4 TOEPASSING: BRITSE KRANTEN

4.1  BEKENDMAKING VAN HET SCHUMAN-PLAN (9 mei 1950)

  De Franse minister van buitenlandse zaken Robert Schuman stelt zijn plan voor het samenbrengen van de Franse en Duitse kolen- en staalindustrie onder een supranationale Hoge Autoriteit, voor op 9 mei te Parijs. De Britse regering heeft steeds volgehouden dat ze niet op voorhand op de hoogte is gebracht van de Franse plannen en dat het voorstel dus als een totale verrassing kwam.

4.1.1 De dagen voor het voorstel (mei 1950)

Als we The Times in de eerste dagen van mei 1950 bekijken, zien we dat er toch al wat artikels verschijnen met betrekking tot Europa.

Het eerste vinden we op 3 mei. Het handelt over de verbetering van de culturele relaties tussen Groot-Brittannië en Duitsland waarvoor een vereniging zal opgericht worden.

De volgende dag (4 mei) verschijnt er een opiniestuk van Max Beloff van de universiteit van Oxford in The Times. Hij stelt dat de Verenigde Staten alle belang bij een Europese integratie hebben en dat ze in dit verband zichzelf aan de Europese landen moeten presenteren als lichtend voorbeeld[1]. Beloff is er zich echter ook van bewust dat er veel grotere verschillen zijn tussen de Europese staten onderling dan tussen de verschillende staten die zich verenigden in Amerika[2].

De vijfde mei verschijnt op pagina 5 van The Times een artikel met als titel “Germany and the West”. Het gaat over de mogelijkheid om West-Duitsland op te nemen in de Raad van Europa, in een associatieverband, dus niet als volwaardig lid. Opvallend in dit artikel is de manier waarop Duitsland en de Duitsers geportretteerd worden. Reeds in de titel (“Germany and the West”) valt het gemaakte onderscheid tussen beide op; Duitsland wordt duidelijk niet tot West-Europa gerekend. In het artikel zelf wordt ook gesteld dat de Duitsers er beter aan zouden doen om alle toegevingen die worden voorgesteld door het Westen, met beide handen te grijpen, in plaats van steeds om meer te vragen[3]. De oorlog is in die tijd pas vijf jaar voorbij, er blijft dus wel nog iets over van een vijandige houding. Daartegenover staat wel dat er verderop in hetzelfde artikel gezegd wordt dat een unie in Europa onmogelijk is zonder Duitsland. De Duitsers moeten wel bereid zijn de eerste stap te zetten[4].

Op 6 mei wordt het resultaat van een opiniepeiling in vijf Europese landen, aangaande Europese integratie, gegeven. De landen waar het om gaat zijn Noorwegen, Nederland, West-Duitsland, Italië en Frankrijk. The Times geeft percentages van de antwoorden op de vraag of een Europese unie, rekening houdend met meer  commerciële concurrentie, een goede zaak is: 64% antwoordde ‘ja’, 9% ‘nee’ en 27% was onbeslist. Er wordt ook gezegd dat in elk van deze landen een meerderheid van de ondervraagden wil dat Groot-Brittannië tot deze vereniging behoort[5].

Ook die andere kwaliteitskrant die werd onderzocht, The Guardian zal deze opiniepeiling vermelden. De cijfers die The Guardian geeft verschillen uiteraard niet van diegene die dezelfde dag in The Times verschijnen. Alleen worden er meer vermeld in The Guardian. Het wordt echter overbodig geacht om deze hier allemaal in detail te behandelen. De benadering in The Guardian is heel droog en zakelijk; er worden gewoon cijfers gegeven en enkele reacties, onder andere van P.H. Spaak[6]. Dit alles zonder enige vorm van duiding door de redactie. 

Enkele dagen later, op 9 mei, wordt in The Times, de Duitse kanselier Adenauer geciteerd in een artikel met als titel “Germany and Council of Europe - Dr. Adenauer’s advocacy”. Adenauer zegt dat de toetreding van Duitsland tot de Raad van Europa de enige weg is om tot een federaal Europa te komen en vrede op het continent te verzekeren[7].

In de Daily Mail werd in de dagen, voorafgaand aan de aankondiging van het Schuman-plan niets teruggevonden dat ook maar iets met Europese integratie of met het ‘Duitse probleem’ te maken had.

