Criminaliteit in (het Land van) Aalst in de 18e eeuw (1700-1795). (Dries Mertens)
Bronnen
Stad Aalst
1.) “Boucken Criminele” => nr. 1116: 1694-1701 (onderzocht vanaf het jaar 1700)
nr. 1117: 1703-1709
2.) nr. 1118: ondervragingen (“informatieën”) door burgemeester en schepenen van Aalst op last van de poortbaljuw van Aalst, 22-11-1754 tot 15-7-1763.
3.) Nr. 1119; “Bouck van Sententiën Criminele”: 36-10-1724 tot 24-11-1795.
Normaliter hadden we ook enkele procesdossiers doorgenomen die bewaard zijn voor de stad Aalst, maar deze waren niet beschikbaar tijdens onze onderzoekingen. Men is momenteel aan het werken aan een vernieuwde inventaris voor het archief van de stad Aalst.
Land van Aalst
1.) Nr. 13398: rol van het Leenhof, 1699-1710.
2.) Nr. 13999: “ “, 1710-1716.
3.) Nr. 13400: “ “, 1720-1727.
4.) Nr. 13401: “ “, 1727-1737.
5.) Nr. 13402: “ “, 1734-1770.
6.) Nr. 13732: vonnissenboek van het Leenhof, 1768-1794.
7.) Nr. 133736: stukken met betrekking tot gratieverzoeken en gratieverleningen voor veroordeelden, 1755-1794.
8.) Nr. 13739: lijst van personen die strafrechtelijk vervolgd werden voor het Leenhof, 1753-1758.
9.) Nr. 13740: lijsten van gearresteerde landlopers waarvoor de premie nog niet betaald werd aan de gewezen stadhouder Frans Felix Van Hende, ca. 1760 (met overzicht van de uitgesproken straffen).
10.) Procesdossiers voor het Leenhof:
- nrs. 13750-13754
- nrs. 13755-13759
- nrs. 13764-13766
- nrs. 13770-13855
- nrs. 13857-13858
- nrs. 13860-13922
- nrs. 13928-13933
- nr. 13941
- nrs. 13946-13956
- nrs. 13959-13994
- nrs. 13996-14085
- nrs. 14091 en 14106
- nrs. 14130-4034 (verscheidene nummers die daarna komen, gaan over opstandelingen die in 1790 ageren tegen de Brabantse Omwenteling. Deze werden niet onderzocht, want ze zijn voor het grootste deel reeds besproken in een artikel hierover in het tijdschrift “Het Land van Aalst” in 1970.)
- nrs. 14145-14164
Geheime Raad
- Nrs. 587A-613B: toegestane en afgewezen gratieverzoeken, 1760-1786.
- Nrs. 614A-644B: toegestane en afgewezen gratieverzoeken naar aanleiding van Goede Vrijdag, 1726-1787.
- Recueil des Ordonnances des Pays-Bas Autrichiens, 3e serie, 1700-1794, 14 dln., uitgegeven door GACHARD L., DE LE COURT J. en VERHAEGEN P., 1860-1936.
- Placcaerten van Vlaenderen, dln. IV-V.
3.) Inventarissen van de archieven
- HOUTMAN E., Oud Archief van de stad Aalst, Brussel, 1974.
- VAN ISTERDAEL H., Inventaris van het Archief van het Land van Aalst (1166-1814), 4 dln., Brussel, Algemeen Rijksarchief, 1994.
- SOENEN M., Conseil Privé. Inventaire des “cartons” de la période autrichienne, Brussel, 1997.
Algemene Geschiedenis der Nederlanden, dln. IX-X, Haarlem, Fibula-Van Dishoeck, 1980.
Alleen de werken die in de thesis in voetnoot vermeld werden, zijn opgenomen in deze bibliografie.
AERTS E. (red.), Centrale overheidsinstellingen van de Habsburgse Nederlanden (1482-1795), Brussel, Algemeen Rijksarchief, 1994.
