ALGEMEEN BESLUIT

We hebben in de loop van deze verhandeling vooral het politieke leven van August De Block onder de loupe genomen : zijn intrede in de jonge socialistische beweging te Sint-Niklaas, zijn wedervaren tijdens de Eerste Wereldoorlog, zijn rol in de uitbouw van de BWP in het Waasland en in de leiding van het nationale partijapparaat. Wij hebben getracht aan te tonen hoe belangrijk zijn rol in de BWP op lokaal en nationaal vlak was.

Mede dankzij hem slaagden de Sint-Niklase socialisten erin hun politieke macht te vergroten, zowel in de Wase hoofdstad als in de omliggende plattelandsgemeenten. Tussen beide Wereldoorlogen kwam de socialistische beweging in Sint-Niklaas tot volle ontplooiing. De aanhang van de verschillende syndicale, coöperatieve en mutualistische organisaties nam gestaag toe. Bij de verschillende verkiezingen zagen de socialisten hun stemmenaantal stijgen. In 1932 konden zij de aloude katholieke bestuursmeerderheid te Sint-Niklaas doorbreken, maar pas in 1939 werden zij opgenomen in het schepencollege.

De Block speelde in de ontwikkeling van de socialistische beweging te Sint-Niklaas een eersterangsrol. Na Wereldoorlog I pleitte hij, als jong propagandist, voor een professionalisering van de partijkaders, wat hem de functie van plaatselijk partijsecretaris opleverde. In die hoedanigheid was hij verantwoordelijk voor het reilen en zeilen van de lokale partijafdeling. Alle propaganda-initiatieven en politieke stellingnames van de Sint-Niklase socialisten droegen zijn stempel. In de gemeenteraad toonde hij zich een virulent debater.

Door het belang dat hij hechtte aan orde en tucht was hij quasi permanent aanwezig in het “rode” verenigingsleven, dat hij een bijkomende stimulans bezorgde door de oprichting van “Cinema Volkshuis”.

Ondanks De Blocks bepalende rol in het Sint-Niklase socialisme was er nooit sprake van enige mythevorming rond zijn persoon. Er bestond in de Sint-Niklase BWP-afdeling geen leiderscultus rond de plaatselijke partijsecretaris. In het Waasland werd De Block nooit beschouwd als de incarnatie van het socialisme. De Blocks persoon noch zijn verdiensten kwamen in de socialistische propaganda aan bod. Ook de katholieken, de belangrijkste politieke tegenstrevers van de BWP te Sint-Niklaas, besteedden in hun pamfletten nauwelijks aandacht aan August De Block. Zowel socialisten als katholieken hielden zich in hun verkiezingspropaganda ver van “persoonlijkheden”, wat  mythevorming rond de persoon van De Block vanzelfsprekend in de weg stond.

Daarnaast moet ook worden gewezen op het democratische karakter van het socialisme te Sint-Niklaas. De Block kwam weliswaar steevast als populairste politicus uit de pollverkiezingen die onder de socialistische militanten werden gehouden, maar alleen al het feit dat er polls werden gehouden duidt erop dat De Blocks politieke en electorale voortrekkersrol niet absoluut was. De Wase socialisten telden trouwens ook andere sterke persoonlijkheden in hun rangen zoals Karel Van Hoeylandt en Alfons Pincé. Het ontbreken van één dominante figuur was een belangrijke oorzaak van de vele persoonlijke conflicten, die in de rangen van de Wase socialisten ontstonden.

August De Block was daarnaast ook een man met weinig heroïsche allures. Hij is nooit veroordeeld noch aangehouden geweest waardoor hij zich onmogelijk kon opwerpen als een soort martelaar voor de arbeidersklasse of het socialisme.[583] De Block was veeleer een saai pragmaticus die wel een voorname rol heeft gespeeld bij de politieke en organisatorische uitbouw van de BWP-afdeling te Sint-Niklaas en bij het dagelijkse beheer van de nationale partijstructuur, maar dit steeds deed ten behoeve van een partij en een ideologie waar hij oprecht in geloofde. De Block had geen behoefte aan pathetische loftuitingen of een idealisering van zijn persoon. Hij hield daar niet van en had daar zo zijn redenen voor : “Door zich een beetje op de achtergrond te houden is het vaak mogelijk de zaak waarvoor men vecht beter te dienen”.[584] Deze uitspraak typeert treffend De Blocks pragmatische ingesteldheid.

Rachel Hamel, De Blocks echtgenote van Nederlandse afkomst heeft zijn persoonlijke en politieke leven bepalend beïnvloed. Rachel heeft haar man steeds ten volle gesteund in zijn politiek engagement. Zij volgde hem naar meetings, vergaderingen en congressen. Zij voelde zich niet te beroerd om zelf ook politieke verantwoordelijkheid op zich te nemen als secretaresse van de Vrouwenbond en als lid van de Sint-Niklase Commissie voor Openbare Onderstand. Zij bracht, als dochter van joodse burgers, haar echtgenoot algemeen Nederlands en “goede manieren” bij en bereidde door middel van articulatieoefeningen haar man voor op diens radiotoespraken.

Het is ontegensprekelijk zo dat De Block een getalenteerd organisator was, maar de cumul van de vele functies die hij bekleedde was slechts mogelijk doordat de permanente hulp en bijstand van zijn vrouw hem van vele verplichtingen verloste.

Wij hebben in dit werk hoofdzakelijk aandacht besteed aan De Blocks publieke leven. Zijn persoonlijk leven hebben we, voor zo ver de bronnen het ons toelieten, ook proberen weer te geven. Een paar facetten zijn ons daarvan bekend, andere verdwenen in de mist van het verleden. De Block leidde een zeer druk leven. Erg huiselijk was hij bijgevolg niet. Zijn kinderen hebben hun vader meer niet dan wel gezien. Ook een paar trekken van de persoonlijkheid van de Wase socialist konden we uit het bronnenmateriaal naar boven halen. De Block was een harde werker, een man die met hart en ziel de socialistische ideologie verdedigde en zijn vrienden een groot hart toedroeg. Nochtans was De Block in de omgang vaak stroef, soms zelfs ronduit onbehouwen. De jeugdvrienden van zijn zoon Paul gingen de vader van hun makker het liefst uit de weg.[585] Ook De Blocks partijgenoten waren zich van Blocks botheid bewust, al trachtten zij de feiten enigszins te verdoezelen : “Hij is de charmantste Sint-Niklazenaar [...] achter zijn ietwat stuursch wezen”.[586] Tot slot zou De Block zijn naam niet hebben gestolen. Hij stond immers bekend om zijn koppigheid en stadvastigheid. Het socialistische weekblad “Koekoek” besloot haar artikel over De Block uit 1933 daarom als volgt : “August De Block is wat hij is : een blok”.[587]

Met die woorden uit 1933 sluiten we ook deze verhandeling af. De Blocks biografie wordt hiermee echter niet beëindigd. Zijn hele naoorlogse leven is, op historisch vlak, braakliggend terrein. We koesteren daarom de hoop dat dit werk een aanzet mag zijn voor verder onderzoek.