Hoofdstuk 8: Luisteronderzoek

8.0. Inleiding

In het kader van deze verhandeling is een onderzoek uitgevoerd bij de Leuvense studenten om hun luistergedrag te achterhalen. Meer bepaald was het de bedoeling om, rekening houdend met de beperkte middelen, te achterhalen hoeveel luisteraars Radio Scorpio bereikt.

Alvorens over te gaan naar de concrete aanpak en de gevonden resultaten, is het nodig even de tekortkomingen van deze enquête aan te halen. Bij de interpretatie van de gegevens is het dan ook best de volgende opmerkingen steeds in het achterhoofd te houden.

Vooreerst dient opgemerkt te worden dat Radio Scorpio, alvorens uit de ether te verdwijnen, twee jaar problemen heeft gehad, wat dan weer zijn doorslag had op de kwaliteit van de geleverde programma’s. Na deze periode, verdween de radio, zoals men in hoofdstuk 1 kon lezen, gedurende ruime tijd uit de ether. Op het moment van de enquête was Radio Scorpio ongeveer één jaar terug in de ether, zonder dat hiervoor de nodige reclame of promotie werd gemaakt. Aangezien gedurende deze periode (ongeveer vier jaar) de studentenpopulatie grotendeels is vernieuwd, lijkt het ook logisch dat dit feit een doorslag zal hebben op de resultaten.

Ten tweede is er het probleem van representativiteit van deze enquête. Zo was, zoals hieronder zal blijken, het de bedoeling om eveneens een 40-tal ouderen te vragen naar hun luistergedrag. Gezien het geringe aantal ouderen (nl. 7) dat Scorpio kent, én het ontbreken van luisteraars uit deze groep, werd beslist om deze groep uit de resultaten te laten wegvallen. 

8.1. Radio Scorpio luistert: de opzet

De opzet was om 40 ouderen, 120 scholieren en 300 à 400 studenten (afhankelijk van de respons) in het onderzoek te betrekken. De ouderen werden voor 50% “at random” geselecteerd en voor de overige 50% selectief gevraagd mee te werken aan dit onderzoek. Dit selectief vragen, gebeurde in het coffeehouse Jacqmotte. De reden voor deze keuze, was om een overzicht te hebben over de leeftijd en geslacht van de respondenten, aangezien deze groep al vrij klein was.

Het bereiken van de scholieren was niet zo vanzelfsprekend. De scholen in het Leuvense worden massaal overspoeld door studenten die enquêtes willen afnemen bij deze scholieren. Na enkele weigeringen, werden drie scholen bereid gevonden mee te werken. Jammer genoeg weigerde de ASO-school om mee te werken, waardoor er enkel BSO- en TSO-scholen werden opgenomen in dit onderzoek. De enquêtes mochten ook niet zelf afgenomen worden, waardoor geen controle kon worden uitgevoerd over de juiste interpretatie van de vragen in geval van onduidelijkheden. De scholen beslisten om de enquêtes door de scholieren te laten invullen tijdens de studie. Van de 120 geleverde enquêtes (40 per school), werden er slechts 75 ingevuld. De overige werden blanco teruggegeven.

Om de studenten te bereiken, werd gekozen om deze per e-mail op de hoogte te brengen van het onderzoek en hiervoor hun medewerking te vragen. Er werd gekozen om een aankondiging van het onderzoek te plaatsen in de e-nieuwsbrief van de K.U.Leuven. Aan Ludit werd gevraagd om de uitnodiging in de mailbox van 5904 studenten te sturen. Er werd een advertentie, met de titel “Radio Scorpio luistert”, geplaatst in de Veto. Ook werd een mail gestuurd naar de beheerders van de mailinglisten van Groep T en de KHL, om op deze manier ook de hogeschoolstudenten bij het onderzoek te betrekken. Of de link die op www.studentstart.be een effect had, is moeilijk te beantwoorden, aangezien deze link voortdurend een foutmelding gaf.

Dit wat de schriftelijke enquête betreft. De laatste vraag van deze enquête was of er geïnteresseerden waren om deel te nemen aan een diepte-interview. Van de 23 geïnteresseerden, werd er een diepte-interview gedaan met 4 mensen. De resultaten hiervan komen later ter sprake.

