terms of personal exchange and in terms of trade.”
[377] TT, 22.1.1972, p.13: “… we no less obviously require a common policy for defence… Britain and France have a nuclear capacity, which is sufficient…to act as an effective deterrent… It is desirable that at least this level of nuclear capacity should be maintained, but it should not be pretended that Europe…can…catch up with the nuclear technology of the United States and the Soviet-Union.”
[378] TT, 22.1.1972, p.13: “In the immediate future the EEC will continue to work with the greater power in the Council of Ministers and with the Commission acting as an advisory body… That only leaves room for a relatively ineffective Parliament.”
[379] TT, 22.1.1972, p.13: “No doubt at present it is only by building on the Council of Ministers that we can hope to make progress, because French policy and to a lesser extent British are committed to the confederal view. In the future…it is certainly desirable that the European Parliament should be given increased powers, including a larger budget, and be put on a footing of direct election.”
[380] TT, 22.1.1972, p.13: “Direct elections to the European Parliament are one way in which the people of Europe can be made to feel that are indeed citizens of Europe.”
[381] TG, 22.1.1972, p.2: “The British Governement might face a gruelling time getting the 42 volumes of Community laws, treaties and regulations through Parliament this year. But Ireland, Denmark and Norway will all face referenda in the months ahead.”
[382] DM, 22.1.1972, p.6: “No cannons boomed their salute. No silver fanfare sounded on the Egmont Palace. For pomp, we had to make do with a discreet row of unfluttering flags. For circumstance, we had the stupid Marie Louise Kuriatowski and her pot of ink.”
[383] DM, 22.1.1972, p.6: “… It is not an empire held down by conquest. It is not an empire at all. It is a voluntary association of free nations, an attempt to build a united Europe by cooperation.”
[384] DM, 22.1.1972, p.6: “…you can’t really let Britain, Denmark, Ireland and Norway into the Common Market just by stretching the Rome Treaty and the table-loads of regulations that have followed it… Some things, like the crazy agricultural policy, the drift towards a bureaucracy-dominated Europe and over-reliance on American defence, will soon have to change.”
[385] DM, 22.1.1972, p.6: “…de Gaulle, of course, understood this and used his understanding to warn the 6 against allowing Britain and others in.”
[386] DM, 22.1.1972, p.6: “What the old general conjured up as bogey, Mr. Heath invites the countries of the enlarged Common Market to welcome as a challenge.”
[387] DM, 22.1.1972, p.6: “All we know is that we’ve made a peaceful start. And that, with patience and persistence, we hope to build a strong and peaceful Europe.”
[388] TT, 24.1.1972, p.1: “… Then there was the incident… ink was thrown over Mr. Heath… If anyone is to be blamed for the incident, it’s obviously the Belgian police, who were responsible for the security and safety of the many visiting ministers.”