Resultaten van het gevoerde onderzoek

 In wat volgt leggen we de resultaten van het gevoerde onderzoek voor.

In functie van de overzichtelijkheid werden de onderzoekgegevens in 7 vergelij-kende tabellen gegoten. Voor de presentatie hiervan stoelden we ons op de indeling in items en de uitsplitsing in parameters die voor de checklist werden gehanteerd. Aan elk item werd tevens een interpretatie van de onderzoeksbevindingen gekoppeld.

1. Bereikbaarheid van het gebouw

 Interpretatie van de onderzoeksbevindingen

 Uit bovenstaande tabel blijkt duidelijk dat alle bevraagde bibliotheken aandacht hebben besteed aan een parkeerplaats nabij het bibliotheekgebouw. Dit komt niet alleen de rolwagengebruiker ten goede, maar ook alle andere bibliotheekgebrui-kers.

 2. Toegang tot het gebouw

Interpretatie van de onderzoeksbevindingen

De afwerking van het beschikbare terrein is uiteenlopend. Alle mogelijke verhar-dingen zijn aanwezig, gaande van oneffen kasseien tot het meer egale asfalt.

 Alle bibliotheken hebben er voor gezorgd dat de rolwagengebruiker niet is aangewezen op een zij-ingang om het gebouw te betreden. Er is dus een streven naar gelijkwaardigheid merkbaar. Niettemin is in Sint-Niklaas en Stekene assistentie om de deur te openen aangewezen. Dit valt te verklaren door het feit dat je heel wat kracht op de manuele deur moet uitoefenen om ze te openen.

In Sint-Niklaas wordt het niveauverschil tot de toegangsdeur overbrugd door een hellend vlak dat inzake afwerking en breedte voldoet aan de vereisten bepaald in de toegankelijkheidswet.

Stekene heeft de bijkomende handicap van een inkomsas.

 De bibliotheek Hulst biedt het grootste betredingscomfort : automatische schuifdeuren die volledig wegschuiven zorgen ervoor dat de rolwagengebruiker ongehinderd het bibliotheekgebouw binnenkan. Als de schuifdeuren geopend zijn heb je een vrije doorgangsbreedte van 114 cm.

 3. Binneninrichting

Interpretatie van de onderzoeksbevindingen

De resultaten voor de parameters van dit item laten duidelijk zien hoezeer de bibliotheek is afgestemd op een staand persoon.

De hoogte van de rekken verhinderen de rolstoelgebruiker alle materialen te raadplegen omdat hij slechts kan reiken tot op een hoogte van ongeveer 115 cm.

Hulpmiddelen als een helpende hand of een leesplank zijn nergens voor handen.
Wat de hoogte van de rekken betreft komen de toegankelijkheidseisen en de bibliotheekwetgeving dus met elkaar in botsing : om het intrekken van de erkenning te vermijden moeten in alle afdelingen, met uitzondering van de jeugd, de rekken immers een minimale hoogte van 170 cm hebben.

De circulatieruimte tussen de rekken is echter in alle casusbibliotheken gegaran-deerd. Er wordt al of niet ruimschoots voldaan aan de norm bepaald in de toegan-kelijkheidswet van 1975.

De verklaring hiervoor ligt in de eensgezindheid die bibliotheek- en toeganke-lijkheidswet vertonen op vlak van circulatiemogelijkheden.

Voor het gebruik van de kopieermachine is men direct op assistentie aangewezen.

4. Bereikbaarheid van de verschillende verdiepingen

Interpretatie van de onderzoeksbevindingen

De bewegingsvrijheid doorheen het bibliotheekgebouw is bij alle bibliotheken gegarandeerd.

In Sint-Niklaas gebeurt dit d.m.v. een kooilift. Die heeft ten opzichte van een schachtlift het voordeel dat slechts één deur moet geopend worden. De opening ervan dient echter manueel te gebeuren, en niet automatisch, zoals de toegan-kelijkheidswet voorschrijft. Een geoefend rolstoelgebruiker heeft hiermee echter relatief weinig problemen omdat het geen grote krachtinspanning vergt. De vrije toegangsbreedte van de liftdeur laat met 115 cm voldoende ruimte om comfortabel in en uit de lift te rijden. Het hoogteverschil wanneer de lift tot stilstand komt blijft beperkt tot 2 cm. De binnenafmetingen van de lift voldoen aan de bepalingen zoals gesteld in de toegankelijkheidswet.

