deel v : bronnen en literatuur

HOOFDSTUK 1: ONUITGEGEVEN BRONNEN

A) ALGEMENE REKENINGEN

De rolrekeningen omsluiten de algemene rekeningen van het Sin-Janshospitaal met inkomsten en uitgaven en bevinden zich in het archiefdepot van het O.C.M.W. te Brugge nabij het alomgekende Minnewater in de Prof. Dr. J. Sebrechtsstraat nr. 1.

Buiten enkele fragmentaire uittreksels, werden deze rekeningen nooit uitgegeven.[180] Hier volgen de rekeningen die in mijn licentiaatverhandeling werden gebruikt met de vermelding van het boekhoudkundig jaar:[181]

Enkele stukken die ik onder Varia tegenkwam in het OCMW-archief, behoren echter tot de algemene rekeningen:

-Varia 3: het tegoed uit het jaar 1321-1322 (G 43)

-Varia 9: de uitgaven uit het jaar 1303-1311 (G 27-G33).

Ook in het Rijksarchief te Brugge botste ik op enkele documenten die tot de boekhouding van het Sint-Janshospitaal behoren:

-Aanwinsten 683, I, II, VII en IX: Dubbel van de volledige rekening uit het jaar 1326-1327 (G 47)

-Aanwinsten 683, III: Uitgaven uit het jaar 1327-1328 (G 48)

-Aanwinsten 683, IX: Dubbel van de inkomsten, uitgaven en schulden uit het jaar 1332-1333 (G 52).

B) PACHTREKENINGEN

1. Uit het OCMW-archief te Brugge:

- Varia 7: Rol van renten te Oosmanskerke, ± 1300.[183]

- Varia 17: Rol van de pachten te Schoondijke, 1327-1329.

- Varia 18: Rol van de pachten te Oostburg, 1319.

- D 2: Handboek van pachten en renten, 1320 met aanvullingen.

2. Uit het Rijksarchief te Brugge:

- Aanwinsten 683, Pachtprijzen te Wenduine, begin 14^de eeuw.

- Aanwinsten 689, Pacht- en renteboek, 1310 met aanvullingen.

- Aanwinsten 690, Handboek van renten, begin 14^de eeuw.

Hoofdstuk 2: UITGEGEVEN BRONNEN

DE SMET (J.), Het memoriaal van Simon de Rikelike, vrijlaat te St. Pieters-op-den-Dijk (1323-1336), Brussel, XXXII + 193 p.

GILLIODTS-VAN SEVEREN (L.), Encore l’hôpital Sait-Jean à Bruges. Les premiers comptes, La Flandre : revue des monuments d'histoire et d'antiquités, VI, 1874-1875, pp. 265-288 en 353-368.

GYSSELING (M.), D1, Handboek van renten van het hospitaal van Maldegem, in: Corpus van de Middelnederlandse teksten (tot en met het jaar 1300), Reeks 1, Ambachtelijke Bescheiden, ’s-Gragenhave, Nijhoff, 1977, pp. 2830-2862. (Bouwstoffen voor een woordarchief van de Nederlandse taal)

MERTENS (J.), De bouwrekening van de schuur te Scueringhe, 1333, Handelingen van de Genootschap voor Geschiedenis te Brugge, CII, 1965, pp. 202-206.

VERLINDEN (C.), SCHOLLIERS (E.), Dokumenten voor de geschiedenis van prijzen en lonen in Vlaanderen en Brabant (13^de – 19^de eeuw), Brugge, De Tempel, 4 dln., 1965-1973.

hoofdstuk 3: LITERATUUR

a) Inventarissen en voornaamste repertoria

AUGUSTYN (B.) en PALMBOOM (E.), Bronnen voor de agrarische geschiedenis van het middeleeuwse graafschap Vlaanderen. Een analytische inventaris van dokumenten betreffende het beheer en de exploitatie van onroerende goederen (tot 1500). Deel I: dokumenten bewaard in het Rijksarchief te Gent, Gent, 1983. (Belgisch Centrum voor Landelijke Geschiedenis, nr. 72).

AUGUSTYN (B.), ROMBOUT (H.), VANDERMAESEN (M.), Bronnen voor de agrarische geschiedenis van het middeleeuwse graafschap Vlaanderen. Een analytische inventaris van dokumenten betreffende het beheer en de exploitatie van onroerende goederen (tot 1500). Deel II: dokumenten bewaard in de rijksarchieven te Beveren, Brugge, Doornik, Kortrijk Ronse, Gent, 1990. (Belgisch Centrum voor Landelijke Geschiedenis, nr. 95).

