BESLUIT

In de late republiek waren vrouwen niet meer de passieve wezens die ze lange tijd geweest waren. Voortaan maakten ze actief gebruik van de rechten en bevoegdheden die ze bezaten.

Vrouwen sui iuris hadden recht op een eigen vermogen. Juridisch gezien waren zij verantwoordelijk voor het beheer maar hun tutor muliereum zag erop toe dat ze geen handelingen stelden die hun vermogen konden doen afnemen. Ze bezaten met andere woorden een relatief grote vrijheid maar konden hun bezit niet zomaar voor eender wat aanwenden. Vrouwen in potestate patris bezaten geen eigen vermogen. Hun paterfamilias gaf hen wel een peculium waarover ze libera administratio bezaten. Het uiteindelijke beslissingsrecht bleef evenwel in handen van hun paterfamilias. In de praktijk deden zowel vrouwen sui iuris als vrouwen in potestate patris voor het beheer van hun vermogen of peculium een beroep op procuratores.

Hun vermogen liet vrouwen toe zowel voor zichzelf als voor anderen uitgaven te doen. Sommigen gingen hierin zover dat ze schulden maakten. Zowel vrouwen uit de hoogste kringen als vrouwen uit de municipale elite en courtisanes zorgden zelf voor hun inkomsten. Hun activiteiten strekten zich voornamelijk uit op landbouwgebied en in de vastgoedsector voor de eerste twee groepen en in de “sociale dienstverlening” voor wat de courtisanes betreft. Sommigen traden op als tussenpersoon voor derden. De rest van hun vermogen was voor een groot deel uit legaten en fideicommissa afkomstig.

Bij hun huwelijk kregen vrouwen van hun paterfamilias – of voogd – een bruidsschat mee. Langs deze weg konden ouders een deel van hun vermogen en hun status overdragen op hun dochter. De echtgenoot werd eigenaar van de bruidsschat maar diende hem bij de beëindiging van het huwelijk, door echtscheiding of overlijden, terug te geven. De precieze functie van de bruidsschat is niet echt te achterhalen, maar het was onder andere een bijdrage aan het gemeenschappelijke huishouden van het koppel.