AERTS E., Hop en bier. Handelsrelaties tussen Aalst en Lier (17e-18e eeuw), in Het Land van Aalst, 51 (1999), 2, pp. 101-126.
AUGUSTYN B., PREVENIER W. (red.), Gewestelijke en lokale overheidsinstellingen in Vlaanderen tot 1795, Brussel, Algemeen Rijksarchief, 1997.
BEATTIE J. M., The criminality of women in eighteenth-century England, in Journal of Social History, 8 (1975), pp. 80-116.
BLASIUS D., Kriminologie und Geschichtswissenschaft. Bilanz und Perspektiven interdisziplinärer Forschung, in Geschichte und Gesellschaft, 14 (1988), pp. 136-149.
BOSCH J. W., Beccaria et Voltaire chez Goswin De Fierlant et quelques autres juristes belges et néerlandais, in Tijdschrift voor Rechtsgeschiedenis, 29 (1961), 1, pp. 1-21.
BOUSSERY K., Studie van het fenomeen vagebondage op de kasselrij Oudburg in de 18e eeuw met een comparatieve aanvulling van de tweede helft van de 17e eeuw, Gent, RUG (onuitgegeven licentiaatverhandeling), 1986. ( Prom.: Prof. Dr. W. Brulez)
BRUNEEL C., Le droit pénal dans les Pays-Bas Autrichiens: les hesitations de la pratique (1750-1795), in Etudes sur le XVIIIe siècle, 13 (1986), pp. 35-66.
BUNTINX J., Verkrachting en hulpgeroep in het Oud-Vlaams recht, in Handelingen van de Koninklijke Zuidnederlandse Maatschappij voor Taal-en Letterkunde, 9 (1955), 1, pp. 15-21.
BUYS J. C., Bestuur en recht te Lede 200 jaar geleden, in Het Land van Aalst, 33 (1981), 1-2, pp. 89-128.
CAMERON I. A., Crime and repression in the Auvergne and Guyenne 1720-1790, Cambridge, University Press, 1981.
CHERRETTE M., De stadsmagistraat van Aalst in de periode 1740-1760. Institutionele en sociaal-economische aspecten, Gent, RUG (onuitgegeven licentiaatverhandeling), 1980. (Prom.: Prof. Dr. M. Baelde)
CHERRETTE M., Het Aalsterse tijdens de Oostenrijkse Successieoorlog (1740-1748). Een tijdsbeeld, in Het Land van Aalst, 33 (1981), 1, pp. 1-60.
CHERRETTE M., Historische ontwikkeling van de instellingen in het Land van Aalst tijdens Middeleeuwen en Moderne Tijden, inzonderheid van het Landscollege, Gent, Verhandelingen der Maatschappij voor Geschiedenis en Oudheidkunde te Gent, 1992.
COURTEAUX F., Galg en galgenaas…te Aalst, in Het Land van Aalst, 13 (1961), 3, pp. 289-293.
D’ARRAS-D’HAUDRECY L., DORBAN M., DUPONT-BOUCHAT M.-S., La criminalité en Wallonie sous l’Ancien Régime, 3 essais, Bibliothèque de l’Université de Louvain, 1976.
DE BROUWER J., Herbergnamen in het Land van Aalst voor 1780, in Het Land van Aalst, 4 (1952), 1, pp. 38-50.
DE BROUWER J., De bestraffing bij de overtreding van de kerkelijke wetten gedurende de 17e en de 18e eeuw in het Aartsbisdom Mechelen en in het bijzonder in het Land van Aalst, in Handelingen van de Koninklijke Zuidnederlandse Maatschappij voor Taal-en Letterkunde, 20 (1966), pp. 51-99.
DE BROUWER J., Demografische evolutie van het Land van Aalst (1570-1800), Brussel, Historische Uitgaven, nr. 18, 1968.