DE FLOU (K.), Woordenboek der toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het land van den Hoek, de graafschappen Guines en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Brugge - Gent, Van Poelvoorde – Siffer, 18 dln., 1914-1938. (Koninklijke Vlaamsche academie voor taal- en letterkunde, 3^de reeks, 21)

ROMBOUT (H.), Bronnen voor de agrarische geschiedenis van het middeleeuwse graafschap Vlaanderen. Een analytische inventaris van dokumenten betreffende het beheer en de exploitatie van onroerende goederen (tot 1500). Deel III: dokumenten bewaard in de stadsarchieven te Aalst, Brugge, Gent, Hulst, Menen, Oudenaarde, Tielt, Veurne en de OCMW-archieven te Brugge, Damme, Ieper, Oudenaarde, Gent, 1991. (Belgisch Centrum voor Landelijke Geschiedenis, nr. 106).

VANDEWALLE (P)., Oude maten, gewichten en muntstelsels in Vlaanderen, Brabant en Limburg, Gent, s.n.,1984, 70p. (Belgisch Centrum voor Landelijke Geschiedenis, nr. 82)

VERLINDEN (C.), SCHOLLIERS (E.), Dokumenten voor de geschiedenis van prijzen en lonen in Vlaanderen en Brabant (13^de – 19^de eeuw), Brugge, De Tempel, 4 dln., 1965-1973.

VERWIJS (E.) en VERDAM (J.), Middelnederlandsch woordenboek, ’s Gravenshage, Nijhoff, , 11 dln., 1885-1952. (+ CD-ROM versie)

B) ALGEMENE LITERATUUR

BLOCKMANS (F.), De bestraffing van den opstand van Brugge en van Westelijk Vlaanderen in 1328, overdruk uit: Beknopte Handelingen van het 15^de Vlaams Philologencongres, Gent, 1940, pp. 38-45.

BLOCKMANS (W.P.), PIETERS (G.) en PREVENIER (Walter), Tussen crisis en welvaart: sociale veranderingen 1300-1500, in: (“Nieuwe”) Algemene Geschiedenis der Nederlanden, IV, Haarlem, Fibula-Van Dishoeck, 1981, pp. 42-86.

BOONE (Marc), Muntgeschiedenis middeleeuwen, in ART (Jan), Red., Hoe schrijf ik de geschiedenis van mijn gemeente, 3a, Hulpwetenschappen, Gent, Stichting Mens en Kultuur, 1995, pp. 149-165.

CONTAMINE (P.), L’économie Médiévale, Paris, Colin, 1993, 447 p.

CONTAMINE (P.), Commerce, finances et société (XIe-XVIe siècles), Paris, Université de Paris-Sorbonne, 1993, 507 p. (Cultures et Civilisations Médiévales, nr. 9)

DEGRYSE (Roger), De sociale stand van de Nieuwpoortse strijders van 1328, Bachten de Kupe, V, 1963, 1, pp. 83-88.

DEHAECK (Sigrid), Voedselconsumptie te Brugge in de Middeleeuwen (1280-1470) casestudy van het Sint-Janshospitaal en het hospitaal van de Potterie, onuitgegeven licentiaatverhandeling, RUG, 1999, 218 p.

DERVILLE (A.), L'agriculture du Nord au Moyen Age : Artois, Cambrésis, Flandre wallonne, Villeneuve d'Ascq, Presses universitaires du Septentrion, 1999, 332 p.

DUMOLYN (Jan) en STABEL (Peter), Aan de zijlijnen van een conflict? Gent en het Gentse in 1302, in: TRIO (Paul), HEIRBAUT (Dirk), VAN DEN AUWEELE (Dirk), Red., Omtrent 1302, Leuven, Universitaire Pers Leuven, 2002, pp. 37-64.

HENDRICKX (L.), De sociale samenstelling van het Vlaamsche leger in den slag bij Cassel (1328), Nederlandsche Historiebladen, II, 1931, 1, pp. 88-90.

HIMPENS (G.), Het Sint-Janshospitaal te Brugge (voor 1188-1350), onuitgegeven licentiaatsverhandeling, KUL, XXXIII + 205p.

HUGENHOLTZ (F.W.N.), Drie Boerenopstanden uit de 14^de eeuw: Vlaanderen 1323-1328, Frankrijk 1358, Engeland 1381, onderzoek naar het opstandig bewustzijn, Haarlem, Tjeen Willink, 1949, 275p.

LAMBERT (Véronique) en DUMOLYN (Jan), De cruciale decennia in de geschiedenis van een Europese stad, in: TRIO (Paul), HEIRBAUT (Dirk), VAN DEN AUWEELE (Dirk), Red., Omtrent 1302, Leuven, Universitaire Pers Leuven, 2002, pp. 65-80.

LOBELLE (H.), Zoals het was…Sint-Janshospitaal Brugge, AZ Sint-Jan, Brugge, 1979, 100 p.