Uit de studie van, met name The Times in de dagen vóór de voorstelling van het Schuman-plan, blijkt dus duidelijk dat Europese integratie in het algemeen en het ‘Duitse probleem’ in het bijzonder, druk besproken werd. Geheel onlogisch en onverwacht kan de bekendmaking van het Schuman-plan dus, ons inziens, nooit geweest zijn.

4.1.2 De dag na de bekendmaking van het plan (10 mei 1950)

  Op 10 mei zelf, de dag na de bekendmaking van het Franse plan dus, verschijnt een vrij groot artikel in The Times, wel slechts op pagina zes[8]. De kop luidt “Franco-German Steel and Coal Control”, met als ondertitels “Single Authority Proposed by France” en “Effort to Solve Nations’ Deadlock”. Hieruit kan men reeds de voornaamste aandachtspunten die in het artikel aan bod komen, herkennen: het voorstel is een Frans initiatief met als prioritair doel, de relatie tussen Frankrijk en Duitsland te verbeteren. Pas als men het artikel zelf leest, blijkt dat de Fransen ook andere Europese landen uitnodigen om mee te doen en dat het plan dus in feite de basis wil leggen voor een bredere Europese integratie[9]. Verderop in het artikel worden de technische details van het voorstel uitgelegd, echter zonder daar commentaar bij te leveren. Wat wel opvalt is dat onmiddellijk het supranationale karakter van de op te richten Hoge Autoriteit wordt benadrukt[10]. Geheel onterecht is dit uiteraard niet aangezien het toch een essentieel element in de originaliteit van het plan is. Daarna volgt een Engelse vertaling van de toespraak van Robert Schuman. Nog één keer kunnen we een zeker standpunt van de krant onderscheiden. Wanneer gezegd wordt dat het hier een moedige poging betreft om de Frans-Duitse probleemrelatie op te lossen[11].

In een ander artikel op dezelfde pagina, met als titel “Bonn and Council of Europe – Cabinet Decision to Join” wordt vermeld dat de Duitse regering unaniem tot toetreding van de Raad van Europa heeft beslist[12]. Ook wordt de Duitse kanselier, Adenauer, geciteerd. Die zegt dat de toetreding er hoe dan ook zou gekomen zijn maar dat het Franse voorstel een nieuwe garantie vormde dat er in de toekomst geen nieuw conflict meer zou komen tussen Frankrijk en Duitsland[13].

Het derde artikel dat die dag in The Times verscheen en iets vertelde over het idee van Schuman, droeg de titel “Mr. Acheson in London” met als ondertitels “Conference with Mr. Bevin” en “French Proposal Welcomed”. Het handelt over het bezoek dat de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken, Dean Acheson aan Londen bracht, in het kader van Amerikaans-Brits overleg om te komen tot een gemeenschappelijk standpunt over belangrijke kwesties over de hele wereld. Interessant is dat er gezegd wordt dat de Britse regering het Franse voorstel eerst nog verder wil bestuderen vooraleer een officiële reactie te geven, want men wil niet overhaast te werk gaan bij het nemen van een beslissing[14].

Op 10 mei verschijnen ook in The Guardian uiteraard enkele artikels in verband met het Schuman-plan. Toch is het ook hier geen voorpaginanieuws; we vinden de artikels pas op pagina zeven. Het belangrijkste draagt de titel, “M. Schuman springs a surprise” met als ondertitels “Industrial plan for Europe” en “International Control of Coal and Steel”. De nadruk wordt hier onmiddellijk gelegd op het feit dat het idee als een totale verrassing kwam. Er wordt ook direct verder gekeken dan een Frans-Duitse samenwerking; het gaat om een ‘industrieel plan voor Europa’. In het artikel zelf wordt nog eens herhaald dat het plan er onverwacht gekomen is[15]. De eerste reactie van de Britse regering wordt als voorzichtig omschreven. Een woordvoerder van het Ministerie van Buitenlandse Zaken zei dat het voorstel eerst nauwkeurig zou onderzocht worden, wanneer de regering op de hoogte is van verdere details[16].

