Het Klooster van Boudelo 1700-1800 (Yves Beaurain)

Om de toestand in de achttiende eeuw weer te geven, komt het er op aan het pachtboek van 1652 te vergelijken met het pachtboek van 1741. Het resultaat van die vergelijking kan samengevat worden in onderstaande tabel :

WIJKEN	PACHTBOEK 1652			PACHTBOEK 1741[9]			VERSCHIL
	R	ha.	P	R	Ha.	P	R	Ha.	P
KLEIN-SINAAI
Wijk C	6589	9,79	8	6593	9,79	8	4	0	0
Vijfsteke	6724	9,99	6	7693	11,43	7	969	1,44	1
Meulenbosse	16258	24,15	12	14936	22,19	11	-1322	-1,96	-1
Besluijt	67886	100,84	44	67908	100,88	41	22	0,04	-3
Schaeperije	75210	111,72	37	79193	117,64	45	3983	5,92	8
Eikelslag	97945	145,50	88	98248	145,95	89	303	0,45	1
SUBTOTAAL	270612	401,99	195	274571	407,88	201	3959	5,89	6
SINAAI
Overloop	472	0,70	1	473	0,70	1	1	0	0
Klein Ast	625	0,93	1	625	0,93	1	0	0	0
Hannewee	857	1,27	1	855	1,27	1	-2	0	0
Aerland	884	1,31	2	884	1,31	2	0	0	0
Berkelaers	1088	1,62	2	1087	1,61	2	-1	-0,01	0
Bysteert	1312	1,95	2	1351	2,01	3	39	0,06	1
Stompelwijk	0	0	0	1500	2,23	2	1500	2,23	2
Wapenaert Einde	1534	2,28	2	1531	2,27	2	-3	-0,01	0
’s Graven Eeken	1890	2,81	1	1889	2,81	1	-1	0	0
Kerken Akker	2201	3,27	4	2204	3,27	4	3	0	0
Astgemete	2778	4,13	6	3185	4,73	7	407	0,60	1
Papelaer	12518	18,6	27	15567	23,12	33	3049	4,52	6
Groot Ast	36825	54,70	59	37892	56,29	62	1067	1,59	3
Herrenisse	64893	96,40	43	64849	96,33	45	-44	-0,07	2
Polder Wijk	75843	112,66	84	79299	117,80	88	3456	5,14	4
Fondatie Wijk	108313	160,90	103	108396	161,02	118	83	0,12	15
SUBTOTAAL	312033	463,53	338	321587	477,70	372	9554	14,17	34
TOTAAL	582645	865,52	533	596158	885,58	573	13513	20,06	40

Uit de tabel kunnen we concluderen dat het grondbezit van Boudelo in (Klein-)Sinaai een zeer statisch karakter heeft. De totale oppervlakte grond is tussen 1652 en 1741 maar met 20,06 hectare toegenomen, dit vertegenwoordigt slechts 2,27 procent van het totale grondbezit. De toename van het grondbezit situeert zich vooral in de wijken met een grote concentratie bezittingen; de wijken met kleinere concentraties vertonen weinig verandering. Het aantal percelen kende een iets sterkere stijging, maar met 6,98 procent is deze stijging allesbehalve spectaculair te noemen. Deze stijging van het aantal percelen is trouwens deels te wijten aan de versnippering van een aantal percelen en niet enkel aan de uitbreiding van het grondbezit. Ook hier hetzelfde fenomeen als bij de oppervlakte. Het aantal percelen neemt vooral toe in de wijken met de grootste concentraties grondbezit. De kleinere concentraties vertonen weinig verandering. Voor de visualisatie van de 18^de-eeuwse toestand kunnen we bijgevolg grotendeels terugvallen op Popp-kaarten die we opgesteld hebben voor de zeventiende eeuw.

Kijken we eerst naar Klein-Sinaai. De oppervlakte is maar met 5,89 hectare toegenomen en het aantal percelen slechts met zes. Toch moeten we voor de meeste wijken de Popp-kaarten met daarop het 17^de-eeuws grondbezit aanpassen aan de toestand van 1741.

