1. Bibliografie

1.1. Archiefbronnen

1.1.1. Rijksarchief Gent (RAG)

589-604: renteregisters Evergem, 1700-1790 (steekproeven)

84-94: ommestellingslijsten Evergem, 1687-1789 (steekproeven)

423, 431, 447-448: registers van erfenissen en onterfenissen Evergem (steekproeven)

1.1.2. Stadsarchief Ieper (SAI)

81-107, 2^e reeks: renten kasselrij Ieper, 1699-1791 (steekproeven)

298, 2^e reeks: staat van de bewoning en bedrijfsoppervlakte in de kasselrij Ieper, 1749

7585, 2^e reeks: beschrijving van de kasselrij Ieper, 1765

1.1.3. Vlaamse Vereniging voor Familiekunde Gent (VVF)

184 PR.40B: table des actes de mariages des anciens registres paroissiaux (1751-1794)

(Evergem - parochieregisters - klapper huwelijken 1751-1794)

1.1.4. Universiteit Gent

handschrift 595, 996: notarisboeken

1.2. Literatuur

• AERTS, E., ‘Geld, krediet en financiën in de Zuidelijke Nederlanden ca. 1500-1550’, in: BUYLAERT-VERMOERE, L. ed., Keizer Karels geldbeurs: geld en financiën in de XVIe eeuw, Brussel, Nationale Bank van België, 2000, p.33-82.

• BAERT, J., 'Leefbaarheid en proletarisering van de agrarische sector in het Land van Waas. Moerbeke-Waas 1571-1846', in: Annalen van de Koninklijke Oudheidkundige Kring van het Land van Waas, 101, 1998, pp. 113-118.

• BEAUR, G., 'Foncier et Crédit dans les Sociétés Préindustrielles. Des liens solides ou des chaînes fragiles?', in: Annales. HSS, 49 (6), 1994, pp. 1411-1428.

• BEAUR, G., 'Au comptant ou à crédit: comment financer une acquisition foncière au XVIIIe siècle?', in: Paris et ses campagnes sous l'Ancien Régime. Mélanges offerts à Jean Jacquart, Parijs, 1994, p.47-56.

• BEAUR, G., ‘Investissement foncier, épargne et cycle de vie dans le pays chartrain au XVIIIe siècle’, in: Histoire & Mesure, 6 (3-4), 1991, pp. 275-288.

• BIGWOOD, G., ‘Un point d’histoire économique. La question des rentes payables en grains dans la seconde moitié du XVIe siècle, aux anciens Pays-Bas’, in: Annales de la Société d’Archéologie de Bruxelles, Brussel, Vromant & C^ie, 1903, pp. 5-18.

• BLOMME, J., 'Bevolking, landbouw en rurale industrie in het Land van Waas (XVIIIe eeuw)', in: Annalen van de Koninklijke Oudheidkundige Kring van het Land van Waas, 87, 1984, pp. 195-204.

• BOTELHO, L., ‘”The old woman’s wish”: widows by the family fire? Widows’ old age provisions in rural England, 1500-1700’, in: History of the Family, 7, 2002, pp. 59-78.

• BOONE, M., DUMON, M. en REUSENS, B, Immobiliënmarkt, fiscaliteit en sociale ongelijkheid te Gent, 1483-1503, Kortrijk-Heule, UGA, 1981.

• BRITZ, M.J., Code de l'ancien droit belgique, ou histoire de la jurisprudence et de la législation, suivie de l'exposé du droit civil des provinces belgiques, Brussel, Van Daele, 1847, 2 dln..

• CLARK, G., 'The English Private Capital Market, 1540-1837', in: The Working Papers of the Agricultural History Center, Davis, University of California, 1993, p.1-36.

• COPPEJANS-DESMEDT, H., Bijdrage tot de Studie van de gegoede Burgerij te Gent in de achttiende Eeuw. De Vorming van een nieuw sociaal-economische stand ten Tijde van Maria-Theresia, Brussel, Paleis der Academiën, 1952.

• CORNILLIE, J.E., Ieper door de eeuwen heen, Ieper, 1950.

