3. Het praktische luik: de epigrafisch geattesteerde decuriones adlecti

3.4 Het profiel van de decuriones adlecti: de verspreiding over de diverse sociale groepen in het Romeinse Rijk

In dit korte paragraafje zouden we even aandacht willen besteden aan de status van de decuriones adlecti: hoeveel leden van deze groep behoren tot de ordo senatorius, hoeveel zijn –honoraire of functionele – eques? Zijn er adlecti die behoren tot de in het Romeinse Rijk omvangrijke groep van vrijgelatenen en slaven? Of behoort het merendeel van de adlecti gewoon tot de  municipale bourgeoisie, al dan niet met een incursie op rijksniveau?[300] En is er eigenlijk een verschil te bemerken tussen Italië en de westelijke provincies?

Zoals intussen duidelijk is, zijn er in Italië 75 decuriones adlecti geattesteerd, die we als volgt over de door ons onderscheiden sociale groepen kunnen verdelen.

Tabel 3.7: Het sociaal profiel van de decuriones adlecti (Italië)

We zien in tabel 3.7 en grafiek 3.8 dat van slechts een heel beperkt aantal decuriones adlecti de status niet bepaald kan worden (1 van 75 of 1,33 %)[303]. Hierdoor verschillen de percentages die we berekend hebben met en zonder de incerti niet erg veel. Maar we kunnen tevens opmerken dat het aandeel van de hogere sociale klassen binnen het geheel van de decuriones adlecti in het niets valt bij het aandeel van de municipale bourgeoisie. 54 of 72,00 %[304] van alle decuriones adlecti behoren tot deze groep. Slechts 15 of 20 %[305] van alle decuriones adlecti behoort tot de groep van honoraire equites. Nauwelijks 3 of 4 %[306] van alle in Italië geattesteerde decuriones adlecti behoren tot de groep van functionele equites. En er zijn zelfs geen senatoren als decuriones adlecti geattesteerd. Daartegenover zijn er dan wel weer twee vrijgelatenen zijn geattesteerd als decurio adlectus[307]. Dit zou men normaal gezien niet verwachten, aangezien men voor het bekleden van alle municipale functies, inclusief het decurionaat, ingenuus of vrijgeboren moest zijn.

Grafiek 3.8: Het sociaal profiel van de decuriones adlecti (Italië)

Wanneer we de verschillende subcategorieën binnen de sociale groepen onder de loep nemen, moeten we opmerken dat slechts een beperkt aantal decuriones adlecti ooit erin geslaagd is, of zich de moeite getroost heeft, een carrière op het rijksniveau te beginnen. Zoals we reeds gezegd hebben, is het aantal functionele equites beperkt. Hierbij komt nog dat deze drie personen horen tot de groep equites die enkel de militiae equestres hebben afgemaakt. Er is geen enkele procurator geattesteerd als decurio adlectus en tevens is er geen enkele primipilaris die zijn carrière heeft verder gezet als decurio adlectus (in Italië vinden we trouwens ook geen enkele primipilares die na zijn carrière in het leger  op municipaal vlak  verder actief is geweest). We kunnen dan ook besluiten dat geen enkele van de adlecti er is in geslaagd door te dringen tot de absolute top van het Romeinse Rijk, tot de elite die op rijksniveau de touwtjes in handen hield. De echte rijkselite ontbreekt aldus binnen de groep van de decuriones adlecti.

Ook binnen de groep van de honoraire equites is het aantal personen dat ooit het municipale niveau verlaten heeft, beperkt. Slechts 4 op 15 honoraire equites[308] hebben ooit een functie op rijksniveau uitgeoefend. Ook bij de municipale bourgeoisie is dit heel sterk het het geval: 53 van de 54 geattesteerde decuriones adlecti uit deze groep (98,15 %) hebben nooit het municipale niveau verlaten[309].

