Hoe een tanende wereldmacht moeizaam EU-lidstaat werd/wordt. Een analyse van de commentaren in drie voorname Britse kranten op de Europese integratie tussen 1950 en 1997. (Philip Maelfait)
| home | lijst scripties | inhoud | vorige | volgende |
Voor deze periode werden alleen The Times en de Daily Mail bekeken[344].
In de Daily Mail werden opvallend weinig artikels rond de kwestie gevonden in de maand december.
Er is wel een heel opvallend opiniestuk op 1 december, rechtstreeks gericht aan Frankrijk (titel: “A word to France”). De aanleiding is een speech waarin de Britse premier Wilson vrijwel alle Franse argumenten tegen de Britse toetreding weerlegt. Volgens de Daily Mail ging Wilson bij deze gelegenheid niet ver genoeg; ‘hij had kunnen aanhalen dat er geen vrij Frankrijk, geen President de Gaulle en geen Europese Gemeenschap was geweest, indien Groot-Brittannië daar niet alles voor over had gehad, in bloed en geld, tijdens twee wereldoorlogen’[345]. De grootsheid en gulheid van Groot-Brittannië is iets dat vaak wordt aangehaald door de Daily Mail om respect te eisen van de landen op het continent. Iets verder wordt de Gaulle bijna persoonlijk aangevallen. Hij zou op weg zijn naar de totale isolatie van Frankrijk, zijn handelingen zouden vooral gemotiveerd zijn door zijn afkeer van de Angelsaksen en, volgens de krant, zou het heel gevaarlijk zijn om een politiek beleid te laten bepalen door dergelijke emoties[346]. Dit lijkt nog vrij gematigd maar dan gaat de krant wel héél ver in haar beweringen. Ze maakt de vergelijking met de jaren dertig en zegt dat er toen een vergelijkbare situatie was van botsende persoonlijkheden die ervoor zorgden dat Frankrijk in 1931 onmogelijke voorwaarden stelde aan Groot-Brittannië, in ruil voor hulp bij de strijd tegen de economische crisis. De Franse weigering om toen onmiddellijk hulp te bieden, droeg er volgens de krant toe bij dat er een totale depressie uitbrak. De crisis zou vervolgens, nog steeds volgens de Daily Mail, ook Duitsland in haar ban krijgen en maakte daar de machtsgreep van Hitler en de daaropvolgende oorlog, waaronder Frankrijk zo zwaar leed, mogelijk[347]. In feite wordt hier dus de onrechtstreekse schuld voor de oorlog in Franse schoenen geschoven; omdat ze de Britten niet wilden helpen in moeilijke tijden. In een poging om het Franse schuldgevoel te versterken, werd ook nog eens de verdienste van Groot-Brittannië tijdens de oorlog aangehaald.
Een eerste te vermelden artikel in The Times is een opiniestuk van 5 december, waarin de parallel getrokken wordt met de Franse afwijzing van de Britse kandidatuur in 1963. Dit wordt aan de hand van een aantal voorbeelden gedaan: ‘de Britse regering reageert rustig en Wilson geeft uitleg in een publieke speech, net als Macmillan in 1963; de Nederlanders en de Belgen herhalen hun overtuiging dat Groot-Brittannië onmiddellijk kan en zou moeten toetreden; bovendien doet ook de Europese Commissie weer niets, net als in 1963 is ze louter bekommerd om het behoud van haar supranationale macht’. Ook de Duitsers moeten het ten slotte ontgelden, omdat die zich ‘wanhopig en krampachtig in bochten wringen in een mislukte poging om zowel de Fransen als de Britten tevreden te stellen’[348].
Positief nieuws is er op 13 december, wanneer de Daily Mail meldt dat Jean Rey, de voorzitter van de Europese Commissie, Frankrijk gewaarschuwd heeft dat de Gemeenschap in een diepe crisis kan komen als de Zes er niet in slagen om overeenstemming te bereiken over het voorstel van Groot-Brittannië om toe te treden. De Daily Mail ziet deze uitspraak als de grootste steun voor de Britse kandidatuur sinds die werd voorgesteld in mei[349].
Op 14 december wordt in The Times gemeld dat de vijf leden van de Gemeenschap die te vinden zijn voor een Brits lidmaatschap besloten hebben een vergadering te houden met hun respectieve Ministers van Buitenlandse Zaken over de te volgen tactiek tegen de Franse obstructie om met onderhandelingen te beginnen[350]. Volgens The Times zijn hun voornaamste doelstellingen duidelijk. Ze willen een vorm van contact tussen de Gemeenschap en Groot-Brittannië bewaren en proberen af te raken van het beleid in de Gemeenschap, waarbij beslissingen genomen worden tijdens ‘persconferenties in het Elysée’[351]. Deze laatste opmerking is duidelijk een pleidooi voor het afschaffen van het vetorecht.
