Een doorlichting van het media-imperium van Tony O'Reilly (Kevin McMullan)

In de twee vorige hoofdstukken werd gekeken naar het ontstaan en de groei van het media-imperium van Tony O’Reilly. Omdat we ons bewust zijn van het feit dat het niet altijd even gemakkelijk om volgen is, zullen we nu een overzicht geven van wat O’Reilly precies wereldwijd bezit. We zullen kort ook ingaan op de financiële toestand en de toekomstperspectieven van Independent News & Media. Besluitend zullen we dan een aantal krachtlijnen distilleren.

De dominantie van Independent News & Media binnen de pers hier is echt wel aanzienlijk: maar liefst 80 % van de Ierse kranten die in 2001 verkocht werden, kwamen van uitgevers die volledig of partieel eigendom waren van Independent News & Media (Truetzschler, 2002). 67 % van de dagbladenmarkt heeft de groep in handen, op de zondagsbladenmarkt heeft ze een marktaandeel van 87 %. Dit percentage bekomt men als de Sunday Tribune tot de Independent-groep wordt gerekend, wat door O’Reilly en co. niet gedaan wordt wanneer ze het over hun eigen zogezegde dominantie hebben. De Sunday Tribune is maar voor 29,9 % in handen van Independent News & Media (cfr. hoofdstuk 3), maar door de vele leningen die de krant lopende heeft bij O’Reilly, kan men gerust stellen dat de krant haar onafhankelijkheid zeer zeker verloren heeft (Leahy, 2001, 29 april). Zelfs zonder de Sunday Tribune tot de O’Reilly-stal te rekenen, heeft Independent News & Media een onwaarschijnlijk dominante positie verworven in Ierland. Deze situatie werd de afgelopen jaren meermaals onderzocht door de Ierse regering en de Competition Authority, maar telkens luidde de conclusie dat de Ierse krantenmarkt genoeg diversiteit bevat en dat dus interventie van overheidswege niet nodig is (Truetzschler, 2002). Het grote argument dat O’Reilly hanteert ter rechtvaardiging van de positie van Independent News & Media is het feit dat door de grote import van Britse kranten de dominantie van zijn groep sterk gerelativeerd dient te worden. Een argument echter dat niet volledig opgaat als men bekijkt dat de geïmporteerde kranten bitter weinig Iers nieuws brengen. De dominantie van de Independent-groep in de Ierse ‘market of ideas’ is bijgevolg zelfs nog sterker dan in de loutere economische markt (Leahy, 2001, 29 april).

De Irish Independent en haar zondagszuster de Sunday Independent zijn kwaliteitsbladen[77], de Evening Herald, Sunday World en de Star zijn boulevardbladen.

Regionaal: Independent News & Media is met het bezit van 11 van de 29 regionale kranten de grootste uitgever van regionale kranten in Ierland. De 11 kranten zijn:

Verder brengt de Independent-groep de Independent Directory uit, Dublins gouden gids dat verdeeld wordt bij 420.000 gezinnen en bedrijven (Independent News & Media, 2001).

Independent News & Media heeft tevens tal van commerciële printactiviteiten in Ierland. Met printvestigingen in Dublin, Kerry en Terenure is de groep overal te lande aanwezig. Vooral het nieuwe ‘state of the art’ printcomplex net buiten Dublin wordt bijzonder veel gebruikt en print alles van bedrijfsfolders tot boeken. De nieuwe faciliteiten geven de eigen kranten tevens meer mogelijkheden wat betreft reclame-inlassingen, met een stijging van de reclame-inkomsten tot gevolg (Independent News & Media, 2001).

Op vlak van distributie heeft Independent News & Media met Newspread het grootste bedrijf in bezit. Newspread verdeelt meer dan 2000 publicaties in heel Ierland (Independent News & Media, 2001; Leahy, 2001, 29 april).

Voor een evolutie van de oplagecijfers van de Ierse kranten verwijzen we naar de gegevens opgenomen in bijlage. Vooral in het jaar 1995, waarin de Irish Press wegviel, zien we een forse stijging in de oplages van zowat alle andere kranten. We gaan hier niet ingaan op de evolutie van de oplages, maar louter de cijfers voor het jaar 2001 weergeven:[78]

De totale dagelijkse nationale oplage van Independent News & Media is bijgevolg 369.856.

De regionale kranten van de Independent News & Media hadden een gezamenlijke wekelijkse oplage van 107.499 tijdens het jaar 2001, wat een stijging van 3,6 % inhield ten opzichte van het jaar daarvoor (Independent News & Media, 2001).