Net als The Times, besteedt ook The Guardian aandacht aan de bereidheid van West-Duitsland om als geassocieerd lid toe te treden tot de Raad van Europa. De titel van het artikel is, “To join Council of Europe – Germany’s Decision – Schuman Proposal Supported”. Opvallend is wel dat de Duitse kanselier, Adenauer op een ander manier wordt geciteerd. In The Times verwijst hij alleen naar het onwaarschijnlijk worden van een nieuw Frans-Duits conflict[17]. In The Guardian noemt hij de integratie van Europa, een middel op de weg naar wereldvrede en naar de Duitse hereniging[18]. Hij zou Europa ook als een mogelijke derde macht op het wereldtoneel zien[19].

In een ander artikel op dezelfde pagina (titel: “Making a Franco-German War Impossible”), wordt, zoals in The Times, de essentie van het plan gezien in het voorkomen van een nieuwe oorlog tussen Frankrijk en Duitsland[20].

Ten slotte somt men in The Guardian, net als in The Times, ook de technische details van het plan op.

De Daily Mail verwijst reeds naar het Schuman-plan in haar hoofdartikel, op de eerste pagina. De kop is, zoals steeds, groot en luidt “France tells Germans we’ll share – Iron and Coal to be pooled”. Alle informatie wordt in deze krant in één enkel artikel weergegeven, terwijl bij de andere kranten verschillende artikels aan de verschillende aspecten van de gebeurtenissen gewijd worden. De kop verwijst alleen naar het voorstel van Schuman maar de eerste zin van het artikel zelf gaat over de toetreding van West-Duitsland ( in het artikel staat gewoon ‘Duitsland’) tot de Raad van Europa, een instelling die volledig los staat van de structuur die Schuman in gedachten had[21]. Het onderscheid wordt niet duidelijk weergegeven. Daarop wordt het plan dan een middel genoemd dat een einde moet stellen aan een eeuwenoud conflict (tussen Duitsland en Frankrijk)[22]. Het plan wordt inhoudelijk toegelicht, veel korter dan in The Times of in The Guardian en er volgen citaten van Schuman en van Adenauer. In feite wordt het plan door de Daily Mail louter als een Frans-Duitse zaak geïnterpreteerd. Het wordt gezien als een stap van Duitsland naar West-Europa. Maar over de mogelijkheid tot toetreden van andere Europese landen (Groot-Brittannië) wordt bijvoorbeeld niets gezegd.

4.1.3 De periode vlak na de voorstelling van het Schuman-plan (mei-juni 1950)

  In de dagen en weken na de officiële bekendmaking van het plan volgen in de drie kranten nog heel veel artikels hierover. In dit onderzoek hebben we ons beperkt tot de studie van de kranten tot en met 30 juni.

The Times komt al op 11 mei met een artikel, “German Enthusiasm for French and Steel and Coal Plan”. Zoals de kop al verraadt, gaat het over de reacties die in Duitsland te rapen vielen op het Franse plan. Volgens The Times is iedereen in regeringskringen laaiend enthousiast[23]. Er wordt ook kort verwezen naar de reacties in Frankrijk en die zijn, naar verluidt eerder gemengd dan echt positief. Bovendien is hier ook nog een grote mate van onduidelijkheid[24].

In tegenstelling tot The Times, dat zich die dag tot dit ene artikel beperkt, komt The Guardian met enorm veel bijdragen over het Schuman-plan op de elfde mei.

Eerst en vooral heeft de krant een opiniestuk op pagina 6. De auteur, die niet bij naam wordt genoemd, erkent dat het Franse voorstel belangrijke mogelijkheden in zich draagt en dat het zo snel mogelijk de nodige aandacht moet krijgen[25]. Hij geeft ook toe dat het in feite allemaal niet zo onverwacht was; het idee bestond al een tijdje maar dit was de eerste keer dat het zo formeel naar voor gebracht werd. Gesteld wordt dat het nu niet meer louter om een idee gaat, maar een echt punt op de internationale agenda[26]. Er wordt ook over eventuele Britse deelname gesproken. Men zegt dat, ondanks het feit dat de Britse kolen- en staalindustrie minder nauw verbonden is met de Franse of de Duitse dan deze beide onderling, de economische mogelijkheden die uit een toetreding zouden voortkomen, moeten onderzocht worden[27].

