Hoe een tanende wereldmacht moeizaam EU-lidstaat werd/wordt. Een analyse van de commentaren in drie voorname Britse kranten op de Europese integratie tussen 1950 en 1997. (Philip Maelfait)
| home | lijst scripties | inhoud | vorige | volgende |
Rond deze gebeurtenis werd in de drie bestudeerde kranten veel minder gevonden dan rond de bekendmaking van het Schuman-plan in mei 1950. Dit is waarschijnlijk te wijten aan het feit dat de betrokkenheid van Groot-Brittannië hier veel kleiner is.
In The Guardian werden, in de bestudeerde periode, heel wat meer artikels gevonden dan bij de andere twee kranten, soms meerdere op één dag, wat er toch duidelijk op wijst dat er bij deze krant een grotere belangstelling bestaat voor de gebeurtenissen. We beperken ons uiteraard tot de meest interessante.
Op 2 maart is er op pagina 9 een artikel met als titel “Britain Urged to Collaborate with Euratom – Ready Market for Reactors”. Het gaat over het feit dat de leden van de Euratom Groot-Brittannië waarschuwen voor het commerciële nadeel dat het zal ondervinden door geen deel uit te maken van de organisatie. Er wordt aan toegevoegd dat het lijkt alsof de leden een eventueel Brits lidmaatschap hebben opgegeven en dat ze nu zoeken naar een soort van alliantieregeling. Daardoor zouden ze kunnen profiteren van de Britse onderzoeksresultaten aangaande kernenergie, in ruil voor de garantie dat Euratom Britse reactoren en plannen voor reactoren zal aankopen[81].
Een stuk met als titel “Decision Delayed on Euratom – Waiting for Proposal” verschijnt op 14 maart. Er wordt in gesteld dat de Britse regering nog niet de definitieve beslissing heeft genomen om niet toe te treden tot Euratom. Ze zou gezegd hebben te willen wachten tot de organisatie gevormd is en tot er een voorstel komt om tot een vorm van associatie te komen[82].
In The Times vonden we het eerste artikel pas op 20 maart. Het is getiteld: “European Common Market Plans Announced – Single Assembly Foreseen for Three Organizations”. Er wordt in gezegd dat details over het te ondertekenen verdrag bekend gemaakt zijn. Als essentieel nieuw punt wordt aangehaald dat er waarschijnlijk een gemeenschappelijke parlementaire vergadering komt voor de Gemeenschappelijke Markt, Euratom en de EGKS[83]. Daarna worden de belangrijkste onderdelen van het verdrag vermeld met wat technische uitleg. De titel vat dus al de hele inhoud van het stuk samen. Het artikel blijft zakelijk en beschrijvend en op geen enkele wijze wordt enig standpunt van de krant ten opzichte van de gebeurtenissen duidelijk gemaakt.
De volgende dag, op 21 maart, wordt het Euratom-verdrag van naderbij bekeken. De titel van het artikel op pagina 8 is “Euratom Treaty Terms Outlined – No Discriminatory Clauses”. Net als het artikel van 20 maart, wordt ook hier de auteur omschreven als ‘our correspondent in Paris’. Eerst wordt er ingegaan op het feit dat er, om onderlinge discriminatie tegen te gaan, door de lidstaten besloten werd om geen onderscheid te maken tussen kernenergie voor vreedzaam en kernenergie voor militair gebruik[84]. Daarna volgt een beschrijving van het verdrag, met een opsomming van de technische details. Echte inhoudelijke opmerkingen ontbreken ook hier.
Op 25 maart wordt het verdrag ondertekend en dit wordt in The Guardian aangekondigd op de eerste pagina, in een groot artikel met als titel “Unity Plan in Europe – Rome Signings Today”. In de eerste zin wordt de belangrijkste boodschap reeds gegeven, namelijk dat Frankrijk, West-Duitsland, Nederland, België, Luxemburg en Italië een verdrag gaan ondertekenen ter oprichting van een gemeenschappelijke markt en van een overkoepelende organisatie voor de controle van kernenergie[85]. Daarna wordt het verdrag gezegd een sterk verlangen in zich te dragen, om tot economische en later ook tot politieke integratie te komen in West-Europa[86]. Vervolgens wordt de op te zetten institutionele structuur uit de doeken gedaan.
De volgende dag (26 maart) wordt op de zevende pagina van The Guardian nog eens gemeld dat de verdragen ondertekend zijn[87].