Ook in de Ierse kabeldistributiesector kent Independent News & Media een zeer sterke positie. De meeste kabel- en MMDS-licenties zijn in handen van twee bedrijven, NTL en Chorus Communications. NTL is een Amerikaanse onderneming die in 1999 de Ierse markt betrad toen het Cablelink, dat in handen was van Eircom en RTE[79], overnam. NTL is de grootste kabeloperator, maar Chorus Communications staat op een verdienstelijke tweede plaats en het is binnen deze Chorus Communications dat de Independent-dochteronderneming Princess Holding 50 % van de aandelen bezit. De andere 50 % is eigendom van een dochteronderneming van de Amerikaanse telefoniegigant AT&T, Liberty Media International genaamd (Truetzschler, 2002).

Met Unison heeft Independent News & media Ierlands grootste internet service provider in handen. Het verzorgt de websites van alle Independent-publicaties en alle andere regionale kranten, alsook die van talrijke bedrijven. Door middel van een set-topbox biedt het internet aan via het televisietoestel. In 2001 had Unison 32.000 set-topbox-abonnees (Truetzschler, 2002).

Het Valentia-consortium van O’Reilly is, zoals werd duidelijk gemaakt in hoofdstuk 3, nu dus voor 84 % eigenaar van de grootste telecomoperator in Ierland Eircom (http://www.eircom.ie). Belangrijk om hier niet uit het oog te verliezen is dat het niet Independent News & Media is dat Eircom bezit, maar een ander consortium onder leiding van O’Reilly. Alhoewel O’Reilly slechts 5 % van Valentia bezit, is hij als voorzitter de man erbinnen met de meeste invloed (Humphreys, 2001, 1 september).

Verder heeft Independent News & Media met 51 % van Switchcom Ierlands grootste telefoonkaartbedrijf in bezit (http://www.independentnewsmedia.com; Leahy, 2001, 29 april).

We gaan Australië en Nieuw-Zeeland apart overlopen, maar de mediabezittingen in beide landen behoren sinds kort tot dezelfde onderneming, APN News & Media (zie hoofdstuk 4). APN News & Media is voor 45 % eigendom van Independent News & Media, waarmee O’Reilly’s mediabedrijf veruit de grootste aandeelhouder is.[80]

In Australië is APN News & Media marktleider wat betreft regionale kranten, radio-omroep en reclameaffichering (APN News & Media, 2002).

APN News & Media heeft in Australië 14 regionale kranten met dagelijkse periodiciteit (van de 35 in totaal die Australië telt) en meer dan 50 regionale kranten met een niet-dagelijkse periodiciteit. Het is hiermee de grootste regionale krantenuitgever. Vooral in de belangrijke staten Queensland en New South Wales, die maar blijven nieuwe inwoners en bedrijven aantrekken, heeft de groep een sterke positie (APN News & Media, 2002).

De 14 regionale dagbladen en hun oplages voor het jaar 2000 zijn (Faculty of Business, Victoria University, 2000, 25 juli):

Naast kranten heeft APN News & Media ook een afdeling van educatieve publicaties, APN Educational Media genaamd, dat onder meer Campus Review en Nursing Review uitgeeft (APN News & Media, 2002).

APN News & Media is voor 50 % eigenaar van Australian Radio Network (ARN), een radionetwerk van 11 zenders en met 4,5 miljoen wekelijkse luisteraars (http://www.independentnewsmedia.com). De radiozenders richten zich tot de demografische groep van volwassenen tussen de 30 en 59 jaar[81] en hebben samen een marktaandeel van 22 % op de radioreclamemarkt. ARN heeft een samenwerkingsakkoord met Clear Channel, eigenaar van 1170 radiozenders in de Verenigde Staten en bezit tevens 30 % van Pan TV, een Australische betaaltelevisiezender die met medewerking van SBS – bij ons bekend van VT4 – werd opgericht (APN News & Media, 2002). Pan TV had in 2000 zo’n 177.000 abonnees (http://www.apn.com.au; Independent News & Media, 2001).

Met APN Digital heeft APN News & Media een afdeling die zich concentreert op het verzorgen van de websites van alle publicaties en de radiozenders (APN News & Media, 2002). Ook startte het sites zoals www.checkout.com.au en de site voor onroerend goed www.homehunter.com.au (http://www.independentnewsmedia.com).

