Crossculturele ervaringen bij jongeren

Onderzoek naar de betekenis van en de impact op
communicatiepatronen, mediagebruik
en andere sociale handelingen

Hanne Van Bosstraeten

Scriptie voorgelegd aan de Faculteit Sociale Wetenschappen,
voor het behalen van de graad van
Licentiaat in de Communicatiewetenschappen.

Academiejaar: 2004-2005

Katholieke Universiteit Leuven

Promotor: Prof. Dr. L. D’HAENENS
Verslaggever : K. BEULLENS

Voorwoord

Inleiding

1. Aanpassingsprocessen tijdens crossculturele ervaringen 

    1.1. Crossculturele ervaringen in het perspectief van interculturele communicatie

    1.2. Acculturatie, cultuurschok en reacculturatie tijdens crossculturele ervaringen

    1.3. Aspecten van culturele aanpassing 8

        1.3.1. Reentry in het licht van het gehele acculturatieproces

    1.4. Theoretische inbedding: een antropologische, psychologische en sociologische kijk
                        op crossculturele aanpassing

        1.4.1. Antropologisch kader: culturele verschillen

            1.4.1.1. Toenaderingsgedrag

            1.4.1.2. Individualisme versus collectivisme

            1.4.1.3. Vermijden van onzekerheid

            1.4.1.4. Afstand tot en aanvaarding van macht

            1.4.1.5. Mannelijkheid versus vrouwelijkheid

            1.4.1.6. Hoge context versus lage context

            1.4.1.7. Verbale en nonverbale communicatie

            1.4.1.8. Besluit

        1.4.2. Psychologische kader: Omgaan met verandering, angst, onzekerheid en cognitieve dissonantie

            1.4.2.1. Het reduceren van onzekerheid

            1.4.2.2. Omgaan met geschonden verwachtingen en cognitieve dissonantie

            1.4.2.3. Crossculturele aanpassingspatronen

        1.4.3. Sociologisch kader: sociale categorisering via lidmaatschapsgroepen en postmoderne individualiteit

            1.4.3.1. Het menselijke streven naar affectie en sociale erkenning

            1.4.3.2. De theorie van het sociaal kapitaal

            1.4.3.3. Het laatmoderne gefragmenteerde individu: zwevend tussen conformiteit en uniciteit

    1.5. Onderzoekmodellen voor crossculturele aanpassingsprocessen

        1.5.1. U- en W- curves

        1.5.2. Stadiummodellen

        1.5.3. Cultureel leergedrag

        1.5.4. Geïntegreerd model van het acculturatieproces

        1.5.5. Benadering vanuit de rol van communicatie en media

    1.6. Terugkeren na een crosscultureel verblijf

        1.6.1. Reentry benaderd vanuit het communicatieve perspectief van Kim

    1.7. Media en massamedia in crossculturele ervaringen

        1.7.1. De socialiserende werking van de media

        1.7.2. De media in het crossculturele aanpassingsproces

2. Mediagebruik in een algemeen kader van menselijk handelen

    2.1. Inleiding: Het symbolisch interactionisme als overkoepelend perspectief

    2.2. Het publiek in de communicatiewetenschappelijke theorie

        2.2.1. Evolutie van het ‘publiek’

        2.2.2. De structurele traditie

        2.2.3. De behavioristische traditie

        2.2.4. De interactionistische en transactionistische traditie

        2.2.5. Culturele traditie en receptieanalyse

        2.2.6. Van een normatief naar interpretatief denkkader

        2.2.7. Het actieve publiek

    2.3. ‘Uses & Gratifications’: Basisveronderstellingen

        2.3.1. Soorten behoeften en behoeftenstructuren

        2.3.2. Kritiek op de Uses and Gratifications- theorie

        2.3.3. Het U&G-paradigma van Rosengren

    2.4. Andere ontvangergecentreerde benaderingen

        2.4.1. Dynamisch transactionele benadering (Früh & Schönbach)

        2.4.2. Benaderingen van zoeken naar en gebruiken van informatie

        2.4.3. De ‘Sense-making approach’

    2.4.4. De ‘Nutzensatz’

    2.5. Mediagebruik als sociaal handelen

        2.5.1. Algemeen theoretisch model voor mediagebruik als sociaal handelen

        2.5.2. Het sociale actie-model toegepast op de levenscontext van ouderen en  migranten

2.5.3. Aanzet tot onderzoek: Onderzoekshypotheses en onderzoeksvragen

3. Kwalitatief onderzoek naar de invloed van crossculturele ervaringen op patronen van sociaal handelen en mediagebruik

    3.1. Methodebeschrijving: De ‘grounded theory’

    3.2. Onderzoeksgroep en selectie van de informanten

        3.2.1. Uitwisselingsorganisaties voor crossculturele verblijven

        3.2.2. Selectie van de informanten uit de onderzoeksgroep

    3.3. Structuur van de diepte-interviews

    3.4. Diversiteit van de ervaringen en verantwoording van het model van mediagebruik als sociaal handelen

    3.5. Resultaten: Sociaal handelen en mediagebruik in de context van crossculturele ervaringen.

        3.5.1. Omringende samenlevingen

            3.5.1.1. Verblijf

            3.5.1.2. Reentry

        3.5.2. Individuele en sociale kenmerken

        3.5.3. Opmerken en interpreteren van de situaties: een dynamisch betekenissysteem

        3.5.4. Problematische situaties, motieven en sociale acties tijdens het verblijf

        3.5.5. Mediagebruik

        3.5.6. Problematische situaties, motieven en sociale acties na terugkeer in eigen land

    3.5. Conclusie

    3.6. Discussie

Referenties

Bijlagen