Veel belangrijker echter is het opiniestuk op pagina 6, ook op 26 maart. Uit dit artikel blijkt toch een zekere scepsis ten opzichte van de kansen op succes voor de Gemeenschappelijk Markt. Er wordt gezegd dat de verdragen geen onmiddellijk resultaat zullen hebben maar dat de Markt geleidelijk zal opgebouwd worden. Hier wordt aan toegevoegd dat het onduidelijk is welke veranderingen er in de Europese industrie zullen komen ten gevolge van het wegvallen van de handelsgrenzen. Een cruciale rol wordt toegedicht aan de mate waarin arbeid en kapitaal zullen toegelaten worden om vrij te bewegen binnen de Gemeenschap[88]. Even verder wordt de twijfel uitgesproken over de mate waarin de verdragen zullen bijdragen tot de eenmaking van Europa[89]. Een ander aspect dat dan belicht wordt, zijn de implicaties voor Groot-Brittannië die zullen volgen uit dit alles. Er was het Britse idee om een vrijhandelszone op te richten rond de E.E.G. Het zou hier echter alleen om industriële producten gaan om zo de landbouwproducten uit de Commonwealth nog steeds goedkoop te kunnen invoeren. Dit leek een goed idee maar Frankrijk zorgde er ondertussen al voor dat haar kolonies en die van de andere lidstaten een voorkeursbehandeling zouden krijgen wat de positie van de Commonwealth-landen op de Europese markt compleet zou ondermijnen[90]. Uit dit fragment blijkt een nogal arrogante Brits-nationalistische houding van The Guardian. Er wordt de Fransen verweten dat ze een voorkeursbehandeling geven aan hun kolonies terwijl dit toch ook is wat de Britten willen doen. Ook het feit dat Frankrijk de Britse regering niet op voorhand van haar plannen inlichtte (‘without warning London), ligt de krant blijkbaar zwaar op de maag. Dit lijkt ons niet helemaal terecht. Waarom zou Frankrijk een land dat geen lid wilde worden van de E.E.G. van alle plannen op de hoogte moeten houden. Een laatste interessant punt in dit artikel wordt iets verder gemaakt. De krant stelt dat, door de actie van Frankrijk, het nu wel moeilijk is om het voorkeursysteem voor het Britse Gemenebest te handhaven. Maar anderzijds is er de unieke kans om een vrijhandelszone op te richten, die voor meer concurrentie zou zorgen. Zo zou de Britse industrie dan binnen een paar jaar competitief moeten zijn ten overstaan van de industrie op het continent[91].
The Times beperkt zich verder tot een klein berichtje op de dag na de ondertekening (26 maart). Hier wordt de ondertekening in de titel een ‘volgende stap in een Europees eenmakingsproces’ genoemd[92]. Het artikel is, zoals gezegd, heel kort. Er wordt gemeld dat de ondertekening plaatsvond in een paleis op het Kapitool in Rome. Daarna worden de ondertekenaars genoemd, alleen de Duitse Kanselier Adenauer en de Italiaanse premier Segni bij naam; niet de Ministers van Buitenlandse Zaken van alle landen, behalve Duitsland, die nochtans ook het verdrag tekenden[93].
Tot slot werd in de periode van de verdragen van Rome, ook de Daily Mail bekeken. In deze krant werd heel weinig gevonden. Waarschijnlijk speelt het argument dat Britse kranten vooral aandacht hebben voor internationale problemen waar Groot-Brittannië rechtstreeks bij betrokken is, bij deze tabloid een nog veel grotere rol.
In feite verscheen er slechts één echt interessant artikel. En dit op 26 maart, de dag na de ondertekening van de verdragen, en dan slechts op pagina 9. Het gaat hier dan ook nog om een redelijk klein artikeltje, wat weer een aanduiding is voor het geringe belang dat de krant aan deze gebeurtenis hecht. Het artikel is heel zakelijk geschreven, zonder enige vorm van commentaar. De titel is “European Market May Start Next Year” en het eigenlijke artikel bestaat louter uit het weergeven van feiten. Verteld wordt dat de ondertekening heeft plaatsgevonden, welke de deelnemende landen zijn en dergelijke algemeenheden. Als voornaamste doelen van het E.E.G.-verdrag worden de vrije beweging van goederen, arbeid en kapitaal over de zes landen en het opzetten van gemeenschappelijke tolmuren tegen de rest van de wereld genoemd[94]. Er wordt gezegd dat woordvoerders van de organisatie hebben benadrukt dat het uiteindelijke doel een bredere vrije markt is, waartoe dan ook Groot-Brittannië zal gaan behoren[95].
