Bibliografie

a.) Boeken en artikels

• Actie Kerkbalans: stijgende lijn inkomsten zet door, in 1-2-1 online 26 (1999) 1, http://www.katholieknederland.nl.

• Adam, Adolf, Wo sich Gottes Volk versammelt. Gestalt und Symbolik des Kirchenbaus, Freiburg, 1984.

• Adams, William Seth, An Apology for Variable Liturgical Space, in Worship 61 (1987) p.231-242.

• Alliët, Daniël (ed.), Kerkasiel vandaag. Als Vlaamse Kerkgemeenschappen het concreet opnemen voor mensen zonder papieren, Brussel, 1997.

• Archimon (ed.), Tilburg. St.-Theresiakerk, http://archimon.tripod.com (toegang 21 februari 2003).

• Armstrong, Karen, Jeruzalem. Geschiedenis van de Heilige stad, Amsterdam, 1996¹, 1998².

• Babris, Peter J., Silent Churches. Persecution of Religion in the Soviet-Dominated Areas, Illinois, 1978.

• Barnard, Marcel & Post, Paul, Ritueel bestek. Antropologische kernwoorden van de liturgie, Zoetemeer, 2001.

• Baudot, Jules, La dédicace des églises (Science et religion. Études pour le temps présent, 510), Parijs, 1909.

• Bekaert, Geert, Een gebouw is een gebouw. Beschouwingen over secularisatie van kerkgebouwen, in Kultuurleven 57/2 (1990) 32-43.

• Bekaert, Geert, In een of ander huis. Kerkbouw op een keerpunt, Tielt – Den Haag, 1967.

• Bernet, Rudolf, De schoonheid van de muur. Over architectuur als kunst van tegenstellingen, in Kultuurleven 66/4 (1999) p.54-61.

• Bernts, Ton, Samengaan en samenwerking van parochies. Een noodzaak voor de liturgie?, in Tijdschrift voor liturgie 86/4 (2002) p.194-206.

• Besemer, Jan, Theater en liturgie, in Paul Post (ed.), Een ander huis. Kerkarchitectuur na 2000 (Liturgie in perspectief, 7), Baarn, 1997.

• Billiet, J., Creyf, R. & Dobbelaere, K., Secularisatie en verzuiling in de Belgische politiek, in Rudi Laermans (ed.), Godsdienst en Kerk in een geseculariseerde samenleving. Een keuze uit het werk van Karel Dobbelaere (Sociologie vandaag/Sociology Today, 1), Leuven, 1998, p.107-132, oorspronkelijk gepubliceerd in Res Publica 20/3 (1978) p.407-431.

• Bisdom ’s-Hertogenbosch, Bisdom pleit voor verantwoorde verkoop van kerkgebouwen, in Bisdomblad, januari 2003.

• Bisdom Brugge, Project ‘gebruik van het kerkgebouw’. Decanaat Diksmuide – Decanaat Kortrijk, Brugge, 2002.

• Bisdom Roermond, Nieuw evenwicht in inrichting kerken nodig, in Info-bulletin bisdom Roermond, november 2001.

• Bisdom Roermond, Verder op weg naar vitale parochiegemeenschappen. Voortgangsnota voor allen die betrokken zijn bij parochieopbouw in het bisdom Roermond, mei 2002.

• Bisdom Rotterdam, Samenwerking geboden. Beleidsnota over de organisatie van de territoriale pastoraal in het bisdom, Rotterdam, oktober 1996.

• Bisdom Rotterdam, Tent van God, Rotterdam, 2001.

• Bisdom s’Hertogenbosch, Richtlijnen voor besturen, http://www.bisdomdenbosch.nl/documenten/documenten-entry.htm (toegang, 15 maart 2003).

• Bisseling, Harry, Kan de kerk de wijk nemen?, 10 mei 2001, http://www.de-oase.nl (toegang 25 november 2001).

• Blankensteijn, H.R. & Overbosch, W.G., Een hut om in te schuilen. Kerken van nu en morgen (Bibliotheek van boeken bij de Bijbel, 5), Baarn, s.d.

• Blankensteijn, Hans, Drie daken boven wat hoofden, in Bazuin 77 (1994) 34, p.14-15.

• Blankensteijn, Hans, God is geen galeriehouder. Kunst in de kerk, in Bazuin 81 (1998) 15, p.14-15.

• Blijlevens, Ad, et al., Ruimte voor liturgie. Opstellen met betrekking tot de restauratie van de Sint-Servaas te Maastricht, Maastricht, 1983.

• Bodar op CRK-dag: ‘Kerken niet slopen maar dagelijks open’, in 1-2-1 online 29 (2001) 11, http://www.katholieknederland.nl.

• Boleslaw, Mgr. Pylak, Okumenisches Gotteshaus in Majdanek, in Internationale Katholische Zeitschrift “Communio” 12/2 (1983) p.203-204.

• Borras, Alphonse, De heraanleg van het parochielandschap, in Collationes 30 (2000) p.400-402.

• Borras, Alphonse, La paroisse. Vivre aujourd’hui ce que nous voulons demain, in La foi et le temps 23 (1993) p.249-280.

• Borras, Alphonse, Les communautés paroissiales: droit canonique et perspectives pastorales, Parijs, 1996.

• Brown, Patrick, New Uses for Churches, in Marcus Binney & Peter Burman (ed.), Change & Decay. The Future of our Churches, London, 1977, p.163-170.

• Burg, A., Atheïsme in de Sovjet-Unie 1917-1941. Een terreinverkenning, (IIMO-Research Pamphlets, 14), Leiden – Utrecht, 1985.

• Bürgel, R., Raum und Ritual. Kirchbau und Gottesdienst in theologischer und ästhetischer Sicht, Göttingen, 1995.

• Cassidy-Welch, Mejan, Monastic spaces and their meanings. Thirteenth-century English Cistercian monasteries (Medieval church studies, 1), Turnhout, 2001.

• Charlier, Jean-Émile, Moens, Frédéric & Nahon, Sébastien, Analyse des lieux de culte de Charleroi. Rapport de recherche, Mons, 1998.

• Charlier, Jean-Émile, Moens, Frédéric & Nahon, Sébastien, Église et églises dans la cité. Croyances, pratiques et bâtiments catholiques à Charleroi (Les cahiers de paraboles, hors série), Doornik, 1999.

• Choay, Françoise, L’allégorie du patrimoine (La couleur des idées) Paris, 1992.

• Chupungco, A.J. (ed.), Liturgical Time and Space (Handbook for Liturgical studies, V), Collegeville, 2000.

• Church Art, Architecture and Heritage Committee (ed.), Reports, in Liturgy 19, 76-77; 20, 207-208.

• Church, Synagogue Build Together, in Christianity Today 38/8 (1994) 51.

• Collinet, R., Fabriques d’églises et remodelage paroissial. Dossier de documentation [Groupe de travail des canonistes francophones de Belgique. Matinée d’étude du 15 mars 1997], s.l., 1997.

• Committee for Community Relations & Committee for Art, Architecture and Heritage, Guidelines for the use of Church Buildings by other Churches, Faith Communities and Voluntary Groups, in Liturgy, 19/4 (1995) p.184-189. [met een lijst van gedeelde kerken waarin katholieken betrokken zijn]

• Communication service of the Department for External Church Relations of the Moscow Patriarchate (ed.), Russian Orthodox Church. Historical Background, http://russia-in-us.com/Religion/Christianity/hist_rus.htm (toegang 10 februari 2003).

• Congregatie van de Goddelijke Eredienst, Schrijven, 5 november 1987. De Engelse vertaling van de tekst is raadpleegbaar op de site van de vereniging Adoremus. http://www.adoremus.org/concerts.html.