APN News & Media heeft verschillende dochterondernemingen die zich bezighouden met het verkopen van advertentieruimte op openbare plaatsen (billboards, bussen, taxi’s,…): Adshel, Australian Posters, Buspak en Cody. Deze zijn voornamelijk in Australië actief, maar breiden steeds verder uit naar zuidoost-Azië. Zeker nu APN News & Media Asia Posters heeft opgericht is dat het geval. Asia Posters is sinds vorig jaar onder meer in Singapore, Maleisië, Thailand en Hong Kong bedrijvig, vooral dan door participaties in lokale reclameondernemingen (APN News & Media, 2002).[82]

Hier bezat Independent News & Media 100 % van Wilson & Horton, de grootste krantenuitgever van Nieuw-Zeeland. Nu Wilson & Horton opgenomen werd in APN News & Media is de verhouding enigszins anders. Independent News & Media heeft 45 % van APN News & Media dat op haar beurt 100 % van Wilson & Horton bezit.[83] Met de acquisitie van Wilson & Horton is APN News & Media nu de grootste groep in Nieuw-Zeeland op vlak van kranten, commerciële printactiviteiten en radio (http://www.independentnewsmedia.com).

Na Ierland is Nieuw-Zeeland duidelijk de markt waar de positie van de Independent-groep het sterkste is. Wilson & Horton heeft samen met het INL van Murdoch 90 % van de krantenmarkt in handen, een waanzinnig hoog percentage (Alger, 1998). Bovendien domineert O’Reilly tevens de commerciële radiosector en heeft hij belangen in tijdschriften en controleert Murdoch de betaaltelevisiemarkt.

“In short, the rulers of New Zealand’s media system could squeeze into a closet.” (McChesney, 2001, p. 28).

Het vlaggeschip van de groep in Nieuw-Zeeland is de New Zealand Herald, het dagblad met de hoogste oplage (215.000) en inkomsten van het land. De oplage van de New Zealand Herald vertegenwoordigt een marktaandeel van 57 % in de stedelijke ochtendbladenmarkt (http://www.independentnewsmedia.com). Ter vergelijking, haar grootste concurrent, de Press, had een oplage van 92.992 in 2000 (Faculty of Business, Victoria University, 2000, 25 juli).

Voor de rest heeft Wilson & Horton 8 regionale dagbladen en 32 regionale kranten met een niet-dagelijkse periodiciteit (APN News & Media, 2002). Het heeft hiermee een aandeel van 58 % op de regionale krantenmarkt. Het voordeel van het bezitten van zoveel kranten is dat een synergiesamenwerking de kosten kan drukken. Alle kranten kunnen naar mekaar artikels en advertenties elektronisch doorsturen, waardoor er bespaard kan worden op het aantal redacteurs. Bovendien kan men optimaler de printcapaciteit benutten doordat verschillende kranten van dezelfde persen kunnen rollen (http://www.wilson&horton.co.nz).

De regionale dagbladen en hun oplages in 2000 zijn (Faculty of Business, Victoria University, 2000, 25 juli):

Naast kranten heeft Wilson & Horton ook enkele weekbladen, waaronder het populairste vrouwenblad Woman’s Weekly (oplage: 120.000) en het algemeen informatieblad de Listener (oplage: 90.000) (APN News & Media, 2002). De groep heeft tevens een afdeling van gespecialiseerde publicaties. De gezamenlijke oplage van alle gespecialiseerde bladen bedraagt 888.000 (http://www.wilson&horton.co.nz).

Ook boeken brengt Wilson & Horton uit, zoals The New Zealand Book of the Century, Key Moments in the 20th Century Cinema, Key Moments in the 20th Century Sport en New Zealand Woman’s Weekly Book of Household Hints (http://www.wilson&horton.co.nz).

In Auckland en Rotorua publiceert de groep toeristenpublicaties met informatie over wat er te beleven valt, wat het bezoeken waard is, enz. (http://www.wilson&horton.co.nz).

Net zoals in Ierland, heeft de mediagroep in Nieuw-Zeeland belangrijke commerciële printactiviteiten. Haar moderne persen drukken alles van tijdschriften over boeken tot bankcheques en rijbewijzen (APN News & Media, 2002). Met 14 persen over het hele land verspreid is het zonder meer de grootste printonderneming (http://www.wilson&horton. co.nz).

APN News & Media heeft twee derde van The Radio Network (TRN) in bezit – één derde via Wilson & Horton en één derde rechtstreeks (http://www.independentnewsmedia.com). TRN heeft 88 zenders en een marktaandeel van meer dan 50 % (APN News & Media, 2002).

Wilson & Horton Digital staat in voor de websites van de verschillende kranten en radiozenders (APN News & Media, 2002). De site van de New Zealand Herald, www.nzherald.co.nz, is de populairste website van Nieuw-Zeeland (http://www.independent newsmedia.com).

Met Look Outdoor heeft Wilson & Horton Nieuw-Zeelands grootste billboard- en luchthavenreclamebedrijf in bezit (APN News & Media, 2002).

