De leerkracht overbevraagd?

Een kwalitatieve studie van de werklast
bij leerkrachten in het secundair onderwijs.

Frédérique Delcart

Scriptie voorgelegd tot het verkrijgen van
 de graad van Licentiaat in de Sociologie
 

Academiejaar: 2003-2004

Katholieke Universiteit Leuven

Promotor: Prof. Dr. J.C. VERHOEVEN
Verslaggever: Prof. Dr. G. VAN HOOTEGEM
 

Voorwoord

Inleiding

Hoofdstuk 1  Stress en werklast bij leerkrachten: een literatuurstudie

    1  Tijdsbesteding en taakbelasting bij leerkrachten secundair onderwijs

        1.1 Het takenpakket van leerkrachten

        1.2 Taakbelasting bij leerkrachten

        1.3 Werklast als stressor

        1.4 Een definitie van stress, burnout en depressie

    2  Stress bij de leerkracht (microniveau)

        2.1 Persoonskenmerken van de leerkracht

        2.2 Interpersoonlijke relaties

        2.3 Ziekte

        2.4 Uitgekeken op de job

    3  Stress in de school (mesoniveau)

        3.1 Arbeidssituatie

        3.2 Fysieke en materiële werkomstandigheden

        3.3 Organisatorische kenmerken

    4  Beleid (macroniveau)

        4.1 Eindtermen en ontwikkelingsdoelen

        4.2 De inspectie

        4.3 Schaalvergroting en samenwerking tussen scholen

        4.4 Ontevredenheid over loon

        4.5 Lerarentekort

        4.6 Tevredenheid over het beleid

    5 Veranderende positie in de maatschappij: een veranderende taakopvatting

        5.1 Geschiedenis van het lerarenberoep

        5.2 Huidig beroepsprofiel van de leerkracht

        5.3 Overbevraging

        5.4 Professionalisering en intensificatie van het lerarenberoep

        5.5 Waardering van het leerkrachtenberoep in de maatschappij

    Besluit

Hoofdstuk 2  Onderzoeksplan

    Inleiding

    1 Probleemformulering

        1.1 Doelstelling

        1.2 Vraagstelling

    2 Onderzoeksopzet

        2.1 Onderzoekssubjecten

            2.1.1 Leeftijd: 30 tot 45 jaar

            2.1.2 Onderwijsvorm: ASO

            2.1.3 Vrij Katholiek Onderwijs

            2.1.4 Geslacht: mannen en vrouwen

            2.1.5 Steekproef en keuze van de scholen

        2.2 Tijd

        2.3 Plaats

        2.4 Methode: de grounded theory van Anselm Strauss

            2.4.1 Kwantitatief versus kwalitatief onderzoek

            2.4.2 Abstractie en theorie

            2.4.3 A Grounded Theory

    3 Onderzoeksproces

        3.1 Dataverzameling

        3.2 Data-analyse

        3.3 Rapporteren

    4 Onderzoeksrapportering

    5 Betrouwbaarheid en validiteit

        5.1 Betrouwbaarheid

        5.2 Validiteit

Hoofdstuk 3 Analyse van de interviews

    1 Is de leerkracht overbevraagd?

    2 Het takenpakket van de leerkracht secundair onderwijs

    3 Stress bij de leerkracht (microniveau)

        3.1 Persoonskenmerken

        3.2 Typologie van de leerkracht

            3.2.1 De nuchtere leerkracht

            3.2.2 De geëngageerde leerkracht

        3.3 Interpersoonlijke relaties

        3.4 Uitgekeken op de job

    4 Stress in de school (mesoniveau)

        4.1 Arbeidssituatie

        4.2 Fysieke en materiële werkomstandigheden

            4.2.1 Schoolgebouw

            4.2.2 Infrastructuur

        4.3 Katholieke achtergrond

    5 Tevredenheid met het beleid (macroniveau)

        5.1 De eindtermen

        5.2 Inspectie en doorlichting

        5.3 Het loon

        5.4 De vlakke loopbaan

        5.5 Het pensioen

        5.6 De minister van onderwijs en haar beleid

        5.7 Een te snel veranderend beleid

    6 Veranderende positie in de samenleving (macroniveau)

        6.1 Veranderingen en evoluties in de samenleving

        6.2 De rol van de leerkracht in de samenleving

        6.3 Waardering door de samenleving

Besluit

Bibliografie

Bijlagen