• Conseil des métiers d’art de Quebec, Document de reflection sur le patrimoine. Présenté au groupe de travail sur le patrimoine le 14 avril 2000, Quebec, 2000.

• Corbo, V.C., & Loffereda, S., Capharnaum. The Town of Jesus, http://198.62.75.1/www1/ofm/sites/TScpmain.html (toegang 13 mei 2003).

• Corley, Felix, Religion in the Soviet Union. An Archival Reader, Hampshire – London, 1996.

• Crichton, J.D., The Dedication of a Church. A Commentary, Dublin, 1980.

• Daniel-Rops, The Church in an Age of Revolution. 1789-1970, London, 1965. Oorspronkelijke titel: L'Église des révolutions. En face de nouveaux destins, 1960.

• Danneels, F., The Suppression of Parishes and the Reduction of Church to Profane Use in the Light of the Jurisprudence of the Apostolic Signature, in Forum 8 (1997/2) 287-293.

• Davies, J.G., Liturgical Dance. An Historical, Theological and Practical Handbook, London, 1984.

• Davies, J.G., The Origin and Development of Early Christian Church Architecture, London, 1952.

• Davies, J.G., The Secular Use of Church Buildings, Londen, 1968.

• De beste herbestemming is kerkgebouw, in Bisdomblad, januari 2003. Zie: http://www.bisdomdenbosch.nl/nieuws/bisdomnws/kerkgebouwen10en11.htm (toegang 21 februari 2003).

• De Groef, Leo, De wijding van onze kerken. Verklarend schema der plechtigheid, Leuven, 1929.

• De Groef, Leo, La dédicace des églises. Plan et sens des cérémonies (La liturgie catholique, 3), Leuven, 1929.

• de Smaele, H., Kerken als musea, in Streven (1997) p.634-640.

• De Smet, Erik, Kerk als toevluchtsoord. Drugsverslaafden gebruiken in Rotterdamse Pauluskerk, in Kerk en Leven, 25 juni 2003, p.17.

• De Valk, Jack, Een ruimte voor velen, in Werkmap liturgie (1994) 5, p.286-291.

• de Visscher, Jacques, Kunst en het verdwijnen van de ‘reële’ aanwezigheid, in Kultuurleven 59/2 (1992) 18-25.

• De Visscher, Jacques, Transparante gebouwen, in Kultuurleven 63/2 (1996) p.22-29.

• Debersaques, S., et al. (ed.), Een kijk op kunst, Antwerpen, 1985, ⁵1996.

• Debuyst, Frédéric, L’architecture de l’église et le ‘retour du monumental’, in La foi et le temps 21 (1991) 325-241.

• Debuyst, Frédéric, The Church: a Dwelling Place of Faith, in Studia Liturgica 24/1 [Liturgical Space. Societas Liturgica 1993 Fribourg Congress] (1994) p.29-44.

• Delbeke, G., Het geld van de kerk, Leuven, 2002.

• Dempsey, A., Encyclopedie van de Moderne Kunst. Stijlen – scholen – stromingen, Zwolle, 2002.

• Denaux, Adelbert, Un nouveau ‘Directoire’ pour l’œcuménisme, in La foi et le temps 24 (1994) 293-311.

• Deutschen Bischofskonferenz, Missionarisch Kirche sein. Offene Kirchen. Brennende Kerzen. Deutende Worte, Bonn, 28 april 2003, 23p.

• Dhanis, T., Des choix pour l’Église en Wallonie, in La foi et le temps 22 (1992) p.40-48.

• Dierickx, Marc, Zijn er kerkgebouwen teveel? Zoja, wat doen we er mee?, in Tijdschrift voor liturgie 85 (2001) p.136-146.

• Diocesane Commissie voor Pastorale Organisatie en Kerkopbouw, Gesprekspaper over regiovorming in het bisdom Haarlem, Haarlem, september 2002.

• Diocèse de Tournai, Églises. Lieux de vie (Au service des communautés chrétiennes), Tournai, maart 1999, p.24-26.

• Dixon, J.W., The Iconic Architecture of Rudolph Schwarz. An Essay on Architectural and Theological Method, in The Christian Scholar, 1964.

• Dobbelaere, Karel & Voyé, Liliane, Religie en kerkbetrokkenheid: ambivalentie en vervreemding, in Karel Dobbelaere et al. (ed.), Verloren zekerheid. De Belgen en hun waarden, overtuigingen en houdingen, Tielt, 2000, 117-152.

• Dobbelaere, Karel, De katholieke zuil nu: desintegratie en integratie, in Rudi Laermans (ed.), Godsdienst en Kerk in een geseculariseerde samenleving. Een keuze uit het werk van Karel Dobbelaere (Sociologie vandaag/Sociology Today, 1), Leuven, 1998, p.133-167, oorspronkelijk gepubliceerd in Tijdschrift voor nieuwste geschiedenis 13 (1982) 1, p.119-160.

• Dobbelaere, Karel, Secularization: A Multi-Dimensional Concept (Current Sociology, XXXIX, 2), Londen, 1981.

• Dobbelaere, Karel, Voor vrijheid en eer, in Rudi Laermans (ed.), Godsdienst en Kerk in een geseculariseerde samenleving. Een keuze uit het werk van Karel Dobbelaere (Sociologie vandaag/Sociology Today, 1), Leuven, 1998, p.231-249.

• Duboscq, Bernadette & Moulinier, Pierre, Églises, chapelles et temples de France. Un bien commun familier et menacé. Etat et utilisation des lieux de culte, Paris, 1987.

• Duval, Noël, L’espace liturgique dans les églises paléochrétiennes, in La maison Dieu 193 (1993) p.7-29.

• Dying Church Bequeths Sanctuary to Anglicans, in Christianity Today 42/7 (1998) p.20.

• Een sociaal-culturele bestemming voor kerken? Een oud zeer nieuw opgerakeld, in Bindteken, 15 (1998) 58, p.14-15.

• Eijsink, A.H., Hartslag van de kerk. De parochie vanuit kerkrechtelijk standpunt, dl. I, Leuven, 1995.

• Eynikel, E., et al. (ed.), Internationaal commentaar op de bijbel, Averbode, 2001.

• Fennema-Robben, M., Parochie met vier kerken. Praktijkinbreng van de Ireneüsparochie uit de Noordoostpolder (NOP), in Tijdschrift voor liturgie 86/4 (2002) p.255-257.

• Fixot, M. & Zadora-Rio, Elisabeth (ed.), L’environnement des églises et la topograpfie religieuse des campagnes médiévales. Actes du 3e congrès international d’archéologie médiévale – Aix-en-provence 28-30 septembre 1989 (Documents d’archéologie française, 46), Paris, 1994.

• Gennart, José, Propriété des anciennes églises et des anciens presbytères en Belgique (Universitas Catholica Lovaniensis. Sylloge excerptorum e dissertationibus ad gradum doctoris in sacra theologia vel in jure canonico consequendum conscriptis, 36, II), Leuven, 1960.

• Gérard, Rik, Madeleine, Madeleine. Relaas van het experiment rond ruimte, mens & religie in een Brugse kerk, Antwerpen, 2002.

• Gerhards, Albert & Künzel, Anja, The Relationship Between Art, Liturgy, and Congregation in Liturgical Space. A Project from the Diocese of Aachen, in Studia Liturgica 25/2 [Liturgical Space. Societas Liturgica 1993 Fribourg Congress] (1995) 231-246.

• Gibbons, Robin, Cathedrals. Today and Tomorrow. Part II, in Liturgy, 20/2 (1995) p.39-45.

• Govaart, Andries, Wie geef je ruimte?, in Werkmap liturgie [thema: liturgie en vormgeving] (1995) 3, p.14-22.

