INLEIDING

Ongeveer twee jaar geleden bladerde ik, zoals gewoonlijk, ‘s morgens bij het ontbijt door de krant. Dit keer viel mijn oog op de geblokletterde krantenkop ‘Baby’s te koop op het internet’.  Het artikel ging over de tweeling, Kiara en Keyara Wecker die door hun moeder op het internet aangeboden werden voor adoptie. De twee meisjes werden eerst aan een Amerikaans koppel en een paar maanden later aan een Brits koppel verkocht. Het Amerikaans echtpaar spande een rechtszaak met al het juridisch getouwtrek tot gevolg.

‘s Avonds haalde het item tot mijn verbazing het televisiejournaal. De woordvoerster van ‘Kind en Gezin’, de  instelling die in ons land bevoegd is voor de adoptiebemiddeling, werd voor de camera gesleurd om ‘braaf’ Vlaanderen verzekeren dat de strenge procedures en controle best wel effectief zijn. Op dat moment heb ik mijn besluit genomen, ik zou mijn thesis schrijven over adoptie. Als studente geschiedenis leek mij een boeiende en perfect geschikte materie om historisch in kaart te brengen, mits er niemand ‘mijn’ onderwerp gekaapt had.

Maar toen begon het pas! Vol compleet verkeerde veronderstellingen en zonder enige wetenschappelijke bagage ben ik aan mijn zoektocht begonnen.

Uit de eerste stappen die ik heb ondernomen om wat meer informatie te zoeken over adoptie bleek, dat de adoptie of ‘de aanneming van een kind’ als onderzoeksobject misschien toch niet zo’n evidente keuze voor iemand met historische ‘roots’ was. Het thema wortelt immers in het recht en is bijgevolg een gebied dat, misschien niet onterecht, door rechtshistorici en rechtssociologen wordt ingepalmd. Ik ontdekte nog meer, het historische bronnenonderzoek vertoonde hier een lacune. Adoptie was nog een onbeschreven blad in de geschiedvorsing ! Wetenschappelijk gezien had ik een carte-blanche. Achteraf bekeken, begrijp ik ook waarom. Het ganse privaatrecht heeft immers betrekking op adoptie. Omdat in onze opleiding de rechtsgeschiedenis een beetje stiefmoederlijk wordt behandeld ben ik dan ook als een complete leek aan dit toch wel moeilijke, interdisciplinair onderwerp begonnen. Dit proefschrift is dan ook een benadering van de adoptie als rechtsinstelling vanuit historisch oogpunt.

Het resultaat van dit onderzoek ligt nu voor u, een historische rechtssociologische studie op basis van bekrachtiging van adoptieakten verleden voor de rechtbank van eerste aanleg van het arrondissement Gent gecombineerd met een literatuurstudie over de periode die aanzet begin 19^de eeuw, bij de opname van de adoptie in de Code civil op 2 april 1803 tot en met wetswijziging van 22 mei 1951.  Een tijdsafbakening die loopt over 150 jaar lijkt misschien te ruim maar men moet echter in beschouwing nemen dat, naast het feit dat binnen deze periode er slechts één wetswijziging werd doorgevoerd, alle rechtsgeleerden het roerend met mekaar eens zijn, de adoptie bleef tot aan de Tweede Wereldoorlog in praktijk een ‘dode instelling’.

Vertrekkend van de wetgeving zal de adoptieproblematiek ontvouwd worden als tweeluik. In het eerste luik wordt de periode vóór 1940 behandeld, in het tweede luik zal de periode tussen 1940 en 1951 aan bod komen.

Deze beknopte inleiding hoeft u als lezer niet te verbazen. Om nodeloze herhalingen te vermijden en de inzichtelijkheid te bevorderen heb ik er de voorkeur aan gegeven om aan elk afzonderlijk deel een paragraaf toe te voegen, waarin de probleemstelling wordt geponeerd en waarin ondermeer wordt aangeven welke denkpistes ik gevolgd heb, waarom er voor bepaalde bronnen werd gekozen en welk materiaal minder geschikt bleek als basis voor mijn onderzoek met andere woorden een stap-voor-stap handleiding voor het adoptieonderzoek! Rekening houdend met de beperkte tijdslimiet waarbinnen een thesis copyklaar moet zijn, worden een aantal mogelijke denkpistes voorgesteld en niet onderzochte aspecten aangegeven waaruit kan geput worden voor verder  historisch onderzoek.