Hoe zat het in de verschillende provincies? In de westelijke provincies is het aantal (geattesteerde) decuriones adlecti in elk geval al beduidend lager dan in Italië. We hebben er slechts 23 kunnen opsporen. Als eerste punt moeten we dan ook opmerken dat dit aantal van 23 adlecti een behoorlijk kleine groep is en dat het bijna onmogelijk is iets met een grote graad van zekerheid uit dit cijfermateriaal af te leiden. Bovendien is de groep  van wie de status niet te bepalen is hier groter[310]. Toch kunnen we aan de hand van deze cijfers dezelfde tendensen onderscheiden als in Italië, zij het dat deze tendensen in de provincies iets extremer lijken. Het sociaal profiel van de provinciale decuriones adlecti is af te leiden uit de volgende tabel.

Tabel 3.9 : Sociaal profiel van de decuriones adlecti (westelijke provincies)

Grafiek 3.10: Het profiel van de decuriones adlecti (westelijke provincies)

We kunnen via tabel 3.9 en grafiek 3.10 opmerken dat er in de westelijke provincies geen enkele decurio adlectus is geattesteerd die behoort tot de ordo senatorius. Dit was ook zo in Italië. Er is echter ook geen enkele functionele ridder terug te vinden die vermeldt dat hij tevens decurio adlectus was. Net zoals in Italië zijn ook hier de adlecti uit de groep van de municipale bourgeoisie in de meerderheid ten opzichte van de adlecti uit de groep van de honoraire equitesi: daarvan zijn er maar drie geattesteerd[311]. Als we ook de subcategorieën in aanmerking laten komen, blijkt dat van die honoraire equites er één van de drie een functie op rijksniveau heeft uitgeoefend[312]. In de provincies beschikken we wel niet over vrijgelaten decuriones adlecti noch over leden uit de municipale bourgeoisie die een functie op rijksniveau hebben bekleed.

Als we nu een globaal beeld willen geven van de verdeling van de adlecti over de verschillende sociale groepen, valt op dat –zowel in de westelijke provincies als in Italië zelf- heel weinig van onze decuriones adlecti het aangedurfd hebben of er in geslaagd zijnom het municipale niveau te overstijgen, al was het maar om een incursie op rijksniveau te doen. Iedereen bleek tevreden  met een functie binnen hun eigen of eventueel een naburige gemeente. Het is natuurlijk wel zo dat een functie op rijksniveau (al was het dan eenmalig) –zeker in de provincies- niet voor iedereen was weggelegd, maar men zou toch mogen verwachten dat –vooral dan in de groep van de equites- meer mensen de stap naar dat hogere niveau zouden zetten. Blijkbaar wentelden ook die honoraire equites zich in het extra prestige dat de verlening van het equus publicus hen gaf op municipaal niveau en probeerden zij dat niet te verzilveren buiten hun gemeente, of lukte hen dat niet. Het spreekt vanzelf in een dergelijke situatie dat geen enkele van onze decuriones adlecti de top van het centrale bestuur heeft bereikt, en daar kan toch een conclusie omtrent het karakter van adlectio aan verbonden worden: als dit louter bedoeld was om heel verdienstelijke personen te eren en het bijgevolg een bijzondere eer zou zijn in de ordo decurionum te worden opgenomen via adlectio zou men toch mogen verwachten dat die eer ook en vooral blijkt weggelegd te zijn voor mensen die de gemeente van buitenaf konden steunen en de gemeenteraad met hun aanwezigheid extra prestige zouden geven. Dat zal tot op zekere hoogte wel zo geweest zijn: er zijn toch een behoorlijk aantal equites als decurio adlectus opgenomen en daarnaast zijn het toch ook niet de geringsten onder de municipale notabelen die we kennen als decurio adlectus. Maar men zou dan toch ook mogen verwachten dat ook leden van de hoogste stand, de ordo senatorius worden opgenomen in de gemeenteraad op deze manier, wat niet het geval is. Blijkbaar wordt de adlectio niet gebruikt om deze mensen (het is natuurlijk wel de vraag in hoeverre zij actief deelnamen aan het municipale leven en niet eerder als patronus werden aangeduid) in de ordo decurionum op te nemen.