MARECHAL (G.), Het hospitaalwezen te Brugge in de middeleeuwen, een institutionele en sociale studie, onuitgegeven doctoraatsverhandeling, Gent, RUG, 1975, 2 dln.

MARECHAL (G.), De levenskansen van de personeelsleden in het Brugse Sint-Janshospitaal in de XIVe en XVe eeuw, in: Het Brugse Ommeland, XVIII, 1978, pp. 35-38.

MARECHAL (G.), Het Sint-Janshospitaal in de eerste eeuwen van zijn bestaan, in: Sint-Janshospitaal Brugge 1188/1976, tentoonstellingscatalogus, Brugge, C.O.O., 1976, 2 dln., pp. 41-76.

MARECHAL (G.), RYCKAERT (M.), VANDEWALLE (A.), …, Archivalia, in: Sint-Janshospitaal Brugge, 1188/1976, tentoonstellingscatalogus, Brugge, C.O.O., 1976, 2 dln., pp.341-386.

MERTENS (J.), Bijdrage tot de kennis van de sociaal-economische toestanden op het platteland in het Brugse Vrije tijdens de Late Middeleeuwen (1300-1500), onuitgegeven doctoraatsverhandeling, Gent, RUG, 2 dln., 1967.

MERTENS (J.), Het buitenstedelijk goederenbezit van het Sint-Janshospitaal te Brugge, in: Sint-Janshospitaal Brugge 1188/1976, tentoonstellingscatalogus, Brugge, C.O.O., 1976, 2 dln., pp. 85-90.

MERTENS (J.), De economische en sociale toestand van de opstandelingen uit het Brugse Vrije wier goederen na de slag bij Cassel (1328) verbeurd verklaard werden, overdruk uit: Belgisch tijdschrift voor filologie en geschiedenis, XLVII, 1969, 4, pp. 1131-1153. ( Belgisch centrum voor landelijke geschiedenis, 1970, nr. 19).

MERTENS (J.), De laat-middeleeuwse landbouweconomie in enkele gemeenten van het Brugse platteland, Brussel, Gemeentekrediet van België, 1970, 203 p. (Pro Civitate Historische Uitgaven, 1970, nr. 27).

MERTENS (J.), Landbouw, in: (“Nieuwe”) Algemene Geschiedenis der Nederlanden, deel IV, Haarlem, Fibula-Van Dishoeck, 1981, pp. 12-41.

MERTENS (J.), De landbouwers in het Zuiden 1100-1300, in: (“Nieuwe”) Algemene Geschiedenis der Nederlanden, deel II, Haarlem, Fibula-Van Dishoeck, 1981, pp. 105-122.

MERTENS (J.), Landschap en geografie in het Zuiden, 1300-1480, in: (“Nieuwe”) Algemene Geschiedenis der Nederlanden, deel III, Haarlem, Fibula-Van Dishoeck, 1981, pp. 40-47.

MERTENS (J.) en VANDEWALLE (A.), De hospitaalarchieven, archivalia betreffende het Sint-Janshospitaal en de medische corporaties te Brugge, in: Sint-Janshospitaal Brugge, 1188/1976, tentoonstellingscatalogus, Brugge, C.O.O., 1976, 2 dln., pp.27-40.

NICHOLAS (D.), Medieval Flanders, London, Longman, 1992.

ROMMEL (H.), L’ hôpital St. Jean, à Bruges. Notes et documents, Annales de la Société d'émulation de Bruges, 64, 1914, pp. 140-199.

RYCKAERT (M.), Binnenstedelijk onroerend bezit van het Sint-Janshospitaal te Brugge tijdens het Ancien Régime, in: in: Sint-Janshospitaal Brugge, 1188/1976, tentoonstellingscatalogus, Brugge, C.O.O., 1976, 2 dln., pp.91-112.

SABBE (Jacques), Vlaanderen in opstand, 1323-1328: Nikolaas Zannekin, Zeger Janszone en Willem de Deken, Brugge, Genootschap voor Geschiedenis “Société d’Emulation”, 1992, 132p.

TEBRAKE (William H.), A Plague of Insurrection. Popular Politics and Peasant Revolt in Flanders, 1323-1328, Philadelphia, University op Pensylvania Press, 1993, 165p.

THOEN (Erik), Historische Metrologie, in: ART (Jan), Red., Hoe schrijf ik de geschiedenis van mijn gemeente, 3a, Hulpwetenschappen, Stichting Mens en Kultuur, Gent, 1995, pp. 129-148.

THOEN (Erik), Landbouwekonomie en bevolking in Vlaanderen gedurende de late Middeleeuwen en het begin van de Moderne Tijden. Testregio: de kasselrijen van Oudenaarde en Aalst (eind 13^de - eerste helft 16^de eeuw), 2dln., Gent, 1988, p. 1022. (Belgisch Centrum voor Landelijke Geschiedenis, 1988, nr. 90).

