Woord Vooraf

De afgelopen twee jaar heb ik niet weinig moeten antwoorden op de vraag “waar gaat je thesis over”. In het begin kon ik daar nog niet veel meer op antwoorden dan het vermelden van de titel van mijn thesis. Ik was toen immers nog zelf volop op zoek naar hoe ik het onderwerp zou afbakenen. Als ik dus zei dat mijn thesis ging over de pensioenen en “intergenerationele rechtvaardigheid”, kreeg ik steevast als reactie dat het wel een “héél actueel onderwerp” is. En die reactie mag ook bijna niet verbazen. De pensioenen zijn inderdaad een steeds belangrijker en “actueler” onderwerp geworden  met dat groep van gepensioneerden alsmaar groter wordt. Bovendien staan de pensioenen als één van de grootste uitdagingen van de verzorgingsstaat in het brandpunt van de aandacht. De doemscenario’s van de vergrijzing maken ons collectief ongerust over de toekomst van de pensioenen en wijzen ons op de noodzaak van hervormingen.

In het kader van die hervormingen barstte in het najaar van 2005 in België het eindeloopbaandebat los en waren er de nationale stakingen tegen het generatiepact. Het generatiepact was een plan van de Federale overheid om meer mensen aan het werk te helpen en langer werken aan te moedigen. Het zegt welke inspanningen voor en door enerzijds jongeren en anderzijds ouderen gemaakt moeten worden. Vooral één bepaalde maatregel, de beperking van het brugpensioen, botste op felle weerstand. Niet veel later waren er in Frankrijk hevige studentenprotesten naar aanleiding van de CPE-wet. Waren een beide manifestaties een uiting van een opflakkerend conflict tussen de generaties? Het deed alleszins vragen oproepen met betrekking tot de verschillende rechten en plichten van jong en oud. Hoewel economische efficiëntie de dominante drijfveer was voor de recente hervormingen, kunnen we ze trachten te toetsen aan intergenerationele rechtvaardigheid.

Uit bovenstaande kunnen we in feite concluderen dat intergenerationele rechtvaardigheid een toetssteen kan zijn voor een hele resem maatregelen en instituties. Eens men de bril van intergenerationele rechtvaardigheid opzet, bekijkt men de wereld met heel andere ogen. De wereld die ik met die bril heb bekeken, is de wereld van het pensioenstelsel. Maar vooraleer ik die bril heb opgezet, heb ik eerst de lenzen moeten slijpen; met andere woorden heb ik eerst moeten achterhalen wat intergenerationele rechtvaardigheid precies is. Ik hoop dat mijn verhandeling nuttig is voor allen die iets meer willen weten over “intergenerationele rechtvaardigheid en het pensioenstelsel”.

Dit voorwoord zou niet volledig zijn zonder een dankwoord. Ik wil in de eerste plaats Hans Peeters bedanken voor zijn deskundige begeleiding. Ik ben hem zeer erkentelijk voor zijn steeds kritische bedenkingen, zijn aanmoedigingen en omdat ik steeds mocht grasduinen in zijn bibliotheek.

Vervolgens gaat mijn dank uit naar mijn promotor Prof. Dr. Jos Berghman. Vanaf de eerste kandidatuur heeft hij mijn interesse voor sociaal beleid en sociale zekerheid gewekt en meer bepaald voor de sociologische analyse ervan. Ik wil ook graag Prof. Dr. Toon Vandevelde vermelden. Via zijn colleges ben ik geïntroduceerd geraakt in de politieke filosofie en sociale rechtvaardigheidstheorie. 

In het bijzonder gaat mijn dank uit naar mijn lieve ouders, Anna De Boos en Guido Platteau, voor alle kansen die ze me gegeven hebben en voor hun onvoorwaardelijke steun. Ik wil ook mijn schoonzusje Mieke Tirry, mijn neef Len Vrijders en sociologie-vriendin Hannah Vermaut bedanken voor het begrip en het hart onder de riem. Als geen ander waren ze een bron van doorzettingsvermogen daar ze als lotgenootjes dit jaar ook volop in het thesisproces verwikkeld waren. Voor het nalezen van mijn thesis bedank ik Paul Gillaerts en Tom Avermaete. Aan mijn vrienden, mijn studiegenoten, mijn familie en iedereen waarmee ik thesis gerelateerde gesprekken heb gevoerd: bedankt!

En last but not least dank ik mijn vriend Martijn, die samen met mij reikhalzend heeft uitgekeken naar de voltooiing van dit werk, voor zijn geduld, aansporingen en liefde.