Het beeld van de Ander

Een comparatieve studie tussen
het Etnografisch Museum en het Zuiderpershuis in Antwerpen

Annelies Keyers

Scriptie voorgelegd aan de Faculteit Sociale Wetenschappen,
voor het behalen van de graad van
Licentiaat in de Sociologie.

Academiejaar: 2005-2006

Katholieke Universiteit Leuven

Promotor : Prof. Dr. R. LAERMANS
Verslaggever : Prof. Dr. J. BAETENS
Assessor: P. GIELEN

Dankwoord

Inleiding

DEEL I: THEORETISCHE ACHTERGRONDEN

    1. Het beeld van de Ander

1.1. Identiteit en alteriteit: de Ander ten dienst van het Zelf

1.2. Het beeld van de Ander in de koloniale ruimte

 1.2.1. Het imperialisme en de ‘ontdekking’ van Amerika

 1.2.2. Afrika doorheen westerse ogen

 1.2.3. De mythe van het oosten: het oriëntalisme

 1.2.4. De cultus van het exotische

1.2.5. Mechanismen achter het exotisme

1.2.6. Conclusie

1.3. Het beeld van de Ander in de postkoloniale ruimte

 1.3.1. Vrijdag spreekt

 1.3.2. Einde van het wij-zij discours?

 1.3.4. Conclusie

    2. Presentatie en perceptie van de Ander

2.1. Cultuur als gedeelde zin- en betekenisgeving

2.2. Het culturele proces van representatie

    3. Naar een formulering van werkhypothesen

DEEL II: METHODOLOGISCHE VERANTWOORDING

    1. Keuze voor een onderzoeksstrategie

    2. Onderzoek in de kwalitatieve traditie

2.1. Casestudy als benadering

2.2. Dataverzameling in drie fasen

2.3. Selectie van de respondenten

    3. Besluit

DEEL III: VOORSTELLING VAN DE CASES

    1. Het Etnografisch Museum van Antwerpen

1.1. Historiek

1.2. Mission statement

1.3. Tijdelijke tentoonstelling ‘Marokko. Levend Erfgoed’

    2. Het Wereldculturencentrum Zuiderpershuis

2.1. Historiek

2.2. Mission statement

2.3. Het ‘Toeareg-Xhosa’ residentieproject

    3. Aard van onze cases: van museum tot festival

3.1. Historische objecten versus levende culturen

3.2. Distantie versus betrokkenheid

3.3. Het vluchtige versus het afgewerkte

3.4. Wetenschappelijkheid versus entertainment

    4. Concluderend

DEEL IV: ANALYSE

    1. Presentatie

1.1. Het spreken over de Ander

1.1.1. Discours van het Etnografisch Museum

1.1.2. Discours van het Zuiderpershuis

1.1.3. Naar een politiek hypercorrect denken?

1.1.4. Analysemodel van Greimas en het multiculturele discours

1.2. Het tonen van de Ander

1.2.1. De Ander tentoongesteld: Marokko. Levend Erfgoed

1.2.1.1. Keuze van de objecten

1.2.1.2. Ordeningsprincipes en gebouw als frame

1.2.1.4. Creatief ordenen

1.2.1.5. Meerduidige publieksomgang

1.2.2. Het tonen van de Ander in het Zuiderpershuis

1.2.2.1. Keuze voor de artiesten en criteria voor selectie

1.2.2.2. Van musealisering tot theatralisering

1.2.3. Tussen contextualisering en esthetisering

1.3. Conclusie: presentatie

    2. Perceptie

2.1. Profiel van de bezoekers en zelfbeeld

2.2. Gebruik van het discursief materiaal door de bezoekers

2.3. Het kijken naar de Ander

2.3.1. Selectieve blikken op de tentoonstelling van Marokko

2.3.1.1. Marokkaanse bezoekers aan het woord

2.3.1.2. Belgische bezoekers aan het woord

2.3.2. Blikken gericht op de Toearegs en de Xhosa

2.4. Conclusie: perceptie

Besluit

Referenties