THOEN (Erik), Oorlogen en platteland. Sociale en ekonomische aspekten van militaire destruktie in Vlaanderen tijdens de late middeleeuwen en de vroege moderne tijden, Tijdschrift voor Geschiedenis, XCI, 1978, pp. 363-378.

VAN DEN AUWEELE (Dirk), 11 juli 1302. De staatsrechterlijke prehistorie van de Guldensporenslag, in: TRIO (Paul), HEIRBAUT (Dirk), VAN DEN AUWEELE (Dirk), Red., Omtrent 1302, Leuven, Universitaire Pers Leuven, 2002, pp. 13-36.

VANDEN BORRE (Chris), Prijzen, lonen en levensstandaard in Brugge en omgeving tijdens de 14^de en het begin van de 15^de eeuw, onuitgegeven licentiaatverhandeling, RUG, 1999, 296 p.

VANDENBROEKE (Chris), Economische groei en sociale implicaties. Sociaal-economische begrippen en modellen toegepast op de geschiedenis (syllabus).

VANDENBROEKE (Chris) en VANHAUTE (Erik), Statistiek, in: ART (Jan), Red., Hoe schrijf ik de geschiedenis van mijn gemeente, 3b, Hulpwetenschappen, Stichting Mens en Kultuur, Gent, 1996, pp. 19-73.

VAN DER HAEGEN (H.), Bronnen voor de reconstructie van de agrarische structuur: landschap, bedrijven, huur- en eigendomsverhoudingen in Vlaanderen, overdruk uit: Overdr. uit: Bronnen voor de historische geografie van Belgie: handelingen van het colloquium te Brussel, 25-27.4.1979, Wetteren, Cultura, 1980, pp. 113-128. (Belgisch Centrum voor Landelijke Geschiedenis, nr. 58)

VANDERMAESEN (Maurice), Vlaanderen en Henegouwen onder het huis van Dampierre, 1244-1384, in: (“Nieuwe”) Algemene Geschiedenis der Nederlanden, deel II, Haarlem, Fibula-Van Dishoeck, 1981, pp. 399-440.

VAN DER WEE (H.), De doorbreking van de middeleeuwse landbouweconomie in West-Europa (14^de – 16^de eeuw), in: Historische aspecten van de economische groei : tien studies over de economische ontwikkeling van West-Europa en van de Nederlanden in het bijzonder (12e-19e eeuw), Antwerpen, Nederlandsche Boekhandel, 1972, pp. 10-38.

VANDEWALLE (P.), De evolutie van graanprijzen in West- en Zuid-Vlaanderen, Bijdragen tot de Geschiedenis van Vlaanderen en Brabant, III, 1988, pp. 22-47.

VAN OOST (A.), Sociale stratificatie van de Brugse opstandigen en van de opstandige ingezetenen van de kleinere kasselrijsteden en van de kasselrijdorpen in Vlaanderen van 1379-1385. Kritische benadering van konfiskatiedokumenten, Belgisch Tijdschrift voor Filologie en Geschiedenis, LXI, 1978, pp. 830-877.

VAN WERVEKE (H.), Les charges financières issues du traités d'Athis (1305), overdruk uit: Revue du Nord, XXXII, 1950, pp. 81-93.

VAN WERVEKE (H.), La famine de l’an 1316 en Flandre et dans les régions voisines, Revue du Nord, XLI, 1959, p. 5-14.

VAN WERVEKE (H.), De Middeleeuwse Hongersnood, Mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Wetenschap, Letteren en Schone Kunsten van België, Klasse der Letteren, XXIX, 1967, 3, pp.3-22.

VAN WERVEKE (H.), Vlaanderen en Brabant, 1305-1346: de sociaal-economische achtergrond, in: Nieuwe”) Algemene Geschiedenis der Nederlanden, deel III, Haarlem, Fibula-Van Dishoeck, 1981, pp. 1-62.

VERHULST (A.), Bronnen en problemen betreffende de Vlaamse landbouw in de late middeleeuwen (13^de – 15^de eeuw), in: Ceres en Clio, zeven variaties op het thema landbouwgeschiedenis, Wageningen, s.n., 1964, pp. 205-235.

VERHULST (A.), L’économie rurale de la Flandre et la dépression économique du bas Moyen Age, Etudes Rurales, X, 1963, pp. 68-80.

VERHULST (A.), Occupatiegeschiedenis en landbouweconomie in het Zuiden circa 1000-1300, in: (“Nieuwe”) Algemene Geschiedenis der Nederlanden, deel II, Haarlem, Fibula-Van Dishoeck, 1981, pp. 83-104.

VERMAERE (Jos), 1302, breekpunt inzake domaniaal beheer van het Brugse Sint-Janshospitaal 1279-1328, Het Brugse Ommeland, 17, 1977, pp. 161-185.