• Cruyningen, P.J. VAN, Behoudend maar buigzaam. Boeren in West-Zeeuws-Vlaanderen 1650-1850, Wageningen, Landbouwuniversiteit Wageningen, 2000, p.297-304.

• DALLE, D., ‘Landbouwbedrijven in het Ieperse in 1695’, in: Handelingen van het genootschap voor geschiedenis, gesticht onder de benaming: Société d’Emulation te Brugge, Brugge, 101, 1964, p.240-247.

• Dambruyne, J., 'De 17^de-eeuwse schepenregisters en de rente- en immobiliëntransacties te Gent: enkele beschouwingen', in: Handelingen der Maatschappij voor geschiedenis en oudheidkunde te Gent, 42, 1988, pp. 153-182.

• Dambruyne, J., 'Conjunctuur, stratificatie en koopkracht te Gent tijdens de eerste helft van de 17^de eeuw. De economische en sociale betekenis van de rente- en woningmarkt', in: Handelingen der Maatschappij voor geschiedenis en oudheidkunde te Gent, 43, 1989, pp. 129-158.

• DAMBRUYNE, J., Mensen en centen. Het 16^de-eeuwse Gent in demografisch en economisch perspectief, Gent, Maatschappij voor Geschiedenis en Oudheidkunde, 2001.

• DEFACQZ, E., Ancien droit belgique ou précis analytique des lois et coutumes observées en Belgique avant le code civil, Brussel, Bruylant, 1873.

• DEGRYSE, K., o.l.v. EVERAERT, J., ‘Renten bezet op onroerende goederen’, in: De Antwerpse fortuinen. Kapitaalaccumulatie, -investering en –rendement te Antwerpen in de 18^de eeuw, Gent, onuitgegeven doctoraatsverhandeling, 1985, dl. 2, p.411-423.

• DEMEY, J., 'Proeve tot raming van de bevolking en de weefgetouwen te Ieper van de XIIIe tot de XVIIe eeuw', in: Belgisch Tijdschrift voor Filologie en Geschiedenis, 28, 1950, pp. 1031-1048.

• Deprez, P., 'Hypotekaire grondrenten in Vlaanderen gedurende de 18^e eeuw', in: Tijdschrift voor Geschiedenis, 79, 1966, pp. 142-148.

• DEPREZ, P., ‘Uitbatingen en grondbezit in Meigem (1571-1787). Een methodologisch artikel’, in: Handelingen der Maatschappij voor Geschiedenis en Oudheidkunde van Gent, 10, 1956, pp. 153-170.

• DEPREZ, P., 'De boeren. II. De 16^de, 17^de en 18^de eeuw', in: Flandria Nostra, Antwerpen-Brussel-Gent-Leuven, Standaard Boekhandel, 1957, p.123-165.

• DESSUREAULT, C., ‘Fortune paysanne et cycle de vie. Le cas de la seigneurie de Saint-Hyacinthe (1795-1844)’, in: Histoire et Sociétés Rurales, 7, 1997, pp. 73-96.

• DEVOS, I., ‘Marriage and economic conditions since 1700: the Belgian case’, in: DEVOS, I. en KENNEDY, L. eds., Marriage and rural economy. Western Europe since 1400, Turnhout, Brepols, 1999, p.101-131.

• DIEVOET, G. VAN, ‘Notarisboeken en formulierboeken voor notarissen in de Zuidelijke Nederlanden van 1500 tot 1800’, in: NEVE, P.L. en VERBEEK, J.J. eds., Forma Servata. Vijf opstellen over formulieren en formulierboeken in het notariaat van de Middeleeuwen tot vandaag, Amsterdam, Stichting tot bevordering der notariële wetenschap, 1998, p.51-84.

• ELIAS, E., ‘Grondbezit en uitbatingen ten noord-oosten van Gent tijdens het laatste kwart der zestiende eeuw’, in: Handelingen der Maatschappij voor Geschiedenis en Oudheidkunde van Gent, 13, 1959, pp. 179-204.