• Govier, Gordon, “Oldest Church” Discovered in Jordan, in Christianity Today 42/7 (1998) p.26.

• Haak, A.J.H., Criteria op basis van geschiedenis, architectonische waarden en pastorale praktijk van herindelingen, en in het bijzonder voor sluitingen van kerkgebouwen, in Tijdschrift voor liturgie 86/4 (2002) p.244-254.

• Henau, E., Aan welke basisvoorwaarden dient een parochie te voldoen om een volwaardige geloofsgemeenschap te zijn?, in Tijdschrift voor liturgie 86/4 (2002) p.207-217.

• Hoffman, D.R., From Maybeck To Megachurches, in Architecture-Week 61, 8 augustus 2001.

• Homan, Roger, Visiting Religious Buildings. Experiental Method of Religious Education, in British Journal of Religious Education 16/1 (1993) p.7-13.

• Houeé, Paul, Église et aménagement du territoire, in La maison Dieu 206/2 (1996) p.63-82.

• Hurkens, Helma, Problemen rond de bouw van een moskee in Tilburg, in Begrip [themanummer: Van kerkgebouw tot moskee] 27/1 (2001) 20-24.

• Hurkmans, Mgr. A.L.M., Een kerk is niet zomaar een gebouw …, in Bisdomblad, januari 2003.

• Hurkmans, Mgr. A.L.M., Regelingen voor de pastorale eenheden in het bisdom s’Hertogenbosch, s’Hertogenbosch, 11 juni 2000.

• Hurkmans, Mgr. A.L.M., Woord van bisschop Hurkmans, in Bisdomblad, januari 2003.

• Husson, Jean-François, Le financement public des cultes, de la laïcité et des cours philosophique, (CRISP - Courrier Hebdomadaire, 1703-1704), Brussel, 2000.

• Huysmans, R.G.W., Kerkrechterlijke inventarisatie van het parochiebeleid van de r.-k. bisdommen in Nederland, in A.P.H. Meijers & P.F. van Kruining (ed.), De parochie van de toekomst. Verslagboek van de studiedag van vrijdag 31 oktober 1997 te Utrecht (Scripta Canonica, 2), Leuven, 1998, p.3-34.

• Interdiocesane commissie voor liturgische zielzorg Brussel (ed.), Ordo dedicationis ecclesiae et altaris. Orde van dienst voor de wijding van kerk en altaar, Brussel, 1995.

• Interkerlijke comite Brussel (ed.), Christelijke kerken en gemeenschappen in Brussel: repertorium. Églises et communautes chrétiennes à Bruxelles: répertoire, Brussel, s.d.

• Janssen, Sandra, Doodzonde. Eindhoven verliest haar religieus erfgoed, in Via VIA, februari 1998, http://www.bwk.tue.nl/cheops/via/viavia/peter/0502/16.htm (toegang 4 februari 2002).

• Johannes Paulus II, Institutio Generalis Missalis Romani, Rome, Witte Donderdag of 28 maart 2002. Wij gebruikten de Franse vertaling.

• Johnson, Susan B. W., Sharing your Church’s Building [with Nonprofit Groups], in The Christian Ministry 23/5 (1992) 21-23.

• Joncheray, Jean, Les paroisses rurales dans un paysage qui se transforme, in La maison Dieu 206 (1996/2) p.21-31.

• KADOC (ed.), Handleiding bewaring en beheer kerkelijk en religieus patrimonium (KADOC inventarissen en repertoria, 41), Leuven, 1996.

• Kaski, Analyse van enkele kerksluitingen (Kaski rapport, 445), 1995.

• Katechismus van de katholieke Kerk, Brussel – Utrecht, 1995.

• Keenan, Joseph, Temples and Churches, in Worship 68 (1994) p.222-231.

• Kerken breken lans voor zorg: bij actie kerkbalans, in 1-2-1 online 28 (2001) 1, http://www.katholieknederland.be.

• Kirk, Mary, Our Church Buildings. Sacraments of the Incarnation, in Priests & People 7 (1993) p.474-478.

• Knecht, M., De afbraak van het oude Rome, http://satura-lanx.telenet.be/index.htm (toegang 8 februari 2003).

• Kroesen, Justin, Stiltecentra, in Jaarboek voor liturgie-onderzoek 13 (1997) p.93-133.

• Lamberts, Jozef, De liturgische ruimte, in Jozef Lamberts & Ad Blijlevens (ed.), Liturgie en kunst (UTP-teksten, 29), Heerlen, 1992, p.77-99.

• Lamberts, Jozef, Op weg naar heelheid. Over bedevaart en liturgie (Nikè-reeks, 39), Leuven, 1997.

• Ledegang, F., Als een pelgrim naar het Heilige Land. De pelgrimage van Egeria in de vierde eeuw (Christelijke bronnen, 4), Kampen, 1991.

• Lees-Milne, James, The Sale of Treasures from our Catholic Churches, in Marcus Binney & Peter Burman (ed.), Change & Decay. The Future of our Churches, London, 1977.

• Leman, Johan, God dienen te Brussel. Een onderhuids tapijt van los aaneenhangende knopen, in Kultuurleven 62/7 (1995) 32-39.

• Lingnet (ed.), Russian Orthodox Religious History, http://wrc.lingnet.org/russorth.htm (toegang 15 februari 2003).

• Loyson, J.W.H.G., Kerksluiting: afbraak of voortgang, in A.P.H. Meijers & P.F. van Kruining (ed.), De parochie van de toekomst. Verslagboek van de studiedag van vrijdag 31 oktober 1997 te Utrecht (Scripta Canonica, 2), Leuven, 1998, p.225-235.

• Lukken, Gerard, ‘De semiotiek van de kerkruimte als semiotiek van het visuele’, in Jaarboek voor liturgie-onderzoek 5 (1989) p.275-299.

• Lukken, Gerard, Liturgische ruimte en haar vormgeving: ter inleiding, in Werkmap liturgie 29 [thema: liturgie en vormgeving] (1995) 3, p.2-5.

• Luysterman, Mgr. Arthur, Krachtlijnen, Gent, 1 januari 2001.

• Maertens, Thierry & Heuschen, Louis, Doctrine et pastorale de la dédicace d’une église (Paroisse et liturgie. Collection de pastorale liturgique, 15), Brugge 1955.

• Martens, Kurt, Op weg naar federaties van parochies in het bisdom Brugge. Een canoniekrechtelijke evaluatie, in Collationes 28 (1998) 74-77.

• Matzig, Gerhard, Kirchen in Not. Über den profanen Umgang mit sakralen Denkmälern (Schriftenreihe des Deutschen Nationalkomitees für Denkmalschutz, 56), Bonn, 1977.

• Mauck, Marchita, Forming a Holy People: Ritual Places, in Studia Liturgica 24/1 [Liturgical Space. Societas Liturgica 1993 Fribourg Congress] (1994) p.29-44.

• McCormick, Patrick T., Sacred Space. Balancing the Sanctuary and Commons, in Worship 74 (2000) p.37-51.

• McGinnel, Kevin, Ecumenism and Liturgy at Christ the King, in Liturgy 21/1 (1998) p.9-15.

• Meijers, A. P. H. & van Kruining, P. F. (ed.), De parochie van de toekomst (Scripta canonica, 2), Leuven, 1998.

• Meijers, A.P.H., De sluiting van een kerkgebouw, in RKKerkrecht - Canonieke vraagbaak Johannes Andreae, 11 april 2003, http://www.rkkerkrecht.nl.

• Meijers, Ton, Kerkgebouw als moskee?, in Begrip [themanummer: Van kerkgebouw tot moskee] 27/1 (2001) p.25-28.