DE BROUWER J., De staten van goed als bron voor het leefmilieu gedurende de 17e en de 18e eeuw te Haaltert en te Kerksken, in Het Land van Aalst, 29 (1977), 1, pp. 1-48.
DE CHOU F., Dorpsherbergen in 1779 in Geraardsbergen, in Het Land van Aalst, 42 (1990), 2-3, pp. 113-128.
DE DONCKER E., De strafrechtbanken in Aalst van de 14e tot de 18e eeuw, in Het Land van Aalst, 38 (1986), 5-6, p. 204-243.
DE FEYTER S., De bende van Jan De Lichte, Leuven, KUL (onuitgegeven licentiaatverhandeling), 1979. (Prom.: Prof. Dr. J. Buntinx)
DE KEYZER B., Snap-shot uit de Brabantse Omwenteling, in Het Land van Aalst, 22 (1970), 3, pp. 109-116.
DE KEZEL L., Grondbezit in Vlaanderen (1750-1850). Bijdrage tot de discussie over de sociaal-economische ontwikkeling op het Vlaamse platteland, in Tijdschrift voor Geschiedenis, 14 (1988), 1, pp. 61-102.
DE NEEF M., Bijdrage tot de studie van de criminaliteit: een onderzoek naar het criminele gedrag te Lokeren, 1750-1789, Gent, RUG (onuitgegeven licentiaatverhandeling), 1996. (Prom.: Prof. Dr. H. Soly)
DE POTTER F., BROECKAERT J., Geschiedenis der Stad Aalst, voorafgegaan door eene historische schets van het voormalige Land van Aalst, deel II, Gent, Geschiedenis van de gemeenten der provincie Oost-Vlaanderen, 1874.
DEPREEUW W., Landloperij, bedelarij en thuisloosheid, Leuven, Universitaire Pers, 1988.
DEPREZ P., Evolution économique et mouvements paysans en Belgique à la fin du 18e siècle, in Tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis, 4 (1973), 1-2, pp. 49-66.
DE RAMMELAERE C., De beroepsstructuur van de plattelandsbevolking in Zuidoost-Vlaanderen gedurende de 18e eeuw, in Tijdschrift voor Sociale Wetenschappen, 4 (1959), 3, pp. 225-243.
DESMET L., Het zigeunerplakkaat van 29-12-1725. Case-study: het Land van Aalst, 1715-1750, Gent, RUG (onuitgegeven licentiaatverhandeling), 1991. ( Prom.: Prof. Dr. K. Degryse)
DE WIN P., De schandstraffen in het wereldlijk strafrecht in de Zuidelijke Nederlanden van de Middeleeuwen tot de Franse Tijd, bestudeerd in Europees perspectief, Brussel, Verhandelingen van de Koninklijke Commissie voor Wetenschappen, Kunsten en Schone Letteren, Klasse der Letteren, 53 (1991), nr. 139, 1991.
D’HOKER-CLAEYS A., De omwenteling van 1789-1790 in het oosten en zuidoosten van de provincie Vlaanderen, in Het Land van Aalst, 24 (1972), 2, pp. 149-207.
EMSLEY C., KNAFLA L. A., Crime history and histories of crime. Studies in the historiography of crime and criminal justice in Modern History, Londen, Greenwood Press, 1996.
GARNOT B., Quantitatif ou qualitatif? Les incendiaires au XVIIIe siècle, in Revue Historique, 115 (1991), 579, pp. 43-52.
GARNOT B., Pour une histoire nouvelle de la criminalité au XVIIIe siècle, in Revue Historique, 117 (1993), pp. 289-305.
GARNOT B., Ordre moral et délinquance de l’Antiquité au XXe siècle, Dijon, Série du Centre d’Etudes Historiques, 3, 1994.
GARNOT B., La perception des délinquants en France du XIVe au XIXe siècle, in Revue Historique, 120 (1996), pp. 350-363.
HERMY P., TACK G., VAN DEN BREMPT P., Bossen van Vlaanderen, Leuven, Davidsfonds, 1993.