• Fontaine, L., 'Antonio and Shylock: credit and trust in France, c. 1680-c. 1780', in: Economic History Review, 54 (1), 2001, pp. 39-57.

• GODDING, Ph., Le droit privé dans les Pays-Bas méridionaux du 12e au 18e siècle, Brussel, Palais des Académies, 1987.

• GODDING, Ph., Le droit foncier à Bruxelles au moyen âge, Brussel, Institut du Sociologie Solvay, 1960.

• GODDING, Ph., Het notariaat in België van de Middeleeuwen tot heden, Brussel, Gemeentekrediet, 1998.

• GODDING, Ph., ‘Droit et paysage urbain: les répercussions du système hypothécaire dans les Pays-Bas méridionaux (14^e-18^e siècles)’, in: Annales de la Société Royale d’Archéologie de Bruxelles, 58, 1981, pp. 91-102.

• GOUBERT, P., 'Les rentes constituées et le crédit: nature et rôle économique des constitutions de rentes dans la France du nord au XVIIe siècle', in: Actas del II coloquio de metodologia historica aplicada. La documentacion notarial y la historia, Santiago de Compostella, 1984, vol. 2, p.245-251.

• GRENIER, J.-Y., LEPETIT, B., 'L'expérience historique. A propos de C.-E. Labrousse', in: Annales. ESC, 44 (6), 1989, pp. 1337-1360.

• GRYSON, B., o.l.v. VANDENBROEKE, C., Een historisch-demografische studie van de kasselrij Ieper in de 17^e en 18^e eeuw, Gent, onuitgegeven thesisverhandeling, 1999.

• HARDWICK, J., The Practice of Patriarchy. Gender and the Politics of Household Authority in Early Modern France, Pennsylvania, The Pennsylvania State University Press, 1998.

• HAREVEN, T.K., ‘The History of the Family and the Complexity of Social Change’, in: The American Historical Review, 96 (1), 1991, pp. 95-124.

• HELIN, E., ‘Demografische ontwikkeling van de Zuidelijke Nederlanden’, in: Nieuwe Algemene Geschiedenis der Nederlanden, Haarlem, Fibula-Van Dishoeck, 1977-1983, dl. 5, p. 161-187.

• HERPELINCK, R., Het bisdom Ieper 1762-1789, Roeselare, Westvlaams Verbond van Kringen voor Heemkunde, 1991.

• Hoffman, P.T., 'Credit and reputation in the local economy', in: Growth in a traditional society. The French countryside, 1450-1815, Princeton, Princeton University Press, 1996, p.69-80.

• HOFFMAN, P.T., POSTEL-VINAY, G. en ROSENTHAL, J.-L., Des marchés sans prix: une économie politique du crédit à Paris, 1660-1870, Parijs, Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales, 2001.

• HOFFMAN, P.T., POSTEL-VINAY, G. en ROSENTHAL, J.-L., 'Private Credit Markets in Paris, 1690-1840', in: The Journal of Economic History, 52 (2), 1992, pp. 293-306.

• HOLDERNESS, B.A., ‘Widows in pre-industrial society: an essay upon their economic functions’, in: SMITH, R.M. ed., Land, Kinship and Life-cycle, Cambridge, Cambridge University Press, 1984, p.423-442

• HOUTMAN-SMEDT, H. DE, ‘De Zuidelijke Nederlanden 1598-1780’, in: BORNEWASSER, J.J. ed., Winkler Prins Geschiedenis der Nederlanden, Amsterdam, Elsevier, 1977, p.247-284.

• HOUTTE, H. VAN, Histoire économique de la Belgique à la fin de l’ancien régime, Gent, Van Rysselberghe en Rombaut, 1920.

• Isterdael, H. VAN, 'Financiële en fiscale factoren als basis voor machtposities in plattelandsgemeenschappen', in: Machtsstructuren in de plattelandsgemeenschappen in België en aangrenzende gebieden (12^de-19^de eeuw). Handelingen, Brussel, Gemeentekrediet, 1988, p.249-261.