• Mercator, Paul, La fin des paroisses?: recomposition des communautés, aménagement des espaces, Paris, 1997.

• Michiels, Guibert, Le rituel de la dédicace, in Question Liturgique 76/2 (1995) p.138-145.

• Modehn, Christian, Berlijn. De grootste bouwput van Europa, in Bazuin 79 (1996) 23, p.22-25.

• Monumentenzorg Nederland. Restauratie en beheer (ed.), Plaatsing van telecommunicatieapparatuur op, in en aan monumentale gebouwen (Info, 24), Zeist, 2002.

• Nadeau, Jean-guy & Pelchat, Marc, Dieu en ville. Évangile et églises dans l’espace urbain (Théologies pratiques), Ottawa, 1998.

• Nationale raad voor liturgie, Directorium voor de Nederlandse kerkprovincie in het jaar 2002, Zeist, 2001.

• Nelissen, N.J.M. & Bogie, M.J.S., Herbestemmen van grote monumenten, in Openbaar bestuur 8 (1999) p.2-7.

• Nelissen, N.J.M. et al., Herbestemmen van grote monumenten: een uitdaging, ’s Hertogenbosch, 1999.

• Nelissen, N.J.M., Hoe tijdelijk is de eeuwigheid? in De Europese gemeente 6 (1999) 5-9.

• Nieuw evenwicht in inrichting kerken nodig, in info-bulletin, 18 november 2001, http://www.bisdom-roermond.nl (toegang 25 november 2001).

• Nieuwbarn, Mattheus Cornelius, Het roomse kerkgebouw. Leer der algemene symboliek en ikonografie onzer katholieke kerken (uitgaven der apologetische vereniging Petrus Canisius, Nijmegen), 1908.

• Nijssen, F.N.M. & Den Besten, L., In het centrum van de aandacht. Over stiltecentra, pastorale winkels, informatiecentra als vorm van missionaire dienst, ’s-Gravenhage, 1980.

• Nordmoe, Dennis I, When Outside Groups Use the Church Building. Figure Fair Usage Fees, in The Christian Ministry 13/6 (1982) p.32-34.

• Nowé, J., “Nu hoort wat men u spelen zal.” Theater in de Middeleeuwen, Leuven, 2000.

• Onasch, K., (ed.), Lexicon Liturgie und Kunst der Ostkirche under Berücksichtigung der Altenkirche, Berlin – München, 1993, p.197-205.

• Parrot, André, De tempel van Jeruzalem (Bijbel en archeologie, 4), Nijkerk, 1956. Oorspronkelijke titel: Temple de Jérusalem, Neuchâtel – Parijs.

• Peerman, dean, Reconsacrate Hagia Sophia, in Christian Century 103/15 (1986) p.431-432.

• Pollmann, Tessel, Een kerk herbestemmen, hoe moet dat?, in B.O.S.S. magazine 11 (2000) p.8-9.

• Pollmann, Tessel, Herbestemming van kerken. Een ontnuchterend relaas (CRM-reeks, 3), Den Haag, 1995.

• Pollmann, Tessel, Monumentale gebouwen herbestemd. Restauratie, transformatie en hergebruik van grote complexen (CRM-reeks, 1), Den Haag, 1994.

• Post, P. (ed.), Een ander huis. Kerkarchitectuur na 2000 (Liturgie in perspectief, 7), Tilburg / Baarn, 1997.

• Post, Paul, Kenterend tij? Een plaatsbepaling van twee kerkontwerpprojecten, in Tijdschrift voor liturgie 81 (1997) p.199-215.

• Provost, J.H., Some Canonical Considerations on Closing Parishes, in The Jurist 53 (1993).

• Raad van Kerken in Nederland (ed.), Overwegingen rond kerkasiel, Amersfoort, 1993.

• Redactie, Het leven van een priesterarme kerk, in Kultuurleven 63/5 (1996) p.50-55.

• Reesink, Piet, Heilige feesten en plaatsen, in Begrip [themanummer: Van kerkgebouw tot moskee] 27/1 (2001) p.2-4.

• Reesink, Piet, Touwtrekken om de Julianakerk, in Begrip [themanummer: Van kerkgebouw tot moskee] 27/1 (2001) p.12-15.

• Reinders, C.G. (ed.), Vaktaal. Vaktermengids bij kerkgebouwen, Bedum, 1992.

• Richesin, L. Dale, Sharing Sacred Space. Guidelines for Leasing the Church, in The Christian Ministry 29 (1998) 17, p.23.

• Roguet, Aimon-Marie, Dédicace d’une église (centre de pastorale liturgique), Parijs, 1962.

• Rossel, Peter, Diocesaan project over gebruik van het kerkgebouw, in Kerk en leven, 13 november 2002, Bisdom Brugge p.7.

• Rossi, Antony, Ecclesiastical Exemption. Caring for the Church’s Patrimony, in Liturgy 20/1 (1995) 22-27.

• Sanders, Wilm, Ecumenical Building. The Example of the “Birgitta/Thomas House” in Kiel-Mettenhof, in Studia Liturgica 24/1 [Liturgical Space. Societas Liturgica 1993 Fribourg Congress] (1994) 91-95.

• Savelsberg, Michiel, Krachten bundelen nu het nog kan, in Bisdomblad ’s-Hertogenbosch, januari 2003, http://www.bisdomdenbosch.nl.

• Savelsbergh, Michiel, Ik leg me er niet bij neer dat mensen genoeg aan zichzelf hebben. Bisschop Hurkmans over het nieuwe werkjaar 2001-2002, in Bisdomblad, 31 augustus 2001, http://www.bisdomdenbosch.nl/bisschop/jaarprogramma2002.htm (toegang 10 april 2002).

• Scherer, M. R., Marvels of Ancient Rome, New York – Londen, 1954.

• Schönborn, Christophe, Le temple comme lieu maternel de l’église, in La maison Dieu 169 (1987) p.25-37.

• Schouten, Henk, Van Petrakerk naar Mimar Sinan moskee, in Begrip [themanummer: Van kerkgebouw tot moskee] 27/1 (2001) p.16-19.

• Schwarz, Rudolf, Vom Bau der Kirche, Heidelberg, 1947.

• Schwebel, Horst, L’espace liturgique et expérience humaine, in La maison Dieu 197 (1994/1) p.39-61.

• Schwebel, Horst, Liturgical Space and Human Experience, Exemplified by the Issue of the “Multi-Purpose” Church Building, in Studia Liturgica 24/1 [Liturgical Space. Societas Liturgica 1993 Fribourg Congress] (1994) p.12-28.

• Scott, Canon Colin, Problems of Urban Churches, in Marcus Binney & Peter Burman (ed.), Change & Decay. The Future of our Churches, London, 1977, p.152.

• Seasoltz, Robert Kevin, Directives on Sacred Art and the Building of a Church (Catholic University of America. Canon Law Studies, 429), 1990.

• Sheldrake, Philip, Spaces for the Sacred. Place, Memory and Identity (The Hulsean Lectures. 2000), London, 2001.

• Smets, Leon, Kerkgebouwen herbestemmen, in Kultuurleven 62/7 (1995) p.40-43.

• St. Adelbert-vereniging (ed.), Op zoek naar het kerkgebouw van morgen. Mens, kerk en parochie in een nieuwe tijd (Amboboeken), Utrecht, 1964.

• Stad Antwerpen (ed.), Augustinus. Van kerk tot concertgebouw, Antwerpen, 2002.

• Stafford, Tim, God Is in the blueprints. Our Deepest Beliefs Are Reflected in the Ways We Construct our Houses of Worship, in Christianity Today 42/7 (1998) p.76-82.