Gedurende een aantal dagen wordt in The Times de spanning dan geleidelijk opgebouwd. Zo is er op 18 december een artikel met de titel, “Day of decision for the Six – Pressure put on France”, ‘een beslissende dag voor de Zes, er wordt druk uitgeoefend op Frankrijk’. In het artikel zelf heet het dat de beslissende dag (of er al dan niet onderhandelingen gestart worden) er zit aan te komen. Er wordt een samenkomst van de Raad van Ministers aangekondigd voor de volgende dag en de krant stelt dat de enige agendapunten, de toetredingsaanvragen van Groot-Brittannië, Ierland en Denemarken en de toenadering van Zweden, zijn. En aangezien de Vijf geen verder uitstel van Frankrijk zouden willen aanvaarden (Frankrijk moet een ondubbelzinnig antwoord geven op de aanvraag), wordt een dramatische en cruciale beslissing voorspeld[352].
De volgende dag (19 december), de spannende dag van de opening van de vergadering zelf, springt er op de eerste pagina een artikel in het oog met de titel, “Tension as EEC talks open”. The Times zegt dat de discussies de avond tevoren begonnen zijn in een hooggespannen sfeer. De Duitse Minister van Buitenlandse Zaken, Brandt, wordt dan geciteerd. Die zou gezegd hebben dat hij hoopte op een beslissing morgen maar dat hij vreesde dat er geen unanieme beslissing zou kunnen bereikt worden[353].
Op 20 december is de beslissing gevallen en The Times deelt dit droogweg mee aan haar lezers door middel van de kop “French put end to EEC hopes”, ‘Frankrijk maakte einde aan (Britse) hoop om Europa binnen te raken’. In het artikel zelf merkt de krant nogal sarcastisch op dat de ‘Zes zijn overeen gekomen om niet overeen te komen’ over het al dan niet beginnen van onderhandelingen met Groot-Brittannië. Ze voegt eraan toe dat Frankrijk niet echt officieel een veto heeft gesteld maar dat, ten gevolge van alles wat Couve de Murville (de Franse minister van buitenlandse zaken) en president de Gaulle hebben gezegd, men eigenlijk alleen maar kan besluiten dat het in de praktijk in feite wel om een veto gaat, het tweede in vijf jaar tijd[354].
In een opinie-artikel op dezelfde dag, beweert The Times dat de ‘gebeurtenissen van het voorbije jaar niet alleen hebben aangetoond dat een veto van de Gaulle nog steeds Brits lidmaatschap van Europa onmogelijk maakt, maar ook hebben bevestigd dat de Eenheidsmarkt op weg is naar mislukking; er zal geen echt verenigd Europa komen binnen deze generatie’, en dat was toch het oorspronkelijke doel bij het opstarten van de Europese integratie[355]. De krant voegt er aan toe dat het om die reden ook niet zo erg is voor Groot-Brittannië dat het geen lid wordt en dat het dus het laatste veto rustig moet opnemen, omdat het land zich destijds kandidaat had gesteld voor iets waarnaar de Gemeenschap toen op weg leek, niet voor datgene wat ze nu is[356]. Bovendien zegt de krant nu dat de voorstelling van de kandidatuur er op een slecht moment is gekomen: niet alleen waren de vooroordelen van de Gaulle nog onveranderd maar bovendien was de Britse economische situatie niet stabiel en sterk genoeg om vlot de extra lasten van een toetreding op te vangen[357]. Over de slechte timing van de kandidatuur werd bij de voorstelling ervan door The Times niet gerept; de krant verklaarde zich toen akkoord met de haast die er werd achtergezet. Het is misschien wel een beetje makkelijk om hier dan achteraf mee te komen aandraven. Afgesloten wordt dan wel weer met een positieve noot: normaal gezien is de ambstermijn van de Gaulle afgelopen in 1973 en Groot-Brittannië hoopt tegen datzelfde jaar de economie weer gezond te krijgen, zodat, welke partij er in Groot-Brittannië dan ook aan de macht is, onmiddellijke toetreding dan zou mogelijk moeten zijn[358].
Op 20 december, brengt de Daily Mail ook het fatale nieuws dat het afgelopen is. Dit gebeurt onder de titel, “5-to-1, but Britain is voted out”, ‘vijf tegen 1, maar Groot-Brittannië wordt toch buiten gestemd’. Met deze titel wordt nog eens benadrukt dat Frankrijk en alléén Frankrijk tegen Britse toetreding was. In het artikel zegt men dat de kandidatuur op tafel blijft liggen maar dat er toch geen enkel vooruitzicht is op enige vooruitgang in de nabije toekomst[359].