• ISTERDAEL, H. VAN, ‘Landbouwstrukturen in het Land van Aalst (17^de-18^de eeuw)’, in: Het Land van Aalst, 40, 1988, pp. 269-308.

• ISTERDAEL, H. VAN, ‘De invloed van de fiscaliteit op het inkomen van de plattelandsbevolking van het Land van Aalst in de 17^de en 18^de eeuw’, in: JANSSENS, L. ed., Handelingen van het eerste congres van de federatie van Nederlandstalige verenigingen voor oudheidkunde en geschiedenis van België te Hasselt, 19-22 augustus 1982, Mechelen, 1988, p.291-308.

• ISTERDAEL, H. VAN, 'Evolutie van de grond- en pachtprijzen te Okegem (17^de-18^de eeuw)', in: Het land van Aalst, 32, 1980, pp. 195-225.

• JACQUART, J., 'L'Endettement Paysan et le Crédit dans les Campagnes de la France Moderne', in: BERTHE, M. ed., Endettement Paysan & Crédit Rural dans l'Europe médiévale et moderne, Toulouse, Presses Universitaires du Mirail, 1998, p.283-297.

• JANSSENS, V., 'Het ontstaan van de dubbele koers courantgeld-wisselgeld in het geldwezen van de Zuidelijke Nederlanden', in: Bijdragen voor de Geschiedenis der Nederlanden, 9, 1954, pp. 1-18.

• JANSSENS, V., Het geldwezen der Oostenrijkse Nederlanden, Paleis der Academiën, Brussel, 1957.

• JORDAN, W.C., ‘Part Two: Investment and Capital Formation in Late Medieval and Early Modern Europe’, in: Women and Credit in Pre-Industrial and Developing Societies, Philadelphia, University of Pennsylvania Press, 1993, p.53-82.

• KEZEL, L. DE, ‘Grondbezit in Vlaanderen 1750-1850. Bijdrage tot de discussie over de sociaal-economische ontwikkeling op het Vlaamse platteland’, in: Tijdschrift voor Sociale Geschiedenis, 14 (1), 1988, pp. 61-102.

• KIN, M., ‘Economische Transformaties en Verarming te Gent in de achttiende Eeuw’, in: Tijdschrift voor Sociale Geschiedenis, 8, 1982, pp. 34-55.

• LENDERS, P., 'Het Juridisch Statuut van de Rentebrieven der Openbare Besturen in de Oostenrijkse Nederlanden', in: VEREMANS, J. ed., Liber Amicorum Prof. Dr. G. Degroote, Brussel, Koninklijke Zuidnederlandse maatschappij voor taal- en letterkunde en geschiedenis, 1980, p.73-91.

• LENDERS, P., ‘Controversen over de intrestvoet in de achttiende eeuw bij de conversie van de renten in Vlaanderen (1755-1777)’, in: Belgisch Tijdschrift voor Filologie en Geschiedenis, 55 (4), 1977, pp. 1037-1068.

• LENDERS, P., Gent, een stad tussen traditie en verlichting (1750-1787). Een institutionele benadering, Kortrijk-Heule, UGA, 1990.

• LENDERS, P. e.a. eds., ‘Het Politieke leven in de 18^de eeuw’, in: Nieuwe Algemene Geschiedenis der Nederlanden, Haarlem, Fibula-Van Dishoeck, 1977-1983, dl. 9, p.135-156.

• MUS, O. en HOUTTE, J.A. VAN eds., Prisma van de geschiedenis van Ieper, Tielt, Lannoo, 1974.

• PARYS, L., o.l.v. VANDENBROEKE, C., Demografische en sociaal-economische studie van de gemeente Evergem (1798-1864). Toetsing van de pro-industriële ontwikkeling in Vlaanderen, Gent, onuitgegeven thesisverhandeling, 1982.

• PATANCHON, P., ‘La dette paysanne en Haut-Comminges au temps de Louis XIV (1675-1695)’, in: Annales du Midi, 97, 1985, pp. 375-387.

• PIETERS, J., 'Nijverheid en handel in Ieper in de jaren 1750-1780', in: Album Antoon Viaene, Brugge, Westvlaams verbond voor Kringen voor heemkunde, 1970, p.277-284.