• Steenbrink, Karel, Kunnen gebouwen heilig zijn?, in Begrip [themanummer: Van kerkgebouw tot moskee] 27/1 (2001) p.5-11.

• Steensma, R., De geschiedenis van kerkbouw en kerkgebruik, Groningen, 1984.

• Steensma, R., Opdat de ruimten meevieren. Een studie over de spanning tussen liturgie en monumentenzorg bij de herinrichting en het gebruik van monumentale hervormde kerken, Baarn, 1982.

• Stewart, Charles, Immanent or eminent domain? The contest over Thessaloniki’s Rotunda, paper voor het World Archeological Congress. Intercongress. The destruction and preservation of cultural property, Island of Brac (Croatië), 3-7 mei 1998.

• Stichting Kerkelijk Kunstbezit Nederland, Vraag & aanbod van kerkelijke inventarisstukken, nota, s.l., s.d.

• Stichting Vlaams Erfgoed (ed.), Omtrent kerkelijk cultureel erfgoed, rapport, Brussel, 10 mei 1999.

• Streza, Liviu, The Mystagogy of Sacred Space According to Orthodox Theology, in Studia Liturgica 25/2 [Liturgical Space. Societas Liturgica 1993 Fribourg Congress] (1995) 84-90.

• Symposion 1978 Utrecht (ed.), Over restauratie en functie van middeleeuwse kerken, 1978.

• Taylor, S. & Easton, M.G., Caparnaum, in Webbible Encyclopedia, http://christiananswers.net/dictionary/capernaum.html (toegang 13 mei 2003).

• Temmerman, F., Afschaffen van parochies, kerken, pastorijen. Nota van het Interdiocesaan centrum, Antwerpen, 12 juni 1996.

• Tudor-Craig, Pamela, Churches Adapted, in Marcus Binney & Peter Burman (ed.), Change & Decay. The Future of our Churches, London, 1977, p.177-186.

• Turner, Harold W., From Temple to Meeting House. The Phenomenology and Theology of Places of Worship (Religion and Society, 16), Den Haag – Paris – New York, 1979.

• Van Bellegehem, Doenja, Yot-team werkt eerste fase af. Brugse Magdalenakerk heringericht, in Kerk en Leven. Bisdom Brugge, 15 mei 2002, p.7.

• Van Belleghem, Doenja, Kerk en experiment, in Kerk en Leven. Bisdom Brugge, 17 oktober 2001, p.7.

• Van Belleghem, Doenja, Kerk en experiment. Yot heroriënteert Magdalenakerk, in Christenen in Brugge 2002, brochure, Brugge, 2002.

• Van de Voorde, Mark, Pelgrimeren met het oog. Videokunst in Roeselaarse kerken en kapellen, in Kerk en Leven, 4 september 2002, p.17.

• Van de Wiel, Constant, Des ‘lieux sacrés’ dans le nouveau Code de droit canonique (canons 1205 – 1239), in Question Liturgique 76 (1995/2) p.106-137.

• Van de Wiel, Constant, Liber IV: het recht van de kerk met betrekking tot handelingen van goddelijke eredienst, gewijde plaatsen en heilige tijden: Kerkelijk wetboek 1983, boek IV, delen 2 en 3, canones 1166-1253 (Novum commentarium Lovaniense in codicem iuris canonici, 4), Leuven, 2000.

• van der Vaart, F.J., ‘Ontzagwekkend is deze plaats’. Een geschiedenis van de kerkelijke architectuur in relatie tot de liturgie, in Werkmap liturgie [thema: liturgie en vormgeving] (1995) 3, p.23-42.

• Van Duffel, Willy, Stedenbouw en onveiligheid. Situationele preventie in de strijd tegen Broken Windows, in RIMNieuws nr.55 (2001), p.14-24.

• Van Halst, Inge, Naar ruimer gebruik van de kerk?, in Kerk en leven, 11 december 2002, p.12.

• Van Hooydonck, Jan, Een kerk zonder drempels. Opkomst van aandachtscentra, in De Bazuin 80 (1997) 9, 5.

• van Luyn, Mgr. Adrianus, Nieuwjaarstoespraak bij gelegenheid van de nieuwjaarsbijeenkomst met de medewerkers van het bisdom Rotterdam d.d. 10 januari 2003, http://www.bisdomrotterdam.nl/doc/nieuwjaarstoespraak_2003.doc (toegang 22 februari 2003).

• Van Maasacker, M.A.C., Impressies en ervaringen over de parochiële herindeling in Breda-Noord, met name de implicaties voor de liturgische praktijk, in Tijdschrift voor liturgie 86/4 (2002) p.218-221.

• van Ogtrop, Hein Jan, Bezinning en tafel [Oecumene in Amsterdam], in Werkmap liturgie 20 (1986) 4 [thema: Sacramentsbediening en oecumene], p.228-231.

• Van Rompay – Daniëls, Monique, De herinrichting van het kerkinterieur. Verslag van een literatuuronderzoek, in Jaarboek voor liturgieonderzoek 12 (1996) p.96-112.

• Van Rooij, A.J.J. & Smal, C.A. (ed.), Op zoek naar het kerkgebouw van morgen. Mens, kerk en parochie in een nieuwe tijd (Amboboeken), 1964.

• Van Tongelen, L., Schaalvergroting van parochies: uitdagingen kansen voor liturgie, in Tijdschrift voor liturgie 86/4 (2002) p. 222-243.

• van Weerdenburg, Herbert, Meer kerk met minder Mammon, in De Bazuin 80 (1997) 2, p.12-15.

• van Weerdenburg, Herbert, Mobiel pastoraat in Groningen, in De Bazuin 80 (1997) 18, p.16-20.

• van Zanten, M., Gids voor behoud en beheer van kerkelijk kunstbezit. Een praktische handleiding (CRM-reeks, 2), Den Haag, 1994.

• Vanclooster, André, Kerken op het platteland, nota Boerenbond, Leuven, 22 januari 2003.

• Vangheluwe, Mgr. Roger, De parochie als gemeenschap van gelovigen in het jaar 2000 (De parochie van de toekomst, 1), Brugge, 1996.

• Vanheeswijck, Guido, De souffleur van de Franse Revolutie, in Streven, maart 2000.

• Vaticaan vol lof over Nederlandse aanpak behoud kerkelijk erfgoed, in 1-2-1, 4 oktober 2002.

• Vaticaans Oecumenisch Concilie II, Sacrosanctum concilium, Rome, 4 december 1963. Wij gebruiken de vertaling van het Katholiek Archief uit Constituties en decreten van het Tweede Vaticaans Oecumenisch Concilie, Leusden, 1986.

• Verbouwing kerk tot moskee: in theorie makkelijker dan praktijk, in 1-2-1 online 29 (2001) 5, http://www.katholieknederland.nl.

• Verheul, A., De kerk van pastoor Breuninck verdwijnt, in Tijdschrift voor liturgie 55 (1971) p.66-67.

• Verhoeven, Pia, Vraag & Aanbod, in 1-2-1, 13 september 2002, http://www.katholieknederland.nl.

• Verleyen, M., Het geld des heren, in Knack 32/38, 18-24 september 2002, p.34-36.

• Verscheure, Sofie, Als je je meubels verzet, ga je anders wonen, in Kerk en Leven, 20 februari 2002, p.11.

• Verweij, Johan, Secularisering tussen feit en fictie. Een internationaal vergelijkend onderzoek naar determinanten van religieuze betrokkenheid, Tilburg, 1998, 1-50.

• Vicariaat voor de parochies, bisdom Brugge (ed.), Op weg naar federaties van parochies (De parochie van de toekomst, 2), Brugge, 1996.