In Vijfsteke, Meulenbosse, Besluijt, Schaeperije en Eikelslag zijn er veranderingen in de omvang van het grondbezit en/of het aantal percelen binnen deze wijken. In Besluijt is het grondbezit gelijk gebleven – het verschil is een gevolg van afwijkingen in de opmeting van de percelen – maar is het aantal percelen afgenomen. Dit is te wijten aan het feit dat een aantal percelen zijn samengesmolten. De percelen zijn gekend, want wanneer we een vergelijking maken tussen het pachtboek van 1741 en het landboek van 1668, merken we dat de situatie dezelfde is. Met andere woorden : tussen 1652 en 1668 zijn een aantal percelen versmolten, maar tussen 1668 en 1741 is de situatie gebleven zoals ze was. De 17^de-eeuwse landboekkaart van de wijk Besluijt geeft m.a.w. een correcte weergave van de toestand in de achttiende eeuw en de kaart kan overgenomen worden op de Popp-kaart. In Meulenbosse is het grondbezit achteruit gegaan als gevolg van het verlies van één perceel dat gemakkelijk te achterhalen is door de afzonderlijke perceelsoppervlaktes in de pachtboeken te vergelijken. In Eikelslag en Vijfsteke is het grondbezit toegenomen omdat er in beide wijken een perceel is bijgekomen in 1741. Deze percelen vinden we door het pachtboek van 1741 te vergelijken met dat van 1652 en de desbetreffende percelen te visualiseren via de legger van Popp. Rest er nog Schaeperije. In deze wijk is het grondbezit toegenomen omdat er een vijftal percelen zijn bijgekomen (waaronder de twee percelen die er al bijgekomen waren in 1668). Er zijn echter in totaal acht percelen bijgekomen, wat betekent dat er ook een aantal percelen zijn opgedeeld. Voor deze vier wijken moeten dus de Popp-kaarten met het 17^de-eeuwse grondbezit aangepast worden.

Wat Wijk C betreft : in deze wijk is er niets veranderd tussen 1652 en 1741 en in dit geval kunnen we de Popp-kaart gewoon behouden.

Ook op de 17^de-eeuwse reconstructiekaart zijn de percelen aangeduid waar het pachthof Boudelohof en de oorspronkelijk abdijgebouwen zich bevonden.

Het statische karakter van het grondbezit wordt nog duidelijker in Sinaai. Tussen 1652 en 1741 is er amper 14,17 hectare bijgekomen.

Voor de wijken Overloop, Klein Ast, Hannewee, Aerland, Berkelaers, Wapenaert Einde, ’s Graven Eeken en Kerken Akker is er niets veranderd. De Popp-kaart met de 17^de-eeuwse toestand kan behouden blijven.

In de wijken Bysteert, Stompelwijk en Astgemete zijn de veranderingen miniem. In de Bysteert is er één perceel bijgekomen, met een oppervlakte van nauwelijks 0,06 hectare. In Astgemete is er eveneens één perceel bijgekomen. Beide percelen zijn te achterhalen via de vergelijking van de pachtboeken met de Popp-legger. Stompelwijk is nog gemakkelijker te visualiseren, want de twee percelen die er hier zijn bijgekomen, vinden we terug in het landboek van 1668.

In Herrenisse en Fondatie Wijk is het grondbezit niet toegenomen (dat kon ook niet want de wijken waren al volledig in het bezit van het klooster) of afgenomen. Wel zijn er kleine verschuivingen in het aantal percelen : in beide wijken zijn een aantal percelen onderverdeeld in kleinere percelen. Er zijn in 1741 namelijk meer percelen dan in 1652. Herrenisse heeft er twee percelen bijgekregen in 1741, waardoor de toestand in de achttiende eeuw gelijk wordt aan de toestand die het landboek van 1668 liet zien. We kunnen dus gewoon de landboekkaarten overnemen. De percelen met betrekking tot Fondatie Wijk zijn te achterhalen door de beide pachtboeken met elkaar te vergelijken. Hoe ze verdeeld zijn kunnen we achterhalen door de legger van Popp erbij te nemen, want de percelering leeft door tot in de negentiende eeuw.

In Papelaer, Groot Ast en Polder Wijk is het grondbezit toegenomen. In Papelaer is er een stijging van 4,52 hectare, volledig toe te schrijven aan zes nieuwe percelen in vergelijking met 1652. In Groot Ast zijn er drie nieuwe percelen, goed voor 1,59 hectare. Het zijn dezelfde drie percelen die we reeds terugvonden in het landboek van 1668. In Polder Wijk zijn er vier nieuwe percelen, samen 2,83 hectare groot. Voor de wijken Papelaer en Polder Wijk zijn de nieuwe percelen te achterhalen door het pachtboek van 1741 te vergelijken met de legger van Popp.

[9] R.A.G., Archief Boudelo, nr. 533, ff^o 53-244.