Een ander artikel op 11 mei in The Guardian gaat, zoals ook al in The Times gebeurde, op zoek naar reacties op het voorstel. De titel luidt “Coal and Steel Union – US in favour, Britain will wait and see – French tactics disliked”. De Britse minister van buitenlandse zaken, Bevin, wordt geciteerd. Die zegt dat de regering ook nog maar pas op de hoogte is van het plan en er daardoor nog geen verregaande uitspraken kan over leveren[28]. Hij noemt het een belangrijk voorstel waarvan de gevolgen echter zeker verdere studie vereisen[29]. Dit standpunt komt ook in de kop naar voren. De krant stelt dat het voor de Amerikaanse Minister van Buitenlandse Zaken, Acheson, veel makkelijker is om commentaar te geven in dit vroege stadium aangezien de Amerikaanse industrie niet rechtstreeks bij het plan betrokken is[30]. Acheson noemt het plan een voorbeeld van wederzijdse verzoening tussen Frankrijk en Duitsland en van economische integratie van West-Europa[31]. Hij zegt ook sympathie en goedkeuring te hebben voor het verregaande karakter van het Franse idee maar benadrukt ook het belang van een diepere studie ervan[32]. Ook in de titel wordt al de goedkeuring van de Verenigde Staten voor het plan vermeld. Een laatste aspect dat in de titel wordt vermeld is het feit dat de Franse tactiek niet echt geapprecieerd wordt door de Britten. De kop vat dus heel goed de inhoud van het artikel samen. In verband met die tactiek wordt gezegd dat die zorgde voor speculaties in Londen[33]. Het feit dat het plan onmiddellijk ook aan het grote publiek werd bekend gemaakt, wordt gezien als een test van de Britse wil om zich te engageren in de Europese integratie[34]. Er wordt ook gesuggereerd dat de Duitse kanselier, Adenauer, al wel op voorhand op de hoogte was gebracht, aangezien hij toch wel opvallend snel en enthousiast reageerde[35].

In een derde artikel worden de reacties van de Duitse pers samengevat. Zonder hier in detail op in te gaan onthouden we het openingszinnetje van het artikel: “German press and public have hailed with the utmost enthusiasm M. Schuman’s proposal for a federation of French and German heavy industry under some form of joint control.”; zowel pers als publiek zijn uitermate enthousiast over het voorstel.

In het financiële katern, op pagina 9 is er ook nog een  interessant artikel, ‘from our financial editor’. In dit artikel wordt onomwonden gezegd dat de voornaamste drijfveer voor de Fransen is dat ze goedkope Duitse steenkool willen importeren en in ruil daarvoor Frans staal naar Duitsland willen uitvoeren[36]. Er wordt ook ingegaan op de mogelijke politieke gevolgen. Het feit dat de Duitse industrie afhankelijk zou worden van Frankrijk wordt als een essentieel element gezien in het Franse voorstel. De Fransen zouden kunnen reageren bij eventueel gevaar van een Duitse herbewapening[37].

Verder wordt de sceptische houding van de krant ten opzichte van de Franse tactiek duidelijk. De vraag wordt gesteld of de irritatie die volgt uit het verrassingseffect, samen met het vaag blijven van het plan, niet groter is dan de voordelen van dergelijke aanpak[38].

Net als op de vorige dag, besteedt de Daily Mail ook op 11 mei aandacht aan het Schuman-plan in haar hoofdartikel op de eerste pagina. De titel is: “Take a Chance on Germany – Acheson” met als ondertitel: “A Risk All the Nations must try together”. Al in de eerste zin komt het nationale karakter van de krant naar voor. De Amerikaanse minister van buitenlandse zaken, Acheson zou gezegd hebben dat ‘we’ Duitsland een kans moeten geven. Dit is de enige manier om een Derde Wereldoorlog te vermijden[39]. In dit verband zouden The Guardian en The Times het meer dan waarschijnlijk gehad hebben over de ‘Britse regering’ of ‘Londen’; de Daily Mail zegt ‘wij, de Britten’. Dit wijst op een meer gekleurde, populistische benadering, in tegenstelling tot de droge, zakelijke journalistiek van de twee andere kranten. Ook het tweede deel van de kop komt al snel terug in het artikel, ook dit is een citaat van dezelfde Dean Acheson. Hij zegt dat het heropnemen van Duitsland in de internationale gemeenschap een taak van iedereen is en dat allen de risico’s en verantwoordelijkheid moeten delen[40]. Het verdere artikel bestaat enkel uit verdere citaten van een toespraak van Acheson waarin in feite weinig inhoudelijks wordt gezegd. Het belang van deze historische kans wordt steeds opnieuw benadrukt.