• Vlaamse contactcommissie monumentenzorg (ed.), Kerkelijk erfgoed. Verslagboek vierde ontmoetingsdag van de Vlaamse contactcommissie monumentenzorg, zaterdag 8 maart 1997, Leuven, Brussel, 1997.

• Volp, Rainer, Space as Text. The Problem of Hermeneutics in Church Architecture, in Studia Liturgica 24/1 [Liturgical Space. Societas Liturgica 1993 Fribourg Congress] (1994) p.168-177.

• Vonck, Chris & Theys Freddy (ed.), Kerken, religies, levensbeschouwelijke verenigingen in het Antwerpse. Églises, religions, mouvements spirituels et laïques à Anvers. Churches, Religions, Spiritual Mouvements in Antwerp, Berchem, 1995.

• Vovelle, M., 1793. La révolution contre l’Église. De la raison à l'être suprême (La mémoire des siècles, 208), Brussel, 1989.

• Warnink, H., De parochie. Een canoniekrechterlijke oriëntatie, in A.P.H. Meijers & P.F. van Kruining (ed.), De parochie van de toekomst. Verslagboek van de studiedag van vrijdag 31 oktober 1997 te Utrecht (Scripta Canonica, 2), Leuven, 1998, p.77-102.

• Wegman, H., Riten en mythen. Liturgie in de geschiedenis van het christendom, Kampen, 1991.

• Westerink, Karin, Interieurwijzigingen, verantwoord of niet?, in Werkmap liturgie 29 [thema: liturgie en vormgeving] (1995) 3, p.6-13.

• Wetboek van canoniek recht. Codex iuris canonici, Brussel, 1987, 1996².

• Willemssen, Th., De vitalisering van onze kerkgebouwen, 27 oktober 2001, http://www.bisdom-roermond.nl (toegang november 2002).

• Yiannias, J., Orthodox art and architecture, http://www.goarch.org/en/ourfaith/articles/article8025.asp (toegang 2 juni 2002).

• Ziegler & Partner GmbH (ed.), A Short Overview of the Russian History,

• Zügn, Tamás, Sharing the Chapel. Local Ecumenism in Hungary, in One World 165 (1991) p.16.

b.) Dissertaties, verhandelingen, scripties en cursusteksten

• Ambachtsheer, H.F. & De Booij, R.J., Goddeloze kerken. Bestemmingsverandering van kerken, (scriptie als onderdeel van het afstudeerproject "St. Dominicus, bestemmingsverandering van een 19e eeuwse kerk, Alkmaar"), Delft, 1979.

• Bauwens, Joan, Zorg voor het kerkelijk cultureel erfgoed: bescherming, instandhouding en herbestemming, (onuitgegeven dissertatie - Burg. Ir. Archit.), Leuven, 2000.

• Bekaert, Geert, In een of ander huis, (onuitgegeven licentiaatverhandeling - oudheidkunde en kunstgeschiedenis), Leuven, 1969.

• Coulier, Greet, Het kerkgebouw in de spanning tussen zijn functionaliteit en sacraliteit, (onuitgegeven licentiaatsverhandeling - godsdienstwetenschappen, promotor: J. Lamberts), Leuven, 1994.

• de Jonge, S., Kerkarchitectuur na 2000. Het ontwikkelen van grensverleggende typologieën vanuit het samenspel tussen liturgie, architectuur en duurzame ontwikkeling (doctoraatsproefschrift aan de Theologische Faculteit Tilburg, promotoren: prof. dr. P. Post & prof. mag. arch. ing. P. Schmid), s.l., 2002.

• Denslagen, W.F., Omstreden herstel. Kritiek op het restaureren van monumenten. Een thema uit de architectuurgeschiedenis van Engeland, Frankrijk, Duitsland en Nederland (1779-1953) (proefschrift doctoraat in de Letteren, Katholieke Universiteit Nijmegen), ’s-Gravenhage, 1987.

• Lamberts, J., De liturgische ruimte, cursus bij het vak A385 Liturgiewetenschap, Leuven, 2001-2002.

• Landman, G. M., In de ruimte van de Naam. Liturgische grondwoorden in het onderricht van Mozes en hun invloed op het Nieuwe Testament en de christelijke eredienst, (academisch proefschrift Amsterdam), Zoetemeer, 1995.

• Pauwels, K., Onwettelijke mensen of onmenselijke wetten? Een kritisch-ethische evaluatie van het kerkasiel als tegemoetkoming aan de rechtspositie van mensen zonder papieren, (onuitgegeven verhandeling licentiaat in de godsdienstwetenschappen, promotor: J. De Tavernier), Leuven, 1998.

• Stevenson, Catherine, Faith and Form in Church Building Projects, (onuitgegeven licentiaatsverhandeling - faculteit theologie), Leuven, 1990.

• Stoppels, S., Gastvrijheid. Het inloopcentrum als vorm van kerkelijke presentie, (proefschrift VU Amsterdam), Kampen, 1996.

• Van Waes, Katlijne, Oecumene: een sociologische analyse van de Antwerpse Raad van Kerken, (licentiaatsthesis sociologie), Leuven, 1990.

• Vervloet, Jef, De Kerk: het huis van God en van zijn volk. Een studie betreffende de centreringskracht, polyvalentie en de integratie van het kerkgebouw, (onuitgegeven licentiaatsverhandeling - promotor: A. Verheul), Leuven, 1979.

c.) Persberichten en persartikels

1996

• Ghijs, Inge, Godshuizen te koop. Een nieuwe functie voor verlaten kerken, in De Standaard Magazine, 3 mei 1996.

1998

• Belgische bisschoppen bijeen voor jaarlijkse sessie, in Kerknet-nieuwsberichten, 4 februari 1998.

• Oekraïne. Kerken voor het eerst in gesprek, in Kerknet-nieuwsberichten, 3 augustus 1998.

• Falwell bouwt ‘grootste kerk’ van Amerika, in Kerknet-nieuwsberichten, 15 september 1998.

• Zwarte ‘superkerk’ in Oost-Londen biedt plaats aan 4000 mensen, in Kerknet-nieuwsberichten, 6 oktober 1998.

1999

• Nederland. Onderhoud kerkmonumenten wordt te duur, in Kerknet-nieuwsberichten, 5 oktober 1999.

• Positieve reacties op ‘Domus Dei’, in Kerknet-nieuwsberichten, 10 december 1999.

2000

• Eerste christelijke kerk in Quatar, in Kerknet-nieuwsberichten, 4 januari 2000.

• Geloven gaat verder. Bisschop geeft opdracht voor jubeljaar, in Kerknet-nieuwsberichten, 4 januari 2000.

• Britse Kerk wil rationaliseren, in Kerknet-nieuwsberichten, 11 januari 2000.

• Nederlandse Kerken luiden opnieuw alarmbel voor onderhoud kerken, in Kerknet-nieuwsberichten, 31 januari 2000.

• Kerk en kunst, in Kerknet-nieuwsberichten, 17 februari 2000.

• Soberheid siert Goede Week, in Kerknet-nieuwsberichten, 27 maart 2000.

• Liturgische studiedagen 2000, in Kerknet-nieuwsberichten, 7 juni 2000.

• Wit-Rusland. Christenen huren discotheek, in Kerknet-nieuwsberichten, 10 juni 2000.

• CEPESS-brochure werpt ander licht op kerkbelasting, in Kerknet-nieuwsberichten, 28 juli 2000.

• Turkije. Moslims bidden samen in Mariaoord, in Kerknet-nieuwsberichten, 17 augustus 2000.

• Vieren in schoonheid. 47ste liturgische studiedagen buigen zich over inrichting liturgische ruimte, in Kerknet-nieuwsberichten, 25 augustus 2000.