In de volgende dagen werden geen, voor dit onderzoek interessante artikels meer gevonden in de Daily Mail.
De Daily Mail legt alle schuld bij de Gaulle en valt hem in haar opiniestukken ook persoonlijk aan. The Times bekijkt het allemaal nuchterder en vergelijkt deze Franse afwijzing met die van 1963 en wijst hierbij op opvallende parallellen.
The Times kijkt ook al vooruit en zegt dat de Gaulle niet eeuwig aan de macht kan blijven.
|
|
[344] Voor deze maand werd The Guardian in geen enkele van de bezochte bibliotheken teruggevonden.
[345] DM, 1.12.1967, p.1: “… He could have said that there would be no free France, no President de Gaulle, no European Community had not Britain spent her all to secure such things, in two world wars.”
[346] DM, 1.12.1967, p.1: “President de Gaulle has embarked on a course which may bring France near to a dangerous isolation. His actions are largely dictated by a dislike of the ‘Anglo-Saxons’. But there is no greater mistake than to base political conduct on such emotions.”
[347] DM, 1.12.1967, p.1: “It was a similar clash of personalities which made France in 1931 insist on impossible conditions for a loan to Britain to tide us over our economic crisis. Her refusal to give ready help was a contributing cause of the great depression which involved Germany, led to the rise of Hitler and the subsequent war in which France suffered so badly.”
[348] TT, 5.12.1967, p.9: “… the actors are all…and repeating the lines they used in 1963: the British Government reacted calmly, Wilson set record straight on certain matters in a public speech (as Macmillan did in 1963)… the Dutch and the Belgians are reaffirming their conviction that Britain can and should enter the EEC immediately…. The Commission’s first concern (as in 1963) is preserving the supranational powers…, while the Germans twist themselves in the most surprising knots in an unsuccessful attempt to please the French and the British simultaneously.”
[349] DM, 13.12.1967, p.2: “…that the Common Market could be plunged into a grave crisis if the 6 failed to agree on Britain’s bid to join them. This warning from Jean Rey, the President of the European Commission, was the biggest boost for Britain’s application since it was tabled in May.”
[350] TT, 14.12.1967, p.1: “Agreement has been reached by the Five – the members of the EEC in favour of British entry – to hold a Foreign Ministers’ meeting…on the tactics to be followed in the face of French obstruction…”
[351] TT, 14.12.1967, p.1: “Their main objective is clear. It is to maintain contact between Britain and the Community and to get away from a situation in which matters of Community policy are decided by edicts at Elysée press conferences.”
[352] TT, 18.5.1967, p.4: “ The day of decision for the Common Market is at hand. The only items on the agenda at the crucial meeting of the Council of Ministers of the Six tomorrow are the applications for membership for Britain, Ireland and Denmark and the approach from Sweden. The occasion will be dramatic. The Five, in favour of opening negotiations with Britain, are determined to make France give an unequivocal answer. They are not prepared to accept any further delays.”
[353] TT, 19.12.1967, p.1: “The Six’s discussions of the British application to join the Common Market opened in a mood of high tension tonight… Herr Brandt expressed hope for a decision tomorrow but said he feared that they would not get a unanimous decision.”
[354] TT, 20.12.1967, p.1: “The Six agreed to disagree today on opening negotiations with Britain… France did not pronounce a veto as such, but from everything M. Couve de Murville…and General de Gaulle have said…, the inexcapable conclusion is that a veto has been applied in effect, for the second time in 5 years.”
[355] TT, 20.12.1967, p.7: “The events of the past year have done much more than demonstrate that President de Gaulle’s veto still bars the way to British membership. They have confirmed that the Common Market is heading for failure in its final objective. There will be no united Europa in this generation…”
[356] TT, 20.12.1967, p.7: “…is the major reason why Britain should take calmly the lates veto… Britain wanted to join the EEC for what it could become, not for what it is.”
[357] TT, 20.12.1967, p.7: “The second reason for taking the veto calmly derives from the fact that Mr. Wilson’s application was unhappily timed. Not only were President de Gaulle’s prejudices obviously unchanged…, Britain’s own economic situation was far too precarious to take on easily the extra burdens of the Common Market”
[358] TT, 20.12.1967, p.7: “The General expects to see out the full 5 years of his presidential term. Britain expects to have restored her economy to lasting health by 1973, so that whoever wins the next election will be ready to enter the Common Market immediately.”
[359] DM, 20.12.1967, p.2: “Although the application will remain on the table, there is no prospect of any action being taken in the foreseeable future.”