Eigenaardig genoeg is Wilson & Horton ook de grootste producent van plastieken kaarten in Nieuw-Zeeland en zuidoost-Azië. Bankkaarten, telefoonkaarten, beveiligingskaarten en dies meer, de dochteronderneming Security Plastics produceert het allemaal. 30 miljoen kaarten per jaar worden er gemaakt, waarvan zo’n 65 % geëxporteerd wordt over de hele wereld. Security Plastics levert onder meer voor Visa, MasterCard, Diners Club, Hong Kong Bank, Bank of New Zealand, Citibank, Bank of China, Exxon Mobil en Shell. Met de overname van Australië’s derde grootste plastieken kaartenproducent Cardcorp, heeft Security Plastics tevens een sterke positie op de Australische markt (http://www.wilson&horton.co.nz).

Argus werd eerst herdoopt tot Independent Newspapers South Africa en heet nu Independent News & Media South Africa. Het is de nummer één op vlak van printmedia met een totaal marktaandeel van 54 % (enkel gekeken naar de Engelstalige kranten wordt een marktaandeel van 65 % bereikt). Ook hier dus een vrij grote dominantie (McGrath, 1999, 13 maart). Aan het hoofd werd John Featherstone als chief executive opgevolgd door Ivan Fallon (Murray, n.d.). Fallon is een naam die meermaals in onze uiteenzetting naar voren kwam, maar dan als bron. De heer Fallon schreef namelijk een biografie over Tony O’Reilly, die we misschien in een ander daglicht moeten plaatsen gezien hij nu voor Independent News & Media werkt? Neen, verzekerde hij ons in een e-mail, de biografie kwam volledig onafhankelijk tot stand en zijn connectie met O’Reilly dateert pas van na de voltooiing van het boek (Fallon, persoonlijke mededeling, 2001, 6 maart).[84]

De meeste kranten in Zuid-Afrika zijn gebonden aan een bepaalde regio. Buiten het vlaggeschip de Star heeft Independent News & Media South Africa dan ook voornamelijk regionale bladen, al dan niet met een dagelijkse periodiciteit. De totale wekelijkse oplage van de kranten van de groep bedraagt 2,7 miljoen. Opvallend is dat alle kranten van de groep Engelstalig zijn (Independent News & Media, 2001).

De Star is de trots van Independent News & Media South Africa. Het is een kwaliteitskrant gericht naar de hoger opgeleide klasse en met een oplage van 740.000. Alhoewel ze nationaal verspreid wordt, heeft ook deze krant een lokale gebondenheid: het grootste aantal lezers komt uit de regio rond de hoofdstad Johannesburg. De krant heeft ook een zaterdageditie, de Saturday Star, die evenwel een heel wat lagere oplage heeft (135.936) (http://www.iol.co.za).

De andere kranten van Independent News & Media South Africa zijn (Independent News & Media, 2001; http://www.iol.co.za):

Diamond Fields Advertiser, een dagblad uit de provincie Gauteng (oplage: 8.264).

Mercury, een dagblad uit de stad Durban (provincie KwaZulu-Natal) (oplage: 40.389).

Post, een dagblad uit Durban dat zich richt tot de Indische gemeenschap (oplage: 45.305).

Pretoria News, een dagblad uit de stad Pretoria (provincie Gauteng) (oplage: 27.042).

Sunday Tribune, een zondagkrant uit de provincie KwaZulu-Natal (oplage: 113.113).

Independent on Saturday, zaterdagkrant uit de provincie KwaZulu-Natal (oplage 62.159).

Sunday Independent, zondagskrant uit de provincie KwaZulu-Natal (oplage: 40.875).

Wanneer we de oplages optellen van de kranten die tijdens de week verschijnen komen we aan een totale dagelijkse oplage van 1.266.304.

In de Kaapstadregio heeft de groep verder een aantal regionale kranten die wekelijks verschijnen en die bij een dochteronderneming zijn ondergebracht. Cape Community Newspapers heeft 12 kranten (http://www.iol.co.za):

De totale wekelijkse oplage van de Cape Community Newspapers-kranten bedraagt zo 445.415.

Independent News & Media South Africa heeft verder een samenwerkingsakkoord met Condé Nast waarmee het de tijdschriften House & Garden en GQ uitbrengt (Independent News & Media, 2001).

De groep heeft ook nog 50 % van Worth Publishing in handen, een uitgever van gespecialiseerde financiële bladen met evenwel zeer beperkte oplages (http://www.independentnewsmedia.com).

De kranten in Zuid-Afrika werken nauw samen, hun synergiepotentieel maximaal benuttend. CEO Ivan Fallon stelt:

“Synergies between our titles offer the potential of both greater quality and more efficient use of resources, particularly in areas such as sport.” (Fallon, n.d.).

Een efficiënter beheer van middelen betekent hierbij vooral het minder journalisten hebben, omdat journalisten voor verschillende kranten tegelijk kunnen werken (McGrath, 1999, 13 maart).