2001

• Bisdom Gent. Minder gebouwen, meer mensen, in Kerknet-nieuwsberichten, 12 februari 2001.

• Historisch akkoord in slowakije, in Kerknet-nieuwsberichten, 26 januari 2001.

• Nederland. Wonen in een kerk. Bisdom Roermond buigt zich over herbestemming kerkgebouwen, in Kerknet-nieuwsberichten, 8 februari 2001.

• Nederlands duo verhuurt kerken, in RKnieuws.net, 13 februari 2001.

• Italiaanse bisschoppen bepalen normen voor plaatsing zendmasten, in Kerknet-nieuwsberichten, 23 maart 2001.

• Koppige Duitsers. Geen GSM-masten in Bayern, in Kerknet-nieuwsberichten, 20 april 2001.

• De financiering van de levensbeschouwing, in Kerknet-nieuwsberichten, 25 april 2001.

• Duitsland: bisschop pleit voor stadspastoraal, in Kerknet-nieuwsberichten, 11 juni 2001.

• Klussendag in Lambertuskerk, in Dagblad De Limburger, donderdag 19 juni 2003.

• Pleidooi voor openstelling kerkgebouwen, in RKnieuws.net, 24 juni 2001.

• Minder kerken, meer plekken van hoop [Brabants Dagblad, 30 juli 2001], in Katholiek Nederland. Binnenlands nieuws, http://www.katholieknederland.nl (toegang 4 februari 2002).

• Kerk moet alternatief zoeken voor kerkgebouw, in Kerknet-nieuwsberichten, 24 augustus 2001.

• Prefect Oosterse Kerken bezoekt Roemenië, in Kerknet-nieuwsberichten, 28 augustus 2001.

• Nederlandse bisschop wil geen supermarkt in Don Boscokerk Eindhoven, in Kerknet-nieuwsberichten, 29 augustus 2001.

• Kardinaal: verbouwing doorzetten, in Utrechts Nieuwsblad, 3 september 2001.

• Godshuis wordt mogelijk supermarkt, in Katholieknederland, 7 september 2001, verscheen eerder in Eindhovens Dagblad, 16 augustus 2001.

• Bezinning bisdom Rotterdam op toekomst aantal kerken, in Katholieknederland-nieuwsberichten, 24 oktober 2001.

• Bisdom Roermond, Interdiocesane studiedagen over inrichting van kerkgebouwen, Persbericht, 25 oktober 2001.

• Carlier, Marc, Brugse Magdalenakerk experimenteert. Heroriëntering met waterpartij en videoscherm, in Het Nieuwsblad/De Gentenaar. Buurt & regio. Brugge-Oostkust, 27 & 28 oktober 2001, p.16.

• Rock en homohuwelijken in lege kerk in Sint-Truiden, in Pink Wave, november 2001, http://www.pinkwave.bewoner.antwerpen.be.

2002

• Peeters, Jan, Drastische terugval pastorale werk(st)ers. Kerkelijke statistieken: het grote krimpen zet door, in Katholiek Nieuwsblad, 11 januari 2002.

• Peeters, Jan, Geen kunstjes, gewoon Kerk zijn. Mgr. Hurkmans over de toekomst van de Kerk, in Katholiek Nieuwsblad, 25 januari 2002.

• Soetermans, Johan, “Is elke zoektocht op voorhand verdacht?”, in De Standaard, 30 januari 2002, p.4.

• Bisdom Roermond, Parochiekerk HH. Engelbewaarderskerk Geleen aan eredienst onttrokken, persbericht, 22 februari 2002.

• Eyck, Marc, Klem tussen Kerk en staat, Heisa rondom hergebruik Paduakerk [Tilburg], in Katholiek Nieuwsblad, 1 maart 2002.

• Onderzoeker: meer vieringen = meer kerkgangers, in RKnieuws.net, 3 april 2002.

• Paus schenkt Bulgaren eigen kerk, in Katholieknederland, 27 mei 2002.

• Brugmans, Guy, Hasselts architectenpaar woont in voormalig kerkje met zithoek boven altaar, in Het belang van Limburg, 1 juni 2002.

• Van der Speeten, Geert, Langzame weg van kerk naar concertgebouw. Vzw Augustinus start met afgeslankte formule, in De Standaard, 11 juni 2002, p.11.

• Augustin, Ton, De wonderbare ruil. De interne metamorfose van de St. Henricuskerk, in De Oase, 22 oktober 2002. http://www.de-oase.nl

• Ephimenco, Sylvain, Ephimenco, in Trouw, 12 november 2002.

• Minten, Dominique, Kerken blijven drukbezochte plaatsen, in De Standaard, donderdag 14 november 2002, p.5.

• Van Hove, J., De schoonheid van lege kerken. Monumentenzorg maakt inventaris van waardevolle architectuur, in De Standaard, 23-24 november 2002, p.19.

• Bisdom Rotterdam, Bisdom start gesprek over toekomst kerkgebouwen, persbericht, 27 november 2002.

• Mechelse kerken mikken op kinderen, in De Standaard, 28 november 2002, p.12.

• Basiliek van Koekelberg moet moskee worden, in RKnieuws.net, 29 november 2002.

• Bisdom Rotterdam, ‘Tent van God’ goed op koers, persbericht, 6 december 2002.

2003

• Raspoet, Erik, De grootste fabriek van het land, in De Morgen – Reportage.zeno, 4 januari 2003, p.57-58.

• Gedeputeerde wil meer kerken behouden dan bisdom, in Katholieknederland-nieuwsberichten, 21 januari 2003.

• Bossche kerken behouden, in Brabants Dagblad, 25 januari 2003.

• Het geld van de kerk, dossier op de website van de Gazet van Antwerpen, http://www.gva.be/dossiers (toegang 10 februari 2003).

• Alles best, maar geen tweede Orangerie, in Brabants dagblad, 23 februari 2003.

• Bijeenkomst over H.-Hartkerk, in Krantenonline, 25 februari 2003.

• Bisdom vindt kerk in Gendt niet bijzonder, in Krantenonline, 26 februari 2003.

• Lohman, Gerard, Godshuizen zijn mensenhuizen, in Brabants Dagblad, 26 februari 2003.

• Opblaasbare kerk te huur, in Reformatorisch dagblad, 26 februari 2003.

• Open dag in H.-Hartkerk, in Krantenonline, 28 februari 2003.

• Broersma, Ron, Discotheek mag niet in oude kerk, in Krantenonline, 28 februari 2003.

• Bijval voor plan gezondheidscentrum in kerk, in Krantenonline, 28 februari 2003.

• Borgermans, Theo, Brugse kerken ook dit jaar meer open, in RKnieuws.net, 2 maart 2003.

• Van der Burgt, Anna, Wonen in appartement boven de kerk, in Brabants dagblad, 4 maart 2003.

• Trouwen in kerkje in buurtschap mogelijk, in De Gelderlander, 5 maart 2003.

• Italien Priest Opens Church to Clubbers, in Ananova, 11 maart 2003, op http://www.ananova.com.

• Borgermans, Theo, Kerken weer open, in RKnieuws.net, 12 maart 2003.

• Redactie, Kerken veiliger als ze open staan, in Nederlands Dagblad – internet, 12 maart 2003.

• Ouwehand wil besluit Hartkerk afdwingen, in Krantenonline, 12 maart 2003.

• Parochie wil kerk verkopen. Gebouw mogelijk gesloopt, in Eindhovens Dagblad, 13 maart 2003.

• Verbaan, Danny, Twee rk-kerken met sloop bedreigd, [Haagse courant, 14 maart 2003], in Krantenonline, http://www.krantenonline.nl, (toegang 17 maart 2003).