8.2. Radio Scorpio luistert naar wie er luistert: De resultaten

8.2.1. De studentenpopulatie

Uit het onderzoek is gebleken dat de verdeling volgens sekse ongeveer evenredig. Van de 577 studenten zijn 277 onder hen mannen en 285 vrouwen. Opmerkelijk is het hoge mannelijke percentage van het geboortejaar ‘78 t.o.v. het vele lagere % vrouwen van datzelfde jaar. Het aantal vrouwen geboren tussen 80 en 84 is steeds groter dan het aantal mannen.

Uit de onderstaande grafiek kunnen de muziekgenres worden afgeleid, die door de respondenten vaak tot heel vaak worden beluisterd. Rock, pop, hiphop en R&B, maar ook house (deephouse) zijn onmiskenbaar de favoriete genres.

figuur 1: Overzicht van muziekgenres die vaak en heel vaak beluisterd worden

Op de vraag of de respondenten Radio Scorpio kenden antwoordde 56% van de mannen en 39% van de vrouwen positief. Men kan concluderen dat opmerkelijk meer mannen Scorpio kennen dan vrouwen. Van deze 263 respondenten die afweten van het bestaan van Radio Scorpio is er 55% die Scorpio nog maar een jaar kent, 25% die het kent sinds de heroprichting (11 februari 2002) en 20% antwoordde reeds verschillende jaren op de hoogte te zijn van het bestaan van deze studentenradio.

figuur 2: %-voorstelling van de beluisterde radiozenders

Uit deze grafiek valt af te leiden dat Donna, Studio Brussel, Q-music en Radio 1, behoren tot de favoriete radiozenders van de studenten. 385 van de 577 respondenten geeft toe regelmatig af te stemmen op Studio Brussel. Dit tegen 313 op Donna, Radio 1 en Q-music scoren ongeveer even goed (206 tegenover 208).

Uit de enquête blijkt dat er toch opmerkelijk minder in het weekend geluisterd wordt naar Scorpio dan op werkdagen. Gedurende de week luistert 53% van de studenten tussen 1 en 5 uur naar de radio, 29% geeft toe meer dan 5 uur per dag te luisteren naar de radio. Hiervan luistert er ongeveer 8% tussen 1 en 5 uur naar Scorpio, slechts 1% luistert meer dan 5 uur naar Radio Scorpio.

In het weekend wordt er in het algemeen opmerkelijk minder naar de radio geluisterd. Slechts 10% luistert nog meer dan 5 uur per dag, de groep die 1 tot 5 uur luistert blijft even groot. Enkel de groep die minder dan 1 uur luistert stijgt van 16% naar 29%. Ook naar Scorpio wordt er in het weekend minder geluisterd. Zo’n  4% luistert er nog tussen 1 en 5 uur. Dit is een halvering met het percentage luisteraars gedurende de week. Deze resultaten zijn waarschijnlijk toe te schrijven aan het hoge percentage kotstudenten, die gedurende het weekend huiswaarts keren.

figuur 3: Op welke momenten v/d dag wordt er vaak/zeer vaak geluisterd?

Uit de bovenstaande grafiek blijkt wanneer de studenten vaak en heel vaak naar de radio luisteren. Vanaf twee uur in de namiddag luistert zo’n 10% vaak naar de radio. Dit aantal neemt opmerkelijk toe vanaf 17u. Het grootste aantal studenten luistert tussen acht uur ‘s avonds en middernacht.

figuur 4: Welke programma’s ontbreken op Scorpio?

Op de vraag: “Welke programma’s ontbreken volgens jou op Scorpio?”, antwoordden zo’n 43 mensen dat ze meer live-muziek willen horen op Scorpio. Ook wetenschappelijke, politieke, erotische programma’s zijn blijkbaar sterk in trek bij de studenten. Ook is disco aan een revival bezig, 10% van de respondenten vindt het ontbreken van dit muziekgenre een groot gebrek op Scorpio.

Uit de onderstaande grafiek blijkt dat vooral de oudere muziekgenres zouden ontbreken op Radio Scorpio. Jazz, sixties en ‘70-‘80 zijn blijkbaar de zwakkere punten van Radio Scorpio. Het hoge percentage luisteraars dat de categorie andere heeft aangeduid, heeft vermoedelijk te maken met het ontbreken van disco, dit genre is zoals hoger reeds vermeld blijkbaar ook een gemis van Scorpio.

figuur 5: Welke muziekgenres ontbreken op Scorpio?

