INLEIDING

Tijdens mijn Erasmus-ervaring in Polen kreeg ik de kans om in contact te komen met een aantal deelnemers aan de stakingen van 1980. Hun verhalen en anekdotes heb ik toen in me opgenomen en bewaard. Ze verrijkten mijn achtergrondkennis en inspireerden en motiveerden mij om in deze verhandeling  nog dieper te peilen naar het verloop van de gebeurtenissen van dit cruciaal moment uit de Poolse geschiedenis.

 Polen kent een zeer bewogen geschiedenis. In deze verhandeling richten we onze aandacht op een periode uit de Poolse geschiedenis die aanvangt tegen het einde van de jaren zeventig. De verwikkelingen die zich toen voordeden, bleken achteraf de aftakeling van het communistisch regime in te luiden. De gebeurtenissen van 1980 en 1981 waren vrij uniek, want voor het eerst had een communistisch regime geen pasklaar antwoord op de democratische aspiraties van een groot deel van de bevolking. De roep van het volk om meer democratie, die o.m. uitmondde in de oprichting van een onafhankelijke vakbond, werd in 1981 echter bruusk een halt toe geroepen door de afkondiging van de Staat Van Beleg.

 Om die reden werd ons onderzoek  afgebakend  tussen juli 1980 en 13 december 1981. Heel concreet zijn we van plan om een vijftal periodes hieruit intensief te behandelen. Deze periodes zijn niet lukraak gekozen. Elke periode behandelt een tijdspanne waarbinnen zich bepaalde belangrijke feiten voordeden. Om meer zicht te krijgen op het feitelijke verloop van de gebeurtenissen doen we uiteraard een beroep op de vakliteratuur. Om de vijf periodes op een diepgaande wijze te analyseren, consulteerden we twee kranten als primaire bronnen. Het gaat om de kwaliteitskranten The Times en Le Monde. Beide kranten zijn gezaghebbende, wereldwijd bekende  instituten. Beide kranten krijgen in ons onderzoek een gepriviligieerde  rol en worden met elkaar vergeleken op vlak van berichtgeving over de Poolse feiten. Aan de hand van die vergelijkingen  -per casus voorzien we een vergelijking- willen we achterhalen hoe de houding van de kranten is ten opzichte van de Poolse kwestie. In dit opzicht is ons onderzoek deels comparatief.

Met deze verhandeling hebben we twee doelstellingen voor ogen.

We willen een gedetailleerd beeld schetsen van de gebeurtenissen tussen juli 1980 en december 1981. We nemen ons tevens voor na te gaan in welke mate de hoger vermelde kranten als accuraat en objectief  bronnenmateriaal kunnen gehanteerd worden.

Er rest nog aandacht te schenken aan de opzet van de verhandeling. We opteerden voor twee delen. In het eerste deel gaan we in op enkele items die het onderzoek  (deel 2) moeten ondersteuning bieden. In hoofdstuk 1  stellen we ons de vraag naar de opportuniteit van eigentijds geschiedkundig onderzoek Ons onderzoek situeert zich immers in de eigentijdse geschiedenis. In datzelfde hoofdstuk stellen we ons de vraag naar de grenzen en de mogelijkheden van journalistieke bronnen in een historisch werk.

In het tweede hoofdstuk beschrijven we de historische context waarin de te onderzoeken casussen binnen de Poolse geschiedenis geplaatst kunnen worden. Enige informatie over de stakingsgolven die zich reeds afspeelden voor juli 1980 lijkt ons immers essentieel.

In hoofdstuk 3 legitimeren we de keuze van de twee kranten die we als historische bron hanteren. Zowel Le Monde als The Times hebben hun eigen geschiedenis. Hun verhaal kan helpen om ze beter te situeren en vooral om te toetsen in hoeverre ze als objectief bronnenmateriaal kunnen fungeren.

Deel II van de deze verhandeling is gewijd aan het praktische bronnenonderzoek. Het hoofdstuk 4 is gewijd aan de methodologie van ons onderzoek. Het op het spoor komen en uitzetten van een adequate methode bleek één van de grote uitdagingen voor het onderzoek. Onze werkwijze situeert zich binnen het gedachtegoed van ‘content’ en ‘discourse analysis’. Het vijfde hoofdstuk handelt over het historisch onderzoek zelf. Dit hoofdstuk  is vanzelfsprekend het meest lijvige van de hele verhandeling. We hebben geopteerd om elke casus op een éénduidige manier te behandelen, waardoor het geheel overzichtelijk en vergelijkbaar kan worden. Bij de behandeling van elke casus gaat een korte inleiding de afbakening van de onderzoekselementen vooraf. Hierna worden de respectievelijke onderzoekselementen één voor één behandeld. Op het einde van elke casus beschrijven we een inhoudelijke en vormelijke vergelijking tussen Le Monde en The Times.

Nadat alle casussen geanalyseerd zijn, worden alle relevante bevindingen hiervan gebundeld in een samenvattend besluit. In dit besluit hopen we een antwoord te formuleren, op de probleemstelling die we hoger schetsten.