Voorwoord

Deze eindscriptie is het resultaat van een zesjarig studeren aan de Letterenfaculteit van de Universiteit Utrecht. Na de start in 1998 met de opleiding Algemene Letteren, tegenwoordig Taal- en Cultuurstudies, heb ik binnen de verschillende letterendisciplines die de opleiding aanbiedt, uiteindelijk de keuze gemaakt voor de specialisatie van Latijns-Amerika Studies. De aantrekkingskracht van de diverse Latijns-Amerikaanse culturen, van de rijke geschiedenis van vóór en na de Conquista door de Europeanen en met name van de vele volkstradities, hebben tot een studiekeuze geleid, die hopelijk ook in de toekomst met veel enthousiasme en leergierigheid zal kunnen worden uitgediept.

Meerdere aspecten van de Latijns-Amerikaanse cultuur krijgen tegenwoordig een redelijke dosis aandacht uit de wetenschappelijke maar ook uit de maatschappelijk-culturele hoek. Zo heeft binnen de eigen studie de nadruk gelegen op de politieke en literaire ontwikkelingen en op de ontwikkelingsproblematiek. De eigen interesse is altijd echter meer uitgegaan naar de typische Latijns-Amerikaanse volkscultuur, religie en tradities. Thema’s die gelukkig ook steeds meer aandacht krijgen vanuit de Europese samenleving, maar waar zeker nog een hoop interessant onderzoek naar te verrichten valt. Zeker als we in beschouwing nemen dat veel van de aspecten hiervan onder invloed van mondialisering, globalisering en ontwikkelingssamenwerking wellicht op den duur zullen verdwijnen.

In de aanloop naar het afstudeerproject besloot ik enige cultureel-antropologische onderzoekservaring op te doen, door deel te nemen aan het Guatemala-project van de vakgroep van Culturele Antropolgie. Dit resulteerde in het onderzoeksverslag: Traje Típico van Sololá en Nahualá; een onderzoek naar de typische klederdracht van een tweetal dorpen aan het meer van Atitlán. Aansluitend aan het antropologisch onderzoek regelde ik een verblijf in Mexico, om daar mijn scriptieondersteunend onderzoek voor de eigen opleiding uit te voeren. In plaats van stage te lopen bij een bedrijf of ambassade of dergelijke, nam ik het besluit om meer onderzoekservaring in het continent van mijn specialisatie op te doen. Voor de eindscriptie binnen de eigen Letterenfaculteit werd gezocht naar een letterkundig thema. Via het Internet kwam ik in contact met de Belgische Organisatie Yori Yoreme, die een dergelijk onderzoeksthema voor me klaar had liggen: een onderzoek in de archieven van een voormalig vrouwenklooster te Puebla, Mexico, naar haar betekenis in verleden en heden. Al snel bleek echter ter plaatse dat de directeur van het museum, dat nu in het kloosterpand gevestigd is, hele andere doelstellingen had met betrekking tot het onderzoek. Ook bleek er al archiefonderzoek verricht te zijn en de geschiedenis van het klooster reeds achterhaald. Het thema van vrouwenklooster trok mij echter wel zodanig, dat ik besloot op eigen gelegenheid in Puebla me met onderzoek naar vrouwenkloosters bezig te houden. Nadat ik op een avond in een Mexicaanse bioscoop de film The Magdalena Sisters had gezien, een verfilming van de getuigenissen van nonnen over het kloosterleven in Ierland in de vorige eeuw, begon het idee voor het onderzoeksthema vorm te krijgen.

Een bepaalde mate van fascinatie met betrekking tot religie en met name wat betreft de normatieve aspecten, de inkleding van gebruiken (het veelgebruikte costumbres in Latijns-Amerika), heeft mij altijd al geboeid. Het feit dat al eeuwenlang mannen en vooral ook vrouwen hun leven hebben opgedragen in de handen van een God en zich geheel afsloten van de buitenwereld binnen de muren van een bepaalde kloostercommune, is vanuit het perspectief van een moderne Westerse vrouw moeilijk te begrijpen. Vragen met betrekking tot dit kloosterleven, hoe vrouwen binnen de kloostermuren leefden en welke rol zij in de maatschappij innamen en met name hoe zij zelf aangekeken hebben tegen het veeleisende en strikte religieuze leven dat ze leidden, hebben mij ertoe bewogen mijn scriptieonderzoek te richten op het kloosterleven in enige vrouwenkloosters te Puebla.

Uiteindelijk heeft dit geresulteerd in een uitgebreide zoektocht in bibliotheken en archieven, voor zover mij hiertoe door de autoriteiten toegang werd verleend, en in het onderzoeksverslag dat hier voor u ligt met het thema van: het kloosterleven van de nonnen in de vrouwenkloosters van Puebla in de 17^e en 18^e eeuw. De nadruk is hierin komen te liggen op de eigen perceptie van de nonnen met betrekking tot de invulling van het kloosterleven binnen de veeleisende Mexicaanse samenleving. Er is gekozen voor een drietal vrouwenkloosters te Puebla, die als voorbeeldmateriaal in dit verslag dienen: Convento de Santa Mónica, Convento de Santa Rosa en Convento de San Jerónimo.

Het schrijven van deze scriptie is geen gemakkelijke opdracht gebleken. Allereerst bleek het onderzoek ter plaatse in Puebla niet geheel vlekkeloos te verlopen: de tegenstrijdige ideeën van de kloosterdirecteur, waardoor het onderzoeksproject geheel op eigen schouders neerkwam, de plotselinge overspannenheid van de eerste scriptiebegeleidster, de beperkte toegang tot archieven en uiteraard de Mexicaanse bureaucratie die in alles terug leek te komen, hebben me soms tot wanhoop gedreven. Vervolgens het uitgebreide vergelijken en vertalen en filteren van het Spaanstalige materiaal in Nederland, wat een zeer intensief en tijdrovend werk bleek te zijn. Uiteindelijk is er redelijk wat tijd overheen gegaan voordat het werk is geworden tot het verslag dat u voor zich heeft liggen.

Zonder de hulp van onderstaanden was mijn eindscriptie in de Latijns-Amerika Studies wellicht nooit tot stand gekomen: Pa en ma Tak, voor de morele en financiële ondersteuning, Berteke Waaldijk en Rob van Vuurde, voor de enthousiaste invulling van de taak van scriptiebegeleiders, de stad Puebla, voor het aanbieden van al haar diensten, de opleiding Taal- en Cultuurstudies met in het bijzonder tutor Thijs Pollmann, Femke Krist voor de nodige creativiteit en ontspanning in Mexico en tenslotte Christiaan Wiersma, voor zijn vertrouwen, inspiratie en steun tijdens en na de reis naar Mexico. Dank voor alle bijdragen en geduld.