• POSTEL-VINAY, G., La terre et l’argent. L’agriculture et le crédit en France du XVIIIe au début du XXe siècle, Parijs, 1998.

• POUJADE, P., ‘Les ventes et le marché foncier au XVIIIe siècle: l’exemple de Montgailhard, diocèse de Pamiers (1731-1786)’, in: Annales du Midi, 107, 1995, pp. 231-242.

• RAMMELAERE, C. DE, ‘Bijdrage tot de Landbouwgeschiedenis in Zuid-Oostvlaanderen (1570-1790)’, in: Handelingen der Maatschappij voor Geschiedenis en Oudheidkunde van Gent, 16, 1962, pp. 21-40.

• RILEY, J.C., 'Interest Rates in Antwerp, 1664-1787', in: KLEP, P. en CAUWENBERGHE, E. VAN eds., Entrepreneurship and the Transformation of the Economy (10th-20th Centuries). Essays in Honour of Herman Van der Wee, Leuven, Leuven University Press, 1994, p.497-505.

• ROSENTHAL, J.-L., 'Credit Markets and Economic Change in Southeastern France, 1630-1788', in: Explorations in Economic History, 30 (2), 1993, pp. 129-157.

• ROSENTHAL, J.-L., 'Rural Credit Markets and Aggregate Shocks: The Experience of Nuits St. Georges, 1756-1776', in: The Journal of Economic History, 54 (2), 1994, pp. 288-306.

• RUWET, J., ‘Les rentes’, in: L’Agriculture et les Classes rurales au Pays de Herve sous l’Ancien Régime, Luik, Faculté de Philosophie et Lettres, 1943, p.151-156.

• RYSSEL, D. VAN, De Gentse huishuren tussen 1500 en 1795. Bijdrage tot de kennis van de konjunktuur van de stad, Brussel, Pro Civitate, 1967.

• SCHNAPPER, B., Les rentes au XVIe siècle. Histoire d'un instrument de crédit, Parijs, Université de Paris, 1956.

• SCHOLLIERS, E. en VERLINDEN, C. eds., Dokumenten voor de geschiedenis van prijzen en lonen in Vlaanderen en Brabant. (XIIIe-XIXe eeuw), Brugge, De Tempel, 1973, 4 dln..

• SCHOLLIERS, E. en VANDENBROEKE, C., ‘Structuren en conjuncturen in de Zuidelijke Nederlanden. 1480-1800’, in: Nieuwe Algemene Geschiedenis der Nederlanden, Fibula-Van Dishoeck, Haarlem, 1977-1983, dl. 5, p.252-309.

• SERVAIS, P., La rente constituée dans le ban de Herve au XVIIIe siècle, Brussel, 1982.

• SERVAIS, P., 'De la rente au crédit hypothécaire en période de transition industrielle. Stratégies familiales en région liégeoise au XVIIIe siècle', in: Annales. HSS, 49 (6), 1994, pp. 1393-1409.

• SOLY, H., 'De schepenregisters als bron voor de conjunctuurgeschiedenis van Zuid- en Noordnederlandse steden in het Ancien Régime', in: Tijdschrift voor Geschiedenis, 87, 1974, pp. 521-544.

• SOLY, H., ‘Urbanisme en kapitalisme te Antwerpen in de 16^de eeuw: de stedebouwkundige en industriële ondernemingen van Gilbert van Schoonbeke’, Brussel, Gemeentekrediet, 1977.

• THOEN, E., Landbouwekonomie en bevolking in Vlaanderen gedurende de Middeleeuwen en het begin van de Moderne Tijden. Testregio: de kasselrijen van Oudenaarde en Aalst (eind 13^de-begin 16^de eeuw), Leuven, Belgisch centrum voor landelijke geschiedenis, 1988, 2 dln..

