INLEIDING.

In een kamer, gedrapeerd met lange karmijnrode gordijnen en met een ruw zwart-wit patroon op de vloer, zit een man verstard in een zetel. Het licht knettert onder een golf van onbeheersbare elektriciteit. Constant dreigend gebrom belaagt het geluid van een eenzame saxofoon. Een tweede man, ongeveer anderhalve meter in lengte en net gekleed in een rood pak, staat met de rug naar de man in de zetel. Hij beweegt spastisch en houdt het gordijn vast alsof zijn leven er van af hangt. Een onzichtbare energie maakt zich van hem meester wanneer hij zich omdraait en op de maat van de jazzmuziek begint te dansen. Zijn stem klinkt vreemd en verwrongen: “Let’s rock!”

David Lynch is naast schilder, beeldhouwer, schrijver, meubelmaker, cartoonist en muzikant ook een van de meest controversiële hedendaagse regisseurs. Zijn cinema, hoewel vaak - zij het soms met enige vertraging - gelauwerd door de critici, leidt steeds tot discussie en dit niet enkel op het niveau van de kijker en meer conservatieve belangengroepen, maar eveneens op het niveau van opdrachtgevers en geldschieters. Dat Lynch bij het publiek aanzet tot discussie getuigt het internet. Wie in een willekeurige zoekrobot de woorden David en Lynch intypt krijgt onmiddellijk een schier eindeloze lijst websites en nieuwsgroepen voorgeschoteld waar ganse litanieën worden afgestoken over hoe men zijn films dient te interpreteren. Iedereen heeft zijn eigen visie op de vaak moeilijke symboliek die Lynch in zijn films verweeft en er zijn net zoveel theorieën over wat hij nu eigenlijk bedoelde met een bepaald beeld of personage dan er kijkers zijn. Maar niet alleen bij het publiek zaait Lynch verdeeldheid, ook de hoge omes van Hollywood schopt hij graag tegen de schenen. De moeilijke vertelstructuur, de dubbelzinnige personages, de absurde humor, het zijn allemaal typische elementen van de lynchiaanse film, maar tevens dingen die niet passen in het kader van de klassieke Hollywoodfilm. Het gebeurt dan ook wel eens dat Lynch zijn plannen moet opbergen omdat er plots geen geld meer is voor een nieuw project omdat het verhaal te bizar wordt bevonden. Desondanks is de cinema van David Lynch direct te herkennen. Zoals gezegd heeft hij een zeer specifieke stijl, met steeds terugkerende stijlkenmerken en elementen, die hij ondanks de druk van Hollywood heeft kunnen bewaren bij zijn uittrede uit de underground.

De hierboven beschreven elementen zullen in het tweede deel van dit werk aan nauwe analyse worden onderworpen. De specifieke inhoudelijke kenmerken die in de lynchiaanse cinema herhaaldelijk voorkomen en een belangrijke symbolische functie en betekenis hebben zullen hier in eerste instantie worden besproken. Daarnaast zal ook de cinematografische stijl die eigen is aan de lynchiaanse film besproken worden in dit gedeelte. Vooraleer deze inhoudelijke en stilistische elementen geïsoleerd kunnen worden is het echter noodzakelijk inzicht te krijgen in twee theoretische begrippen, zijnde het postmodernisme en het auteurschap. Deze twee concepten zijn immers onontbeerlijk om een degelijke en grondige analyse van zijn filmtaal mogelijk te maken. Dat net deze twee begrippen zo belangrijk zijn bij de bespreking van de cinema van David Lynch wordt geïllustreerd door het feit dat ze in quasi ieder artikel of boek over zijn werk terugkeren. Het lijkt wel alsof postmodernisme, auteurschap en Lynch onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Het gevolg van deze intrinsieke verbondenheid is dat postmodernisme en auteurschap uiteindelijk culmineren in het begrip lynchiaans. Ook dit zal in het tweede gedeelte behandeld worden.

In een tweede beweging zullen de elementen die in het vorige deel als typisch lynchiaans bestempeld werden op de films van David Lynch vanaf 1990 worden toegepast. Als zodanig zal duidelijk worden dat deze cineast een geheel eigen stijl heeft ontwikkeld, wars van het klassieke Hollywood, waar een belangrijke rol is weggelegd voor het onderbewustzijn en symboliek.

Daarnaast zal in het eerste deel een korte zijstap worden genomen naar de periode voor 1990, om het carrièreverloop van de regisseur te schetsen en zo een idee te krijgen van de achtergrond waartegen films als Wild At Heart en Lost Highway zich hebben ontwikkeld.

Let’s rock.