Wanneer er gevraagd werd, welke informatie er te veel en te weinig aan bod komen, antwoorden alle studenten dat er zowel te weinig politiek, sociaal, cultureel, lokaal en studentennieuws in de programmatie aan bod komt. Opvallend is dat blijkbaar meer studenten het betreuren dat er zo weinig studentennieuws aan bod komt, zoals hier onder onmiskenbaar tot uiting komt.

figuur 6: Welke programma’s zijn er te veel/weinig op Scorpio?

Wanneer er gevraagd werd of men de affiches kent van Radio Scorpio, antwoordde slechts 38% van de studenten positief, 62% geeft toe de affiches nooit te hebben gezien. Dit kan te wijten zijn aan de soberheid van de affiches. Velen die ze reeds hadden gezien, antwoordden immers in de open vragen, dat het wel mooie affiches zijn, maar dat de affiches te onopvallend zijn.

8.2.2. De scholieren vergeleken met de studenten

Van de 75 scholieren die de enquêtes hebben ingevuld, zijn er 46 mannen en 27 vrouwen. De verhouding tussen beide geslachten is hier dus niet meer evenredig. Het merendeel van de respondenten (namelijk 64) is geboren in 1985 of 1986.

Uit de onderstaande grafiek valt op dat pop, drum&bass, r’n’b en hiphop de meest geliefde muziekgenres zijn. In vergelijking met de studenten die vaak en heel vaak naar pop en rock luisteren, merken we op dat de scholieren hoofdzakelijk naar pop, R&B, hiphop en drum&bass luisteren. Enkel pop is blijkbaar bij de beide groepen een opvallend lievelingsgenre.

figuur 7: Overzicht van muziekgenres die vaak en heel vaak beluisterd worden

Van de 75 scholieren is er slechts 33% dat Scorpio kent. Dit is opmerkelijk minder in vergelijking met de studenten, waarvan 55% afweet van het bestaan van Radio Scorpio. Van de scholieren is er echter wel 18% dat op een werkdag tussen 1 en 5 uur luistert naar Radio Scorpio. In het weekend daalt dit aantal tot 13%.

Dat deze percentages heel wat hoger liggen dan bij de studenten houdt vermoedelijk verband met het feit dat deze scholieren ook in Leuven wonen en dit in tegenstelling tot de meeste studenten.

figuur 8: Op welke momenten van de dag wordt er vaak/zeer vaak geluisterd?

Uit de bovenstaande figuur blijkt dat de meeste scholieren naar de radio luisteren tussen 17 en 24u. Daar waar de studenten het meest luisterden tussen 20 en 24u., luisteren de scholieren het meest tussen 17u. en 20u..

figuur 9: Welke programma’s ontbreken het meest op Scorpio?

Ook de scholieren vinden dat er meer live-muziek en meer disco aan bod mag komen op Radio Scorpio. Deze vaststelling werd eveneens gedaan bij de interpretatie van de studenten.

figuur 10:  Welke programma’s zijn er te veel /weinig op Scorpio?

Blijkbaar zijn de scholieren van mening dat er veel te weinig politiek en studentennieuws te beluisteren valt op Radio Scorpio. Ook de studenten vonden dat er een tekort was aan studentennieuws.

Op de vraag of de scholieren de affiches van Radio Scorpio al hadden gezien, antwoordden 77% negatief. Ook bij de studentenpopulatie was er 62% dat de affiches nog nooit gezien had. Deze vaststelling zal alvast verschillende mensen tot nadenken zetten.

8.3. Conclusie

In dit hoofdstuk werden de resultaten van het gevoerde luisteronderzoek vermeld. Nogmaals dient er hier op gewezen te worden dat het hier niet gaat om een representatief onderzoek. Hiervoor zouden zowel scholieren als studenten als Leuvenaars in de exacte verhouding in de steekproef zijn opgenomen. Dit was echter niet het geval bij gebrek aan medewerking en de kleinschaligheid van deze verhandeling. Wel kunnen deze gegevens binnen enkele jaren gebruikt worden om een vergelijking te maken, indien het opzet hetzelfde blijft.