Op dezelfde dag verschijnt er ook een groot opiniestuk in de Daily Mail[41]. De meningen die erin gegeven worden zijn niet altijd even doordacht geformuleerd en soms wil men duidelijk een beetje choqueren. Men gaat bijvoorbeeld zeggen dat Schuman de laatste is van een lange lijst van pacifisten die Europese eenheid nastreefden, waarvan al zijn voorgangers gefaald hebben omdat ze te idealistisch waren. Daartegenover staan diegenen, die Europa trachtten te verenigen door gebruik te maken van een militaire macht, zoals Napoleon of Hitler. Zij worden de realisten genoemd omdat ze toch bijna in hun opzet slaagden. De enige reden dat ze toch nog faalden was het feit dat hun voorwaarden niet werden aanvaard door de andere landen, en, wordt er aan toegevoegd, in het bijzonder door Engeland[42]. Uit deze voorstelling blijkt onmiddellijk de chauvinistische (of misschien zelfs nationalistische) strekking waartoe de Daily Mail mag gerekend worden. De steun wordt uiteindelijk wel aan het Schuman-plan gegeven omdat het een combinatie zou zijn van realisme en idealisme, een combinatie van een aanvankelijk bescheiden doelstelling met een hardnekkig vasthouden aan enkele essentiële principes[43]. Met betrekking tot de positie van het Verenigd Koninkrijk, acht de krant het onwaarschijnlijk dat de Labourregering zich zal aansluiten bij een eengemaakt Europa dat voornamelijk zou bestaan uit niet-socialistische regeringen. Het zou vreemd zijn indien ze een industrieel plan dat private ondernemingen ondersteunt, zou kunnen verenigen met hun plan van nationaliseren van de industrie. Volgens de Daily Mail zou dit het opgeven van hun dogma’s betekenen[44].

Op 12 mei wordt in The Times gemeld dat de Britse premier Attlee het Franse voorstel verwelkomt. In de eerste officiële Britse reactie noemt Attlee het plan een belangrijke bijdrage bij het zoeken naar een oplossing voor een belangrijk Europees probleem[45]. De Britse eerste minister sprak die woorden op een persconferentie ter gelegenheid van een vergadering van de Ministers van Buitenlandse Zaken van Frankrijk, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten.

Op dezelfde dag verschijnt er nog een vrij interessant artikel. Het draagt de titel “French Eyes on Britain – Reaction to Steel Plan – Adherence specially desired”.  De auteur is de correspondent in Parijs. Hij vestigt eerst en vooral de aandacht op het feit dat Frankrijk ook andere landen van West- en eventueel ook van Oost-Europa, naast Duitsland, uitnodigt om zich aan te sluiten bij de op te richten organisatie. Volgens de auteur doet Frankrijk dat niet louter voor de vorm maar hoopt het echt dat dit gebeurt[46]. De Fransen zouden vooral Groot-Brittannië erbij willen[47]. Volgens de correspondent zou dit feit mogen gehinderd worden door irritatie door de wijze waarop en de timing waarmee de voorstellen werden bekendgemaakt[48]. Hieruit blijkt toch duidelijk een voorkeur van de correspondent, en dus ook van de krant, voor een toetreding van Groot-Brittannië, mits nauwkeurige studie van de details van het Franse plan. In twee kleinere artikels worden de reacties van hoop (Duitse industriëlen in het Ruhr-gebied) en enthousiasme (Amerikaanse regering) weergegeven[49].

Ook The Guardian brengt op 12 mei, net als The Times, de reactie van de Britse eerste minister, Attlee. Dit al in de titel van het artikel: “The Schuman Plan Takes Hold – Prime Minister Welcomes Notable Contribution”.  Waar The Times zich beperkte tot de weergave van de reactie van Attlee, gecombineerd met een beschrijving van de enthousiaste reacties in landen als Duitsland en de Verenigde Staten, gaat The Guardian toch een stap verder. De krant stelt al in de titel dat het plan nu toch concrete vormen aanneemt en in het artikel zelf wordt ook gezegd dat het duidelijk is dat door de internationale reacties, geen weg terug mogelijk is[50]. Er wordt met andere woorden een globale conclusie getrokken uit de enthousiaste ontvangst, in plaats van alleen een zakelijk beeld van deze ontvangst weer te geven[51].