HUFTON O. H., The urban criminal in eigteenth-century France, in Bulletin of the John Rylands University Library of Manchester, 67 (1984), pp. 474-499.
HUYS M., De criminaliteit te Brugge (1770-1790), Leuven, KUL (onuitgegeven licentiaatverhandeling), 1979. (Prom.: Prof. Dr. J. Buntinx)
JOHNSON E. A., Quantification and criminal justice history in the nineties: some introductory remarks, in Historical Social Research, 15 (1990), pp. 4-16.
JOHNSON E. A., MONKKONEN E. H. (red.), The civilization of crime: violence in town and country since the Middle Ages, Chicago, 1996.
JONGBLOET-VAN HOUTTE J. M. A., De hongersnood van 1740, in Spiegel Historiael, 1 (1966) , 3, pp. 156-165.
LAMARCQ D., De bende van Jan De Lichte volgens de processen van 1748, in Jaarboek van de Zottegemse Culturele Kring, 22 (1977-1978), pp. 13-64.
LAMARCQ D., Armoede en armenzorg in het Land van Aalst (dekenijen Aalst, Geraarsbergen, Oordegem en Ronse) in 1795, in Oostvlaamse Zanten, 56 (1981), 1, pp. 3-29.
LAMARCQ D., Een poging tot sociale stratificatie in een Zuidvlaamse plattelandsparochie: Velzeke in de tweede helft van de 17e en de 18e eeuw, in Tijdschrift voor Sociale Geschiedenis, 8 (1982), 3, pp. 282-312.
LENDERS P., Vilain XIIII, Leuven, Davidsfonds, 1995.
LIS C., SOLY H., VAN DAMME D., Op vrije voeten? Sociale politiek in West-Europa (1450-1914), Leuven, Kritak, 1985.
LIS C., SOLY H., Te gek om los te lopen? Collocatie in de 18e eeuw, Brepols, 1990.
MAES L. Th., Vijf eeuwen stedelijk strafrecht; een bijdrage tot de rechts-en cultuurgeschiedenis der Nederlanden, Antwerpen, De Sikkel, 1947.
MONBALLYU J., De criminele ordonnantie van 1570, in Handelingen van de Koninklijke Commissie voor de Uitgave van Oude Wetten en Verordeningen van België, (35) 1994, pp. 117-153.
MUCHEMBLED R., La violence au village. Sociabilité et comportements populaires en Artois du XVe au XVIIe siècle, Turnhout, Brepols, 1989.
OTTE E., Criminaliteit in de kasselrij Oudburg, 1700-1789, Gent, RUG (onuitgegeven licentiaatverhandeling), 1986. (Prom.: Prof. Dr. W. Brulez)
PEETERS B., Desertie uit de nationale regimenten van de Oostenrijkse Nederlanden in de 18e eeuw, in Belgisch Tijdschrift voor Militaire Geschiedenis, 25 (1984), 5, pp. 387-400.
ROETS A.-M., Sociale aspecten van de misdadigheid te Gent in de 18e eeuw, Gent, RUG (onuitgegeven licentiaatverhandeling), 1981. (Prom.: Prof. Dr. W. Brulez)
ROETS A.-M., Vrouwen en criminaliteit: Gent in de achttiende eeuw, in Tijdschrift voor Geschiedenis, 95 (1982), 3, pp. 363-378.
SCHEERLINCK J., Herbergen in Groot-Haaltert in 1779, in Heemkundige Kring Groot-Haaltert, 16 (1996), 2, pp. 12-19.
SCHOLLIERS E., De materiële verschijningsvormen van de armoede voor de Industriële Revolutie. Omvang, evolutie en oorzaken, in Tijdschrift voor Geschiedenis, 88(1975), pp. 451-477.
SHARPE J. A., Was er een “criminal class” in het vroeg-moderne Europa? Enig Engels materiaal, in Tijdschrift voor Criminologie, 20 (1978), 3-4, pp. 211-222.
