Inleiding

Na rijp beraad werd besloten om de scriptie in drie delen te laten uiteenvallen. Het eerste deel probeert een achtergrond te schetsen voor al hetgeen volgt. Eerst wordt een algemene inleiding gegeven op de doodstraf als historisch fenomeen, waarna de positie van de doodstraf in ons negentiende-eeuwse rechtsstelsel wordt toegelicht aan de hand van de strafwettelijke bepalingen erover. Tot slot worden de belangrijkste kenmerken opgesomd van de verschillende instituties die in de scriptie aan bod zullen komen: het Hof van Assisen, het Hof van Cassatie en het gratierecht.

In het tweede en derde deel worden antwoorden gezocht op de problemen die in de vraagstelling worden opgeworpen. Hierbij wordt de logische volgorde van de gebeurtenissen gerespecteerd: deel twee gaat in op de rechtspleging voor het Hof van Assisen en het laatste deel onderzoekt de gebeurtenissen na de ter dood veroordeling, afsluitend met een schets van de ultieme stap, wanneer zelfs een gratieverzoek geen redding meer bracht.

De grafieken die de tekst ondersteunen werden voor de overzichtelijkheid steeds opgenomen aan het einde van het hoofdstuk waarop ze betrekking hebben. Om de toegankelijkheid van het statistisch materiaal te vergroten en eventuele verdere studie mogelijk te maken, werden de cijfergegevens van alle grafieken achteraan in bijlage opgenomen.

Dat de basis voor deze scriptie wordt geleverd door een kwantitatieve analyse van het Oost-Vlaamse assisenarchief heeft zo zijn gevolgen gehad. De vele grafieken en tabellen die her en der over de bladzijden verspreid liggen, zijn wel eens ten koste gegaan van de verklaringen, die niet altijd even diepgaand en goed onderbouwd zijn als ik gewild had. Tijdsgebrek noopte tot het links laten liggen van moeilijk bereikbare werken en bijkomend bronnenonderzoek van bijvoorbeeld de uitgegeven arresten van het Hof van Cassatie moest worden afgeblazen. Mijn voornaamste hoop is dan ook dat dit werkstuk een vertrek- of steunpunt kan vormen voor verder historisch onderzoek naar de rol van de doodstraf in de rechtsbedeling in België tijdens de negentiende eeuw. Er liggen nog acht provincies op nadere studie te wachten.