Zoals eerder al aangehaald, verschijnt er rond de ondertekening van de Verdragen van Rome heel wat minder dan rond de voorstelling van het Schuman-plan. We schrijven dit toe aan het feit dat Groot-Brittannië niet rechtstreeks betrokken was bij de top van Rome.
We kunnen wel stellen dat in The Guardian veruit het meeste is verschenen. Anderzijds gaan de artikels die in deze krant verschijnen ook meestal over de positie van Groot-Brittannië ten overstaan van de gebeurtenissen. De krant spreekt zich nogal sceptisch uit over de slaagkansen van het project om een echte Europese integratie op gang te brengen.
The Times bericht wel over de top en de ondertekening van het verdrag, zelf maar steeds kort en zonder enige vorm van duiding of opinie.
Deze laatste opmerking geldt zeker ook, en zelfs sterker voor de Daily Mail: er werd alleen de dag na de ondertekening een kort berichtje gevonden, zonder enige vorm van commentaar.
|
|
[81] TG, 2.3.1957, p.9: “It seems that European countries concerned have given up hope that Britain will become a full and equal partner of their organisation and are seeking some arrangement which will allow them to get the benefits of British research om atomic energy in return, perhaps, for an assured market for British reactors or reactors dessigns abroad.”
[82] TG, 14.3.1957, p.2: “…the Government answered that it could not give an answer to the question if it had definitely made up its mind not to join Euratom. It was said that we’re going to wait until Euratom has been formed and until some form of association of this country with them has been proposed.”
[83] TT, 20.3.1957, p.5: “Among the points that were not generally realized before is that the same parliamentary assembly that will serve the Common Market will also concern itself with Euratom, and probably with the European Coal and Steel Community as well.”
[84] TT, 21.3.1957, p.8: “Signatory Powers have agreed to make no distinction between the peaceful and military uses of atomic energy, so as to prevent the introduction of discriminatory clauses.”
[85] TG, 25.3.1957, p.1: Treaties between France, West-Germany, Holland, Belgium, Luxembourg and Italy establishing a Common Market and an atomic energy pool are to be signed in Rome today.”
[86] TG, 25.3.1957, p.1: “The Treaties…embody the strong desire to set western Europe on the road to economic, and ultimately, political integration.”
[87] TG, 26.3.1957, p.7, titel: “Common Market and Euratom Treaties Signed in Rome”.
[88] TG, 26.3.1957, p.6: “The Treaties will not change the face of the Continent overnight. A Common Market will be built up slowly. It is still uncertain what changes the dismantling of trade barriers will bring about in the distribution of European industry. Much will depend in the extent to which labour and capital will be allowed to move freely within the area.”
[89] TG, 26.3.1957, p.6: “How much, or how little the treaties, will, in fact, contribute to the unification of western Europe cannot yet be foreseen.”
[90] TG, 26.3.1957, p.6: Unhappily the idea of a free trade area embracing both the Common Market group and a number of other European countries, including ourselves, no longer looks as attractive as it did two months ago. We were then hoping to join in a tariff reduction movement for industrial products only. By excluding farm products we should have been able to go on offering free entry to Commonwealth farm products on preferential terms. A month ago the French succeeded (without warning London) in persuading the other 5 countries to extend some of the benefits of the Common Market to Algeria, as well as the colonies of France, Belgium, Holland and Italy. This will give a favoured position in the continental markets to the products of these colonies and seriously damage the sale of the same products from Commonwealth countries.”
[91] TG, 26.3.1957, p.6: “…we may not be able to save as much of the imperial preference system as we thought we could. But the chance of joining an expanding economic area in a removal of trade barriers may not come again. In the next few years we should be able to compete with the continental industries and the increased competition may well demolish the last of the restrictions which are still holding back the production of wealth in this country.”
[92] TT, 26.3.1957, p.10, titel: “Further Step in Uniting Europe – Treaties Signed at Rome Ceremony”.
[93] TT, 26.3.1957, p.10: “The signatories of the treaties…included Dr Adenauer (Federal German Chancellor), Signor Segni (Italian Prime Minister) and Foreign Ministers of France, Italy, Belgium, Holland and Luxemburg.”
[94] DM, 26.3.1957, p.9: “Its basic aims will be to allow free movement of goods, manpower, and money among the 6 nations, to eliminate all trade barriers, and to erect a common tariff wall against the rest of the world.”
[95] DM, 26.3.1957, p.9: “Spokesman have emphasised that the common market could and should be integrated in a wider free-trading area, including Britain.”