Op dezelfde dag is er nog een interessant stukje over de reacties van de verschillende politieke partijen in Groot-Brittannië. Als eerste komt de Liberal Party aan de beurt[52]: deze partij verwelkomt het voorstel  als een positieve en concrete stap naar een eenheid van Europese volken[53]. De Conservative Party heeft nog niet officieel gereageerd maar, volgens The Guardian, zal deze partij ongetwijfeld het voorstel steunen, aangezien een van hun leden, Eden, in 1948 al met een gelijkaardig idee op de proppen was gekomen[54]. Daarna volgt de regering. Een zekere vorm van kritiek op haar positionering schemert door. Gesteld wordt dat de regering, die duidelijk geschrokken is van de timing van bekendmaking van het plan, beter niet al te veel de nadruk zou leggen op het feit dat het plan en zijn gevolgen verdere studie vereisen, om niet in moeilijkheden te komen tijdens een parlementair debat erover. Het idee zou immers al lang genoeg aanwezig zijn, zoals blijkt uit krantencommentaren of uit de uitspraken van Eden in 1948 om het al voldoende bestudeerd te hebben[55].

  In de Daily Mail wordt op 12 mei, net als in de twee andere kranten, ook de officiële reactie van de Britse premier Attlee weergegeven. Hij zegt er dat de Britse regering de kwestie op een sympathiserende wijze zal bespreken[56]. Ook wordt de nadruk gelegd op het vage karakter van het plan en de onvoorspelbaarheid van de Britse reactie[57].

In The Guardian verschijnt ook op 13 mei een vermeldenswaardig artikel. Het draagt als titel “Coal and Steel Discussions – Some British Views” en verschijnt op pagina 9, in het financieel katern. De auteur is ‘our financial editor’. Hij zegt dat een Britse deelname aan de op te richten organisatie niet zo onwaarschijnlijk is als de eerste reacties doen vermoeden. Hij erkent dat er nog een lange weg te gaan is maar stelt dat men zowel in de kolen- als de staalsector meer en meer tot verdere samenwerking met de andere Europese landen komt[58]. Het gebrek aan gedetailleerde informatie vanwege de Fransen en het verrassingseffect van de bekendmaking van het plan, zouden tot meer onzekerheid geleid hebben dan nodig, maar reeds nu worden de zaken al duidelijker[59]. Een van de belangrijkste argumenten om aan te sluiten ziet de auteur echter in het feit dat, als Groot-Brittannië lid is, het mee het beleid kan bepalen[60].

De Daily Mail is vooral interessant voor haar opiniestukken op de eerste pagina, die (zoals eerder aangehaald) vaak nogal nationalistische standpunten bevatten die niet altijd even doordacht zijn. We moeten, aan de andere kant, wel toegeven dat deze krant steeds een veel duidelijker positie inneemt ten overstaan van een probleem of een gebeurtenis, dan de andere twee bestudeerde kranten.

Ook op 15 mei verschijnt op pagina 1 zo’n opiniestuk. Het is geschreven vanuit een groot nationaal bewustzijn en met duidelijke bewoordingen. Zo worden de Britse belangen omschreven als ‘onze belangen’ en als belangrijkste worden vrede en vrijheid genoemd[61]. Dit is natuurlijk nogal een idealistisch beeld. Ook de Commonwealth, hier ‘Empire’ genoemd, wordt nog steeds als heel belangrijk gezien, hoewel ze in realiteit in een snel tempo aan het desintegreren was. De Daily Mail verklaart alle steun aan het Gemenebest maar zegt te geloven dat, noch het Gemenebest, noch een eengemaakt Europa, zouden kunnen overleven indien Groot-Brittannië zich niet zou aansluiten bij Europa[62]. Uit deze formulering blijkt duidelijk dat de Daily Mail, ondanks het feit dat de realiteit haar tegenspreekt, nog steeds, op een bijna arrogante wijze, Groot-Brittannië als een belangrijke speler op het internationale toneel ziet. De gevolgen van een niet-aansluiten van Groot-Brittannië zouden rampzalig zijn voor de Commonwealth en voor Europa, terwijl over eventuele nadelige gevolgen voor Groot-Brittannië zelf zelfs niet gesproken wordt. In hetzelfde artikel wordt ook de voorkeur van de krant, voor een nauwe samenwerking van Europa met de Verenigde Staten, duidelijk. Het idee van Europa als een derde macht in een brugfunctie tussen Amerika en Rusland wordt scherp afgekeurd[63]. Het plan wordt gezien als het begin van een materiële samenwerking met de Verenigde Staten, tot een hecht Westers blok[64].

