Besluit

 De partners bij religieus gemengde huwelijken werken steeds een manier uit om te kunnen omgaan met het geloofsverschil. Alle religieus gemengde huwelijken hebben gemeen dat dit geloofsverschil aanleiding is tot differentiële wereldbeelden. Mormonen leven in een anders-gedefinieerde wereld dan hun niet-mormoonse partners, met andere belangen, waarden, normen en toekomstvisies. Ook het geloofsgedrag kan een belangrijke bron van discussie zijn tussen de anders-gelovige partners, waarbij vooral tijd en geld de grootste strijdpunten zijn. Dit heeft tot gevolg dat het verschil tussen de partners zich niet beperkt tot strikte geloofszaken (zoals religieuze rituelen en gewoontes), maar dat andere - in oorsprong gemeenschappelijke - levensgebieden ook te maken kunnen hebben met intermaritale discrepanties. Zoals Ortega en andere opmerkten oefent het delen van waarden - de homogamiegraad - een belangrijke invloed uit op het aanpassingsvermogen van een koppel. Religieus gemengde koppels ontberen voor een stuk deze gemeenschappelijke waarden, waardoor het aanpassingsvermogen kleiner wordt. Dit kan leiden tot een confrontatie tussen twee schijnbare concurrenten: het geloof en het huwelijk. De mormoonse partner moet deze impasse oplossen door bepaalde prioriteiten te stellen. Ofwel kiest men voor het geloof waardoor het huwelijk in problemen komt. Ofwel kiest men voor het huwelijk, maar dan moet men de geloofsactiviteit ervoor opofferen. Bij deze twee mogelijkheden wordt de geloof versus huwelijk impasse opgelost door te kiezen voor een van de twee kanten, met een noodzakelijke verwaarlozing van de niet gekozen kant als gevolg. Maar er is een derde mogelijkheid. Het geloofsverschil hoeft niet noodzakelijk te leiden tot huwelijksproblemen of geloofsinactiviteit want, zoals Blood en Wolfe suggereerden, beide partners kunnen het geloofsverschil proberen te compenseren door op andere gebieden extra hard hun best te doen. Het kan dus een goed huwelijk zijn, ondanks het geloofsverschil, mits veel wederzijdse inspanningen en aanpassingen.

 Het moet duidelijk zijn dat het mormoonse geloof en het gezin zich in een dubbele dialectische relatie bevinden. (1) Het geloof(sverschil) is aanleiding tot huwelijksproblemen, hoewel dit geloof in theorie juist huwelijksproblemen tracht te voorkomen en de waarde van het gezin centraal stelt. De theorie botst hier met de praktijk. (2) Het geloof kan huwelijksproblemen veroorzaken, maar deze kunnen gecompenseerd worden door de nadruk op de gezinswaarde, aangeleerd binnen de leer van dit geloof. Het gezinsideaal kan een stimulans zijn om het geloofsverschil te overbruggen. Maar dit mormoons gezinsideaal kan ook een tegengesteld effect hebben. Door nadruk te leggen op het mormoons homogaam huwelijk, wordt er een zware druk gelegd op de heterogame leden. Ze voldoen niet aan de leer, waardoor ze ongehoorzaam zijn aan de geboden. Op deze manier wordt het moeilijk om gelukkig te zijn in het huwelijk, het gezinsideaal is hier een obstakel.

 Het onderzoek dat hier werd uitgewerkt behandelde slechts enkele facetten van religieus gemengde huwelijken bij de mormonen. Verder multidisciplinair onderzoek zou meer duidelijkheid kunnen brengen. De niet-mormoonse partners werden hier niet geïnterviewd omdat ze daar weinig toe bereid waren, waardoor de andere kant van het verhaal niet gehoord werd. Ook waren alle niet-mormoonse partners ongelovig. De conclusies van dit onderzoek zouden wel eens anders geweest kunnen zijn indien deze partners wel actief gelovig waren geweest in een andere dan mormoonse kerk. Dit onderzoek had ook geen aandacht voor religieus gemengde huwelijken die hun religieuze heterogamie hebben te niet gedaan. Dit kan mijn inziens op drie manieren. De bekering van de niet-mormoonse partner, het uittreden van de mormoonse partner en een echtscheiding. Omtrent de twee eerste gevallen zou het interessant zijn om te zien hoe het huwelijk evolueert. In het laatste geval kan het eveneens boeiend zijn om te onderzoeken welke invloed het geloof heeft gehad op de echtscheiding, en omgekeerd.