Om af te ronden nog de melding dat ook in Zuid-Afrika de persen aangewend worden voor commerciële printactiviteiten (Independent News & Media, 2001).

Independent News & Media verzorgt een portaalsite op het internet, www.iol.co.za, dat onder meer een selectie uit alle kranten van de groep aanbiedt (Independent News & Media, 2001).

Zoals dat ook het geval is in Australië en Nieuw-Zeeland, heeft O’Reilly in Zuid-Afrika belangen in reclameaffichering. Independent News & Media South Africa heeft onder meer een participatie van 33,3 % in Corpcom, de grootste speler op de markt (http://www.independentnewsmedia.com).

Met de recente overname van de Belfast Telegraph-groep is Independent News & Media een grote speler geworden op de Britse dagbladenmarkt. Haar vlaggeschip blijft, ondanks niet zo denderende oplages, het kwaliteitsblad de Independent en haar zondagseditie de Independent on Sunday. De huidige oplages zijn 231.221 en 239.107, wat ver verwijderd ligt van de oplages van rivalen als de Times (722.452), de Guardian (417.763) of de Sunday Times (1.418.903) (http://www.abc.org.uk).[86]

Samen met de Belfast Telegraph nam O’Reilly in 2000 het in 1988 opgerichte Sunday Life over. Sunday Life is met een oplage van 94.747 de bestverkochte zondagskrant uit Noord-Ierland. De Belfast Telegraph zelf heeft een dagelijkse oplage van 111.682 (http://www.abc.org.uk). In 1980 was dat nog 149.273, maar de het is hiermee nog steeds veruit de bestverkochte krant uit Noord-Ierland (Horgan, 2001). Omdat Independent News & Media tevens de in Noord-Ierland populaire Ierse krant Sunday World bezit (oplage van 70.748 in Noord-Ierland), heeft de groep een monopoliepositie op de Noord-Ierse zondagsbladenmarkt (http://www.abc.org.uk).

In de regio rondom Londen en Kent geeft de groep meer dan 40 regionale weekkranten uit, 23 te betalen kranten en 22 gratis huis-aan-huisbladen om precies te zijn. De gezamenlijke oplage van de te betalen kranten is 114.000. Hiermee is Independent News & Media de tweede grootste regionale uitgeversgroep van Groot-Brittannië (Independent News & Media, 2001). De belangrijkste bladen zijn (oplages afkomstig van http://www.abc.org.uk):

Op vlak van tijdschriften publiceert Independent News & Media vacaturetijdschriften en gespecialiseerde tijdschriften zoals Living Abroad Magazine, dat gericht is op buitenlandse studenten die in Londen studeren, en allerhande educatieve publicaties (Independent News & Media, 2001). Dat dit geen te verwaarlozen randactiviteit is doet ons de gezamenlijke maandelijkse oplage van 1,5 miljoen van de vacaturetijdschriften inzien (http://www. independentnewsmedia.com).

Ook in Groot-Brittannië is Independent actief wat betreft commerciële printactiviteiten, vooral dan in Noord-Ierland (Independent News & Media, 2001).

Zoals overal elders heeft het consortium in Groot-Brittannië websites van haar publicaties en andere websites zoals LondonCareers.net (Independent News & Media, 2001).

We moeten hier ook melding maken van iTouch, de dochteronderneming van Independent News & Media die, alhoewel ze tevens actief is in Ierland, Zuid-Afrika, Australië, Nieuw-Zeeland en Israël, nu haar hoofdvestiging heeft in Londen. Ter herhaling: iTouch houdt zich in hoofdzaak bezig met het verbinden van internettoepassingen en mobiele telefonie (Independent News & Media, 2001) (cfr. hoofdstuk 3).

In Portugal heeft Independent News & Media een participatie van 19 % in de grootste krantenuitgever, Lusomundo Media (Independent News & Media, 2001, Leahy, 2001, 29 april). Lusomundo Media publiceert onder meer Jornal de Noticias en Diario de Noticias, respectievelijk de grootste en derde grootste krant uit Portugal (http://www. independentnewsmedia.com). Het brengt verder ook de tabloid 24horas op de markt en heeft belangen in radiozenders, weekbladen en boekuitgeverijen (Independent News & Media, 2001).

Zoals de meeste Ierse en Britse krantengroepen, heeft de Independent-groep ook een aandeel in het persagentschap Reuters (Fallon, 1994).

Independent News & Media is een succesvol bedrijf, maar heeft toch te kampen met een aantal problemen, waarbij vooral de Britse Independent zorgen baart. Om de kosten van de groep te drukken werd de afgelopen twee jaar gesnoeid in het werknemersbestand. Van 13.500 in 1999 ging men naar een aantal van 11.329 nu (Independent News & Media, 2001).