Het volgende, echt belangrijke artikel in The Guardian komen we tegen op 19 mei. Het is een opiniestuk, geschreven door W.W. Rostow, verschijnt op pagina 6 en draagt als titel “The Schuman Plan – Franco-German Steel and Coal”. De auteur ziet de economische samenwerking eerder als een middel voor een diplomatiek doel. Dit doel is de oplossing van het Duitse probleem maar meer algemeen de ontwikkeling van meer Europese eenheid[65]. Anderzijds zullen beide partners er een economisch voordeel uit halen[66]. Over de positie van Groot-Brittannië wordt gezegd dat de economische belangen van dit land beperkt zijn doordat het niet echt afhankelijk is van de invoer van grondstoffen voor de staalindustrie en door de handelsbanden met de landen binnen de sterling-zone[67]. Anderzijds herhaalt hij dat het Franse voorstel niet helemaal en misschien zelfs niet geïnspireerd is door economisch belangen en dat ook de internationale reacties niet in de eerste plaats bepaald zouden worden door dergelijke belangen[68]. De auteur zegt verder nog dat het voorstel geen volledig eind zal stellen aan de spanningen tussen Frankrijk en Duitsland maar het zou toch enkele problemen kunnen oplossen of toch een oplossing ervoor binnen bereik brengen[69]. Tot slot bekijkt Rostow de positie van Groot-Brittannië. Volgens hem zal de Britse reactie bepaald worden door de strijd van twee concepten van haar belangen op het continent: Er is de oude visie die zegt dat een geslaagde vereniging van de landen op het continent in tegenstelling staat tot de Britse belangen. Anderzijds is er een nieuwere visie dat een verenigd en sterk West-Europa, met Britse deelname, de enige garantie is voor een veilig en voorspoedig Verenigd Koninkrijk. De Britse reactie zal uiteindelijk gedetermineerd worden door de sterkste van deze twee vleugels[70].

Op 22 mei wordt in The Times gemeld dat Franse ministers, die Britse vragen over het Schuman-plan beantwoordden, zeker bereid zijn om te overleggen over eventuele problemen[71]. De Fransen stellen voor, terwijl ze de hoop uitdrukken dat Groot-Brittannië toetreedt, om zo snel mogelijk met onderhandelingen met kandidaat-leden te beginnen[72]. Door de aandacht te vestigen op de hulpvaardigheid van de Fransen om verdere informatie en verduidelijkingen te verstrekken maakt de krant hiermee opnieuw duidelijk dat, wat haar betreft, Groot-Brittannië onderhandelingen moet beginnen met de Fransen.

In de volgende dagen en weken volgen nog heel wat artikels in dit verband maar ze gaan meer en meer over gebeurtenissen die een gevolg zijn van het Franse voorstel en niet meer over het voorstel zelf. Bovendien zijn deze artikels vrijwel louter beschrijvend van aard en voegen ze niets toe aan het beeld van de visie van The Times ten opzichte van het voorstel en ten opzichte van een eventuele Britse participatie. Een beeld dat hierboven reeds geschetst werd.

In de volgende dagen en weken verschijnt er nog heel wat in The Guardian. Het gaat vooral om artikels die zich toespitsen op een binnenlandse, Britse discussie over in welke mate Groot-Brittannië zich moet engageren in de ontwikkelingen en of het zich moet aansluiten bij de landen die zich akkoord verklaren met het Franse plan. Het voornaamste punt in deze discussie zal het feit zijn, dat de Fransen vragen aan eventuele toetredende landen, dat ze zich op voorhand akkoord verklaren met een aantal fundamentele principes van het plan, waaronder het supranationale karakter van de op te richten Hoge Autoriteit. De Britten zullen het hiermee heel moeilijk hebben en het zal uiteindelijk de reden zijn waarom ze buiten de organisatie blijven. Zoals al blijkt in een stukje op 27 mei waarin gesteld wordt dat de Britse regering er zal op aandringen dat de gesprekken niet zouden vertrekken vanuit een algemeen aanvaarden van de basisprincipes van het plan, maar eerder vanuit een empirische basis[73].

