Perceptie van een
Duitse intellectueel
op de eigentijdse Geschiedenis
Sebastian Haffner
Hedwig Vossen
Scriptie voorgelegd aan de Faculteit Letteren en
Wijsbegeerte,
voor het behalen van de graad van
Licentiaat in de Geschiedenis.
Academiejaar: 2003-2004
Katholieke Universiteit Leuven
Promotor: Prof. Dr. G.VERBEECK
| home | lijst scripties | inhoud | volgende |
The Soldier
Down some cold field in a world unspoken
The young men are walking together, slim and tall,
And though they laugh to one another, silence is not broken;
There is no sound however clear they call.
They are speaking together of what they loved in vain here,
But the air is too thin to carry the thing they say.
They were young and golden, but they came on pain here,
And their youth is age now, their gold is grey.
Yet their hearts are not changed, and they cry to one another,
‘What have they done with the lives we laid aside?
Are they young with our youth, gold with our gold, my brother?
Do they smile in the face of death, because we died?’
Down some cold field in a world uncharted
The young seek each other with questioning eyes.
They question each other, the young, the golden-hearted,
Of the world that they were robbed of in their quiet paradise.
HUMBERT WOLFE[1]
1. Sebastian Haffner
2. Vraagstelling
3. Waarom Haffner?
4. Methodologie
5. Dankwoord
Hoofdstuk I: De biografie van Sebastian Haffner
1. Duitsland, 1907-1938
2. Engeland, 1938-1954
3. Duitsland, 1954-1962: Haffners werk voor The Observer
4. Haffners jaren van sociaal engagement: 1961-1975
5. Laatste bijdragen: 1975-1999
Hoofdstuk II: De werken van Sebastian Haffner
1. Een overzicht en korte bespreking van Haffners werken
1. Zijn werken
2. Zijn stijl
1. Inhoudelijke afbakening van de periode
2. Haffners bespreking
2.1. De Eerste Wereldoorlog
2.2. De Duitse Revolutie van 1918/19
2.3. De Tweede Wereldoorlog
2.3.1. Hitlers binnenlandse politiek
2.3.1.1. De persoonlijke integriteit van de privé-persoon en de meningsvrijheid
2.3.1.2. Hitlers opkomst
2.3.1.3. De terreur
2.3.1.4. Hitler en de Joodse Kwestie
2.3.1.5. Hitler
2.3.2. Hitlers buitenlandse politiek
3. Haffner in Engeland: 1938-1953
1. Inhoudelijke afbakening
2. Haffners project: zijn werk voor de Searchlight Books en Die Zeitung
2.1. Wie is de vijand?
2.2. De oorlog tegen Hitler – de taak van de emigranten
2.3. De toekomst van Europa volgens Haffner: Haffners werk voor The Observer
1. Haffner en de onderhandelingen over de Europese eenmaking: 1949 – 1961
2. Van de bouw van de Berlijnse Muur tot de politiek van Brandt: 1961-1970
3. Haffners bespreking van de Duitse eenmaking
4. De Spiegelaffaire en de Nacht van de Lange Knuppels: 1963-1967
1. Kritiek op zijn boeken
2. Kritiek op zijn tijdschriftartikels
3. Besluit
Hoofdstuk III: Besluit
SAMENVATTING
Deze thesis behandelt het leven en het werk van Sebastian Haffner en probeert te achterhalen wat zijn plaats was in de geschiedschrijving. Haffner was van opleiding een jurist, maar door de opkomst van Hitler en het van kracht worden van de ‘rassenwetten’ moest hij met zijn zwangere joodse vriendin naar Engeland vluchten. Om daar aan werk te geraken begon Haffner te schrijven over de situatie in Duitsland, aangezien dat de vraag was die in Engeland op ieders lippen hing: wat is er met de Duitsers gebeurd dat ze zo’n oorlog beginnen?
Het antwoord op deze vragen is het onderwerp van Haffners werken over de Eerste Wereldoorlog, de Duitse revolutie en de Tweede Wereldoorlog. Het komt erop neer dat, volgens Haffner, de oorlog begonnen was omdat Hitler dat wou (intentionalisme in de oorlog) en dat Hitler aan de macht kwam omdat hij gebruik maakte van terreur en er geen politieke oppositie was die het tegen hem wou opnemen en waarachter de illoyale bevolking zich kon scharen. Zijn belangrijkste en bekendste boek over de Tweede Wereldoorlog was Anmerkungen zu Hitler.
Haffner heeft zelf gereageerd op de dreiging van het nazisme door naar Engeland te vluchten. Daar heeft hij zich ingezet om de strijd tegen Hitler zo efficiënt te laten verlopen en pleitte voor een totale oorlog, waarin ook de propaganda gebruikt zou worden. Hierover heeft hij zijn boek Offensive against Germany geschreven. Hij heeft ook meegewerkt aan Die Zeitung, een krant voor Duitse emigranten. Haffner had gehoopt dat deze de emigranten zou verenigen in hun strijd tegen Hitler, maar de verdeeldheid was te groot en hij verliet deze krant al snel. Zijn belangrijkste boek van die periode was echter Germany: Jekyll&Hyde, waarin hij de geallieerden uitlegde wie hun vijand precies was en welke delen van de bevolking eigenlijk evenzeer op bevrijding zaten te wachten als de andere door Duitsland bezette landen.
In zijn artikels voor The Observer, Die Welt en Christ und Welt volgde Haffner de gebeurtenissen van de Koude Oorlog op de voet en steeds met het welzijn van Duitsland in zijn achterhoofd. In deze periode is Haffner op zijn best: hij is voortdurend in de weer met het opvolgen van congressen, afgesloten verdragen en binnenlandse problemen. Hij leefde in die periode in het woelige Berlijn, en stond in het midden van de gebeurtenissen. Zijn mening over de eenmaking van Duitsland en de vereniging van Europa is doorheen de tijd geëvolueerd. In het begin wou hij niet horen van een definitieve deling van Duitsland, maar in het laatste boek, dat hij in 1987 schreef, meende hij dat deze deling op geen enkele manier nog zou kunnen ongedaan worden.
De rode draad in Haffners werken is zijn gevoel voor verantwoordelijkheid wat betreft de wereld waarin hij leefde. Daarom vormt Haffners oeuvre geen objectief verslag van zijn tijd, maar is het een gewetensvol doorleefd, tijdsgebonden document dat als geen ander laat zien hoe hij, een Duitse intellectueel, zijn tijd beleefd heeft.
| home | lijst scripties | inhoud | volgende |
[1] BERNIERES, L. DE. Captain Corelli’s mandoline, p. 10.