Conclusie

Na de geschiedkundige en inhoudelijke analyse die doorgevoerd is, is het tijd de onderzoeksvraag weer onder ogen te nemen, en een eenduidig en duidelijk antwoord te formuleren.

Wat is Linkse frontvorming?

Linkse frontvorming in Frankrijk kan op verschillende manieren gedefinieerd worden, van filosofische, ideologische of zelfs sociologische aard. We proberen hier, na de bevindingen die in het onderzoek gemaakt zijn, een zo volledig mogelijke definitie te formuleren.

Linkse frontvorming kan gedefinieerd worden als een tropisme[488]: een groeibeweging die op natuurlijke wijze tot uiting komt en in een bepaalde richting gaat. Deze stelling werd beaamd in interviews door ervaren politici[489]. Telkens opnieuw werd linkse frontvorming aangekaart om Links aan de macht te laten komen. Telkens opnieuw, na grote mislukkingen soms, werd linkse frontvorming als de oplossing gezien voor de problemen van Links.

Er rijst hier echter een probleem: hoe kan een ‘Unie van Links’ als een tropisme gedefinieerd worden als men ziet hoe lang de pauzes tussen de verschillende fasen soms zijn geweest, en hoe groot de omwegen die door Links soms ondernomen zijn op weg naar linkse frontvorming, of zelfs totaal andere wegen die werden ingeslaan? Er kan in mijn opinie, en na deze grondige studie van de linkse frontvorming, gesproken worden van een tropisme dat onder invloed staat van een pendelbeweging. Van niet samenwerking tot samenwerking en omgekeerd. Deze pendelbeweging kan onderverdeeld worden in drie niveaus. Deze drie niveaus vallen samen met de drie niveaus binnen een partij die we bestudeerd hebben in deze eindverhandeling, namelijk de kiezers, leden en partijapparaten[490]. Deze drie niveaus bevinden zich respectievelijk dichter tot verder van de basis van de pendelbeweging, om uit te drukken dat de afstand tussen samenwerking en niet-samenwerking minder groot was bij kiezers dan bij de partijapparaten, de afstand tussen samenwerking tot niet-samenwerking bij leden bevindt zich daar bij deductie dan tussenin. De korte afstand bij kiezers getuigt van het feit dat ondanks dat op verscheidene momenten in de geschiedenis de partijapparaten een bittere concurrentiestrijd met elkaar leverden, de kiezers deze conflicten overstegen door de ‘discipline républicaine’ toe te passen, of zelfs de electorale orders van partijleiders, die tegen de frontvorming ingingen, in de wind te slaan. Voor de leden is de afstand iets groter gezien er voorbij alle vormen van Linkse frontvorming, sprake is van ‘intra-party solidarity’. Ondanks deze solidariteit die het verband van de partij kenmerkt, hebben de leden op cruciale momenten de Linkse frontvorming kunnen kracht bijzetten, voorbeeld daarvan zijn de militanten van de nieuwe socialistische partij op het congres van Epinay[491].

Figuur 2. Pendelbeweging linkse frontvorming in Frankrijk

Bovendien ondergaat dit tropisme een zeker vorm van processie van Echternach: er worden twee stappen vooruit gezet (de samenwerking) en na enige tijd wordt een stap achteruit gezet (verdeeldheid en concurrentie). Maar Links kan de weg die reeds afgelegd werd niet niet in acht nemen. De geschiedenis bepaalt de snelheid van het verdere verloop van de frontvorming, maar onderbreekt haar noch doet haar van richting veranderen.

De houding van de militanten is een bewijs van dit tropisme. Misschien van de idee dat men de verdeeldheid van de politieke vleugel van de arbeidersbewegingen achter zich wenst te laten en dit vanuit het standpunt dat de arbeidersklasse één is en maar op één manier kan verdedigd worden. Het feit dat de militanten van alle partijen achter het idee van linkse frontvorming gestaan hebben[492] en staan wijst op het feit dat het principe van Unie van Links de partijen overstijgt. Dat de Unie van Links de partijen overstijgt wordt bewezen door het feit dat ondanks ze elkaar bekampen op bepaalde momenten (en dit ondanks de successen die de partijleiders voorheen samen boekten dankzij de samenwerking), de partijen zich toch altijd opnieuw terugvinden op de weg naar Linkse frontvorming en samenwerking.

Het feit dat dit tropisme onder invloed staat van een institutionele en electorale realiteit versterkt haar invloed, van militanten tot partijleiders. Daarenboven hebben we vastgesteld dat de linkse frontvorming de invloed ondergaat van en gestimuleerd wordt door deze institutionele factoren en evoluties, zoals de invoering van de presidentsverkiezingen en electorale factoren en evoluties zoals de opkomst en het kiesstelsel.

De linkse frontvorming, zoals we hebben kunnen vaststellen, kan op verschillende niveaus tot stand komen en verschillende vormen en gradaties kennen. Het plurale karakter van de frontvorming is daarmee duidelijk.

Daarnaast heeft de frontvorming steeds onder de invloed gestaan van de krachtverhouding binnen het Linkse politiek veld. Linkse frontvorming staat dus niet los of boven het Franse politieke spectrum, het staat er middenin, en het ondergaat meer dan elk ander element van het Franse politieke spectrum de effecten van de krachtverhoudingen tussen de partijen. Let wel, het feit dat bepaalde partijen de frontvorming hebben proberen tegen te gaan, maar daar niet of maar deels in geslaagd zijn, bewijst het feit dat de frontvorming een politieke realiteit is die de politieke partijen overstijgt.

We kunnen bij het afsluiten van deze studie de factoren niet vergeten die, zoals we hebben kunnen vaststellen, een zekere invloed hebben op de Linkse frontvorming, of deze invloed nu versterkend of remmend is. Deze factoren staan als pijlen aangeduid op figuur 2. Deze factoren hebben een contingent karakter, maar als ze optreden hebben ze wel een invloed, in meer of mindere mate, op de samenwerking of zijn totstandkoming. Bij de versterkende factoren horen, hebben we kunnen vaststellen, het leiderschap, het verkiezingsstelsel, het gemeenschappelijk programma, de electorale toestand, de geschiedenis van de samenwerking, de strategische motieven van de partners en uiteindelijk de gezamenlijke oppositie ten opzichte van bepaalde onderwerpen of personen. Bij de remmende factoren hebben de sterkte van het centrum, de internationale context, het niveau van verdeeldheid van Links en niet-communistisch Links, de relatieve sterkte van de partners, het niveau van ideologische convergentie en uiteindelijk de uistraling van andere mogelijkheden kunnen onderscheiden. Een gemeenschappelijk programma of inhoudelijke akkoorden wijzen op het formele karakter van de samenwerking.

Maar daarmee is de definitie nog niet volledig. We hebben namelijk gezien, gebaseerd op de cijfers van de opkomst bij nationale verkiezingen in Frankrijk, dat de linkse frontvorming in bepaalde mate een mythisch karakter kent. Dat mythisch karakter kan op zich niet gedefinieerd worden, maar het voldoet in het kader van deze studie van het vast te stellen.

Om samen te vatten: linkse frontvorming in Frankrijk is een tropisme, dat een mythisch en pluraal karakter bezit en dat onder invloed staat van een pendelbeweging en een soort ‘Echternach’ vooruitgang kent, dat invloed kan ondergaan van bepaalde contingente, versterkende of remmende factoren, en bepaalde verschillende vormen en gradaties van intensiteit kan kennen. Voorts staat het onder invloed van de krachtverhouding binnen het linkse politieke veld maar overstijgt het de partijen.