Op 5 juni wordt dan gemeld dat Groot-Brittannië niet verder zal deelnemen aan de onderhandelingen tussen Frankrijk, West-Duitsland, Italië, België, Nederland en Luxemburg, maar dat Frankrijk heeft toegezegd dat het het Verenigd Koninkrijk volledig op de hoogte zal houden van de ontwikkelingen[74].

Ook in de Daily Mail vonden we nog heel wat artikels. Er zijn er onder andere heel wat waarin aangehaald wordt dat de Fransen aandringen bij Groot-Brittannië om toch maar aansluiting te overwegen[75]. Dit kan gelden als een nieuw bewijs voor de stelling dat de Daily Mail Groot-Brittannië een toch wel heel belangrijke rol op het internationale vlak toedicht.

Een voorbeeld van het feit dat de meningen die in de opiniestukken van de Daily Mail geformuleerd worden niet altijd even doordacht zijn, is het feit dat op 5 juni gezegd wordt dat de regering niets kan kwalijk genomen worden, terwijl enkele dagen later, op 13 juni brandhout wordt gemaakt van het overdreven vasthouden door de regering aan haar socialistische principes.

Als we eerst het stuk van 5 juni bekijken, zien we dat in feite de schuld voor het niet-toetreden van Groot-Brittannië in de schoenen van Frankrijk geschoven wordt. Dit omwille van het feit dat de Fransen wilden dat iedereen zich nog voor de onderhandelingen akkoord verklaarde met de basisprincipes van het Plan[76]. Er werd van Groot-Brittannië gevraagd dat ze haar zware industrie onder controle zou plaatsen van een hoge autoriteit, zonder de weten wat dit orgaan zou gaan inhouden op het vlak van samenstelling en macht[77]. Door dit meningsverschil mist Groot-Brittannië wel een historische kans om de leiding te nemen van Europa, waar de wereld al sinds 1945 op wachtte[78]. Volgens de Daily Mail zou Groot-Brittannië, indien het zou toegetreden zijn, onmiddellijk de leiding op zich genomen hebben en zouden de andere landen dit accepteren. Sterker nog: dit zou de vervulling van een wens zijn die de hele wereld sinds de Tweede Wereldoorlog had.

Maar voor dit alles kan de schuld niet aan de Britse regering gegeven worden, want elke mogelijke Britse regering zou hetzelfde gedaan hebben, met de steun van het volk[79].

In contrast met deze steunbetuiging voor de Labour-regering staat dan het opinie-artikel van 13 juni, dat geschreven werd naar aanleiding van een officieel afkeuren van het Europese idee door de Labour-leiding omdat West-Europa niet socialistisch genoeg is. De Britse regering wordt overdreven eigendunk en zelfingenomenheid verweten omdat ze alleen zou toetreden indien alle regeringen op het continent zich zouden aansluiten bij hun socialistische ideeën en dus zegt dat iedereen, behalve zijzelf, fout is[80].

4.1.4 Samengevat

Het valt op dat The Times als enige van de drie kranten al vóór de eigenlijke voorstelling gewag maakt van het plan.

De dag na de bekendmaking van het plan besteden alle drie de kranten hier ruim aandacht aan. De artikels die die dag verschijnen bevatten heel wat letterlijke citaten van vooraanstaande politici uit heel Europa en ook fragmenten uit de speech van Schuman. Opvallend is verder dat de Daily Mail de enige krant is die het nieuws op de voorpagina brengt.

In de eerste dagen na de bekendmaking van het Schuman-plan, richten de kranten zin op de eerste plaats op het verzamelen van reacties bij alle betrokken partijen. Vooral The Guardian zal zich herhaaldelijk negatief uitspreken over het verrassingseffect dat Schuman voor ogen had. De Daily Mail is de enige van de drie die al zeer snel oproept voor een Britse aansluiting bij het plan.

Als duidelijk wordt dat Groot-Brittannië zich niet onmiddellijk zal engageren in het nieuwe project, noemt de Daily Mail dit een historische kans die gemist wordt. De krant legt de schuld hiervoor echter niet bij de Britse maar wel bij de Franse regering, die een veel te ver gaand engagement vraagt van de deelnemers, nog vóór begonnen wordt met eventuele onderhandelingen.