SOLY H., Kroeglopen in Vlaanderen en Brabant, in Spiegel Historiael, 18 (1983), 11, pp. 569-577.
SOMAN A., Deviance and criminal justice in Western Europe, 1300-1800: an essay in structure, in Criminal Justice History, 1 (1980), pp. 1-29.
VANBELLINGHEN M., Diefstal en heling van kleding en textiel: Antwerpen, 1775-1785, in Tijdschrift voor Sociale Geschiedenis, 21 (1996), 4, pp. 385-406.
VANDENBROEKE C., Hoe rijk was arm Vlaanderen?, Brugge, Genootschap voor Geschiedenis, 1994.
VAN DE PUTTE J., Criminaliteit in het Kortrijkse 1750-1795, Leuven, KUL (onuitgegeven licentiaatverhandeling), 1981. (Prom.: Prof. Dr. J. Buntinx)
VAN DER HEIJDEN M., Criminaliteit en sexe in 18e eeuws Rotterdam. De verschillen tussen vrouwen-en mannencriminaliteit, in Tijdschrift voor Sociale Geschiedenis, 21 (1995), 1, pp. 1-36.
VANHEMELRYCK F., Bijdrage tot de studie van het politieapparaat in het Ancien Régime. De opsporing van het misdrijf in Brabant, in Belgisch Tijdschrift voor Filologie en Geschiedenis, 50 (1972), 2, pp. 356-394.
VANHEMELRYCK F., Misdaad en straf. Recent onderzoek naar de geschiedenis der criminaliteit in het verleden, in Bijdragen en Mededelingen betreffende de Geschiedenis der Nederlanden, 93 (1978), 2, pp. 177-206.
VANHEMELRYCK F., De criminaliteit in de ammanie van Brussel van de Late Middeleeuwen tot het einde van het Ancien Régime (1404-1789), Brussel, Verhandelingen van de Koninklijke Commissie voor Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten van België, Klasse der Letteren, 43 (1981), 97.
VANHEMELRYCK F., Ellendelingen tussen galg en rad, Antwerpen, De Nederlandse Boekhandel, 1984.
VANHEMELRYCK F., Misdadigers tussen rechter en beul, Antwerpen, De Nederlandse Boekhandel, 1984.
VAN ISTERDAEL H., Landbouwstrukturen in het Land van Aalst (17e-18e eeuw), in Het Land van Aalst, 40 (1988), 5-6, pp. 269-308.
VAN ISTERDAEL H., Inventaris van het archief van het Land van Aalst (1342-1814), 4 dln., Brussel, Algemeen Rijksarchief, 1994.
VAN OPDENBOSCH M., Het Provinciaal Correctiehuis te Gent (1770-1792) en de gevangenen uit het Land van Aalst, Leuven, KUL (onuitgegeven licentiaatverhandeling), 1968. (Prom.: Prof. Dr. J.-A. Van Houtte)
VAN VOREN S., De criminaliteit voor de vierschaar van Eeklo (1746-1795), Gent, RUG, (onuitgegeven licentiaatverhandeling), 1997. (Prom.: Prof. Dr. H. Soly)
VERLINDEN C., SCHOLLIERS E., Dokumenten voor de geschiedenis van prijzen en lonen in Vlaanderen en Brabant (XIVe-XIXe eeuw), deel II, Brugge, De Tempel, 1965.
VERMEIR R., Instellingen Nieuwe Tijden Europa, Gent, RUG (cursus voor de licenties).
6.) Gebruikte afkortingen in de tekst
A. R. A.: Algemeen Rijksarchief
GR: Geheime Raad
LvA: Land van Aalst
Placc. v. Vl.: Placcaerten van Vlaenderen
R. O. P. B. A.: Recueil des Ordonnances des Pays-Bas Autrichiens
SA: Stad Aalst
S. A. A.: Stadsarchief Aalst