Gegevens over het jaar 2001 zijn nog niet vrijgegeven, maar voor het jaar 2000 zag het er in ieder geval goed uit. De omzet van de totale groep bedroeg 1.342 miljoen euro, 15 % meer dan voor het jaar 1999. Er werd 224 miljoen euro winst gemaakt. Het is interessant om te zien hoeveel omzet en winst er in de verschillende landen wordt gerealiseerd:

Land	Omzet	Winst
Ierland	335,9 miljoen euro	65,4 miljoen euro
Australië	325,1 miljoen euro	70,8 miljoen euro
Nieuw-Zeeland	283,4 miljoen euro	55,3 miljoen euro
Zuid-Afrika	189,1 miljoen euro	23,7 miljoen euro
Groot-Brittannië	171,4 miljoen euro	- 2 miljoen euro

We zien dus dat de thuismarkt Ierland nog altijd zeer belangrijk is voor Independent News & Media, maar dat de meeste winsten in Australië gemaakt worden. Opvallend is dat de belangen in Groot-Brittannië verlies maken (Independent News & Media, 2001). Dit komt louter door toedoen van de slechte resultaten van Newspaper Publishing. In 2000 maakten de Independent en de Independent on Sunday nog miljoenen verlies, wat niet meteen zal veranderen. Het streefdoel om in 2001 breakeven te halen werd zeker niet bereikt en dus is het niet zo verwonderlijk dat er geruchten opduiken over eventuele fusies (cfr. infra).

Dat Independent News & Media in de eerste plaats nog steeds een krantengroep is blijkt uit de analyse van welke omzet en winsten welke segmenten genereren (Independent News & Media, 2001):

Segment	Omzet	Winst
Print	1.097,1 miljoen euro	176,2 miljoen euro
Elektronische media	127 miljoen euro	32,5 miljoen euro
Reclameaffichering	118,4 miljoen euro	18,9 miljoen euro

Dat de printactiviteiten het belangrijkste zijn, blijkt verder uit een analyse van het werknemersbestand: van de 11.329 werknemers zijn er 9.809 actief in de printafdelingen van Independent News & Media. 1.297 mensen werken in de ‘electronic media’, gaande van radio tot internet, 286 zijn bezig met ‘outdoor advertising’ (Independent News & Media, 2001).

Het veroveren van de wereld heeft uiteraard een prijskaartje. Alhoewel Independent News & Media het dus door de band genomen uitstekend doet, heeft het een schuldenberg van 1,5 miljoen euro en een debt-equity ratio (verhouding schulden ten opzichte van het actief vermogen) van 230 % (Fitzgibbon, 2001, 28 oktober).

O’Reilly is met zijn 139.823.116 aandelen de grootste aandeelhouder van Independent News & Media (Independent News & Media, 2001). Dit komt overeen met een aandeel van 26,9 % (Murphy, 2001, 6 september).

Op de laatste aandeelhoudersvergadering van Independent News & Media maakte O’Reilly bekend dat de expansieperiode voorlopig afgesloten zou worden. In de afgelopen tien jaar werd de omzet van de mediagroep door aankopen verzesvoudigd – tot een bedrag van 1,4 miljard euro – en dat moet voorlopig volstaan.

“It would be reasonable to assume that the hectic pace of investment, development, building and rebuilding is now behind us and that the fruits of consolidation will accrue to shareholders over the next five to ten years” (O’Reilly geciteerd in: McManus, 2001, 31 mei).

Maar dat O’Reilly het blijkbaar niet kan laten kansen te grijpen indien ze zich presenteren wordt aangetoond door een volgende hoofdstuk uit het Fairfax-verhaal, dat, zo blijkt uit recente berichtgeving, verre van afgelopen is. Alhoewel Packer, die overigens de rijkste man van Australië is, door het bezitten van televisiezenders niet toegelaten wordt een krant volledig te bezitten, mag hij wettelijk gezien wel een aandeel van 15 % hebben in printondernemingen. Net nadat het Tourang-consortium van Conrad Black in ’91 Fairfax had bemachtigd, nam Packer hierin een participatie van 14,9 % (niet geheel verwonderlijk aangezien Tourang aanvankelijk samen met Packer was opgericht) (Wyatt, 2001, 20 juli). Tien jaar later doet Packer deze participatie van de hand en blijkt Fairfax plotseling zonder grote aandeelhouder te zitten, doordat ook Black al een tijdje geleden zijn aandeel heeft afgestaan aan een groot aantal kleinere investeerders. Dit maakt de groep kwetsbaar voor een overname (Colquhoun, 2001, 11 november). Niet verwonderlijk duikt de naam van O’Reilly weer op als potentiële kandidaat. Fairfax geeft met de Melbourne Age, de Australian Financial Review en de Sydney Morning Herald de drie voornaamste kranten van Australië uit en is daardoor de grootste krantengroep (Connor, 2001, 30 augustus). De wetgeving van Australië beperkt nog steeds buitenlandse participatie in printondernemingen tot 25 %, waardoor een overnamepoging van het Ierse Independent News & Media niet echt een optie is (bovendien zijn de schulden van INM al zo hoog dat het moeilijk zou zijn geld te lenen). O’Reilly verkreeg Provincial Newspapers of Queensland via een stichting op naam van zijn Australische kinderen, maar dat zou om de grootste Australische krantenonderneming te bemachtigen niet mogelijk zijn:

“The Australian government doesn’t like companies doing things in a sneaky way and it is not going to tolerate O’Reilly doing it by using technicalities.” (Fitzgibbon, 2001, 28 oktober).

O’Reilly is zich hiervan bewust, het plan is om via APN News & Media Fairfax op te kopen. Met de overname van het Nieuw-Zeelandse Wilson & Horton (cfr. supra) is APN News & Media een zeer groot mediabedrijf geworden met de mogelijkheden een onderneming als Fairfax over te nemen (Stride, 2001, 9 november). Het zal niemand verbazen indien O’Reilly na tien jaar frustraties uiteindelijk toch nog Fairfax binnenrijft, maar “it will be one hell of a deal to put together.” (McGrath, 2001, 30 juli). Zeker nu de Australische regering kenbaar gemaakt heeft de mediawetgeving te willen versoepelen, zullen er allicht mogelijkheden komen voor O’Reilly (Connor, 2001, 30 augustus). Alhoewel, de huidige wetgeving komt O’Reilly nu best wel ten goede: door de beperkingen op buitenlandse participatie worden er potentiële geïnteresseerden als Pearson afgehouden en door de cross-ownershipregelgeving worden Packer en Murdoch verhinderd een bod te doen. Het is nu afwachten wat de veranderingen precies zullen inhouden en hoe O’Reilly dan de zet zal wagen (Colquhoun, 2001, 5 augustus). Het feit dat de Labour Party de verkiezingen won in november, is in ieder geval al een goede zaak voor O’Reilly, want de socialisten staan merkbaar positiever ten opzichte van zijn plannen (Colquhoun, 2001, 11 november).

In Ierland is de betrachting van O’Reilly naar de toekomst toe onder meer (nog) meer greep te krijgen op de regionale krantenmarkt (Leahy, 2001, 29 april).

Recentelijk kwam in de Britse pers het plan dat Murdoch zou hebben om de Times aan Independent News & Media af te staan, nu hij zich steeds meer toelegt op zijn televisiebelangen. Men speculeert dan dat O’Reilly de Times met de Independent zou doen fusioneren om zo de blijvende verliezen van de krant weg te werken. Er is sprake van een afspraak tussen O’Reilly en Murdoch, waarbij ook iets geregeld zou worden in verband met de mogelijke overname van Fairfax in Australië (Crowley, 2001, 2 december).

Duidelijk is in ieder geval dat de naam van O’Reilly in de toekomst nog zal opduiken.

Dit overzicht brengt een aantal zaken aan het licht. Vooreerst is het duidelijk dat het media-imperium van O’Reilly zich over de hele wereld uitstrekt, zeker indien we naast de activiteiten in Ierland, Australië, Nieuw-Zeeland, Zuid-Afrika en Groot-Brittannië ook met de reclamebelangen in zuidoost-Azië, de activiteiten van iTouch in Israël en de participatie in Portugal rekening houden.[87] De internationaliseringstrend komt dus zeker tot uiting. Opvallend hierbij is dat O’Reilly zich niet graag beperkt tot het spelen van een tweederangsrol, overal wil hij van Independent News & Media een dominante actor maken. In Ierland, Nieuw-Zeeland en Zuid-Afrika is dat zeker al het geval en daarenboven doen de recente overname van de Belfast Telegraph in Groot-Brittannië en de jarenlange queeste voor Fairfax in Australië verstaan dat er ook in die landen ambities zijn in die trant.

Op strategisch vlak zien we dat alhoewel Independent News & Media in de eerste plaats een krantenonderneming is, ze ook innoveert en tal van belangen heeft in de elektronische media. Zowat overal waar de groep actief is heeft ze een veelvoud aan participaties in verschillende domeinen: print, omroep, kabel, telecommunicatie, internet,…. Het kruisparticipatiefenomeen komt met andere woorden ook bij het imperium van O’Reilly duidelijk naar voren. Door de overname van Eircom zien we zelfs een verticale concentratie plaatsgrijpen: de webinhouden van Unison worden via de telefoonlijnen van Eircom in Ierland verspreid.