• De Leeuw, Peter, ‘Hart’ gaat open aan Baronielaan in Breda, in Krantenonline, 14 maart 2003.

• Borgermans, Theo, Bisdom Brugge wil samenwerking tussen parochies veralgemeniseren, in RKnieuws.net, 19 maart 2003.

• Lege banken dwingen kerken Scherper profiel kerken binnenstad Nijmegen nodig, in De Gelderlander, 20 maart 2003.

• Expositie over nieuw gebruik voor kerken, in BN/De Stem, 20 maart 2003.

• Bisschop Eijk heft alle dekanaten op, in RKnieuws.net, 24 maart 2003.

• Protestanten en katholieken samen in de Michaëlkerk, in Krantenonline, 25 maart 2003.

• De kapel van P. Van Genk in Zundert gaat plat, in Krantenonline, 28 maart 2003.

• Kerk gaat plat, in Apeldoornse Courant, 29 maart 2003.

• Kerk wijkt voor nieuw hart Gendt, in Krantenonline, 31 maart 2003.

• Hagemans, Wim, Altaar Sint-Pieter duikt op in kerk Hoorn, in Krantenonline, 3 april 2003.

• Sjoukes, Yolanda, Een kerk vol glitter en glamour, in BN/De Stem, 5 april 2003.

• Verbaan, Danny, Sluiting dreigt voor meeste kerken, in KrantenOnline, 6 april 2003.

• Van Eekelen, Jack, Pastoor wil niet opgaan in district, in Eindhovens Dagblad, 7 april 2003.

• Poels, Wim, Dorpsplein rond kerk in Handel, in KrantenOnline, 10 april 2003.

• Drie fracties willen kerk in woonwijk, in Veluws Dagblad, 11 april 2003.

• Verbaan, Danny, Strijd voor behoud ‘Benedictus’ begint, in Krantenonline, 17 april 2003.

• Borgermans, Theo, Peer. Buurtbewoners knappen kapel op, in RKnieuws.net, 22 april 2003.

• Openstelling kerken Utrecht slaat aan, in Katholiek Nederland – Nieuwsberichten, 25 april 2003.

• Nijland, Geert, Afscheid van de Verrijzeniskerk, in Krantenonline, 28 april 2003.

• De Leeuw, Peter, Heilig-Hartkerk blijft monument, in BN/De Stem, 29 april 2003.

• De Leeuw, Peter, Strijd om Heilig-Hartkerk gaat gewoon door, in Krantenonline, 30 april 2003.

• Borgermans, Theo, Gingelom: kapel wordt cultuurruimte, in RKnieuws.net, 3 mei 2003.

• Eerste opblaasbare kerk open voor publiek, in Dagblad De Limburger, 14 mei 2003.

• Leuven: restauratie Sint-Jacobskerk, in RKnieuws.net, 15 mei 2003.

• Borgermans, Theo, Brugge. Gastvrije kerken, in RKnieuws.net, 20 mei 2003.

• Bax, S.C., Met liefde voor de devote cultuur. Vom Himmel hoch wil monumentale kerken respectvol herbestemmen, in Reformatorisch Dagblad, 21 mei 2003.

• Orthodoxe dienst in pauselijke kerk, in Katholieknederland, 22 mei 2003.

• Van Ommen, Jan, Bisdom Breda wilde apart kerkgebouw, in Krantenonline, 27 mei 2003.

• Verhoeven, Iliona, Nieuwe kerk voor wie niet gelooft in disco [Nijmegen], in Krantenonline, 31 mei 2003.

• Culemborgse Kapel voor voor slopershamer, in Dagblad Rivierenland, 31 mei 2003.

• Van klooster tot casino, in IKON kerknieuws, 5 juni 2003, http://www.ikonrtv.nl.

• Duitse bisschoppen helpen parochies hun kerken open te stellen, in RKnieuws.net, 13 juni 2003.

• Vaals biedt half miljoen voor Sint-Jozefkerk, in De Limburger, 16 juni 2003.

• Scheiding kerk en staat VS onder druk, op http://www.ikonrtv.nl (toegang 17 juni 2003).

• Parochianen redden kerk Gilze, in BN/DeStem, 19 juni 2003, op http://www.bndestem.nl.

• Dijkslag, Alie, Niemand wil ‘zijn’ kerkgebouw afstaan in fusieparochie [Harderwijk], in Veluws Dagblad, 2 juli 2003, eerder verschenen op 27 juni 2003, in Utrechts Nieuwsblad.

• Borgermans, Theo, Bilzen. Buurtbewoners herstellen kapel, in RKnieuws.net, 1 juli 2003.

• De Grote Kerk ruikt naar zweet [Edam], in Noordhollands dagblad, 1 juli 2003.

• Leegstaande Duitse kerken mogen geen moskee worden, in RKnieuws.net, 24 juli 2003.

d.) Websites

• Baha’i Houses of Worship, http://www.bahai.org

• Capernaum, http://www.bibarch.com/ArchaeologicalSites/Capernaum.htm

• Christian Classics Ethereal Library, http://www.ccel.org

• Crematorium Westlede, http://www.westlede.com

• Crystal Cathedral, http://www.crystalcathedral.org

• Curia Julia, http://www.ku.edu/history/index/europe/ancient_rome/E/Gazetteer/Places/
  Europe/Italy/Lazio/Roma/Rome/.Texts/PLATOP*/Curia_Julia.html (toegang 15 februari 2003).

• De verbeelding, http://www.verbeelding.nl

• History of Hagia Sophia, http://www.focusmm.com/civilization/hagia/history.htm (toegang 2 juni 2002).

• House of St.-Peter/Capernaum, http://www.rollins.edu/arh305/matt/capindex.html (toegang 13 mei 2003).

• http://home.online.no/~cnyborg

• http://www.vinex-locaties.nl

• http://www.vlaamsparlement.be

• http://www.walker-online.com/travel/Netherlands/Flevoland/Almere-GreenCathedral_qtvr.htm (toegang 14 april 2003).

• http://www.willibrord.lu

• KASKI (ed.), Kerkgebouwen, http://www.kaski.kun.nl/kerkgebouwen.html

• KASKI (ed.), Kerncijfers uit de parochiestatistiek, http://www.kaski.kun.nl/parochiestatistiek.html.

• Ministerie van de Vlaamse gemeenschap, Monumenten en landschapszorg in Vlaanderen, http://www.monument.vlaanderen.be

• Nieuwe Kerk aan het Spui, ’s-Gravenhage, http://www.zsa.nl/projecten/nsg/nieuwe_kerk_aan_het_spui.htm

• Discotheek Nightlive, Maastricht, http://www.nightlive.be.

• Orangerie, http://www.orangerie.nl

• Pantheon, http://www.ukans.edu/history/index/europe/ancient_rome/E/Gazetteer/Places/Europe/Italy/Lazio/Roma/Rome/.Texts/PLATOP*/Pantheon.html (toegang 16 februari 2003).

• Reliplan – Adviesgroep, http://www.reliplan.nl

• Russian Orthodox Church, http://www.russian-orthodox-church.org.ru

• Seindal, René, Derito, Valentino & Seindal, Tina, http://sights.seindal.dk

• Stewart, Charles, Immanent of emanent domain? The contest over Thessaloniki’s rotunda, http://www.wac.uct.ac.za/croatia/stewart.htm (toegang 12 februari 2003).

• Stichting Kerkelijk Kunstbezit Nederland, http://www.rkd.nl/varorg/SKKN-N.htm

• Vom Himmel hoch, http://www.vomhimmelhoch.nl.

• Yot, Een experiment rond ruimte, mens & religie, http://www.yot.be