ALGEMEEN BESLUIT.

De cinema van David Lynch werd geanalyseerd aan de hand van twee concepten, namelijk het postmodernisme en het auteurschap. In het tweede gedeelte werden deze begrippen uitgelegd via de standpunten van verschillende theoretici en auteurs. In een tweede beweging werd vastgesteld dat deze labels bij uitstek van toepassing zijn op regisseur David Lynch. Hij kan een postmodernistisch kunstenaar genoemd worden in die zin dat vooral de vervaging tussen filmische genres en het lenen van verschillende elementen aan andere films en zelfs andere kunstvormen, met name het gebruik van hedendaagse pop- en rockmuziek, typerend is voor zijn cinema. Ook de term auteur is op Lynch van toepassing. Zijn cinematografische stijl en thematiek zijn immers steeds onmiddellijk herkenbaar. In die mate zelfs is dit het geval dat er een geheel nieuw begrip voor in het leven werd geroepen, het lynchiaanse. Wat dit concreet inhoudt en betekent voor de inhoudelijke en stilistische aspecten van zijn cinema werd vervolgens uitgebreid besproken. In het derde deel van de verhandeling werden deze kenmerken toegepast op de vijf films die David Lynch vanaf 1990 gemaakt heeft. Hierbij werd specifiek dieper ingegaan op zijn twee meest controversiële films, Lost Highway en The Straight Story, aan de hand van het vier lagen model van de cinema.

Wat de inhoudelijke kenmerken van de lynchiaanse cinema betreft werden verschillende terugkerende personages, settings en props aangeduid die allen een specifieke betekenis dragen in het universum van David Lynch. De vaak symbolische waarde die aan deze elementen wordt gehecht werd hierbij ontleedt en teruggebracht op de persoonlijke fascinaties, obsessies en afkeren van de regisseur. Ook de lynchiaanse stijlkenmerken, zo werd aangetoond, dragen bij tot de sfeer en de metaforische betekenis die in de films van Lynch vervat ligt. Het spel met cameraposities en bewegingen, het welgekozen palet van kleur en belichting, en bovenal het grote belang dat aan geluid en muziek gehecht wordt, draagt er intrinsiek toe bij dat de diepere betekenis van de film zich niet onmiddellijk prijsgeeft. Lynch wil met zijn cinema immers een beroep doen op het onderbewustzijn van de kijker. Door het subtiele manipuleren van al deze voorgenoemde elementen zorgt hij ervoor dat de structuur van zijn films ook daadwerkelijk overkomt als die van een onderbewuste fantasie, als een lyrische droom of als een broeierige nachtmerrie. De films van David Lynch stoppen bijgevolg niet wanneer de eindtitels over het scherm beginnen rollen, integendeel. De kijker wordt gedropt in de wereld die Lynch gecreëerd heeft, krijgt een aanzet tot de gebeurtenissen en wordt dan op zijn eigen verbeelding en onderbewustzijn aangewezen om het verhaal verder te laten lopen. Door Hollywood wordt deze werkwijze hem echter niet in dank affgenomen. Het ontbreken van de klassieke logische narratieve en temporele structuur passen de films van David Lynch niet in het keurslijf van de Hollywoodcinema. Het gevolg hiervan is dat potentiële geldschieters wel twee keer nadenken vooraleer te investeren in een nieuw project, waardoor Lynch soelaas en financiering is moeten gaan zoeken in Europa. Ook de critici zijn vaak niet mals voor zijn werk. Vaak gehoorde opwerping zijn dat Lynch zichzelf te vaak herhaalt, dat zijn films in feite pretentieuze moeilijkdoenerij zijn waarbij het gebruik van losse beelden en complexe structuren enkel dienen om het gebrek aan verhaal te verdoezelen. Wanneer hij daarentegen met een rechtlijnige film als The Straight Story op de proppen komt zijn de kritieken plotseling unaniem lovend. In het derde deel is echter aangetoond dat enerzijds de negatieve kritieken op losse schroeven staan en dat anderzijds The Straight Story heel wat minder sipel is dan ogenschijnlijk het geval blijkt.

David Lynch zal altijd wel een controversieel figuur blijven, of het nu in de hoedanigheid van regisseur is of niet. Het opzet van dit werk was een inzicht verschaffen in zijn universum, een kaart tekenen van de wereld waarnaar hij de kijker meeneemt en waarin hij hem met slechts enkele aanwijzingen achterlaat. Het is dan ook geenszins de bedoeling van een voor eens en altijd correcte interpretatie neer te schrijven van zijn cinema. Immers, ieders onderbewustzijn werkt anders en geeft een eigen invulling aan de beelden. De betekenis die hier aan de verschillende elementen gegeven zijn, is gebaseerd op persoonlijke interpretatie en verklaringen van verschillende auteurs waardoor toch een behoorlijk algemeen beeld werd opgehangen van de symbolische draagkracht ervan. Maar evenals met de films van Lynch het geval is, is er ruimte over voor eigen betekenisgeving. Op het einde keert alles weer terug naar de stilte van het begin, de stilte van de eigen geest.

Silencio.