Wat de binneninrichting van de lift betreft stellen we vast dat de alarmtelefoon buiten het bereik van een rolwagengebruiker is opgehangen. 120 cm hoogte is niet conform de regelgeving ; die indiceert een maximale hoogte van 115 cm. Bovendien is de veiligheid van diegene die de lift gebruikt niet gewaarborgd : het toestel bevindt zich achter glas zodat je in geval van blokkage geen hulp kan inroepen.

De bedieningspanelen zijn niet dubbelzijdig aangebracht, zoals voorgeschreven. Een rolwagengebruiker dient dus altijd aandacht te hebben voor zijn positionering in de lift om deze zelfstandig te kunnen gebruiken.

 Gelijkvloerse voorzieningen, zoals dit voor Stekene en Hulst het geval is, zijn voor een rolwagengebruiker ideaal.

 5. Bereikbaarheid van de verschillende bibliotheekfuncties

Interpretatie van de onderzoeksbevindingen

Bovenstaande tabel toont duidelijk aan dat de vrije doorgangsbreedte en de drempels de bewegingsvrijheid binnen in het bibliotheekgebouw niet in de weg staan. Enkel Sint-Niklaas heeft binnendeuren om de verschillende afdelingen te bereiken. De vrije doorgang voor rolwagengebruikers is echter gewaarborgd, omdat een doorgang van 100 cm ruimschoots voldoet aan het vooropgestelde minimum van 80 cm.

Wat de vloerafwerking betreft willen we opmerken dat ballatum en tegels zoals we die in Sint-Nikaas en ten dele in Stekene aantreffen goede opties zijn omdat ze een vlotte voortbeweging garanderen die weinig inspanningen vraagt.

Een goed onderhoud van de bovengenoemde vloerafwerking is noodzakelijk om de toegankelijkheid permanent te kunnen garanderen. Spijkers in of op de vloer of uitstekende tegels verhogen het risico op lekke banden aanzienlijk.

Tapijten en / of matten zoals we die in alle bibliotheken aantreffen zijn minder geschikt omdat ze in combinatie met de rubberen banden van een rolwagen voor wrijving zorgen, wat  de mobiliteit belemmert.

6. Sanitair

Interpretatie van de onderzoeksresultaten

Alle bibliotheken hebben aandacht voor een aangepaste sanitaire voorziening : dit is zonder meer positief. De afmetingen van het toiletcompartiment zijn echter heel uiteenlopend : de Stedelijke Openbare Bibliotheek voldoet exact aan de normen bepaald in de toegankelijkheidswet, in Stekene voldoet men ruim aan de lengte-bepalingen maar komt men in het nauw met de breedte, wat manoeuvreren quasi onmogelijk maakt. De Bibliotheek Hulst doet wat lengte en breedte betreft meer dan de toegankelijkheidswet van 1975 verordent.

Toegang tot het sanitair gebeurt in elk van de bevraagde bibliotheken via een sasdeur ; de doorgangsbreedte die deze deur biedt is variabel.

Wat de toegangsdeuren van het eigenlijke toiletcompartiment betreft stellen we vast dat in elke bibliotheek de minimum doorgangsbreedte van 80 cm geres-pecteerd wordt. Overal is zelfs nog extra ruimte beschikbaar.

Het openen van de deur stelt ook geen problemen ; de  veiligheid is overal

gewaarborgd door een naar buiten draaiende deur.

Wat de inrichting van de sanitaire voorziening betreft stellen we vast dat in geen van de drie casusbibliotheken de rolwagengebruiker over de mogelijkheid beschikt assistentie in te roepen indien nodig ; een alarmsysteem is nergens voorzien.