Ook van multisectoriële participatie is er sprake. Zo heeft Independent News & Media talrijke belangen in reclameaffichering: in Australië, Nieuw-Zeeland en Zuid-Afrika is de groep er via dochterondernemingen een belangrijke marktspeler. Verder zien we dat de groep bijvoorbeeld ook plastieken kaarten produceert. Wanneer we daarbij dan nog de talrijke niet-mediale belangen van O’Reilly rekenen (H.J. Heinz, Waterford Wedgwood, Arcon, Fitzwilton, de Ashford- en Dromolandhotelketens, de financiële dienstenonderneming Financial Services, de supermarktketen Safeway Northern Ireland,…) komen we tot een multisectoriële concentratie van vrij grote omvang.

In hoofdstuk 1 wezen we op de vaststelling dat vele mediacorporaties internationaal zijn, maar dat er, om winstgevender te zijn, zeker rekening gehouden wordt met lokale preferenties. Dit wordt helemaal bevestigd door hetgeen we bij Independent News & Media aantreffen. Het is een multinationaal consortium dat wereldwijd echter zeer veel belangen heeft in regionale pers:

“All of these activities serve to underline our basic philosophy which is to think globally and act locally.” (O’Reilly geciteerd in: Independent News & Media, 2001, p. 8).

Een kleine doorlichting van de financiële situatie van de groep toont aan dat er winst gemaakt wordt en dat die voornamelijk afkomstig is uit print. Dit is ongetwijfeld mede te danken aan de uitgebreide aandacht die O’Reilly besteedt aan het hebben van moderne printfaciliteiten. Dit omwille van de talrijke commerciële printactiviteiten van de Independent-groep wereldwijd en de mogelijkheden die daardoor gecreëerd worden voor reclametoepassingen.

Kortom: een gediversifieerd, internationaal media-imperium dat op een commerciële winstgevende manier wordt gerund. Maar wat drijft nu een multimiljonair die getrouwd is met een multimiljonair (Chryss Goulandris) om zijn spaarcenten in bladen te investeren?

“Alle Ieren kennen het antwoord: de ‘Tony Who’-faktor. Iemand moet ooit gezegd hebben ‘Tony Who?’ toen O’Reilly’s naam genoemd werd en sindsdien wil de Ier ten koste van alles voorkomen dat dit ooit nog eens zou gebeuren.” (“Tony O’Reilly heeft zijn snelle benen nog steeds niet verloren”, 1994, 12 februari).

O’Reilly kan op twee oren slapen: gezien de omvang van zijn huidige media-imperium is het onwaarschijnlijk dat dit ooit nog zal geschieden.

[76] £30 miljoen meer dan het bedrag van £270 miljoen waar Trinity Mirror naar hengelde (Mullin & Teather, 2000, 18 maart).

[77] Al wordt de Irish Times wel hoger ingeschat dan de Irish Independent.

[78] De gegevens zijn terug te vinden op de websites van de Audit Bureau of Circulation (http://www.abc.org.uk) en van de National Newspapers of Ireland (http://www.nni.ie).

[79] Radio Telefís Eireann is de openbare Ierse omroep.

[80] Omdat O’Reilly de grootste aandeelhouder is van Independent News & Media is hij dus ook de baas over APN News & Media.

[81] Net de groep met het meeste geld, mensen die dus het aantrekkelijkst zijn voor de adverteerder. McChesney (1999) ziet hierin een duidelijke commercialiseringstrend. Enkel het commercieel interessant publiek wordt door de media bediend.

[82] Zo heeft APN News & Media bijvoorbeeld in 2001 50 % van het in Jakarta gevestigde Rainbow Outdoor overgenomen (APN News & Media, 2001, 10 september).

[83] Wilson & Horton heet sinds kort Independent News & Media NZ Limited (Independent News & Media, 2002, 14 maart), maar om het overzichtelijk te houden gaan wij Wilson & Horton verder als naam hanteren.

[84] De e-mail van de heer Fallon is in bijlage opgenomen.

[85] De oplagecijfers zijn afkomstig van het Zuid-Afrikaanse Audit Bureau of Circultion (ABC) en slaan op de periode januari-juni 2001. De gegevens werden gevonden op de website van Independent News & Media South Africa: http://www.iol.co.za.

[86] In bijlage worden de huidige oplagecijfers van de kranten in Groot-Brittannië opgenomen.

[87] Merk op dat dit voornamelijk landen zijn waar O’Reilly een rugbyverleden heeft. In hoofdstuk 2 wezen we er reeds op dat de reizen van de British Lions in Australië, Nieuw-Zeeland en Zuid-Afrika ook extrasportieve aspecten inhielden. O’Reilly legde toen veel contacten en plukte daar dus later de vruchten van.