• THOEN, E., 'A 'commercial survival economy' in evolution. The Flemish countryside and the transition to capitalism (Middle Ages-19th century)', in: HOPPENBROUWERS, P. en ZANDEN, J.L. VAN eds., Peasants into farmers? The transformation of rural economy and society in the Low Countries (middle ages-19th century) in light of the Brenner debate, Turnhout, Brepols, 2001, p.102-149.

• THOEN, E., 'Oorlogen en platteland. Sociale en ekonomische aspecten van militaire destruktie in Vlaanderen tijdens de late middeleeuwen en de vroege moderne tijden', in: Tijdschrift voor Geschiedenis, 91, 1978, pp. 363-377.

• TROMPETTER, C., 'Burgers en Boeren - Geld en Grond. De betekenis van burgerlijk kapitaal voor veranderende eigendomsverhoudingen in Twente 1760-1832', in: NEHA-Jaarboek, 60, 1997, p.7-35.

• VANDEWALLE, P., Oude maten, gewichten en muntstelsels in Vlaanderen, Brabant en Limburg, Oostende, 1984.

• VANDENBROEKE, C., 'De leefbaarheid van het platteland in Vlaanderen, 15^e-19^e eeuw', in: Bijdragen tot de Geschiedenis, 64, 1981, pp. 131-164.

• VANDENBROEKE, C., Sociale geschiedenis van het Vlaamse volk, Leuven, Kritak, 1984.

• VANHAUTE, E., ‘Eigendomsverhoudingen in de Belgische en Vlaamse landbouw tijdens de 18^de en 19^de eeuw’, in: Belgisch Tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis, 24 (1-2), 1993, pp. 185-226.

• VILAIN XIIII, J.J.P., ‘Chapitre des Rentes & Remboursemens’, in: Réflexions sur les Finances de la Flandre, 1755, p.137-147.

• VOS, A. DE-werkgroep, Geschiedenis van Evergem, s.l., 1994, 2 dln..

• WEE, H. VAN DER, ‘Geld- krediet- en bankwezen in de Zuidelijke Nederlanden’, in: Nieuwe Algemene Geschiedenis der Nederlanden, dl.6, 1977-1983, p.98-108.

• WEE, H. VAN DER, ‘Introduction – the agricultural development of the Low Countries as revealed by the tithe and rent statistics, 1250-1800’, in: WEE, H. VAN DER en CAUWENBERGHE, E. VAN eds., Productivity of land and agricultural innovation in the Low Countries (1250-1800), Leuven, Belgisch Centrum voor Landelijke Geschiedenis, 1978, p.1-23.

• WEE, H. VAN DER en MATERNE, J., ‘Het kredietsysteem in Brabant tijdens de late Middeleeuwen en in het begin van de Nieuwe Tijd’, in: EERENBEEMT, H.F.J.M. VAN DEN ed., Bankieren in Brabant in de loop der eeuwen, Tilburg, Stichting Zuidelijk Historisch Contact, 1987, p.59-79.

• WERVEKE, H. VAN, Gent. Schets van een Sociale Geschiedenis, Gent, Rombaut-Fecheyr, 1947.

• WEVER, F. DE, ‘Pachtprijzen in Vlaanderen en Brabant in de achttiende eeuw. Bijdrage tot de konjunktuurstudie’, in: Tijdschrift voor Geschiedenis, 85, 1972, pp. 180-204.

• WEVER, F. DE, ‘Pacht- en verkoopprijzen in Vlaanderen (16^de-18^de eeuw). Bijdrage tot de konjunktuurstudie tijdens het Ancien Régime’, in: Bijdragen tot de Geschiedenis, 60, 1976, pp. 249-273.

• WEVER, F. DE, ‘Rents and selling-prices of land at Zele (sixteenth-eighteenth century)’, in: WEE, H. VAN DER en CAUWENBERGHE, E. VAN eds., Productivity of land and agricultural innovation in the Low Countries (1250-1800), Leuven, Belgisch Centrum voor Landelijke Geschiedenis, 1978, p.43-63.

• WILSSENS, M.-A., Bevolkingsdruk en boerenverstand. Evolutie van de levensstandaard in het Waasland in de 18^de eeuw, Brussel, Gemeentekrediet, 1992, p.44-54.