Steunbeugels die een stabiele zithouding moeten garanderen en de transfer van rolwagen naar toilet moeten vergemakkelijken vinden we enkel terug in de biblio-theken van Sint-Niklaas en Hulst.

7. Specifieke initiatieven naar personen met een handicap toe

Interpretatie van de onderzoeksbevindingen

Enkel de Stedelijke openbare Bibliotheek van Sint-Nikaas en de Bibliotheek Hulst bieden een systematische boekendienst aan huis aan. De verklaring hiervoor moet gezocht worden in de meer uitgebreide personeelsformatie waarop bovengenoem-den kunnen terugvallen. Sint-Niklaas kan 60 personeelsleden inzetten en Hulst 33, inclusief vrijwilligers. Dit is aanzienlijk meer dan de 7 personeelsleden waarop de bibloitheek van Stekene zich kan beroepen.

Andere specifieke, systematische services naar personen met een handicap toe zijn nergens uitgebouwd.

Algemeen besluit

De resultaten van dit casusonderzoek vertonen een grote similariteit wat sterke en zwakkere punten betreft.

Aan de positieve kant van de balans is er de unaniem positieve validering van enerzijds de vraag naar de beschikbaarheid van een parkeerplaats voor personen met een handicap en anderzijds de circulatiemogelijkheid tussen de opgestelde boekenrekken. 

Wat betreft de toegang tot het gebouw, m.n. het overbruggen van eventuele niveauverschillen, zijn de resultaten eveneens over de hele lijn bevredigend : bij de bibliotheken van Stekene en Hulst stelt het probleem zich niet en de Stedelijke Openbare Bibliotheek lost het op door te voorzien in een hellend vlak dat op het ontbreken van één enkele leuningregel na, volledig voldoet aan de normen inzake overbrugging van hoogteverschillen. (cfr. toegankelijkheidswet) Geen gevaarlijke toestanden dus, maar een behouden aankomst voor de bibliotheekdeur.

Alle bevraagde bibliotheken zien zich, naar rolwagengebruikers toe, voor het probleem gesteld van de praktische bruikbaarheid van de bibliotheekcollectie en bibliotheconomisch materiaal. Belemmerende factoren zijn primo de vrees dat materiaalaanpassingen enkel tot gevolg zullen hebben dat het toch al zwaar beproefde bibliotheekbudget nog meer wordt belast en secundo het bibliotheekdecreet. De bepalingen hierin vastgelegd druisen immers soms radicaal in tegen de toegankelijkheidswet : 115 cm als maximale reikhoogte is moeilijk in overeenstemming te brengen met de verplichte rekhoogte van respectievelijk 1,50 m en 1,70 m. Ook de strakke normen qua personeelsformatie steekt stokken in de wielen van de toegankelijkheid. Een ruimere personeelsbezetting, eventueel met vrijwilligers, zou een pluspunt betekenen voor de uitbouw van de boekendienst en zou het effectieve gebruik van de OB ten goede komen.

Toch zal op termijn onderzocht moeten worden hoe deze normeringen op één werkbare lijn kunnen gebracht worden, omdat het in beide gevallen gaat om bepalingen die betrekking hebben op een openbaar gebouw.

De algemene tendens is er echter een van bereidheid om artikel 15 van het bibliotheekdecreet nog beter in de praktijk om te zetten. Sinds medio jaren ’90 zien we dat de aandacht voor toegankelijkheid wordt verscherpt – o.m. door de oprichting van adviesbureaus.

Ook in de bibliotheekwereld is er verbetering voelbaar : de enquête van Kluwer naar de toegankelijkheidsgraad van de OB’s is een waardevol initiatief. Ook de bevraagde bibliotheken laten zich niet onbetuigd : allemaal vroegen zij in de loop van dit onderzoek suggesties voor verbetering. De Stedelijke Openbare Bibliotheek van Sint-Niklaas liet zelfs in het Nieuwsblad van 24 juni ll. weten dat ze de zware manuele toegangsdeur zal vervangen door een automatische deur, wat alle betredingsproblemen uit de weg ruimt.